GUNY

Wspólna nazwa trzech jakości bytu: tamas, rajas (radżas) i sattwa

Według hindusów, byt zewnętrzny i umysł (manas) posiadają trzy właściwości, są jakby splecione z trzech nici:

tamas — bezwład i nietrwałość,

radżas — pobudzenie i namiętność,

sattwa — czystość, świetlistość, lekkość.

Dzięki tej troistej koncepcji, religie hindu nigdy nie popadły ani w etyczno-moralny (manicheistyczny) podział na dobro i zło jak w chrześcijaństwie, ani w fatalizm instynktu życia przeciwko instynktowi śmierci jak w psychologii zachodniej.

Ten, kto prowadzi praktykę duchową, by poczuć się lepiej w swym wnętrzu, uczy się przekształcać zarówno stan bezwładu tamas, jak i stan ekscytacji radżas w spokój sattwiczny. Regularna medytacja pozwala przekroczyć dwa bieguny — instynktu śmierci tamas i instynktu życia radżas — i przebudzić sattwę.

Sattwa jest trzecim kierunkiem rozwoju, kierunkiem duchowym, zagubionym czy wręcz wypartym przez teoretyczne, moralne i psychologiczne systemy naszych czasów. Jeśli chcemy, by nasz rozwój szedł w dobrym kierunku, to musi on zmierzać ku górze, ku duchowi, ku sattwie. Nie mając wyznaczonego kierunku ku górze, większość ludzi kręci się w kółko, wpadając co jakiś czas w pułapki rozpaczy, depresji i frustracji — owo błędne koło to radżas. Uzależnienia zaś ciągną nas w dół, w tamas, w piekło upadku, z którego czasem nie ma wyjścia. Przy pomocy prostych technik hata jogi można przetwarzać opieszałość i lenistwo tamas w dynamiczną radżas, a dzięki medytacji — radżas w sattwę, lekkość i światło.

Ta prosta siatka pojęciowa nie wyjaśnia oczywiście całej skomplikowanej pracy nad uzyskaniem spokoju umysłu i pokonaniem wszystkich jego zaburzeń, ale jako nić przewodnia porządkuje pierwotny chaos naszych myśli.