Yutang Lin
Wprowadzenie do Dharmy
W niniejszym eseju zaprezentowany zostanie usystematyzowany zarys esencji buddyjskiej nauki Dharmy. Autor ma nadzieję, że ta zwięzła i przystępna prezentacja będzie mogła zarówno przybliżyć buddyjskie nauki laikom jak i pomóc oddanym Buddystom w ujęciu esencji Dharmy. Oprócz wyróżnienia głównych cech nauki zostaną przedstawione uzasadnienia nauk tantrycznych i charakterystyczne cechy Buddyzmu tantrycznego.
I Główne nauki
Podstawową właściwością nauk buddyjskich jest nacisk kładziony na konfrontację z rzeczywistością, zaangażowanie w praktykę oraz osiągnięcie realizacji. Nie wymagają one ślepej uległości doktrynom. Zamiast tego przedstawiają prawdziwą sytuację, aby zbudzić pogrążone w złudzeniach cierpiące istoty. Ponadto ujawniają drogę do wyzwolenia z cierpień poprzez analizę przyczyn i skutków. W ten sposób każdy, kto pragnie uwolnić się od cierpień tego świata, może podążać wskazaną drogą aby w końcu osiągnąć pełnię oświecenia.
A) Obserwacja rzeczywistości
1. Niestałość. Wszystkie rzeczy ulegają ciągłym zmianom.
2. Cierpienie. Życie ludzkie jest pełne różnego rodzaju problemów i trudności. Najbardziej oczywiste z nich to cierpienia związane z narodzinami, starzeniem się, chorobami i śmiercią. I chociaż istnieją przyjemności, to jednak żadna z nich nie jest trwała. Wobec tego w szerszej perspektywie życie ludzkie może wydawać się po prostu stopniowym niszczeniem i zbliżaniem się do śmierci.
3. Transmigracja. W oparciu o pewne przypadki reinkarnacji oraz świadectwa głębokich doświadczeń religijnych można wnioskować, że śmierć nie oznacza dezintegracji. Istnieje raczej pewna duchowa ciągłość przekazywana przez narodziny i śmierć do kolejnych wcieleń, a która zazwyczaj pozostaje wewnątrz sfery transmigracji złożonej z sześciu światów: istot niebieskich, asur, istot ludzkich, zwierząt, głodnych duchów i istot piekielnych.
B) Wyjaśnienie rzeczywistości
4. Warunkowe powstawanie. Wszystkie zjawiska powstają w wyniku połączenia różnego rodzaju uwarunkowań. Wszystkie rzeczy są ze sobą powiązane poprzez wzajemne uwarunkowania i przyczyny ich współzależnego pojawiania się.
5. Związek przyczynowy. We wszystkich sytuacjach można zobaczyć związki przyczynowe pomiędzy wydarzeniami. Mimo że nie jest możliwe zrozumienie wszystkich związków przyczynowych wraz z ich pochodzeniem, to dzięki bogatemu doświadczeniu jesteśmy przekonani o ich istnieniu i wymiernym działaniu wśród zjawisk.
6. Jaźń. Ludzie zazwyczaj utożsamiają się z ciałem, pokrewieństwem, miejscem zamieszkania, społeczeństwem, kulturą, rasą, krajem, itp. jako sprawami wielkiej wagi i kojarzą je z pojęciem jaźni. W rezultacie wszystko poza tą jaźnią staje się obce, co prowadzi do powstawania barier czy nawet antagonizmów.
7. Karma. W wyniku przywiązania do różnego rodzaju jaźni powstają myśli, słowa i uczynki wpływające na ludzi i ich otoczenie. Zbiór wszystkich efektów takich myśli, słów i uczynków zwany jest karmą.
W oparciu o siedem głównych koncepcji wyjaśnionych powyżej Dharma naucza, co następuje.
W wyniku warunkowego powstawania wszystkie rzeczy są niestałe. Świat jest pełen cierpienia. Poprzez przywiązanie do jaźni ludzie stwarzają karmę. Uwikłanym w związki przyczynowe trudno jest wyzwolić się z transmigracji.
