Wioleta Zapała
gr. 23 BNSP

POLITYKA I STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA
CHIN

Prowadzący: dr inż. Krzysztof Graczyk

Uniwersytet Zielonogórski

Wydział Ekonomii i Zarządzania

Zielona Góra 2012r.

Spis treści:

Wprowadzenie 3

ROZDZIAŁ I 4
Polityka bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej

1. Główne dokumenty programowe poświęcone bezpieczeństwu. 4

2. Cele polityki bezpieczeństwa 6

ROZDZIAŁ II 7
Realizacja polityki bezpieczeństwa

2.1. Wymiar globalny polityki bezpieczeństwa. 7
2.2. Wymiar regionalny polityki bezpieczeństwa. 8
2.3. Środki budowy zaufania. 8
2.4. Siły zbrojne. 9

ROZDZIAŁ III 9
Strategia bezpieczeństwa narodowego Chin

3.1. Ewolucja strategii bezpieczeństwa - Białe Księgi. 9
3.2. Obecna strategia bezpieczeństwa ChRL. 11

Podsumowanie 13

Bibliografia 14

WPROWADZENIE

Rozwój gospodarczy sprawił, że Azja Wschodnia i Chiny znalazły się w centrum uwagi światowej. Istnieje sporo niepewności co do ewolucji takiej sytuacji zarówno z powodu konfliktów wewnętrznych w Chinach jak i z powodu braku ściśle określonego środka geopolitycznego w regionie, którym chcą być Chiny, Japonia, Stany Zjednoczone oraz Indie. Od nich jest zależna równowaga nie tylko regionu, lecz całego świata.¹ Większość ekspertów dziedziny sinologii twierdzi zgodnie, że Chiny są państwem przyszłości. Nawet my sami nie będąc ekspertami możemy zauważyć rosnące rozprzestrzenianie się chińskich wpływów na inne kontynenty. Poczynając od ekspansji ekonomicznej do otwarcia się środowiska politycznego Chin na inne kraje. Tak jak inni uczestnicy stosunków międzynarodowych, Chiny traktują bezpieczeństwo w sposób kompleksowy, uwzględniając wszystkie czynniki: polityczne, ekonomiczne, społeczne, geograficzne oraz wojskowe. W swojej pracy przedstawię wam jak rozwijała się Chińska polityka bezpieczeństwa oraz jak tradycja konfucjańska i dorobek współczesnej myśli, wpływały na uformowanie się obecnych tendencji strategicznych Państwa Środka.

1. Polityka bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej

   1. Główne dokumenty programowe poświęcone bezpieczeństwu.

Do głównych dokumentów programowych poświęconych bezpieczeństwu ChRL należy zaliczyć: zapisy konstytucji ChRL z 1982 roku, Białe Księgi dotyczące obrony narodowej publikowane od 1995 roku, dokument Chiny o Nowej Koncepcji Bezpieczeństwa oraz wydaną w 2006 roku Białą Księgę poświęconą eksploatacji przestrzeni kosmicznej.²

W art. 1 konstytucji Chin zaznaczono, że każdy sabotaż socjalistycznego systemu w Chinach, zarówno indywidualny, jak i zorganizowany, jest zakazany. Za modernizacje sił zbrojnych w celu zwiększenia bezpieczeństwa narodowego odpowiada państwo. Natomiast do zadań armii chińskiej zaliczono:

• Wzmacnianie obrony narodowej

• Stawianie oporu agresji

• Obronę ojczyzny

• Ochronę stabilizacji wewnętrznej

• Utrwalanie zmian w państwie oraz służenie narodowi

Obowiązkiem każdego obywatela jest obrona jedności i integralności państwa oraz jedności wszystkich zamieszkujących je narodowości (art. 52). Ponadto obywatele mają bronić bezpieczeństwa i interesów ojczyzny, a także brać udział w zapobieganiu akcjom zagrażającym bezpieczeństwu państwa (art. 54).

