Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

w Warszawie

Wydział Nauk Ekonomicznych

ZARZĄDZANIE

STUDIA STACJONARNE

ROK II, SEMESTR IV

Finanse ludności – determinanty i charakter przepływów pieniężnych.

Przygotowali:

Ewelina Olejnik

nr indeksu 150569

Paulina Owczarek

nr indeksu 150570

Michał Pfutzner

nr indeksu 150…

Aneta Piasecka

nr indeksu 150572

Spis treści

Wstęp……………………………………………………………………...3

Gospodarstwo domowe…………………………………………………………….......3

Rozwinięcie……………………………………………………………….3

Finanse gospodarstw domowych………………………………………………………3

Przychody gospodarstw domowych…………………………………………………...3

Wydatki gospodarstw domowych……………………………………………………...3

Emerytura………………………………………………………………………………4

Renta…………………………………………………………………………………...4

Podatek…………………………………………………………………………………4

Jak (czy w ogóle) organizacja wielkich imprez sportowych wpływa na powiększanie się dochodów ludności…………………………………………………………………4

Determinanty finansów ludności………………………………………………………5

Biologiczne i ekologiczne……………………………………………………………..5

Demograficzne i społeczne……………………………………………………………5

Kulturowe……………………………………………………………………………..6

Ekonomiczne………………………………………………………………………….7

Przepływy pieniężne finansów ludności………………………………………………8

Rodzaje działalności przepływów pieniężnych:

Operacyjna……………………………………………………………………………..9

Finansowa……………………………………………………………………………...9

Inwestycyjna…………………………………………………………………………...9

Podsumowanie…………………………………………………………….9

Bibliografia………………………………………………………………10

Wstęp

Finanse Ludności określane są mianem finansów gospodarstw domowych. Warto więc wiedzieć co to takiego jest gospodarstwo domowe.

Gospodarstwem domowym w Systemie Rachunków Narodowych jest każda grupa osób, które mieszkają razem i podejmują wspólne decyzje ekonomiczne dotyczące m.in. spożycia, oszczędności oraz ilości świadczonej pracy. Obok przedsiębiorstwa i rządu jest to kolejny podmiot decyzyjny w gospodarce.
Niektóre gospodarstwa domowe składają się tylko z jednej osoby, podczas gdy inne są tworzone przez rodziny lub grupy nie spokrewnionych osób. Każdy z nas należy zatem do jakiegoś gospodarstwa domowego.

Gospodarstwa domowe pełnią wiele istotnych funkcji w gospodarce pod względem ekonomicznym:

• sprzedają albo wynajmują przedsiębiorstwom i rządowi czynniki produkcji – pracę i kapitał, a w zamian otrzymują dochody za ich wykorzystanie;

• płacą podatki rządowi i otrzymują od niego różne świadczenia;

• to co im pozostanie (tzw. dochód do dyspozycji) umożliwia zakupy dóbr od firm. Część dochodu, której gospodarstwa domowe nie zużyją w danym okresie, stanowi ich oszczędności.¹

Rozwinięcie

Finanse gospodarstw domowych rozumiemy przez zjawiska ekonomiczne zachodzące w obrębie owych gospodarstw, które są bezpośrednio związane z gromadzeniem oraz wydatkowaniem środków pieniężnych.² Cechą charakterystyczną finansów gospodarstw domowych jest to, że jako przychody powstają z racji wynagrodzenia za pracę. Te przychody pieniężne, zwłaszcza w przypadku sektora prywatnego mają charakter ekwiwalentny. Jeśli chodzi zaś o przychody pochodzące
z wynagrodzenia za pracę osób pracujących w sektorze publicznym to mają one charakter transferów.

