TEORIE GŁÓWNEGO CELU ORGANIZACJI
Cel – określony przedmiotowo i podmiotowo, przyszły, pożądany stan lub rezultat działania organizacji, możliwy i przewidziany do osiągnięcia w określonym przedziale.
Jakie cele wyróżniamy?
Immanentne – celem głównym przedsiębiorstwa jest wytwarzanie i sprzedaż wyrobów i usług
Transcendentne – poszczególne podsystemy przedsiębiorstwa mają swoje cele. Np. zysk, udział w rynku, zadowolenie klientów
Podstawowe funkcje celów:
są miarą skuteczności działania
stanowią wskazówkę i nadają jednolity kierunek działaniom ludzi pracujących w organizacji
mogą być źródłem motywacji pracowników
dostarczają organizacji skuteczny mechanizm oceny i kontroli
ustalanie celów wpływa na planowanie (jego skuteczne planowanie)
Każda organizacja formułuje cel główny oraz cele pomocnicze.
Cel główny – złożony stan rzeczy, dla którego osiągnięcia warto podjąć określone działania. Cele pomocnicze – wspomagają cel główny.
Definiowanie celu:
Zwykle odbywa się to na jeden z czterech sposobów:
służenie jednej z grup interesów
służenie więcej niż jednej grupie interesów
osiąganie pewnych odległych zamierzeń
(np. uzyskanie pewnego poziomu obrotów lub zysku)
realizacja pewnego ideału ujętego w kategoriach sprawności technicznej, obsługi klienta, przydatności dla społeczeństwa
Co może być uznane za główny cel przedsiębiorstwa??
Przetrwanie – może być uznane za główny cel jedynie w sytuacji kryzysowej, gdy przedsiębiorstwu grozi upadek. W normalnych warunkach przetrwania może być uznane tylko za cel wstępny warunkujący realizację innych celów.
Rozwój – mimo iż rozwój jest warunkiem przetrwania, zwłaszcza w dynamicznej gospodarce, to jednak sam dla siebie nie może być głównym celem przedsiębiorstwa. Może być uznany tylko za cel wstępny, pośredni.
Maksymalizacja zysków – to cel, który zakłada, że wszystkie decyzje w przedsiębiorstwie oraz zawierane kontrakty są motywowane i weryfikowane z zamiarem osiągnięcia zysku.
Maksymalizacja wartości – to cel, który oznacza ukierunkowanie zarządzania na maksymalizację korzyści akcjonariuszy poprzez wzrost wartości akcji i wzrost dywidend.
Maksymalizacja sprzedaży – jako cel działalności przedsiębiorstwa jest szczególnie uzasadniona poniższymi względami: wchodzenie firmy na nowy rynki; wprowadzenie nowych produktów; niska dojrzałość rynku; wdrażanie nowych regulacji prawnych.
Minimalizacja kosztów – to uznanie za priorytet stałą lub czasową redukcję kosztów stałych lub zmiennych. Ustalenie minimalizacji kosztów jako celu przedsiębiorstwa
Teorie głównego celu organizacji:
Tradycyjna teoria przedsiębiorstwa (neoklasyczna):
„Głównym motywem działania przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysków” (A. Marshal )
Przesłanki:
Zgodność z fundamentalnymi cechami gospodarki rynkowej
Klarowny i silnie oddziaływujący na właścicieli
i menedżerów motyw postępowania
Wypracowana przez lata sprawozdawczość finansowo-księgowa podporządkowana eksponowaniu wielkości czynników generujących poziom wyniku finansowego
Możliwość dokonania szybkiej i bezpośredniej oceny pozycji przedsiębiorstwa przez zainteresowanych
Teorie menedżerskie – wskazują na odmienność ekonomicznych interesów właścicieli kapitału i zarządzających firmą. Teorie te opierają się na rozdzielaniu zarządzania od posiadania (separacja władzy i własności) i szczególnej roli menedżerów kierujących dużymi przedsiębiorstwami.
Menedżerskie teorie przedsiębiorstwa wskazują w związku z tym trzy podstawowe cele, jakimi kierują się menedżerowie:
maksymalizacja sprzedaży
maksymalizacja użyteczności dla menedżerów
maksymalizacja wzrostu
Teoria postępowania zadowalającego – w warunkach niedostatecznych informacji i niepewności przedsiębiorstwa nie stawiają sobie jako celu maksymalizacji zysków. Dążą tylko do uzyskania zysków zadowalających, czyli będących do zaakceptowania przez właścicieli – akcjonariuszy, mających określony poziom aspiracji w tym zakresie, i pozwalających na rozwój przedsiębiorstwa.
Teoria „wiązki celów” - zbiór ze sobą powiązanych celów
Cele przedsiębiorstw w teoriach przedsiębiorstwa
minimalizacja kosztów - Przedsiębiorstwa uznają za priorytet stałe lub okresowe dążenie do istotnej redukcji kosztów
maksymalizacja wartości - Zarządzanie przez wartość jest koncepcją, zgodnie z którą maksymalizacja korzyści akcjonariuszy (wzrost wartości akcji i wzrost dywidend) jest kluczowym zadaniem przedsiębiorstw
Przedstawiciele teorii głoszącej, że celem przedsiębiorstwa jest służenie społeczeństwu, podkreślają, iż współcześnie przedsiębiorstwo nastawione jest nie tylko na realizację swoich egoistycznych celów , ale przede wszystkim na służeniu społeczeństwu.
W konwergencyjnej teorii interesariuszy, podważa się twierdzenie, że przedsiębiorstwu przyświeca tylko jeden cel główny, jakim jest maksymalizacja korzyści dla właściciela i sugeruje się, że poza dobrem właścicieli celem przedsiębiorstwa muszą być tez korzyści interesariuszy.
Zarządzanie przez cele - systematyczne podejście do planowania, kontrolowania i oceniania pracowników realizowane poprzez ustalanie celów i ocenę na podstawie wyników działań .
Elementy kluczowe:
1. Zaangażowanie w program na wszystkich szczeblach zarządzania.
2. Powiązanie celów indywidualnych
3. Ocena wyników - okresowa ocena pracowników.
4. Precyzja formułowania celu.
5. Autonomia realizacji planów.
6. Wspólne ustalanie celów przez kierowników z podwładnymi
z nadrzędnymi celami strategicznymi.
Plusy:
motywacja pracowników,
lepsza komunikacja,
ułatwia kontrolę,
Zapewnia większe poczucie integracji i jedności całej załogi wokół wspólnych celów
Minusy:
przesadny nacisk na osiągnięcia jednostki
obniżenie elastyczności
długotrwały proces implementacji.
postrzeganie ZPC jako powierzchownego, biurokratycznego zabiegu
niewłaściwy tryb wprowadzenia ZPC
Przy przydzielaniu środków, czasu pracy, terminów, wykonywania do każdego z zadań, można posłużyć się prostą metodą SMART , która określa, jakie cele powinny być:
Specific – KONKRETNE
Measurable - MIERZALNE
Achievable - OSIĄGALNE
Rational - RACJONALNE
Trackable - MOŻLIWE DO PRZEŚLEDZENIA