Źródło: E. Haliżak, Polityka i strategia Chin w kształtowaniu międzynarodowego bezpieczeństwa, Wyd. Instytut Stosunków Międzynarodowych UW, Żurawia Papers zeszyt 10, Warszawa 2008

Najwyższym organem władzy w ChRL jest parlament o następujących uprawnieniach: uchwala konstytucję i wprowadza odpowiednie poprawki, stoi na straży konstytucji i orzeka o konstytucjonalności działań innych organów państwa, uchwala ustawy, powołuje: prezydenta i wiceprezydenta, przewodniczących Sądu Najwyższego i prokuratury, premiera, wicepremierów, ministrów oraz przewodniczącego Centralnej Komisji Wojskowej, rozstrzyga w kwestii wojny i pokoju. W przerwie między rocznymi sesjami parlamentu władza ustawodawcza spoczywa w ręku 134-osobowego Stałego Komitetu, który nadzoruje prace rządu, Centralnej Komisji Wojskowej i innych organów władzy wykonawczej, uchwala także akty prawne, które muszą być w zgodzie z tymi uchwalonymi podczas sesji parlamentu.

Na czele Stałego Komitetu stoi przewodniczący i kilku zastępców. Spotkania Komitetu organizowane są co najmniej raz na dwa miesiące i trwają do dwóch tygodni.

Na kolejnym miejscu w hierarchii władzy ChRL jest prezydent, który zgodnie z konstytucją spełnia funkcje ceremonialne i reprezentacyjne. Współpracując ściśle ze Stałym Komitetem chińskiego parlamentu, reprezentuje państwo wewnątrz i na zewnątrz. W zakresie funkcji zewnętrznych prezydent Chin:

a) akredytuje i przyjmuje ambasadorów;

b) mianuje ambasadorów Chin za granicą po konsultacji ze stałym komitetem;

c) ratyfikuje lub odrzuca układy i porozumienia międzynarodowe z innymi państwami po zatwierdzeniu tychże przez parlament lub stały komitet.

Prezydent Chin jest wybierany przez Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych na nie więcej niż dwie pięcioletnie kadencje.³
Rada państwa, czyli rząd ChRL odpowiada natomiast za prowadzenie polityki zagranicznej, realizacje umów międzynarodowych oraz nadzoruje obronę narodową.⁴ Ważnym organem administracyjnym jest Centralna Komisja Wojskowa (CKW), której przewodniczący odpowiada przed Stałym Komitetem OZPL. Chińskimi Siłami zbrojnymi- Chińska Armią Ludowo- Wyzwoleńczą, Zbrojną Policją Ludową oraz milicjami ludowymi – kierują dwie komisje: Państwowa Centralna Komisja Wojskowa, wybierana przez OZPL, oraz Partyjna Centralna Komisja Wojskowa, wybierana przez Komitet Centralny KPCh. Taki podział jest zgodny z wyznawaną przez KPCh zasadą o możliwości istnienia dwóch instytucji, które kierują siłami zbrojnymi (członkami obu są zazwyczaj te same osoby). W skład CKW wchodzą dowódcy okręgów wojskowych, oficerowie Sztabu Generalnego oraz minister obrony narodowej. Ministerstwo Obrony Narodowej nie ma zdolności operacyjnych, jest odpowiedzialne jedynie za kontakty z zagranicznymi partnerami wojskowymi.⁵

Istotnym wyznacznikiem pozycji sił zbrojnych jest fakt, że armia chińska sama reprezentuje się w parlamencie. Dlatego uważa się, że Chińska Armia Ludowo- Wyzwoleńcza nadal odgrywać będzie ważną rolę w kształtowaniu i prowadzeniu chińskiej polityki bezpieczeństwa.
Obecnym prezydentem jest Hu Jintao, który jest jednocześnie przewodniczącym CKW,
a od listopada 2002r. jest sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin (KPCh).

Białe Księgi wydawane od 1995 roku, są dokumentami ujawniającymi bieżący stan oficjalnej dyskusji nad „Wojskowymi Wskazaniami Strategicznymi”. Wskazują główne zadania polityki bezpieczeństwa Chin, środki zagwarantowania międzynarodowego bezpieczeństwa, cele dążenia strategii bezpieczeństwa Chin, oraz zakres działań podejmowanych w dziedzinie obrony narodowej.