Przychody gospodarstw domowych z tytułu udziałów, dywidend, oprocentowania depozytów, emerytur, rent i zasiłków mają charakter transferów. Natomiast przychody kredytowe są osiągane w związku z zaciąganiem kredytów przez gospodarstwo domowe na cele inwestycyjne bądź bieżące. Jeśli zaś chodzi o wydatki gospodarstw domowych, to podstawowe znacznie mają wydatki związane z zakupem towarów i usług. Są to wydatki ekwiwalentne. Drugą grupę tworzą wydatki transferowe. Wśród nich wyróżniamy podatki, opłaty, składki z tytułu ubezpieczenia, oprocentowanie kredytów bankowych. ³

Teraz omówimy kilka z wymienionych przykładów. A zaczniemy od tego o czym ostatnio głośno było w polityce i zarazem w mediach, czyli o emeryturach. Są to świadczenia pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej albo utraciły ją w znacznym stopniu oraz nie dysponują innymi źródłami dochodu gwarantującymi możliwość utrzymania się.⁴

Co roku wraz z waloryzacją świadczeń emerytalnych podwyższeniu ulega kwota najniższej emerytury, przyznawanej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W roku 2012 nastąpi wzrost tej kwoty o 71 zł. Zgodnie ustawą o zmianie ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw kwota najniższej emerytury w 2012 roku wyniesie 799,18 zł miesięcznie. Zgodnie z zapowiedziami premiera wraz z wydłużeniem wieku emerytalnego nastąpi zrównanie powszechnego wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Na emeryturę w wieku powszechnym kobiety i mężczyźni będą mogli po osiągnięci 67 roku życia. Według premiera zmiany w emeryturach mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa finansów publicznych oraz zapewnienie bezpieczeństwa emerytalnego ludzi młodych.⁵ Kolejno omawiamy kwestie dotyczące rent.

Renta to świadczenie pieniężne usankcjonowane czasową lub stałą niezdolnością do wykonywania pracy zawodowej wypłacane w ramach systemu ubezpieczeń społecznych.⁶

Na wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy wpływa kwota bazowa. Od 1 marca 2012 roku kwota bazowa wynosi 2974,69 zł. W porównaniu z poprzednim rokiem jej wysokość wzrosła o 152,03 zł.⁷

Z wydatków ludności wybraliśmy podatki. Podatek to obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby realizacji zadań publicznych. Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy: nieodpłatność, przymusowość, powszechność, bezzwrotność.

Zastanawiające jest, jak (czy w ogóle) organizacja wielkich imprez sportowych wpływa na wynagrodzenia w danym kraju czyli na powiększanie się dochodów ludności. W jednym z artykułów podsumowano raport poświęcony wpływowi wielkich imprez sportowych na wynagrodzenia pracowników pięciu gałęzi gospodarki : budownictwa, hoteli i restauracji, handlu i usług, transportu oraz nieruchomości. Analizy zostały sporządzone dla pięciu krajów: Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii, Portugalii oraz Włoch. Państwa te były organizatorami mistrzostw Europy w piłce nożnej oraz olimpiad zimowych. Na podstawie tej grupy krajów zostały przeprowadzone analizy i porównania odnośnie relacji wynagrodzeń z czynnikami makroekonomicznymi. Oto wyniki, jakie uzyskano:

- Wielka Brytania – EURO 96. Kraj na początku lat dziewięćdziesiątych wyszedł z kryzysu poprzedniej dekady. PKB rosło w szybkim tempie, a PKB per capita osiągnęło poziom 16 500 w 1996 roku. Przed organizacją imprezy zauważono również spadek bezrobocia oraz inflacji.

- Belgia i Holandia – EURO 2000. Po raz pierwszy historii mistrzostwa Europy zostały zorganizowane przez dwa kraje. Zysk z organizacji oszacowano na 800 mln EUR.

- Portugalia - EURO 2004. Organizacja turnieju pochłonęła wiele milionów euro. Koszty okazały się 10-krotnie większe niż wstępnie zakładano. Mimo tego Portugalia zyskała na organizacji imprezy blisko 850 milionów EURO.

- Włochy – olimpiada zimowa w Turynie. Kraj ten wydał na samą organizację imprezy około 3,5 mld EUR. ⁸

Determinanty finansów ludności

Zachowania ekonomiczne gospodarstw domowych są determinowane przez różne czynniki wśród których wyróżniamy determinanty:

1. Biologiczne i ekologiczne

2. Demograficzne i społeczne

3. Kulturowe

4. Ekonomiczne

W rozważaniach na temat biologiczno-ekologicznych determinant zachowań ekonomicznych najważniejszym zagadnieniem jest wpływ anatomii i fizjologii poszczególnych członków gospodarstwa na sposoby gospodarowania majątkiem i budżetem domowym oraz uwarunkowania ekologiczne, czyli oddziaływania środowiska naturalnego.