C) Szczegółowa analiza
8. Nieistnienie jaźni jako takiej. Ponieważ wszystkie rzeczy powstają w wyniku połączenia przyczyn i warunków, będą ulegały zmianom wraz ze zmieniającymi się przyczynami i warunkami. Po dokładnej i szczegółowej analizie w świetle tego rozumienia dojdziemy do wniosku, że nie ma niczego, co istniałoby zupełnie niezależnie. Inaczej mówiąc, nie ma niczego, do czego można by odnieść pojęcie jaźni, jeśli zanalizować dokładnie znaczenie tego terminu. To, co w powszechnym ludzkim rozumieniu określa się jako jaźń jest wypadkową poglądów, przyzwyczajeń, emocji, pragnień, kultur, itp. i nie istnieje w żadnej konkretnej, niezależnej postaci. W normalnych okolicznościach jaźń działa jako czynnik dominujący, tak jakby istniała naprawdę. Jednak pod wpływem wyjątkowej presji mogłaby ulec zupełnej przemianie, lub nawet ulec dezintegracji.
9. Nieskończona Jednia. Wszystkie odniesienia do zjawisk oparte są na sztucznych podziałach. Mimo że podziały te są w praktyce wygodne, to jednak wywołują również uprzedzenia i antagonizmy. Jeśli moglibyśmy powrócić do stanu pierwotnego, w którym nie było sztucznych koncepcji, wówczas nie istniałoby rozróżnienie ani antagonizm pomiędzy jaźnią a nie-jaźnią. Podobnie zanikłyby kwestie narodzin/śmierci (istnienia lub nieistnienia), czystości/nieczystości (kwestie jakości) oraz wzrostu/zmniejszania się (kwestie ilości). Nawet ramy czasu i przestrzeni utraciłyby znaczenie. Byłaby to nieskończona jednia obejmująca wszystkie rzeczy obecne w jakimkolwiek czasie i przestrzeni, w jakimkolwiek stanie i sferze.
10. Pierwotna Czystość. Taka jest nieskończona jednia, choć nie tak jest rozumiana. Wewnątrz nieskończonej jedni nie istnieją sztuczne podziały na to co właściwe i niewłaściwe, dobre i złe, czyste i nieczyste. Ten stan przekroczenia podziałów nazywa się pierwotną czystością aby wskazać na brak uprzedzeń i preferencji stworzonych przez ludzi.
W oparciu o dziesięć głównych koncepcji opisanych powyżej Dharma naucza co następuje.
Po dokładnym zrozumieniu niestałości/nietrwałości okazałoby się, że jaźń faktycznie nie istnieje. Warunkowe powstawanie i brak jaźni nierozłącznie reprezentują prawdę: powstawanie w wyniku nagromadzonych uwarunkowań powoduje, że niemożliwe jest istnienie absolutnie niezależnej jaźni; jeżeli zaś nie ma jaźni, to wszystko jest jedynie wynikiem sumy uwarunkowań. Oparte na złudzeniach lgnięcie jaźni wytwarza karmę, która wplątuje człowieka w pełną cierpienia, niekończącą się transmigrację. Jedynie poprzez dokładne zrozumienie, że nie ma jaźni i praktykę odrywania się od niej jest się w stanie stopniowo odzyskiwać jasny umysłu, który postrzega zjawiska takimi, jakimi są naprawdę. W ten sposób można by osiągnąć nieskończoną jednię w pierwotnej czystości. Zrozumienie że wszystkie rzeczy znajdują się w nieskończonej jedni, w sposób naturalny stanie się źródłem głębokiej, bezwarunkowej troski i dbałości o wszystko, co istnieje. W konsekwencji usiłowanie przebudzenia wszystkich istot ku tej samej pełni oświecenia stanie się głównym celem życia, a wszystkie wysiłki będą podejmowane na rzecz tej niekończącej się służby zbawienia.
II. Zasady praktyki
Praktyki buddyjskie są działaniami, w które człowiek się angażuje, aby stopniowo uczyć się, jak ograniczać przywiązania i uwikłania w więzy tego świata oparte na różnego rodzaju lgnięciach. W ten sposób można w końcu przybliżyć się do nieskończonej jedni w pierwotnej czystości. Podstawowe zasady wspólne wszystkim buddyjskim praktykom można opisać w następujący sposób.