Dokładne omówienie tematu patrz rozdział III, pkt 3.2.

1. Cele polityki bezpieczeństwa

Do podstawowych czynników kształtujących politykę bezpieczeństwa w Chinach należą:

• Korzyści i wyzwania wynikające z reform ekonomicznych i technologicznych prowadzonych w ChRL (powolne, ale stałe bogacenie się społeczeństwa, wdrażanie najnowocześniejszych technologii i nowych typów uzbrojenia)

• Zmiana orientacji i możliwości sąsiednich potęg (tzw. Militaryzm japoński oraz pomyślne próby jądrowe Indii i Pakistanu)

• Wzrost możliwości potęg przemysłowych, a co za tym idzie powiększająca się luka technologiczna między najwyżej rozwiniętymi krajami a resztą świata

• Wzrost liczby wyzwań politycznych i społecznych w samych Chinach (np. handel narkotykami i bronią, korupcja wśród urzędników państwowych)

• Wyłonienie się bardziej zinstytucjonalizowanych form władzy i zarządzania

• Stopniowe zanikanie bezpośrednich zagrożeń zewnętrznych (ze względu m.in. na uregulowanie stosunków ze wszystkimi sąsiadami)

W nowej rzeczywistości geopolitycznej po upadku ZSRR cele polityki bezpieczeństwa ChRL podzielono na trzy kategorie: cele główne określone jako rdzeń bezpieczeństwa, kluczowe oraz ważne.

Tab. 1. Cele polityki bezpieczeństwa ChRL.

Główne	Utrzymanie władzy przez Komunistyczną Partię Chin i budowanie chińskiego socjalizmu pod jej kierownictwem, utrzymanie politycznej stabilności w kraju – długofalowy cel strategii Utrzymanie przyjaznego środowiska międzynarodowego zapewniającego wzrost gospodarczy i stabilizację w państwie Utrzymanie suwerenności i integralności państwa, w tym zjednoczenie z Tajwanem Zapewnienie bezpieczeństwa
Kluczowe	Zapewnienie stabilnego i równomiernego rozwoju gospodarczego Wzmocnienie KPCh Przyśpieszenie modernizacji ChALW, rozwijanie nowoczesnych technologii Zmniejszenie ryzyka rozpadu państwa, zjednoczenie narodowości i utrzymanie stabilności w regionach przygranicznych Poszerzanie udziału ChRL w regionalnych organizacjach bezpieczeństwa Wzmocnienie strategicznej współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, rozwijanie współpracy wielostronnej Pomoc dla państw rozwijających się, w tym wspieranie ich interesów na arenie światowej
Ważne	Zapobieganie hegemonii USA w stosunkach międzynarodowych, wspieranie strategicznych stosunków USA- ChRL Zapobieganie wojskowej współpracy USA z Tajwanem oraz dostawom amerykańskiego sprzętu wojskowego dla wyspy Utrzymanie i rozwijanie strategicznego partnerstwa z Federacja Rosyjską Rozwój przyjaznych stosunków z Unią Europejską na płaszczyźnie gospodarczej oraz politycznej Rozwój stosunków z Japonią przy jednoczesnym ograniczaniu japońskiej siły wojskowej oraz współpracy Japonii z Tajwanem Utrzymanie rangi ONZ oraz rozwiązywanie problemów międzynarodowych opierając się o zasady Karty Narodów Zjednoczonych Walka z terroryzmem, korupcją Udział w misjach międzynarodowych zapewniających pokój i stabilizację Popieranie międzynarodowego rozbrojenia, ograniczanie wyścigu zbrojeń Przygotowanie i koordynacja służb odpowiedzialnych za obronę kraju Wdrażanie programu otwarcia na Zachód

Źródło: D. Mierzejewski, Koncepcja bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, red. nauk. R. Zięba, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 184- 185.

