Środki karne:

1. terminowe:

   1. pozbawienie praw publicznych:

      1. utrata biernego i czynnego prawa wyborczego do organów państwowych i samorządowych

      2. utrata prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, a także prawa do pełnienia funkcji w organach państwowych i samorządowych

      3. utrata wszystkich orderów, odznaczeń i tytułów honorowych i zdolności ich uzyskania; w przypadku wojskowego – utrata stopnia i degradacja

      4. sąd może wymierzyć ten środek karnym, jeśli osoba została skazana na co najmniej 3 lata wolności, a przestępstwo zostało popełnione z motywacji zasługującej na szczególne potępienie

   2. zakaz zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania określonego zawodu; sąd może orzec taki zakaz, jeśli skazany:

      1. nadużył stanowiska lub pełnionej funkcji

      2. okazał, że dalsze wykonywanie przez niego funkcji lub zajmowanie stanowiska zagraża istotnym dobrom chronionym prawnie

   3. zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej – jeśli przestępstwo miało związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz dalsze prowadzenie tej działalności zagrażałoby dobrom chronionym prawnie

   4. zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – dotyczy przestępstw związanych z bezpieczeństwem komunikacji, w szczególności jeśli z okoliczności popełnionego czynu wynika, że prowadzenie pojazdu przez sprawcę zagraża istotnym dobrom chronionym prawnie; zakaz może być zastosowany wobec osoby nieposiadającej uprawnień do prowadzenia pojazdów; w dwóch przypadkach sąd musi orzec ten zakaz – jeżeli sprawca spowoduje śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu oraz w chwili popełnienia przestępstwa był w stanie nietrzeźwości lub odurzenia albo jeśli zbiegł z miejsca wypadku; jest też przypadek dodatkowy – jeśli dojdzie do ponownego skazania osoby, wobec której wcześniej już orzeczono terminowy zakaz prowadzenia pojazdów w warunkach obligatoryjności, to wówczas sąd ma obowiązek orzec dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych; jeśli którykolwiek z tych zakazów zostanie złamany, to jest to osobne przestępstwo przewidziane w kodeksie karnym

2. jednorazowe:

   1. przepadek przedmiotów – własność określonych przedmiotów przechodzi na rzecz skarbu państwa:

      1. owoce przestępstwa – przedmioty pochodzące bezpośrednio z przestępstwa, a jeśli te przedmioty zostały zniszczone, sprzedane lub zamienione, to jest to decyzja o przepadku równowartości danego przedmiotu

      2. przedmioty, które służyły do popełnienia przestępstwa

      3. przedmioty, co do których naruszono zakaz ich posiadania, wytwarzania, obrotu (przepadek obligatoryjny)

      4. przepadek korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa

   2. obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem – elementy cywilno-prawne – zamiast 2 procesów jest 1; orzeka się za przestępstwa:

      1. spowodowania śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub uszkodzenia ciała

      2. przeciwko mieniu

   3. nawiązka (nie na rzecz pokrzywdzonego, maksymalna kwota to 100 tysięcy złotych):

      1. za umyślne przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu albo inne przestępstwo umyślne, które spowoduje śmierć, uszczerbek na zdrowiu lub uszkodzenie ciała (nawiązka idzie na rzecz organizacji, której celem statutowym jest ochrona życia i zdrowia)

      2. za przestępstwo przeciwko środowisku (nawiązka idzie na rzecz organizacji ekologicznej)

      3. za przestępstwa komunikacyjne (nawiązka idzie na rzecz organizacji, której celem jest pomoc ofiarom wypadków komunikacyjnych)

      4. zniesławienie i zniewaga (nawiązka idzie na cel społeczny lub rzecz pokrzywdzonego)

   4. świadczenie pieniężne – orzekane na rzecz organizacji społecznej, gdy sąd odstępuje od wymierzenia kary albo warunkowa umarza postępowanie; maksymalna wysokość to 20 tysięcy złotych

   5. podanie wyroku do publicznej wiadomości – zakomunikowanie tej informacji za pomocą środków masowego przekazu, możliwe w przypadku zniesławienia, pod warunkiem, że wnioskuje o to pokrzywdzony

Nadzwyczajne obostrzenie i złagodzenie kary

Obostrzenie:

1. recydywa:

   1. zwykła –sąd może podnieść górną granicę kary o połowę :

      1. sprawca popełnia przestępstwo umyślne, za które skazany jest na karę więzienia i co najmniej pół roku spędza w więzieniu

      2. popełnia drugie przestępstwo, także umyślne, które jest podobne do przestępstwa numer 1 i zostaje popełnione w ciągu 5 lat od końca odsiadki

   2. wielokrotna – sąd może podnieść granicę kary o połowę, a zarazem nie może wymierzyć kary w dolnych granicach:

