Wpływ kryzysu w gospodarce światowej na polski rynek budowlany

w świetle danych GUS

Wprowadzenie

Zapoczątkowany w 2006 r. w USA kryzys finansowy w ciągu dwóch lat stał się kryzysem globalnym. W 2008 r. także kraje europejskie zaczęły dotkliwie odczuwać jego skutki. Polska gospodarka do 2009 r. nie doznała szczególnie bolesnych konsekwencji kryzysu¹. Tempo wzrostu gospodarczego w 2009 r. wprawdzie spadło (w 2008 r. PKB w odniesieniu do roku poprzedniego wzrósł o 5,0%, a w 2009 r. był realnie o 1,7% wyższy niż w roku poprzednim²), ale na tle innych krajów naszej części świata Polska stanowiła odporną na kryzys „zieloną wyspę”. Polskie budownictwo także nie uległo istotnemu załamaniu pod wpływem kryzysu. Potwierdzają to dane statystyczne dotyczące zjawisk występujących na polskim rynku budowlanym w latach 2006-2009.

„Na słabnącą koniunkturę w budownictwie wpływało wiele czynników związanych z pojawiającymi się coraz wyraźniej niesprzyjającymi uwarunkowaniami zewnętrznymi i wewnętrznymi. Na te trudności nałożył się kryzys na rynkach finansowych światowych i europejskich i coraz wyraźniejsza dekoniunktura w gospodarkach tych krajów. Wprawdzie pierwsze oceny polskich ekspertów wskazywały, że nasza gospodarka jest odporna na dekoniunkturę, ale w kolejnych miesiącach czwartego kwartału było oczywiste, że zmniejszenia tempa wzrostu gospodarczego nie da się uniknąć. Malały inwestycje finansowane ze środków przedsiębiorstw, wykorzystanie funduszy UE było niższe od oczekiwań, zmniejszał się napływ inwestycji zagranicznych, warunki uzyskania i dostępność kredytów były coraz trudniejsze dla firm. Przedsiębiorstwa nie sygnalizowały (jak poprzednio) braku zatrudnienia, ponieważ realizowano mniej zadań, a na rynku pracy pojawiali się wracający z emigracji zarobkowej. Płace nadal wzrastały, chociaż w mniejszym stopniu, co przy malejącej wydajności pracy obniżało konkurencyjność przedsiębiorstw. Roczne wyniki wzrostu gospodarczego nie były jeszcze alarmujące, ale wynika to z „konsumowania” wysokiego wzrostu w pierwszym półroczu 2008. Mimo malejącego tempa wzrostu w wielu obszarach, Polska należała w 2008 r. do krajów o najwyższym wzroście PKB w Unii Europejskiej. Odnotować też należy, że budownictwo jest jedynym sektorem w gospodarce polskiej notującym (wprawdzie malejące) ale dodatnie wskaźniki wzrostu. Również wśród krajów UE tylko dwa kraje Polska i Słowacja wykazywały w 2008 r. wzrost produkcji budowlanej.”³

Sytuacja na polskim rynku budowlanym w latach 2006-2009

• Spadek tempa wzrostu produkcji budowlano-montażowej

Źródło: Dynamika produkcji przemysłowej i budowlano-montażowej w grudniu 2006, 2007, 2008, 2009 www.stat.gov.pl

• Spadek tempa wzrostu cen produkcji budowlano-montażowej

Źródło: Roczne mierniki gospodarcze, WWW.stat.gov.pl

• Spadek tempa wzrostu cen mieszkań

„Analiza cen transakcyjnych mieszkań w latach 2006-2009 dla wybranych miast Polski wskazuje, że po okresie gwałtownych wzrostów w latach 2006-2007 rok 2008 przyniósł istotną zmianę. Nastąpiło wynikające z naturalnego cyklu koniunkturalnego wyhamowanie dynamiki wzrostu cen⁴.”

Średnie ceny transakcyjne za 1 m^2 mieszkań w wybranych miastach w III kwartale
Rok
2006
2007
2008
2009

Źródło: AMRON (2009_11_27)

Rys. Średnie ceny transakcyjne za 1 m² mieszkań w Krakowie w III kwartale

Źródło: opracowanie własne na podstawie raportu AMRON-SAFRIN z III kwartału 2009 r.

• Osłabienie intensywności ruchu budowlanego w sektorze budownictwa mieszkaniowego

• Spadek stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych przedsiębiorstw budowlanych

Negatywne wpływy na popyt na polskim rynku budowlanym

• Spadek rentowności przedsiębiorstw

Wskaźniki rentowności obrotu – przedsiębiorstwa ogółem
Rok	wskaźnik rentownośći obrotu brutto	zmiana
2005	4,9
2006	5,8	18%
2007	6,1	5%
2008	4,2	-31%

Źródło: GUS, Mały Rocznik Statystyczny 2008, 2009

• Spadek tempa wzrostu dochodów ludności

Źródło: GUS Portal informacyjny www.stat.gov.pl

• Wzrost utrudnień w pozyskiwaniu kredytów

Pozytywne wpływy na popyt

• Program Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 (fundusze unijne)

• EURO 2012

• Program „Rodzina na swoim”

Klimat koniunktury

Podsumowanie

„Po wyjściu z kryzysu od 2004 r. sytuacja w budownictwie poprawiała się systematycznie, przedsiębiorstwa budowlane osiągały coraz lepsze wyniki, a wskaźniki wzrostu były znacznie wyższe niż w innych dziedzinach gospodarki. Rok 2007 był kolejnym okresem wysokiego wzrostu, a oczekiwania na dalsze inwestycje były bardzo duże. Chociaż w drugim półroczu pojawiły się trudności realizacji niektórych zadań, to w skali roku 2007 produkcja całego sektora budownictwa była o prawie 16% wyższa niż rok temu.

Rok 2008 rozpoczął się dobrymi wynikami, koniunktura była bardzo dobra. Rosnące z miesiąca na miesiąc wskaźniki wzrostu (w czerwcu 21%) upoważniały do optymizmu. Po sześciu miesiącach 2008 r. prognozy budownictwa były lepsze niż na początku roku. Te korzystne tendencje zostały zahamowane; w kolejnych miesiącach 2008 r. produkcja budowlana wzrastała wolniej, a przedsiębiorstwa sygnalizowały coraz częściej o pogarszającej się koniunkturze i o znaczącym spadku zamówień. Mimo to w całym 2008 r. wskaźnik wzrostu produkcji budowlanej w przedsiębiorstwach zatrudniających > 9 osób wynosił prawie 13% i był to wzrost nadal wysoki, ale niższy od oczekiwań i poprzednich prognoz. Pierwsze miesiące 2009 r. wskazują na zmniejszające się tempo wzrostu budownictwa; w lutym produkcja budowlana wzrosła o 1,9%, a w marcu o 1,2%⁵.”

---

1. Źródło: www.kryzys.epolityka.org↩

2. Źródło: www.stat.gov.pl „Produkt krajowy brutto w 2009 r. – szacunek wstępny” data publikacji: 28.01.2010↩

3. Bolkowska↩

4. Związek Banków Polskich, Raport AMRON-SAFRIN „Ogólnopolski raport o kredytach mieszkaniowych i cenach transakcyjnych nieruchomości”, www.zpb.pl↩

5. Bolkwska↩