1. Realizacja polityki bezpieczeństwa

2.1. Wymiar globalny polityki bezpieczeństwa.

Chiny bardzo mocno akcentują konieczność poszanowania swojej suwerenności i nieingerencji w sprawy wewnętrzne, szczególnie od początku lat 90. Nastąpiły wówczas dwa wydarzenia. Pierwszym w 1989r. było krwawe stłumienie opozycji na placu Tiananmen. Drugim był dokument An Agenda for Peace, ogłoszony w 1992r. przez ONZ, w którym to apelowano o redefinicję pojęcia suwerenności.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że Chiny bardzo często w praktyce nie angażowały się w wielostronne negocjacje. Raczej starały się wywierać na określone kwestie poprzez dwuznaczne zachowanie .

Chiny są członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych, ale ich uczestnictwo w sesjach nie jest nadzwyczaj aktywne.

ChRL nie współpracuje tak ściśle w organizacjach regionalnych i na forum międzynarodowym, jak można by sądzić po ich własnych oświadczeniach i deklaracjach. Zachowanie tego państwa nosi wyraźne znamiona unilateralizmu, tzn. kierowania się wyłącznie własnym interesem narodowym. W niektórych wypadkach połączone jest to z negocjacjami dwustronnymi, ale zdarzają się tez przypadki stosowania polityki faktów dokonanych. Dotyczy to zwłaszcza sporów terytorialnych, których Chiny mają sporo, szczególnie o wyspy i wysepki, których położenie czyni je strategicznie ważnymi.⁶

2.2. Wymiar regionalny polityki bezpieczeństwa.

Po unormowaniu w 1989r. stosunków między Pekinem i Moskwą, Chiny w dalszym ciągu utrzymują tzw. Partnerstwo strategiczne z Federacją Rosyjską. Przejawia się ono we współpracy w zakresie kwestii granicznych, handlu i inwestycji oraz sprzedaży uzbrojenia. Dla interesów bezpieczeństwa Chin w Azji Południowej nie są obojętne stosunki z posiadaczami broni jądrowej – Indiami i Pakistanem oraz pomiędzy nimi.

ChRL promuje równość i przyjazną współpracę oraz rozwijanie korzystnych i stabilnych stosunków ze wszystkimi krajami i siłami w regionie. Chiny aktywnie uczestniczą we współpracy gospodarczej w swym sąsiedztwie i promują regionalizm typu otwartego. Władze podejmują wysiłki zmierzające do udoskonalenia źródeł energii, rozwijania handlu i utrzymywania bliskich stosunków politycznych.⁷

2.3. Środki budowy zaufania.

Rząd chiński zawsze deklarował przywiązanie do środków budowy zaufania z krajami sąsiednimi i pracował nad ich przyjęciem.

W ujęciu globalnym ChRL od początku lat 90. XX w. uczestniczyła w wielu międzynarodowych systemach kontroli zbrojeń lub przynajmniej zgłosiła chęć dołączenia do nich w przyszłości. Po przystąpieniu w 1984r. do Międzynarodowej Organizacji Energii Atomowej (IAEO), przystąpiła do Układu o zakazie rozprzestrzeniania broni jądrowej (NPT). W 1996r. ChRL podpisała Układ o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową (CTBT). W 1997r. Chiny przystąpiły do Komisji Zanggera . Zaś w maju 2000r. Chiny wraz z USA, Rosją, Wlk. Brytanią i Francją oświadczyły, że podejmą wysiłki na rzecz całkowitego wyeliminowania broni jądrowej ze światowych arsenałów. Dodatkowo Chiny oświadczyły, że nie użyją tej broni jako pierwsze.

Chiny podpisały też konwencję dotyczącą zakazu użycia i produkcji broni chemicznej (CWC). Zredukowały jednostronnie swe siły zbrojne o milion żołnierzy w latach 80., oraz o pół miliona w latach 90.

