Źródła finansowe gminy:

I. WŁASNE

• Podatki: od nieruchomości, rolny, leśny, od środków transportowych, od działalności gospodarczej osób fizycznych, od spadków i darowizn, od posiadanych psów, od czynności cywilnoprawnych

• Opłaty: lokalne są przymusową płatnością, która ma charakter świadczenia odpłatnego.

- Skarbowa: podania, żądania, wnioski, odwołania, zażalenia i załączniki do podań:

czynności urzędowe dokonywane na podstawie zgłoszenia lub na wniosek zainteresowanego, zezwolenia (pozwolenia, koncesje) na wniosek zainteresowanego, dokumenty stwierdzające ustanowienie pełnomocnika i ich odpisy (wypisy)

- Targowa – sprzedaż na targowiskach

- Miejscowa

- Administracyjna – pobierana za czynności urzędowe

- Eksploatacyjna – prawo geologiczne i górnicze

- Inne – opłaty za usuwanie drzew i krzewów, opłaty drogowe

- Adiacencka – za użytkowanie wieczyste gruntów komunalnych i za użytkowanie gruntów niezabudowanych w terminie

- Opłata za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych

 

• Dochody majątkowe:

- dochody ze sprzedaży majątku gminy, mienia komunalnego;

- dochody z czynszów, dzierżawy i leasingu mienia komunalnego;

- dochody (dywidendy) z akcji i udziałów w spółkach;

- dywidendy od przedsiębiorstw komunalnych z zysku;

- dochody z wynajmu bądź wydzierżawienia nieruchomości, lokali i przedmiotów majątkowych (lokale mieszkalne, użytkowe, grunty);

- odsetki od środków finansowych;

- odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę

1. OBCE

• Bezzwrotne :

- subwencje państwowe na oświatę

- dotacje państwowe (zwrot gdy nie wykorzystane np.. Pomoc społeczna):

- środki z UE jako finansowanie lub współfinansowanie programów

• Zwrotne

- kredyty bankowe oraz pożyczki

- dochody z emisji papierów wartościowych

- obligacje komunalne

 

- Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

- Narodowy fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej

- Fundusz pracy

- Kredyty z banku światowego na aktywizacje obszarów wiejskich  

O subwencjach ogólnych:

PODSTAWOWA – gdy wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca jest niższy niż 92% wskaźnika dla wszystkich gmin w PL

UZUPEŁNIAJĄCA – uzależniona od gęstości zaludnienia w gminie

OŚWIATOWA – część przekazywana jest wszystkim gminom w związku z realizacją zadań oświaty i wychowania

REKOMPENSUJĄCA – na wyrównanie ubytków dochodów

INSTRUMENTY EKONOMICZNE WSPOMAGAJĄCE FINANSOWANIE OŚ

 

1. OPŁATY - obciążenie finansowe ponoszone przez podmioty gospodarcze za korzystanie z zasobów i walorów środowiska

 

Kto ponosi opłaty:

• Przedsiębiorcy z artykułu 4 ustawy z 2.07.2004

• Osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa, rybactwa

• Osoby wykonujące zawód medyczny

• Jednostki organizacyjne nie będące przedsiębiorcami

• Osoby fizyczna inne niż powyżej, ale korzystające ze środowiska w zakresie w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia

Opłaty ekologiczne służące finansowaniu inwestycji ochronnych:

1. Przeznaczane na FOŚiGW wszystkich szczebli: opłata za korzystanie uregulowana w POŚ

1. Za wprowadzane gazów

1. Za pobór wody

1. Za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziem

1. Za składowanie odpadów

1. Przeznaczane na fundusze gminne:

• Za usunięcie drzew i krzewów

• Za odbieranie odpadów ustalona decyzja administracyjną

• Przeznaczone na NFOŚiGW

• Opłaty produktowe za opakowania i produkty uciążliwe, za zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, za pojazdy wycofane z eksploatacji

