Układ	Pierwotniaki	Parzydełkowce	Płazińce	Nicienie	Pierścienice	Mięczaki	Stawonogi	Szkarłupnie
Oddechowy	brak układu oddechowego. Zapotrzebowanie na tlen jest zaspokajane przez wymianę całą powierzchnią ciała. U pasożytów wewnętrznych zachodzi oddychanie beztlenowe.	- brak układu oddechowego. Zapotrzebowanie na tlen jest zaspokajane przez wymianę całą powierzchnią ciała.	brak układu oddechowego. Zapotrzebowanie na tlen jest zaspokajane przez wymianę całą powierzchnią ciała. U pasożytów wewnętrznych zachodzi oddychanie beztlenowe.	- brak układu oddechowego. Zapotrzebowanie na tlen jest zaspokajane przez wymianę całą powierzchnią ciała. U pasożytów wewnętrznych zachodzi oddychanie beztlenowe.	brak układu oddechowego. Wymiana gazowa zachodzi całą powierzchnią ciała. Większość morskich wieloszczetów na parapodiach ma wyrostki skrzelowe, tworzące skrzela zewnętrzne.	wodne oddychają skrzelami (dwa rzędy blaszek ułożonych naprzemianlegle w jamie płaszczowej: ktenidia). Lądowe za pomocą jamy płucnej	a) skorupiaki – blaszkowate skrzela umieszczone na odnóżach krocznych lub na tułowiu. b) pajęczaki – płucotchawki; są to parzyste komory położone na odwłoku. c) owady – tchawki; chitynowe rurki rozgałęziające się w całym ciele. Najcieńsze tchawki to tracheole, wlot powietrza do przetchlinka. d)wije - tchawki	Przez powierzchnię ciała, w tym nóżki wodne; u strzykw tzw. płuca wodne, czyli uchyłki jelita tylnego
Krwionośny	rolę układu krwionośnego pełni cytoplazma i retikulum endoplazmatyczne.	krążenie odbywa się za pomocą dyfuzji.	funkcję układu krwionośnego pełni jelito wraz z parenchymą.	funkcję układu krążenia spełnia schizocel - jama ciała wypełniona płynem.	ukł. krwionośny zbudowany jest z podłużnego naczynia grzbietowego i naczynia brzusznego. Połączone są one ze sobą, za pomocą naczyń okrężnych. Od naczyń głównych odbiegają rozgałęziające się, drobne naczynia obwodowe. Naczynie grzbietowe i naczynia okrężne kilku segmentów przedniego odcinka kurczą się rytmicznie powodując krążenie krwi. Układ krwionośny jest zamknięty.	ukł. krwionośny zbudowany jest z podłużnego naczynia grzbietowego i naczynia brzusznego. Połączone są one ze sobą, za pomocą naczyń okrężnych. Od naczyń głównych odbiegają rozgałęziające się, drobne naczynia obwodowe. Naczynie grzbietowe i naczynia okrężne kilku segmentów przedniego odcinka kurczą się rytmicznie powodując krążenie krwi. Układ krwionośny jest zamknięty.	ukł. krwionośny typu otwartego z sercem. Serce ma kształt rurkowaty, leży po stronie grzbietowej i umieszczone jest w worku osierdziowym. Krew tłoczona jest aortą w kierunku głowy aby w pobliżu zwojów mózgowych wylać się do jam ciała. Z jam ciała krew zbierana jest przez żyły i następnie przepływa do narządów oddechowych gdzie ulega utlenowaniu i następnie żyłami osierdziowymi płynie do worka osierdziowego. Dalej przez otworki w komorach zwane ostiami wpływa do wnętrza serca. U owadów serce ma aż osiem komór a jego praca wspomagana jest przez mięsnie skrzydlaste (układ ten nie bierze udziału w rozprowadzaniu tlenu).	Kanał okrężny, naczynie prostopadłe oraz kanały boczne i zatoki
nerwowy	funkcje układu nerwowego pełni spolaryzowana błona komórkowa. Ruch nazywa się taksjami. Niektóre z pierwotniaków posiadają organella umożliwiające odbiór wrażeń świetlnych.	występuje układ rozproszony zbudowany z komórek nabłonkowo-nerwowych. Przebiegają w mezoglei i łączą się wypustkami plazmatycznymi tworząc sieć. Posiadają ropalia (ciałka brzeżne), statocysty (od równowagi) oraz prymitywne oczka.	