Chiny uporządkowały kwestie graniczne z większością swych sąsiadów w trakcie równorzędnych konsultacji i w atmosferze wzajemnego zrozumienia.⁸

2.4. Siły zbrojne.

Podział sił zbrojnych Chińskiej Republiki Ludowej jest bardzo łatwy do schematycznego wyobrażenia. Mianowicie dzielą się one na Chińską Armię Ludowo- Wyzwoleńczą oraz Uzbrojonych Sił Policyjnych i milicji. ChALW dzieli się na: siły lądowe, marynarkę wojenną łącznie z piechotą morską i lotnictwem morskim, siły powietrzne, II Korpus Artylerii. Stan liczebny wynosi ok. 2,5 mln osób.

Siły Zbrojne ChRL

Armia Ludowo- Wyzwoleńcza Uzbrojone Siły Policji i Milicji

Siły lądowe

Marynarka wojenna

( piechota morska i lotnictwo morskie)

Siły powietrzne

II Korpus Artylerii

Rys. 1. Opracowanie własne na podstawie: A. Ciupiński, K. Malak, Bezpieczeństwo polityczne i wojskowe, AON, Warszawa 2004

Główne jednostki organizacyjne dowodzenia siłami zbrojnymi to: Departamenty Sztabu Generalnego, Polityczny i Logistyki Uzbrojenia. Podlegają one kierowniczemu przywództwu Centralnej Komisji Wojskowej.⁹

1. Strategia bezpieczeństwa narodowego Chin

3.1. Ewolucja strategii bezpieczeństwa - Białe Księgi.

Pierwsza Biała Księga ukazała się w 1995 roku, zatytułowana została Chiny a kwestie kontroli zbrojeń i rozbrojenia. Jej głównym założeniem było, że w celu zachowania międzynarodowego ładu i pokoju każde państwo powinno przede wszystkim stosować się do postanowień Karty Narodów Zjednoczonych. Głównymi założeniami polityki bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej było zapobieganie proliferacji broni masowego rażenia, rezygnacja z polityki siły na rzecz dialogu w stosunkach międzynarodowych oraz zwalczanie tendencji hegemonistycznych. Ważnym elementem, który został podkreślony w pierwszej księdze, było znaczenie zasady suwerenności i niepodległości państw, jako nadrzędnych w stosunku do traktatów rozbrojeniowych oraz prawa międzynarodowego.¹⁰

Biała Księga z 1998 roku w odróżnieniu od poprzedniczki przedstawia wizję chińskiego bezpieczeństwa przez pryzmat tradycyjnego chińskiego postrzegania świata, w myśl „czyń sąsiadom, podobnie jak sobie”. Ta księga wyraźnie podkreśla możliwość „pokojowego współistnienia”. Mówi o przestrzeganiu zasad poszanowania suwerenności i integralności terytorialnej i nieingerowania w wewnętrzne sprawy innych państw, promuje pokój i rozwój poprzez dialog i wzajemne zrozumienie.¹¹

W Białej Księdze z 2000 roku, władze Chin dalej podkreślają dążenie do „pokojowego współistnienia” oraz deklarują, że na tej zasadzie będą opierały rozwój swojej polityki. Ta księga jest potwierdzeniem kontynuacji polityki zaprezentowanej w poprzednim dokumencie.

Kolejnym etapem zmian w strategii bezpieczeństwa narodowego Chińskiej Republiki Ludowej jest rok 2002 i opublikowanie kolejnej Białej Księgi. W niej główny nacisk położono na wzmacnianie obrony narodowej, przygotowanie do odparcia ataku z zewnątrz, ochronę terytorium. Zapowiada się modernizację wojsk. Jako priorytet przedstawia się zjednoczenie z Tajwanem w sposób pokojowy, jednak mimo zapewnień pokojowego podejścia nie wyklucza się użycia siły w wypadku niepowodzenia.

W Białej Księdze z 2004 roku podkreślone zostają postulaty podejmowane we wcześniejszych księgach. Władza po raz kolejny zapewnia, że Chiny prowadzą politykę pokojowego rozwoju, a jednym z jej celów jest wzmocnienie obrony narodowej.