A) Z punktu widzenia praktykującego: otwarcie się i brak przywiązania
Główna zasada wszystkich praktyk Dharmy składa się z otwarcia się i braku przywiązania, które są ze sobą nierozerwalnie złączone. Brak przywiązania oznacza naukę pozbywania się różnorakich przywiązań. Otwarcie się oznacza ćwiczenie się w powiększaniu zakresu widzenia i poszerzaniu umysłu. Bez pozbycia się lgnięcia nie może być pełnego otwarcia. Dopiero po odrzuceniu wyrobionych poglądów i rezygnacji ze skupiania się na szczegółach można próbować zrozumieć wszystkie rodzaje możliwości i wyborów i w ten sposób powiększać zasób wiedzy i krąg spraw, które uznaje się za ważne. Tylko dzięki praktyce obserwacji i rozważania spraw z wielu punktów widzenia jak i w sposób generalny można uświadomić sobie błędy we własnych poglądach i postawach, a następnie poprawiać je i uwalniać się od stronniczości i ograniczenia umysłu. Zatem otwarcie się i brak przywiązania są wzajemnie od siebie zależne i stanowią dwie strony użytecznego narzędzia.
Dzięki tym dwu aspektom można zdać sobie sprawę z wagi każdej praktyki Dharmy. Na przykład rytuały pokutne zdają się podkreślać brak przywiązania, jednakże zawarty w nich zakres pokuty jest otwarty i niczym nieograniczony. Cztery Nieskończone Umysły wydają się podkreślać otwarcie; są one jednak oparte na braku przywiązania do jaźni i mogą być w pełni osiągnięte tylko poprzez zupełne wyrzeczenie się spokoju umysłu. Każdy rodzaj jałmużny zawiera w sobie w sposób naturalny jednoczesną praktykę Otwarcia i Braku Przywiązania.
Praktyki Braku Przywiązania nie należy mylić z przywiązaniem do nicości, czy nie zajmowaniem stanowiska. Podobnie Brak Formy oznacza brak przywiązania do konwenansów i wyglądu, a nie przywiązanie do braku konwenansów czy wyglądu. Kwestie te należy wyraźnie rozróżniać, aby nie popaść w zwodnicze przywiązanie do próżni czy nicości.
B) Z punktu widzenia realizacji: Wszechobejmowanie
Ostatecznym celem praktyk buddyjskich jest osiągnięcie nieskończonej jedni, która jest czysta w swej naturze. Dlatego wszelkie praktyki Dharmy nie powinny pozostawać wewnątrz sztucznych granic, lecz zostać zuniwersalizowane poprzez całościową perspektywę nieskończonej jedni. Z tego punktu widzenia Wszechobejmowanie jest zasadą fundamentalną. We Wszechobejmowaniu idealnie współbrzmią Otwarcie i Brak Przywiązania.
C) Z perspektywy głębi zaangażowania: Zjednoczenie bez Niespójności
Stopień zaangażowania praktykującego wyraźnie wpływa na głębokość realizacji. Autentyczne wysiłki w celu osiągnięcia oświecenia wymagają całkowitego zaangażowania. Na całkowite zaangażowanie składa się spójność zachowań umysłowych, cielesnych i werbalnych, spójność sposobu życia i praktyk, zjednoczenie interakcji pomiędzy ciałem i umysłem oraz zjednoczenie relacji pomiędzy działaniami umysłowymi i duchowymi. Z tej perspektywy główną zasadą jest Zjednoczenie bez Niespójności.
III. Rodzaje praktyk
Praktyki buddyjskie cechuje barwna różnorodność. Jednakże w odniesieniu do ich podstawowych stylów można wyróżnić dwa główne typy: uzdrawiający oraz harmonizujący.
Nauki buddyjskie upowszechnia się poprzez system teorii. Zatem rozróżnienia pomiędzy cierpieniem a przyjemnością, złudzeniem a oświeceniem, tym co właściwe a tym co niewłaściwe, dobrem a złem są używane, aby prowadzić ludzi. Celem nauk buddyjskich jest pokazanie ludziom, jak podążać właściwą drogą do oświecenia, aby stopniowo mogli uwalniać się od cierpienia, którego korzeniem jest zło i złe uczynki, a w końcu cieszyć się czystą, wolną od cierpienia radością. Ponadto, większość praktykujących uczy się uwalniania się z głęboko ukrytych pułapek uwikłania; zatem stosowane przez nich praktyki mają działanie uzdrawiające. Zwykli ludzie, na przykład, są przyzwyczajeni do myślenia i postępowania na sposób tego świata; zatem potrzebują ćwiczyć się w dostrzeganiu nietrwałości, praktykować wyrzeczenia i jałmużny, aby uleczyć swoje uprzedzenia, złe przyzwyczajenia i skąpstwo.