Właściwości anatomiczne i fizjologiczne człowieka, takie jak wiek, wzrost, waga, sprawność fizyczna ogólna i sprawność poszczególnych organów czy stan psychiczny,
w znacznej mierze determinują potencjał fizyczny oraz intelektualny człowieka, a więc wielkość i rodzaj nakładów pracy, potrzeby żywieniowe, potrzeby osłony (odzieżowe
i mieszkaniowe), potrzeby rekreacji (odpoczynku, rozrywki) itp.

Wpływ na zachowanie ekonomiczne ma także środowisko przyrodnicze, w którym żyje człowiek. Dotyczy to zwłaszcza takich cech owego środowiska jak ukształtowanie terenu, klimat pogoda czy krajobraz. Różnorodność i odmienność stylów życia ludzi silnie zależy od regionu geograficznego i klimatu. Sposoby odżywania się, ubierania, mieszkania, pracy i odpoczynku ludności żyjących na przykład na obszarach gorących różnią od tych
u mieszkańców strefy umiarkowanej lub zimnej.

Przez demograficzne i społeczne determinanty należy rozumieć określone cechy
i parametry gospodarstwa, a także jego relacje z otoczeniem, w tym przede wszystkim:

- skład gospodarstwa domowego, to znaczy liczbę jego członków, ich płeć, oraz wiek

- aktywność i pozycję zawodową członków gospodarstwa

- poziom i rodzaj wykształcenia członków gospodarstwa domowego

- aspiracje kulturowe i społeczne członków gospodarstwa domowego

- więzi gospodarstwa domowego z otoczeniem

Wraz ze wzrostem liczby członków gospodarstwa wzrasta jego globalny popyt.
Z reguły popyt zwiększa się degresywnie wraz ze wzrostem liczby osób w gospodarstwie. Wyjątkiem może być popyt na żywność oraz odzież gdzie zmiany mają charakter proporcjonalny. W przypadku dóbr trwałych np. samochodu, mebli, mieszkania zwiększenie liczby osób zazwyczaj nie prowadzi do powstania nowego popytu.

Z wiekiem członków gospodarstwa domowego, a szczególnie z wiekiem głowy domu ściśle jest związana faza rozwojowa. Wchodzenie gospodarstwa domowego w kolejne fazy rozwojowe oznacza zazwyczaj modyfikacje jego preferencji nabywczych. Przyjście na świat dziecka/dzieci zmienia poziom i strukturę wydatków gospodarstwa. Powstają nowe niewystępujące potrzeby oraz równocześnie zmieniają się potrzeby i wydatki rodziców, związane z przekraczaniem kolejnych progów życia oraz kariery zawodowej. Dorastanie dzieci zmusza gospodarstwo do nieustannego modyfikowania swych budżetów i to zarówno od strony dochodowej, jak i - przede wszystkim – wydatkowej.

Ważną role w kształtowaniu dochodów i wydatków gospodarstwa domowego odgrywa również pozycja zawodowa jego członków. Pozycja zawodowa głowy domu jest zazwyczaj podstawowym wyróżnikiem statusu społecznego gospodarstwa. Wynika to z dwóch powodów. Po pierwsze im wyższe kwalifikacje tym wyższe stanowisko, tym na ogół wyższe dochody, a tym samym większe możliwości konsumpcyjne. Po drugie sam wykonywany zawód ma ogromny wpływ na zachowania konsumpcyjne, a więc na poziom i styl życia.

Wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia rosną i wyraźnie różnicują się ludzkie potrzeby; im człowiek jest bardziej wykształcony, tym większy i bardziej rozwinięty ma na ogół system potrzeb, co oczywiście pośrednio wpływa na poziom i strukturę jego wydatków.