Księga z 2006 roku. Przedstawia wiele konkretów dotyczących Chińskich celów obronnych. Przedstawione zamiary to: kompletna mechanizacja oraz informatyzacja sił, tak aby były one zdolne do zwycięstwa w konflikcie informacyjnym. Stawia na nowe technologie i przeszkolenie wojsk w prowadzeniu wojny informacyjnej.

Biała Księga z 2011 roku. Nie podkreśla w tym wydaniu możliwości „pokojowego współistnienia” wręcz przeciwnie, pojawia się tu stwierdzenie, iż światowy pokój jest niemożliwy do osiągnięcia. Chiny wyrażają swoje obawy związane z zaobserwowaniem wzrostu zagrożeń asymetrycznych, takich jak terroryzm, problemy z dostawami surowców i energii, zachwiania w sektorze finansowym i w środowisku teleinformatycznym oraz katastrofy naturalne.¹²

3.2. Obecna strategia bezpieczeństwa ChRL.

Wspólnym mianownikiem wszelkich analiz o chińskiej strategii jest odwoływanie się do konfucjańskiej tradycji, zgodnie z którą moralne postępowanie władzy to takie, w którym przedkładają oni harmonię nad konfliktem, a obronę przed atakiem. Równie ważną rolę odgrywa myśl wojskowa Sun Tzu, która psychologicznej taktyce, pozorowanym działaniu i wieloznacznej interpretacji przypisuje większą rolę niż bezpośredniej walce na polu bitwy.

Ocenia się, że wpływ tych szkół myślenia polegał na tym, że władcy Chin rozważnie i w sposób ograniczony stosowali siłę. Inne czynniki też odgrywały ważną rolę, takie jak: centralne położenie geopolityczne w Azji, samowystarczalność ekonomiczna i dominacja polityczno- kulturowa. Dając poczucie własnej wyższości i wyjątkowości, przyczyniały się do tego, że świata zewnętrznego nie postrzegano jako realnej konkurencji i zagrożeń. W tej sytuacji Chiny wykazały większą skłonność do stosowania pozamilitarnych środków oddziaływania przez odwoływanie się do norm etyczno-moralnych, kulturowych i ideowych usprawiedliwiających ich dominację i system trybutarny. Kulturowo-cywilizacyjny kontekst chińskiej strategii państwowej, będąc mocno zakorzeniony wśród elit politycznych i ośrodków akademicko-eksperckich, jest zasadniczym czynnikiem warunkującym współczesną chińską kulturę strategiczną.

Chodzi o następujące wartości, którym przypisuje się centralne znaczenie w określaniu treści i środków działania strategicznego:

1. Pokój i harmonia to dwie kategorie, które nadają jej pacyficzny charakter

2. Brak dążenia do hegemonii, to druga cecha strategicznej myśli chińskiej, która ma uzasadniać, że państwo to nie jest agresywne ani ekspansjonistyczne

3. Zasada, że jeżeli nie zostaniemy zaatakowani, to my także nie zaatakujemy

4. Zasada wojny sprawiedliwej według A. Johnsona wywodzić ma się z myśli Konfucjusza, który po raz pierwszy ją ogłosił, a co skwapliwie zaczęli wykorzystywać komunistyczni przywódcy Chin. Sprawiedliwe wojny to takie, wedle konfucjańskiej tradycji, które są toczone przez pozbawionych praw obywateli i grup społecznych- przeciw tyranom. Są one zatem moralnie usprawiedliwiane.¹³

Wybitny znawca problematyki chińskiej, Avery Goldstein utrzymuje, że w 1996 roku w ówczesnym kierownictwie Chin wykształcił się consensus na temat zasadniczych kierunków polityki zagranicznej w postaci "wielkiej strategii". Można byłoby określić ją jako próbę odpowiedzi Chin na reakcję środowiska międzynarodowego związaną z rosnącymi obawami, co do rzeczywistych i potencjalnych zamierzeń Chin w stosunkach międzynarodowych.

Kwestia celów w wielkiej chińskiej strategii państwowej wydaje się być jednoznacznie określona przez władze tego państwa, co potwierdzają oficjalne wypowiedzi jak i opinie badaczy. Można mówić o trzech ogólnych celach, którym podporządkowane są inne, bardziej konkretne, odnoszące się do różnych układów czasoprzestrzennych.