• Opłaty związane z eksploatacją kopalin

• Opłata rejestracyjna za wydanie pozwolenia zintegrowanego

• Przeznaczone na FOGR

• Opłaty związane z wyłączeniem gruntów

• Przeznaczone na FL

• Wyłączenie z produkcji gruntów leśnych

• Przedwczesny wyrąb lasów

• Gospodarstwa pomocnicze przy parkach narodowych

• Wstęp i udostępnienie parku

 Opłaty i podatki nie służące finansowaniu inwestycji ochronnych

1. Przeznaczone do budżetu pastwa

1. Podatek akcyzowy od paliw silnikowych, olejów opałowych, gazu i energii elektrycznej

1. Przeznaczone do budżetu gminy

• Podatek od środków transportowych

• Podatek leśny

• Opłata miejscowa

• Opłata uzdrowiskowa

• Opłata skarbowa za pozwolenie na wprowadzanie substancji i energii do środowiska, pozwolenie wodnoprawne, zezwolenie na dopuszczenie środka ochrony roślin do obrotu

• Przeznaczone do Krajowego Funduszu Drogowego

• Opłata paliwowa

• Opłata za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych

• Przeznaczone do Funduszu Kolejowego

• Opłata paliwowa

Opłaty za zanieczyszczenie środowiska

• Za zrzuty ścieków i wód kopalnianych

• Za składowanie odpadów stałych

• Za emisje zanieczyszczeń do powietrza

• Za hałas

• Za promieniowanie jonizujące

 

Opłaty za eksploatacje zasobów środowiska:

• Za kopaliny - opłaty koncesyjne i eksploatacyjne

• Za gospodarowanie zasobami odnawialnymi

• Za wodę, ale nie do korzystania powszechnego

• Za wykorzystanie gruntu na cele rolnicze

 

Opłaty za degradację środowiska

• Wycinka drzew i krzewów

• Przejmowanie gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne

 

Opłaty użytkowe (opłaty usługowe i systemu kaucji)

• Opłata na rzecz instytucji eksploatującej wysypisko odpadów

• Za usługę np.. Składowanie odpadów

• Za dostawę wody

• Za wywóz śmieci

• Za oczyszczanie ścieków

Opłaty depozytowe i produktowe

• Opłaty depozytowe - obciążenie nakładane na ekologiczne niebezpieczne produkty, które podlegają zwrotowi w momencie przekazywania do recyklingu, neutralizacji lub właściwego składowania poprodukcyjnego i pokonsumpcyjnego. Celem opłat jest ograniczenie generowania odpadów

• Opłaty produktowe - obciążenia finansowe nakładane na produkty szkodliwe w każdej fazie istnienia produkcji, konsumpcji, składowania. Wnosi ją producent lub importer od ilości lub wagi.

 

Opłaty administracyjne:

• Opłaty skarbowe

• Pozwolenia na eksploatacje

Zróżnicowanie stawek opłat spełnia funkcję bodźcową i dochodową. Celem jest ograniczenie zużycia produktów uciążliwych.

 

1. PODATKI

• Różnica między opłatą a podatkiem związana jest z ich wykorzystaniem

• Opłaty powinny być zwrotnie przekazywane na cele OŚ na fundusze celowe

• Podatki są ogólnym dochodem budżetowym i nie muszą być wykorzystywane do przedsięwzięć ekologicznych

 

1. SUBWENCJE

• Dotacje i pożyczki z NFOŚiGW na przedsięwzięcia ochrony środowiska

• Preferencyjne zasady kredytowania NFOŚiGW i BS Funduszy Spójności

• Ulgi w podatku dochodowym (przy wykorzystaniu odpadów)

• Dotacje budżetowe (minimalne w wyniku urynkowienia)

 

1. KARY – BODŹCE FINANSOWE WSPIERAJĄCE EGZEKUCJĘ PRAWA

Konsekwencją niewnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska są kary.

1. Kary to sankcje za działania bezprawne naruszające określone przepisy

2. Wymierzane są w wyniku kontroli pomiaru przekroczenia norm parametrów podczas dokonanej kontroli przez Inspektorat Ochrony Środowiska

• Za Przekroczenie i nieprzestrzeganie ustaleń

• Za brak decyzji

• Za naruszenie ustaleń

• Kary są wyższe od opłat

• Zaliczenie kar i odszkodowań do wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwiększających podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym jako strata nieuzasadniona.