Celem praktyk Dharmy jest osiągnięcie nieskończonej jedni. Czy jednak stosowanie wyłącznie metod uzdrawiających nie uczyni dla praktykującego niemożliwym wyjścia poza dualistyczne nastawienie oraz połączenie się z nieskończoną jednią? Faktycznie, niektórzy praktykujący mogą przywiązać się do pojęć i sformułowań nauk buddyjskich i wpaść w pułapkę innego rodzaju. Na przykład praktykujący trzymający się kurczowo idei wyrzeczenia i czystych sili (tj. sposobów postępowania) może wpaść w pychę, która pozbawi go pokory i umiejętności traktowania innych jako równych sobie; w konsekwencji nie będzie mógł zadawać się ze zwykłymi ludźmi aby prowadzić ich w stronę drogi wyzwolenia. Jednakże po prawidłowym zrozumieniu nauk buddyjskich praktyki uzdrawiające zostałyby stopniowo oczyszczone wraz z odejściem od złych przyzwyczajeń i tendencji do lgnięcia. W rezultacie zarówno lek jak i choroba stopniowo i równolegle przekształciłyby się w nie-dualizm.
Istnieje jeszcze jeden główny typ praktyk buddyjskich, który reprezentuje postawę harmonizacji. Pozwala on uniknąć zbytniego skupiania się na aspekcie uzdrawiającym, a bardziej dojrzałym praktykującym umożliwia w sposób bezpośredni praktykowanie zbliżania się do nieskończonej jedni. Za przykłady mogą tu służyć prowadzące do oświecenia metody Szkół Chan (Zen), które nie odwołują się do żadnych teorii, Dziesięć Mistycznych Bram Hua Yan (Avatamsaka) analizowane z perspektywy całości Dharmadhatu[1], oraz Sześć Porównań Diamentowej Sutry opartych na wspaniałym, zbudowanym z sylogizmów przedstawieniu Sunyata.
Praktyki harmonizujące jako świadome ograniczeń postaw dualistycznych przekraczają je. Ponadto dążą do objęcia wszystkiego umysłem, który jest w swej naturze nieskończony, dzięki czemu fragmentaryczne kalkulacje nie są już dla nich przeszkodą. Nie prowadzi to do wpadnięcia w kręgi ludzi występnych, lecz raczej do poświęcenia się służbie zbawienia wypływającego z troski powodowanej poczuciem bycia w jedności. W rezultacie poświęcenie wolne jest od narzekań, a służba nie ma końca i jest równa wobec wszystkich.
Bardziej zaawansowane praktyki buddyjskich Tantr opisywane są czasami jako zwalczanie trucizny za pomocą trucizny; zatem można by odnieść wrażenie, że należą do praktyk uzdrawiających. Jednak po dokładnej analizie okazują się treningiem wyzwolenia wewnątrz bagna. Ponadto sublimacja i transformacja osiągnięta dzięki tantrycznym wizualizacjom musi być oparta na postawie harmonizacji. Dlatego należy zaliczyć je do praktyk harmonizujących.
IV. Główne elementy praktyki
Podstawowe praktyki buddyjskie można w skrócie sklasyfikować i opisać w następujący sposób.
A) Recytacja
Powtarzanie świętych imion Buddów i Bodhisattwów oraz ich mantr, recytowanie Sutr, Sastr (traktatów) i błogosławieństw, intonowanie i śpiewanie świętych melodii.
B) Oddawanie czci
Ukłony ze złożonymi dłońmi, leżenie twarzą ku ziemi, pokłony na klęczkach oddawane w akcie skruchy.
C) Jałmużna
Składanie ofiar i łożenie na Buddów, Bodhisattwów, buddyjskie nauki jak również na nauczycieli i praktykujących, wydawanie buddyjskich nauk w celu nieodpłatnej dystrybucji, wyjaśnianie znaczenia buddyjskich nauk, zalecanie szczerych praktyk, angażowanie się w służbę charytatywną pomocy biednym i potrzebującym, pomaganie ludziom starym, słabym i niepełnosprawnym, uwalnianie istot żywych, dawanie pożywienia, angażowanie się we wszelkiego rodzaju zbiórki funduszy i służby charytatywne, itp.