Pierwszym i najważniejszym, jest bezpieczeństwo wewnętrzne, brak zagrożeń dla stabilnego porządku społeczno-politycznego, a co za tym idzie dla legitymizacji władzy. W takim ujęciu rozwój gospodarczy jawi się raczej jako środek urzeczywistniania tego celu, jak również działania na rzecz pokojowego środowiska międzynarodowego.

Drugim, jest bezpieczeństwo zewnętrzne, którego istota polega na zapewnianiu suwerenności i integralności terytorialnej. Ten cel jest definiowany w kontekście Tajwanu.

Trzecim, jest zwiększenie roli międzynarodowej Chin w wymiarze globalnym i regionalnym oraz w poszczególnych dziedzinach funkcjonowania stosunków międzynarodowych, jak np. gospodarka narodowa, kultura.

W kwestii najbliższego geograficznie regionu Azji i Pacyfiku, strategia międzynarodowa Chin, będąc pochodną trzech ogólnych celów ukierunkowana jest na realizację następujących celów szczegółowo wynikających z regionalnej specyfiki:

1. zapewnienie parytetu w stosunkach do USA w postaci regionalnej dwubiegunowości;

2. przeciwdziałanie wzrostowi roli Japonii w regionie w tym jej remilitaryzacji;

3. działanie na rzecz Chin- co oznacza przeciwstawienie się jakiejkolwiek formie niepodległości Tajwanu;

4. przeciwdziałanie ekspansji napięć na Półwyspie Koreańskim, które mogłyby doprowadzić do wybuchu konfliktu zbrojnego tuż u granic Chin;

5. zapewnienie bezpieczeństwa dostaw surowców energetycznych i przemysłowych.

W sensie operacyjnym czy też praktycznego działania nowa "wielka strategia" formułuje sześć zadań, które można uszeregować według następującej kolejności:

1. zapobieganie rozprzestrzeniania się wewnątrz kraju niepokoju społecznego i coraz większej nierówności ekonomicznej, a służyć to ma utrzymaniu za wszelką cenę stabilności kraju.

2. Wzmocnienie i instytucjonalizacja oficjalnych kanałów porozumienia się z Waszyngtonem.

3. dążenie do pokojowego rozwiązania „problemu” z Tajwanem. Mniej pożądaną opcją byłaby siłowa próba zawarcia rozejmu.

4. Wdrażanie „polityki dobrosąsiedzkiej” wobec państw graniczących z Chinami, mającej zapewnić każdemu z sąsiadów poczucie przyjaźni i bezpieczeństwa.

5. Rozwijanie stosunków z Unią Europejską jako przeciwwagi wobec Stanów Zjednoczonych;

6. Umacnianie obecności Chin w Afryce i Ameryce Łacińskiej poprzez „politykę surowcową”. Zakup ropy, surowców mineralnych i drewna powinny stać się skutecznymi narzędziami polityki zagranicznej oraz pomocy gospodarczej. ¹⁴

PODSUMOWANIE

Podstawowym czynnikiem decydującym o rzeczywistym kształcie polityki bezpieczeństwa Chin jest realizacja interesów państwa. Mniejsze znaczenie ma współpraca międzynarodowa, a prawie żadne, tzw. Bezpieczeństwo zbiorowe, w którym ChRL po prostu nie uczestniczy. Chiny dążą do zastąpienia dominacji USA na arenie międzynarodowej modelem wielobiegunowym, w którym wszyscy uczestnicy mieliby jednakową lub chociaż porównywalną siłę. Chiny kreują przyjazne środowisko międzynarodowe poprzez rozwiązywanie kwestii spornych z sąsiadami i wygaszanie ognisk napięć.