 

Funkcje kar:

• Represyjna - obciąża wyniki gospodarcze

• Prewencyjna - zmusza do działań ochronnych

• Kompensacyjna - zasila fundusze ochrony środowiska

1. RYNEK POZWOLEŃ NA EMISJĘ ZANIECZYSZCZEŃ

1. Pozwolenia zbywalne (handel uprawnieniami do emisji CO2)

   • Rynek europejski

   • Rynek krajowy

2. Posiadacz może odsprzedać innym jednostkom

   • Interwencje w mechanizmy rynkowe

   • Kreślenia odpowiedzialności finansowej i tworzenie rynku ubezpieczeń od ryzyka ekologicznego, od skutków awaryjnego zanieczyszczenia

3. Przeniesienie na instytucję ubezpieczeniową ekologicznie niekorzystne skutki

Główny problem związany z ubezpieczeniami to oszacowanie ryzyka.

 

Tryb określenie opłat:

1. Tryb administracyjny decyzyjny - np. Usunięcie drzew

2. Tryb bezdecyzyjny - opłaty obliczone samodzielnie przez jednostki. Dotyczy to opłat regulowanych ustawą POŚ, za cały rok [większość]

 

Opłaty wnosimy do końca marca następnego roku

1. Nie wnosi się opłat z tytułu rodzajów korzystania ze środowiska, których roczna wysokość wnoszona na rachunek urzędu marszałkowskiego nie przekracza 800zł, na wniosek sejmiku województwa kwota ta może być podwyższona o 50%

2. Za korzystanie ze środowiska do urzędu marszałkowskiego

3. Za składowanie odpadów także wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta

4. Wszystkie wykazy (z wyjątkiem informacji o wodach opadowych i hodowli ryb innych niż łososiowate) Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska

   

Metody opłat

1. Bezpośrednia - opłaty wnoszone są bezpośrednio na rachunek bankowy do odpowiednich funduszy

2. Pośrednia - wstępne gromadzenie funduszy na rachunkach urzędu marszałkowskiego, a po odliczeniach i zwiększeniach na fundusze celowe, zazwyczaj do końca następnego miesiąca. [np. gdy opłaty są przekazywane dalej, do innych instytucji nie na terenie gminy, np. do narodowego funduszu]

 

Opłata produktowa - jest opłatą obliczaną i wypłacaną w sytuacji wprowadzania na rynek:

1. Produktów i opakowań z aluminium, stali w tym blachy stalowej, papieru i tektury, ze szkła gospodarczego poza ampułkami z drewna

2. Produktów: akumulatory niklowo-kadmowe, niklowo-żeliwne, ogniwa i baterie galwaniczne, oleje smarowe

 

FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA

Fundusz celowy - powołany ustawowo (ustawa o finansach publicznych) jest jedną z form organizacyjno-prawnych jednostek należących do finansów publicznych podobnie jak organy władzy publicznej czy rządowej, jednostki samorządu terytorialnego czy jednostki badawczo rozwojowe

Fundusze publiczne

Fundusze pozabudżetowe

Fundusze para budżetowe

Służą organom władz publicznych do gromadzenia środków pieniężnych ze ściśle określonych źródeł.

 

Kryteria funduszy celowych:

• Powołane ustawą

• Wpływy ze ściśle określonych środków

• Wydatki są przeznaczane na realizację określonych zadań, których zakres zależy od wysokości zgromadzonych środków

• Nie ma konieczności rozliczania rocznego

• Dopływ środków musi mieć charakter stały

 

Funkcje funduszy celowych:

• Alokacyjna

• Redystrybucyjna

• Mobilizacyjna

• Racjonalizacji wydatków publicznych

 

Rodzaje funduszy celowych wg kryterium działania:

• Społeczne (np. NFZ)

• Ochrony Środowiska (3 fundusze: FOŚiGW, FL, FOGR)

• Infrastruktury społecznej (drogowe, kolejowe)

• Wsparcia określonych dziedzin

 

FOŚiGW - Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

1976 - Fundusz Gospodarki Wodnej: Centralny FGW i Terenowe FGW

Przychody FGW: Opłaty - za pobór wody, wprowadzania ścieków, korzystanie z urządzeń wodnych, żeglugę, spław, wydobywanie materiałów z wód (np. piaski)

1980 - FOŚ

Przychody: kwoty odpowiadające wysokości szkód z tytułu naruszenia środowiska, opłaty za szczególne korzystanie z wód, opłaty za wprowadzenie zanieczyszczeń do atmosfery, za usuwanie drzew, wykorzystanie gruntów rolnych i leśnych na inne cele, składowanie odpadów

1989 - NFOŚ i GW łączy FOŚ i FGW oraz WFOŚ iGW; ma osobowość prawną 

Czym się różni NFOŚiGW od innych instytucji?

