Ćwiczenia 6
Zasada autonomii
Zasada pierwszeństwa prawa UE wobec prawa krajowego p-czł
W literaturze przedmiotu nazywana również zasadą prymatu, supremacji czy nadrzędności. Podstawą tej zasady stało się orzeczenie ETS z 1964 ws. Costa vs. ENEL, w którym trybunał proklamował zasadę pierwszeństwa prawa wówczas wspólnotowego nad prawem p-czł. Zasada ta głosi, że żadne przepisy prawa krajowego nie mogą przeważać nad prawem wywodzącym się z traktatu, będącego niezależnym źródłem prawa. Uzasadnienie pierwszeństwa opiera się na autonomii wspólnotowego porządku prawnego. Kolejne orzeczenia wyznaczały zakres obowiązywania zasady pierwszeństwa:
Nieograniczony zasięg wobec norm prawa krajowego, tzn. państwo członkowskie nie może powołać się na żadne normy swojego porządku prawnego, które byłyby sprzeczne z prawem UE.
Pierwszeństwo rozciąga się również na normy konstytucyjne p-czł.
Pierwszeństwo rozciąga się i odnosi się do pierwszeństwa stosowania i obowiązywania prawa UE.
Pierwszeństwo stosowania prawa UE oznacza, że normy prawa krajowego niezgodne z prawem UE nadal obowiązują, ale nie mogą być stosowane w konkretnych przypadkach.
Pierwszeństwo obowiązywania prawa UE oznacza, że normy prawa krajowego niezgodne z prawem Unii tracą moc obowiązywania.
Zasada bezpośredniego obowiązywania prawa UE
Bezpośrednie obowiązywanie prawa UE ozn., że normy tego prawa od dnia ich wejścia w życie stają się automatycznie częścią porządku prawnego obowiązującego w p-czł obok norm prawa krajowego bez potrzeby ich inkorporowania, tzn.: - po pierwsze, prawo UE nie staje się prawem krajowym lecz zachowuje swoją odrębność
- po drugie, oba zbiory norm są ze sobą funkcjonalnie powiązane, tzn. wiele norm prawa krajowego jest wykorzystywanych w celu wykonania lub uzupełnienia norm prawa UE; nie wolno też zapomnieć, że w razie konfliktu obu porządków prawnych obowiązuje zasada pierwszeństwa prawa UE.
Zasada bezpośredniego stosowania prawa UE
Stanowi ona podstawę prawną dla działań organów p-czł obok norm prawa krajowego.
Stąd, po pierwsze, działanie organów p-czł w sensie pozytywnym jest rozumiane jako podejmowanie aktów indywidualnych (orzeczeń sądowych lub aktów administracyjnych) oraz wydawanie aktów normatywnych. Po drugie działanie może być w sensie negatywnym rozumiane jako powstrzymanie się przez organy państwowe od podejmowania działań.
Bezpośredni skutek zasady j.w.
Bezpośredni skutek norm prawa UE – właściwość, która pozwala na istnienie norm prawa unijnego jako samodzielnego źródła prawa lub obowiązków jednostek, tzn.: 1. Jednostki mogą powoływać się na bezpośrednio skuteczne normy prawa UE w postępowaniach przed sądami krajowymi i z norm tych wywodzić swoje … 2. Sądy krajowe są obowiązane udzielić jednostkom ochrony na podstawie prawa UE.
Zasada solidarności (zasada lojalności/ wierności)
Polega na zobowiązaniu się p-czł do lojalnej współpracy w ramach UE w celu osiągnięcia postanowień zawartych w traktatach założycielskich. Zasada ta, została zawarta w art. 10 ToWE i w ujęciu … ma 2 znaczenia:
1. W aspekcie pozytywnym ozn., że p-czł są zobowiązane do podjęcia wszelkich działań w celu zapewnienia skuteczności prawa UE w jego wewn. … , tzn, że p-czł. są zobowiązane do podejmowania wszelkich działań w celu pełniejszej i skutecznej realizacji zobowiązań traktatowych.
2. w aspekcie negatywnym zasada ta nakazuje p-czł powstrzymanie się od jakichkolwiek działań mogących podważyć skuteczność prawa UE … , tzn., że p-czł nie mogą powołać się na swoje interesy narodowe lub trudności wewnętrzne dla usprawiedliwienia niewykonywania prawa UE lub jednostronnego wycofania się z przestrzegania swobodnie przyjętych zobowiązań.