Poziom i strukturę budżetów gospodarstwa domowego kształtuje miejsce tegoż gospodarstwa i jego poszczególnych członków w przestrzeni społecznej. Niemal każdy człowiek należy do jakiejś grupy społecznej. Członkowie grupy są zazwyczaj połączeni, świadomie albo nieświadomie, pewnymi więzami psychicznymi wyrażającymi się identycznymi bądź podobnymi przekonaniami, wartościami i normami, które stanowią podstawowe regulatory ich zachowań zarówno wewnątrz grupy, jak i w stosunku do świata zewnętrznego. Przykłady grupa kibiców jednego zespołu, sympatycy jakiegoś artysty, klub wspinaczkowy wysokogórski.

Determinanty kulturowe

Przez kulturowe determinanty zachowań ekonomicznych gospodarstw domowych rozumie się takie czynniki, które mają genezę kulturową. Są one mocno powiązane z czynnikami społecznymi, przez co niekiedy trudno wytyczyć granicę między nimi.

Do kulturowych determinant kształtowania dochodów oraz wydatków gospodarstw domowych nalezą przede wszystkim:

- przyzwyczajenia, zwyczaje i tradycje – narodowe, lokalne i rodzinne

- systemy wartości

- oddziaływanie wzorców konsumpcji

- edukacja ekonomiczna

Obyczaje, tradycje, przyzwyczajenia, nałogi oraz konwencje i stereotypy stanowią ważną, choć trudną do przedstawienia liczbowo rolę w kształtowaniu zachowań ekonomicznych.

Przykładami mogą być kuchnie narodowe czy odmienne sposoby ubierania się albo spędzania wolnego czasu. Ważną rolę odgrywa przynależność człowieka do różnych organizacji czy ruchów społecznych kultywujących konkretne zachowania jak np. odżywanie się tylko produktami roślinnymi, odpowiedni ubiór, tryb życia.

Również ogromny wpływ na kształtowanie się obyczajów i tradycji maja religie. Jako przykład podać można zakaz spożywania wieprzowiny i alkoholu u muzułmanów, skromne odżywanie i zakaz zabaw w okresie postów chrześcijańskich, obrzędy religijne, czy sposób spędzania świąt religijnych.

Do kulturowych determinant zachowań rynkowych gospodarstw domowych zaliczyć należy naśladownictwo. Przeważająca większość ludzi w swoim sposobie bycia stara się – świadomie lub podświadomie – kogoś naśladować. Wzorcami są z reguły znane osoby publiczne, przywódcy grup społecznych, aktorzy, sportowcy, biznesmeni, ale także ludzie
z bliskiego otoczenia rodzinnego lub kręgu towarzyskiego. Zjawisko imitacji dotyczy
w największym stopniu dzieci i młodzieży, a najbardziej widocznym przejawem efektu naśladownictwa jest moda w zakresie ubiorów i jej szybkie rozszerzanie się w wielu kręgach społecznych. Warto wspomnieć o jeszcze jednym efekcie – tzw. efekcie pokazowym/demonstracyjnym/snoba. Większość osób, a także całych gospodarstw domowych chce być, w swoim miejscu zamieszkania czy środowisku zawodowym wzorcem dla innych. Takie aspiracje będą mobilizować do szczególnych zachowań ekonomicznych, między innymi zakupu i użytkowania pewnych dóbr, bez których mogliby się obejść. Niejednokrotnie w tym celu kupuje się domy w ekskluzywnej dzielnicy, wysokiej klasy samochody, markową czy modną odzież.

Kolejną istotną rolę w kształtowaniu zachowań nabywczych gospodarstw domowych odgrywa edukacja ekonomiczna. Jej celem jest podnoszenie świadomości i kultury ekonomicznej ludzi na wszystkich szczeblach organizacji społeczeństwa. Edukacja powinna dotyczyć problematyki racjonalnego gospodarowania budżetem oraz majątkiem, szczególnie zaś takich kwestii jak oszczędzanie i inwestowanie nadwyżek finansowych, ubezpieczenia, sposoby zachowania się gospodarstw domowych wobec banków, ubezpieczycieli. Zgubnym przykładem braku edukacji ekonomicznej może być sytuacja bogatych sportowców np. średnia płaca w amerykańskiej lidze futbolu NFL wynosi 1,9 mln dol. za sezon, a 78% zawodników w dwa lata od zakończenia kariery ogłasza bankructwo.⁹