W sferze bezpieczeństwa i stosunków międzynarodowych kryteria związane z wyznacznikiem pozycji międzynarodowej i odgrywane role międzynarodowe muszą być brane pod uwagę w pierwszej kolejności. Skala i ewolucja postrzegania zagrożeń bezpieczeństwa w danym przedziale czasowym pozwala również na wyciągniecie wniosków odnośnie do efektywności i skuteczności danej strategii państwowej. Uwzględniając zatem te kryteria, można pokusić się o sformułowanie kilku prawidłowości na temat skuteczności chińskiej strategii.

1) W ocenie polityków i analityków chińskich, w najbliższym geograficznym regionie Azji i Pacyfiku oraz w całym świecie przeważają tendencje pozytywne. Nie dostrzega się zagrożeń o charakterze egzystencjalnym.

2) Użytecznym probierzem efektywności Chońskiej strategii międzynarodowej jest zasadnicza zmiana ich postrzegania przez jedyne supermocarstwo, jakim są Stany Zjednoczone. Od 2005 roku jesteśmy świadkami bezprecedensowej intensyfikacji konfliktów i wzrostu wymiany gospodarczej. W 2006 roku USA uznały Chiny jako „odpowiedzialnego interesariusza” o podobnym znaczeniu stosunkach międzynarodowych jak Unia Europejska i Japonia, tj. mocarstwa, które podejmuje odpowiedzialne działania w gospodarce światowej i sferze bezpieczeństwa międzynarodowego.

BIBLIOGRAFIA

1. A. Ciupiński, K. Malak, Bezpieczeństwo polityczne i wojskowe, AON, Warszawa 2004

2. E. Haliżak, Polityka i strategia Chin w kształtowaniu międzynarodowego bezpieczeństwa, Wyd. Instytut Stosunków Międzynarodowych UW, Żurawia Papers zeszyt 10, Warszawa 2008

3. D. Mierzejewski, Koncepcja bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej,
   [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, red. nauk. R. Zięba,
   Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008

4. C. Jean, Geopolityka, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2003

5. http://www.militis.pl/miedzynarodowe/strategia-bezpieczenstwa-chinskiej-republiki-ludowej, 15.10.2012r.

6. Strona Centrum Inicjatyw Międzynarodowych, http://blogcim.wordpress.com/2011/04/13/biala-ksiega-szara-jak-zwykle/#more-911, 15.10.2012r.

---

1. C. Jean, Geopolityka, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2003, s. 311- 322.↩

2. D. Mierzejewski, Koncepcja bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, red. nauk. R. Zięba, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 167- 191↩

3. E. Haliżak, Polityka i strategia Chin w kształtowaniu międzynarodowego bezpieczeństwa, Wyd. Instytut Stosunków Międzynarodowych UW, Żurawia Papers zeszyt 10, Warszawa 2008↩

4. D. Mierzejewski, Koncepcja bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, red. nauk. R. Zięba, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 167- 191↩

5. Tamże, s. 167-191.↩

6. A. Ciupiński, K. Malak, Bezpieczeństwo polityczne i wojskowe, AON, Warszawa 2004, s. 294-295.↩

7. Tamże, s. 295-296.↩

8. Tamże, s. 297-298↩

9. A. Ciupiński, K. Malak, Bezpieczeństwo polityczne i wojskowe, AON, Warszawa 2004, s. 296-297.↩

10. D. Mierzejewski, Koncepcja bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, red. nauk. R. Zięba, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 184- 185.↩

11. http://www.militis.pl/miedzynarodowe/strategia-bezpieczenstwa-chinskiej-republiki-ludowej, 15.10.12↩

12. Strona Centrum Inicjatyw Międzynarodowych, http://blogcim.wordpress.com/2011/04/13/biala-ksiega-szara-jak-zwykle/#more-911, 15.10.12↩

13. E. Haliżak, Polityka i strategia Chin w kształtowaniu międzynarodowego bezpieczeństwa, Wyd. Instytut Stosunków Międzynarodowych UW, Żurawia Papers zeszyt 10, Warszawa 2008↩

14. E. Haliżak, Polityka i strategia Chin w kształtowaniu międzynarodowego bezpieczeństwa, Wyd. Instytut Stosunków Międzynarodowych UW, Żurawia Papers zeszyt 10, Warszawa 2008↩