D) Właściwe postępowanie
Należy stosować się w największym możliwym stopniu do reguł postępowania, którym ślubowało się wierność, w zgodzie ze swoją funkcją i sytuacją. Zwykle przyjmuje się pięć głównych reguł: zakaz zabijania, zakaz kradzieży, zakaz rozwiązłości seksualnej, zakaz kłamania i zakaz picia alkoholu.
E) Tolerancja
Szanowanie harmonii, pozostawanie w pokorze, cierpliwości i ustępliwości, znoszenie sprzeciwu, stała postawa tolerancji i przebaczenia, traktowanie wszystkich istot z równym szacunkiem.
F) Medytacja
Praktykowanie skupienia, obserwacji i wizualizacji, tj. wszystkich rodzajów medytacji.
G) Pielgrzymki
Odwiedzanie świętych miejsc lub nauczycieli buddyjskich.
H) Odosobnienie
Krótkoterminowe stosowanie się do specjalnej diety i zasad postępowania, weekendowe praktyki w samotności lub długoterminowe pozostawanie w odosobnieniu. Zachowanie milczenia, pozostawanie w wyznaczonym miejscu i powstrzymanie się od komunikacji ze światem zewnętrznym – tylko stosowanie praktyk Dharmy.
O wszystkich powyższych praktykach często wspomina się w moich pracach. Bardziej szczegółowe omówienia można znaleźć w następujących z moich prac:
2. The Buddhist Practice of Chanting Amitabha
4. The Sixfold Sublimation in Limitless-Oneness
5. The Foundational Practices of Vajrayana
V. Praktykowanie we wszelkich okolicznościach
Opisane poniżej reguły powinny być starannie przestrzegane, aby zapewnić prawidłowe stosowanie się do nauk oraz aby zmaksymalizować korzystne efekty zarówno w codziennej praktyce jak i przy praktycznym stosowaniu nauk buddyjskich w konkretnych sytuacjach życiowych.
A) Wielki umysł Bodhicitty
1. Motywacja
Główną rzeczą, na jaką należy zwrócić uwagę w jakiejkolwiek praktyce czy aktywności jest motywacja. Motywacja Buddysty nie powinna odbiegać od Bodhicitty, tj. od ambicji osiągnięcia doskonałego oświecenia na pożytek wszystkich czujących istot. Inaczej mówiąc, człowiek dąży do oświecenia, aby uzyskać możliwość wybawienia wszystkich istot od cierpienia, a w końcu pomóc im osiągnąć ostateczne wyzwolenie i współudział w radości, która jest wolna od bólu.
2. Ofiarowanie zasług
Po dokonaniu dobrego uczynku lub praktyki Dharmy wytworzoną w ten sposób zasługę powinno się niezwłoczne ofiarować na rzecz opisanych powyżej ambicji Bodhicitty. W ten sposób każda praktyka i działanie należą w zupełności do zasług wielkiego umysłu Bodhicitty. Jeżeli wszystkie działania podejmowane są w ten sposób i dzieje się tak przez cały czas, wówczas proces oczyszczenia stopniowo zapuszcza korzenie, a praktykujący z chęcią wkracza na właściwą drogę.
Jeżeli chodzi o naglące potrzeby, takie jak modlitwa o ograniczenie problemów i trudności lub o pokój i pomyślność, to można je również dołączyć do ofiarowania zasług. Powinny być jednak dołączane tylko jako dodatkowe prośby i nigdy nie przejmować głównej roli ambicji Bodhicitty. W przeciwnym razie łatwo można by wpaść w obłudną postawę utrzymywania egoistycznych intencji pod przykrywką buddyjskich ideałów.
B) Nieograniczenie w czasie i przestrzeni
Wszystkie akty umysłu, ciała i mowy powinny być traktowane jako sięgające wszystkich przestrzeni w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Nasze czynności nie ograniczone czasem i przestrzenią działają jak fala wywołująca niezliczoną ilość kręgów na wodzie. Wszystkie nasze działania są otwarte na świadomość wszystkich czujących istot każdego czasu i miejsca, nie omijając żadnej z nich.
C) Praktyki pozytywne i czynne
Wszystko jest nietrwałe. Chwila, która może być poświęcona na praktykę, jest bardzo cenna i wyjątkowa. Czas i energia powinny być poświęcone wyłącznie na pozytywne i pełne dbałości uczynki i posługi, nie należy zaś tracić ich na krytykę, porównywanie, żale, niepokoje i inne rodzaje uwikłań.
