Kleiner myśl teoretyczno-literacka

• Pierwszy w Polsce określił przedmiot wiedzy o literaturze, którym jest zawartość tekstu jako odrębna sfera rzeczywistości ludzkiej, oraz oznaczył przynależność badań literackich do nauk humanistycznych.

Dzieło literackie wg Kleinera zaspokajając w człowieku potrzebę dodatkowej sfery stanów psychicznych, przedstawia pożądany obraz świata, odkrywa skarb wyższych wartości ducha. Kleiner traktuje dzieło jako symbol ładu i organizacji życia, jako wyraz zwycięstwa konstrukcji nad chaosem. W tym tkwi sens czynności badawczych, by wykryć w dziele lit. centrum konstrukcji artystycznej, którym jest wyższa wartość duchowa.

• Świat wartości etycznych tkwi immanentnie w arcydziełach sztuki- stąd charakterystyczna dla dorobku naukowego Kleinera dostojność tematów- Krasiński, Słowacki, Mickiewicz, Goethe, Żeromski, Kasprowicz.

• W dziele dostrzegał jedyny przedmiot badania, skupiał uwagę na tym, co stanowi materialny byt dzieła. Badał literaturę polską w skali porównawczej, wykazując u poszczególnych poetów ich obcowanie duchowe z twórcami zagranicznymi.

• Zwracając się ku badaniu romantyzmu, wychodził z założenia, że nie jest to zjawisko jednorodne, nie wystarczą do jego zrozumienia same kategorie literackie, trzeba badać cały romantyczny pogląd na świat.

• Na drodze naukowej pociągała Kleinera najbardziej twórczość Słowackiego. Ale to ,,dzieje myśli” filozofa- poety Krasińskiego doczekały się jako pierwsze monografii. Kleiner uwydatnił ich związek z życiem, z prądami filozofii niemieckiej, z myślą społeczną i ideami politycznymi owego czasu. Monografia o Słowackim stała się dziełem o sztuce romantycznej i romantycznym artyzmie w zakresie słowa. Tom pierwszy monografii o Mickiewiczu różni się od dwu poprzednich dzieł monograficznych. Monografia o Mickiewiczu uwzględnia tło biograficzne. Kleiner stwierdził, iż u Mickiewicza poezja wiąże się z życiem, więc ów tło biograficzne staje się konieczne jako tło poznawcze.

Momentem niespodzianki w twórczości Kleinera jest monografia o Krasickim. Badacz zajmował się dotąd pisarzami wartości etycznych, kręgiem twórców posiadających trwałe znaczenie w dziejach ducha ludzkiego. Jednak twórczość Krasickiego dała badaczowi sposób do zaprezentowania innego typu badań literackich, aniżeli do wielkich patetycznych zagadnień,