ukł. nerwowy zbudowany jest z części ośrodkowej i obwodowej. Ośrodkową część tworzą dwa zwoje głowowe połączone poprzecznym spoidłem oraz odchodzące od nich i biegnące ku tyłowi ciała parzyste pnie nerwowe. Część obwodową stanowią drobne nerwy odchodzące od układu ośrodkowego i unerwiające ciało. Formy wolno żyjące mają wykształcone narządy zmysłów (receptory chemiczne, oczka). Pasożyty mają słabo rozwinięty układ nerwowy i są prawie pozbawione narządów zmysłów.	ukł. nerwowy składa się z pierścienia okołogardzielowego (2-4 pary zwojów nerwowych) Odchodzi od niego kilka pni nerwowych, które są połączone spoidłami poprzecznymi. Słabo rozwinięte narządy zmysłów (zazwyczaj plamki oczne).	układ jest oddzielony od powłok ciała. Centrum stanowi obrączka okołogardzielowa złożona z czterech zwojów: dwa nadgardzielowe („mózg”), połączone spoidłami z dwoma podgardzielowymi. W każdym segmencie znajdują się dwa brzuszne zwoje segmentowe połączone poprzecznym spoidłem. Pary zwojów połączone są podłużnymi pniami nerwowymi. Dlatego, taki układ nazywa jest drabinkowym. Narządy zmysłów: organy dotykowe, receptory chemiczne, oczy.	– u niższych mięczaków składa się z obrączki okołogardzielowej i czterech pni nerwowych połączonych spoidłami. U gatunków bardziej wyspecjalizowanych zatracił ślady segmentacji. Składa się z pary zwojów mózgowych i nożnych oraz kilku zwojów bocznych u trzewiowych. U głowonogów nastąpiło scentralizowanie układu (większość zwojów w obrębie głowy). Taki „mózg” chroniony jest puszką mózgową. Narządy zmysłów: narządy dotyków, statocysty, pęcherzykowate oczy).	układ silnie scentralizowany. Składa się z mózgu, obrączki okołogardzielowej, zwojów podgardzielowych oraz zwojów tułowiowych. W mózgu wyróżniamy przodomózgowie (wzrok), śródmózgowie (dotyk), tyłomózgowie (funkcje wegetatywne). Silnie rozwinięte narządy zmysłów: chemoreceptory, złożone (owady) i proste (pajęczaki) oczy, włoski dotykowe, statocysty, sensyle węchowe.	Bez zwojów, zbudowany z okrężnych pierścieni i odchodzących promieniście pni
pokarmowy	brak układu pokarmowego. Na ogół są heterotrofami, a tylko niewielka ich część odżywia się autotroficznie. Heterotrofy odżywiają się za pomocą fagocytozy, cytostom, mogą być drapieżne.	brak układu pokarmowego. Żywią się zawiesiną organiczną i planktonem, niektóre potrafią polować. Występuje tu zjawisko podwójnego trawienia. Pokarm w jamie astralnej jest trawiony zewnętrznie za pomocą enzymów. Taki pokarm jest fagocytowany przez komórki gastrodermy i rozpoczyna się trawienie wewnętrzne. Niestrawione resztki są usuwane na zewnątrz przez otwór gębowy.	otwór gębowy - gardziel - proste/rozgałęzione jelito (ślepo zakończone). Niestrawione resztki wydalane przez otwór gębowy. U form pasożytniczych ukł. pokarmowy zanikł.	ma postać przewodu. Otwór gębowy z wargami - gardziel - jelito przednie - j. środkowe - j. tylne - otwór odbytowy. U pasożytów może nastąpić zanik otworu odbytowego i jelita środkowego.	jelito przednie rozpoczyna się otworem gębowym z jamą gębową, za którą jest gardziel i przełyk. Czasem występują wole i żołądek. U pijawek krwiopijnych wole są silnie rozwinięte, żeby zmagazynować większa ilość krwi. Następnie jest j. środkowe oraz tylne zakończone odbytem.	– j. przednie, środkowe i tylne. W gardzieli znajduje się tarka. U głowonogów otwór gębowy wyposażony jest w szczęki. Do gardzieli uchodzą gruczoły ślinowe. elementem j. środkowego jest żołądek, do którego uchodzi gruczoł trawienny („wątroba”). Otwór odbytowy znajduje się w jamie płaszczowej.	- j. przednie, środkowe i tylne. Przednie i tylne wysłane jest kutykulą. Otwór gębowy jest otoczony wyspecjalizowanymi narządami gębowymi. Za otworem gębowym jest gardziel. Do j. środkowego uchodzi palczasty gruczoł (wątrobotrzustka). J. tylne zakończone jest otworem odbytowym.