D) Praktykowanie tolerancji wobec przeszkód
Gdy narastają trudności i przeszkody, zamiast dać się wciągnąć w ich wir należy skorzystać z nich jako okazji i uczyć się nowego nastawienia. W ten sposób można zwiększyć swój szacunek dla bogactwa możliwości w nieskończonej ekspansji Dharmadhatu.
E) Równomierne nauczanie
Zbawienie poprzez Dharmę ma na celu wyzwolenie z pełnej cierpienia transmigracji i dojście do ostatecznego przebudzenia. Dlatego jest to droga uniwersalna, dla wszystkich i nie należy jej oceniać na podstawie jednego rezultatu otrzymanego w konkretnym miejscu i czasie. Przebudzenie istoty czującej może być nieosiągalne w tym życiu. Dopiero po nagromadzeniu odpowiednich warunków i osiągnięciu dojrzałości można udzielać właściwych porad, które będą dobrze przyjęte i zaowocują w dobry sposób. Dlatego nie ma potrzeby nauczać z uporem pewnych istot czujących w danym czasie i miejscu; zamiast tego należy starać się stale nauczać ludzi w ogóle, bez dysproporcji.
F) Połączenie mądrości i współczucia.
Wszystkie praktyki i uczynki nie powinny skłaniać się jedynie w kierunku ćwiczenia się w mądrości przez Brak Przywiązania czy Poszerzanie Perspektywy ani tylko ku ćwiczeniu się we współczuciu przez praktykę Nie Odrzucania czy Tolerancyjnej Akceptacji. Praktykujący powinien starać się ująć w praktykach i uczynkach pierwotną czystość która łączy w sobie mądrość i współczucie. W pierwotnej czystości nie ma ani nic, do czego można by lgnąć, ani nic, co można by odrzucić, nie ma tam granic, ani dualności. Na przykład tantryczna praktyka Chod stosuje wizualizację, aby ograniczyć rozumowe przywiązanie do własnego ciała, jednocześnie czyniąc z tego ćwiczenie się w jałmużnie. W ten sposób na poziomie praktyk uzdrawiających kultywuje mądrość Braku Przywiązania oraz współczucie udzielania jałmużny. Ponadto, na poziomie praktyk harmonizujących przekracza ciasne granice jaźni, by zaangażować się w praktyki zbawienia bezpośrednio z perspektywy i potencjału Dharmadhatu jako całości.
VI. Głębokie wejście w rzeczywistość
Główna nauka Buddyzmu głosi, że wszystkie rzeczy są czyste w swej naturze, dlatego też należy używać umysłu nie zwracając go szczególnie ku czemukolwiek, tj. kierować go aktywnie nie powodując przywiązań. Jednak w celu prowadzenia ludzi do stopniowej wolności od cierpienia, do osiągnięcia szczęścia i odzyskania czystości określono nauki i reguły. Tymczasem te sztuczne normy i regulacje często stają się przywiązaniem i przeszkodą innego rodzaju. Zwykli praktykujący mogą być ograniczeni przez roztrząsanie konwenansów i form. W rezultacie nie mają odwagi na angażowanie się w sprawy pozostające poza sferą publicznej aprobaty.
Jeżeli chodzi o osiągnięcie ostatecznego wyzwolenia i realizacji, to praktykujący powinien pozostać wolny od złudzeń we wszystkich okolicznościach. Ponadto powinien starać się stosować wszelkie metody i techniki, które mogłyby pomóc w rozwoju na drodze do oświecenia i wyzwolenia, które jest zrozumieniem rzeczywistości jako czystej w swej naturze. W tym świetle widać jasno, że sztuczne ograniczenia i formalne rozważania powinny zostać przełamane w toku autentycznego poszukiwania realizacji i pierwotnej czystości. Mówiąc inaczej, celem ostatecznym wszystkich praktyk Dharmy jest stanie się świadomym rzeczywistości, która przekracza wszystkie struktury świata: czasu, miejsca, rasy, kultury, społeczeństwa, itp. Dlatego autentyczne praktyki Dharmy nie mogą być ograniczane przez poglądy tego świata. To podstawowa prawda Dharmy. Jednakże pewne praktyki i uczynki pełnione są w oparciu o dualistyczne rozróżnienia pomiędzy tym, co czyste a tym, co nieczyste oraz pomiędzy dobrem i złem. Rozróżnienia te stanowią niedoskonałe narzędzia pedagogiczne.