      1. sprawca był już karany w warunkach recydywy zwykłej

      2. odsiedział łącznie co najmniej rok za obydwa przestępstwa

      3. okres 5 lat od ostatniej odsiadki jeszcze nie upłynął

      4. to trzecie przestępstwo jest umyślne i podobne do poprzednich i należy do przestępstw najpoważniejszych

2. ciąg przestępstw – sprawca popełnia 2 lub więcej przestępstw w krótkim odstępie czasu; sąd wymierza tzw. karę łączną za wszystkie przestępstwa do górnej granicy zwiększonej o połowę

Złagodzenie:

1. wobec młodocianego

2. w sytuacji usiłowania nieudolnego

3. nieskuteczny czynny żal przy współsprawstwie, podżeganiu, pomocnictwie i usiłowaniu udolnym

4. jeśli nawet najniższa z przewidzianych kar byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności gdy:

   1. pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą

   2. sprawca naprawił szkodę z własnej inicjatywy

   3. sprawca wykazał skruchę

   4. sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego bliski poniósł poważny uszczerbek związany z przestępstwem

5. jeśli przestępstwo jest zagrożone karą co najmniej 5 lat pozbawienia wolności, to można je zastosować wobec sprawcy, który poszedł na współpracę z organami ścigania i ujawnił istotne dla śledztwa informacje

6. wobec świadka koronnego (obligatoryjne) – osoba współpracująca z innymi osobami w trakcie przestępstwa i wskazuje na nie w trakcie śledztwa

W przypadku zbrodni sąd może obniżyć dolną granicę kary do wysokości 1/3 ustawowego zagrożenia

Jeśli czyn to występek zagrożony karą co najmniej roku pozbawienia wolności, to wymierza się karę więzienia, ale poniżej roku

Jeśli czyn jest występkiem, za który grozi kara pozbawienia wolności poniżej roku, to sąd w ogóle nie wymierza kary więzienia i zastępuje ją grzywną albo ograniczeniem wolności

Jeśli czyn jest zagrożony karą grzywny, ograniczenia albo pozbawienia wolności, to sąd w ogóle odstępuje od wymierzenia kary i wymierza jedynie środki karne

Warunkowe umorzenie postępowania karnego

Wiąże się z orzeczeniem o winie sprawcy, ale mimo tej winy, sąd decyduje się nie prowadzić dalej postępowania karnego, a w szczególności wymierzenia wyroku skazującego.

Sąd bierze pod uwagę następujące okoliczności:

1. nieznaczna wina

2. niewielka szkodliwość społeczna czynu

3. okoliczności popełnienia przestępstwa nie mogą budzić wątpliwości

4. uprzednia niekaralność sprawcy za przestępstwo umyślne

5. pozytywna prognoza kryminologiczna – postawa sprawcy, jego cechy charakteru, zachowanie, itd. uzasadniają przypuszczenie, że będzie przestrzegał prawa

6. przestępstwo nie może być zagrożone karą wyższą niż 3 lata więzienia (w szczególnych przypadkach 5)

Decyzję o umorzeniu postępowania podejmuje tylko i wyłącznie sąd, a sprawca musi wyrazić na nie zgodę.

Ten środek to tzw. instytucja probacyjna – wiąże się ona z poddaniem sprawcy próbie. Jej okres wynosi od roku do 2 lat. Podczas niego sprawca jest zobowiązany do:

1. niepopełniania przestępstw (zawsze) + dodatkowo:

2. naprawienia szkody

3. nieprowadzenia pojazdów

4. udzielania stosownych informacji sądowi lub kuratorowi

5. przeproszenia pokrzywdzonego

6. wykonywania obowiązku alimentacyjnego

7. powstrzymania się od używania alkoholu bądź środków odurzających

Jeżeli w ciągu okresu próby i 6 miesięcy po jego zakończeniu sprawca przestrzega prawa i wykonuje nałożone dodatkowo obowiązki, to sprawa zostaje zamknięta.

Natomiast, jeśli w tym okresie sprawca popełni przestępstwo umyślne, to sąd musi wrócić do sprawy poprzedniej, a jeśli popełni przestępstwo nieumyślne albo nie będzie wypełniał swoich obowiązków, to sąd może, (ale nie musi) wrócić do wcześniejszego postępowania.

Zniesławienie i zniewaga

Przedmiotem tych przestępstw jest cześć.

Jeśli chodzi o zniesławienie, to jest to cześć zewnętrza, która polega na tym, że każdy człowiek ma prawo cieszyć się pozytywnym albo przynajmniej neutralnym odbiorem innych ludzi (dobre imię/sława/opinia/reputacja). Przestępstwo zniesławienia narusza nasz obraz w oczach innych ludzi.

Zniewaga wymierzona jest w cześć wewnętrzną, czyli poczucie własnej wartości (godność osobista). Główną krzywdą wynikającą z tego przestępstwa jest obraza naszych uczuć.

Jedna wypowiedź może wyczerpywać znamiona i zniewagi, i zniesławienia. To pokrzywdzony decyduje jakie postępowanie wytoczyć sprawcy.