Wydalniczy	za pomocą wodniczek tętniących.	- wydalanie ubocznych produktów przemiany materii i osmoregulacja zachodzi przez powierzchnię ciała.	– ma postać kanalików w parenchymie zakończonych komórkami płomykowymi. Jest on zamknięty od jam ciała i nazywa się protonefrydialnym. Jego funkcja to wydalanie produktów przemiany materii oraz osmoregulacja. Otworu wydalnicze są po grzbietowej stronie ciała.	składa się z dwóch kanałów biegnących w wałkach hypodermalnych, które mają wspólne wyjście po brzusznej stronie ciała. Jego funkcja to wydalanie produktów przemiany materii oraz osmoregulacja.	– składa się z nefrydiów, które występują parami w każdym metamerze. Zbudowane jest z urzęsionego lejka (zbiera metabolity) otwartego do jamy ciała i krętego kanalika wydalniczego, otwierającego się na zewnątrz otworem wydalniczym. Lejki są w jednym metamerze, a kanalik i otwory w następnym. Nazywa się on ukł. metanefrydialnym. Wodne wydalają amoniak, lądowe mocznik.	narządem wydalniczym są silnie przekształcone metanefrydia nazywane nerkami. Z nerek do jamy płaszczowej prowadzą moczowody. Większość mięczaków ma dwie nerki. Wodne amoniak i mocznik, lądowe kwas moczowy.	narządem wydalniczym są przekształcone metanefrydia. a) skorupiaki - zlokalizowane one są w parzystych gruczołach czułkowych i szczękowych. Ich ujścia znajdują się u nasady czułków II pary lub szczęk. b) owady i pajęczaki – występują cewki Malpighiego. Mają postać cienkich kanalików, których ujście znajduje się na granicy między j. środkowym a tylnym. Kanaliki te zbierają metabolity z hemolimfy i przekazują do jelita. Tam po resorpcji wody są usuwane na zewnątrz. Wodne amoniak, lądowe guanina (pajęczaki), kwas moczowy (owady).	Brak układu wydalniczego, występują specjalne komórki (amebocyty) zbierające produkty przemiany materii; są one następnie usuwane na zewnątrz ciała przez nóżki wodne
Cechy		Symetria promienista, dwuwarstwowe, ściana ciała zbudowana z epidermy(pochodna ektodermy) i gastrodermy(pochodna endodermy); tkankowce; układ gastro-waskularny(wodno-naczyniowy); występują 2 formy morfologiczne: polip i meduza (u koralowców tylko polip); komórki parzydełkowe(knidoblasty) i parzydełka(knidy); rozmnażanie płciowe i bezpłciowe; przemiana pokoleń; żyją poj. Lub w koloniach	Trójwarstwowe – mezoderma; dwubocznie symetryczne ciało(1oś symetrii); spłaszczone grzbieto-brzusznie(wydłużone, taśmowate, listkowate, płytkowate); wór powłokowo-mięśniowy(ruch robakowaty); pierwotna jama ciała wypełniona tkanką mezodermalną – parenchymą; brak układu krwionośnego i oddechowego; w większości obojnaki, rozwój złożony, żywiciele pośredni	Dwubocznie symetryczne; ciało wydłużone, walcowate, na przekroju owalne; eutelia; brak nabłonków orzęsionych(nawet gamety męskie pozbawione wici); ciało okryte worem powłokowo-mięśniowym, w którym muskulaturę tworzą mięśnie podłużne, a komórki mięśniowe mają charakter neuromotoryczny; pierwotna jama ciała – pseudocel; rozdzielnopłciowe z dymorfizmem płciowym	Ciało podzielone na segmenty(metamery), cefalizacja – proces kształtowania głowy jako odrębnej części ciała; dobrze wykształcony wór powłokowo-mięśniowy; celoma - wtórna jama ciała z własnym nabłonkiem otrzewnym; narządy wydalnicze – metanefrydia, soleanyty; formy rozdzielnopłciowe i hermafrodytyczne; larwa trochofora w rozwoju u niższych pierścienic	U wyżej uorganizowanych mięczaków brak segmentacji; wtórna jama ciała zredukowana do worka osierdziowego otaczającego serce; płaszcz-fałd nabłonkowy, odgraniczający przestrzeń nazywaną jamą płaszczową; muszla wytwarzana przez płaszcz; muszla oraz ciśnienie tkanek i płynów ciała(szkielet hydrauliczny) pełnią funkcję szkieletu; mięśnie wora powłokowego oraz wyspecjalizowane pasma spełniające konkretne funkcje, np. noga do msz	Dwuboczna symetria ciała; metameryczne ciało- metameria heteronomiczna; kształtują się tagmy ciała; członowane parzyste odnóża; szkielet zewnętrzny; linienie; brak wora powłokowo-mięśniowego; mięśnie zróżnicowane w zespoły funkcyjne-wyłącznie poprzecznie prążkowane; jama ciała – miksocel zalezwany hemolimfą