Aby osiągnąć ostateczne wyzwolenie należy przejść przez różnorodne konkretne sytuacje po to, by opanować harmonizację i zjednoczenie Prawidłowego Wglądu i stabilności medytacji. Tak głęboka i wnikliwa realizacja nie może być w żaden sposób osiągnięta przez zwykłe zrozumienie teorii i subtelnych treści pozbawione konkretnego doświadczenia.
Nauka buddyjska posiada pewne metody i środki przekraczające niedoskonałość narzędzi pedagogicznych. Transcendencja Chan (Zen) polega na jego zupełnej niezależności od nauczania Sutr i Sastr; w ten sposób pozbyto się ograniczeń i uwikłań w koncepcje. Transcendencja Szkoły Czystej Krainy polega na kontynuacji czystej myśli, która jednoczy się z nieskończoną jednią Dharmadhatu. Transcendencja Wadżrajany polega na tym, że nie jest ona ograniczana przez rozróżnienia między dobrem a złem, czystością a nieczystością. Zamiast tego wskazuje jak oczyszczać i pożytkować każdą sytuację, aby kultywować realizację oświecenia. Wadżrajana naucza ścieżki wyzwolenia nie tylko w odniesieniu do poglądów i psychologii, lecz zawiera także praktyki ćwiczeń fizycznych i seksualnych. W ten sposób przez interakcję umysłu i ciała, koordynację umysłu i oddechu oraz przez harmonizowanie energii seksualnej pełne wyzwolenie można osiągnąć wcześniej.
Wrażenia otrzymywania bezpośrednich błogosławieństw od Buddów jak również wszystkie inne inspirujące doświadczenia występują w sposób naturalny wraz z postępami na drodze do oświecenia. Jednakże w praktykach Wadżrajany dzięki dokładnemu zrozumieniu teorii buddyjskich, głębokiemu kontaktowi z rzeczywistością przez praktyki tantryczne oraz tradycyjnym błogosławieństwom przekazywanym z pokolenia na pokolenie podobne cudowne wydarzenia mogą pojawiać się dosyć regularnie.
VII. Realizacja jako cel
Ostateczny cel praktyk buddyjskich, nazywany Nirwaną, Stanem Buddy, Pełnym Oświeceniem itp., jest niczym więcej jak powrotem do pierwotnej czystości i zjednoczeniem z nieskończoną jednią. Nie jest to także stan biernej, martwej ciszy, lecz ciągłe, naturalnie pojawiające się współczucie mające formę nieustających wysiłków podejmowanych na rzecz zbawienia. Życie człowieka jest krótkotrwałe; praktykujący może po prostu wykorzystać obecną chwilę, prawidłowo rozpoznać cel i oddać się praktyce z maksymalnym poświęceniem. Jeśli chodzi o stopień realizacji, to nie można go w żaden sposób wymusić, gdyż jest to proces postępujący tylko w sposób naturalny. I chociaż w literaturze buddyjskiej opisane są osiągnięcia różnego stopnia, to powinny one służyć praktykującemu tylko jako przypomnienie, że nie należy się zadowalać byle czym lub brać skromnych rezultatów za poważne osiągnięcia.
Gdy nasz wgląd jest poszerzony na całość Dharmadhatu wraz z nieograniczonym czasem i przestrzenią, natychmiast uświadamiamy sobie, że to poszukiwanie oświecenia może nie zostać definitywnie ukończone w ciągu jednego czy dwu istnień... Jest to raczej ciągłe dążenie, które może zostać zakończone dopiero po przekroczeniu transmigracji, a nie powinno być przerwane przed osiągnięciem pełnego oświecenia. Zejście z tej drogi prowadzi wyłącznie do pełnego cierpień cyklu narodzin i śmierci. Będąc świadomymi tego powinniśmy niestrudzenie oddawać się praktyce zamiast pozwalać się uwieść temu światu.
Niniejszy esej, oparty na moim chińskim artykule pod tym samym tytułem Fo Fa Gen Ben Yao Yi, został ukończony 13 lipca 2001.
Yutang Lin
El Cerrito, Kalifornia
Tłumaczył Rafał Kotlicki
Piaseczno, 10 luty 2003