• Minister Środowiska - kreuje i nadzoruje i realizuje nowoczesną politykę ekologiczną państwa, opartą o zasady zrównoważonego rozwoju. Nadzór nad większością instytucji z sektora OŚ

• Dyrekcje OŚ - nadzorują działania ochronne przy planowaniu nowych inwestycji, a w szczególności uzgadniają lokalizację i weryfikację ocen oddziaływania na środowisko

• Główny Inspektorat OŚ - monitoring środowiska, kontrola przestrzegania przepisów, nakładania kar i sankcji, profilaktyka awarii

• NFOŚiGW - finansowanie przedsięwzięć służących ochronie środowiska z wykorzystaniem środków krajowych i zagranicznych

 

PODSTAWY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI NFOŚiGW:

• POŚ

• Prawo wodne

• Prawo geologiczne i górnicze

• Ustawa o odpadach

• Prawo bankowe

• Ustawa o finansach publicznych

• Ustawa o zamówieniach publicznych

 

Źródła, jakimi zarządza NFOŚiGW:

Środki krajowe:

• Opłaty za korzystanie ze środowiska

• Kary administracyjne

• Dobrowolne wpłaty darowizn

• Świadczenia i środki pochodzące z fundacji

• Zwroty z udzielonych pożyczek

• Emisja obligacji własnych

Środki z budżetu UE:

• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (ok. 5 mld ojro)

Środki ze źródeł zagranicznych:

• Niepodlegające zwrotowi

• Fundusz Norweski

• Europejski Obszar Gospodarczy

Nie korzystają z dotacji budżetowych, co odróżnia je od innych funduszy celowych

 

Podział wpływów z opłat za korzystanie ze środowiska między poszczególne szczeble:

 

Źródła dochodu	Budżet gminy	Budżet powiatu	Podział -->	WFOŚiGW	NFOŚiGW
Opłaty i kary za usuwanie drzew i krzewów	100%		-->
Opłaty za składowanie odpadów i kary związane z niewłaściwym składowaniem odpadów	50%	10%	-->	65% z reszty, czyli 26%	35% z reszty, czyli 14%
Pozostałe opłaty i kary ekologiczne przewidziane w Ustawie POŚ	20%	10%	-->	65% reszty, czyli 45,5%	35% z reszty, czyli 24,5%

Przeznaczanie środków:

• Finansowanie OŚ w celu wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju

• Współfinansowanie projektów inwestycyjnych

• Współfinansowanie kosztów operacyjnych z udziałem środków UE niepodlegające zwrotowi

  

Formy udzielania finansowania przez NFOŚiGW:

• Kredyty i pożyczki preferencyjne

• Pożyczki inwestycyjne

• Dopłaty do oprocentowania kredytów bakowych komercyjnych

• Gwarancje bankowe

• Dofinansowanie nowych technologii w zakresie OŚ

• Preferencyjne kredyty dla przedsięwzięć ochronnych w przedsiębiorstwach udzielane przez banki komercyjne

• Nagrody

• Umarzanie części zadłużenia [gdy środki finansowe są na plusie]

• Zatrzymanie niskiej stopy odsetkowej w całym okresie spłaty długu

Od 2010 roku

• Częściowa spłata kapitału i kredytów bankowych

• Dopłata do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji

 

Pomoc finansowa NFOŚiGW:

• Bezzwrotna - dotacje, umarzanie pożyczek, dopłaty do odsetek

• Zwrotna - pożyczki płatnicze udzielane w celu zapewnienia ciągłości finansowej przedsięwzięć ze środków UE

• Inwestycje kapitałowe