Determinanty ekonomiczne

Z pośród determinantów ekonomicznych wyodrębnić możemy:

- rodzaj i stopień aktywności gospodarczej członków gospodarstw domowych

- zasoby majątkowe gospodarstw domowych oraz dostęp do dóbr publicznych

- dochody bieżące gospodarstw domowych i sposób ich pozyskiwania

- poziom i relacje cen dóbr nabywanych przez gospodarstw domowych

- podaż dóbr nabywanych przez gospodarstw domowych oraz sposoby ich dystrybucji¹⁰

Wydatki konsumpcyjne

Zdecydowaną większość wydatków każdego gospodarstw domowych stanowią wydatki konsumpcyjne. Analizując czynniki, które kształtują wielkość oraz strukturę tych wydatków, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na zasoby majątkowe gospodarstwa domowego.

Zasoby te wpływają na wydatki w sposób pośredni i bezpośredni.

Oddziaływanie bezpośrednie polega na tym, że niektóre składniki majątkowe są same
w sobie przedmiotami konsumpcji (np. mieszkania, meble, dzieła sztuki).

Wpływ pośredni majątku polega na tym, iż wiele jego składników, szczególnie mających charakter dóbr inwestycyjnych (np. ziemia, budynki, papiery wartościowe), można zamienić w strumień dochodów.

W sytuacji znacznego obniżenia się bieżących dochodów g. źródłem zaspokojenia jego potrzeb może być nagromadzony wcześniej majątek. Badając związki pomiędzy majątkiem
a wydatkami konsumpcyjnymi, można mówić o tzw. efekcie majątkowym czyli zmiany
w poziomie i strukturze wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych następujące pod wpływem zmian w wartości realnej jego zasobów majątkowych. Analizując wpływ dochodu na zachowania finansowe gospodarstw domowych trzeba zwrócić uwagę na jego podział na fundusz niezbędny oraz fundusz swobodnej decyzji. Ten pierwszy to minimum umożliwiające na utrzymanie człowieka, wychowanie dzieci oraz utrzymanie poprawnej komunikacji
z toczeniem społecznym. Natomiast fundusz swobodnej decyzji to część dochodów rozporządzalnych, która pozostaje człowiekowi po zakupieniu podstawowych koniecznych do życia dóbr konsumpcyjnych i może być przeznaczona na dowolne cele.¹¹

Przepływy pieniężne

Przepływy pieniężne ludności to wpływy i wydatki gospodarstw domowych.

Do podstawowych wpływów zalicza się:

• przychody ze sprzedaży produktów

• przychody inwestycyjne

Do podstawowych wydatków zalicza się:

• nakłady i koszty etapu wstępnego

• wydatki na rzeczowe aktywa trwałe

• wydatki na utworzenie rezerw kapitału obrotowego netto.

Przepływy pieniężne dzieli się według trzech rodzajów działalności:

• operacyjnej – obejmują podstawowe działania,

• inwestycyjnej – dotyczy zakupu lub sprzedaży składników majątku trwałego,

• finansowej – dotyczy operacji, które prowadzą do zmian wielkości i struktury kapitałów zaangażowanych.

Przepływy z działalności operacyjnej pokazują skuteczność gospodarstwa domowego
w generowaniu przepływów pieniężnych z działalności podstawowej, bez uwzględnienia transakcji mających charakter jednorazowy (jak sprzedaż lub zakup środków trwałych) lub niezwiązanych z podstawową działalnością, takich jak przepływy związane z finansowaniem gospodarstwa lub jego działalnością inwestycyjną.

Do przepływów z działalności operacyjnej zalicza się przede wszystkim:

• przepływy ze sprzedaży dóbr i usług,

• wypływy z tytuły zapłaty dostawcom za dostawy towarów i materiałów,

• wypłaty wynagrodzeń dla pracowników,

• wypływy z tytułu podatków i opłat.

Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej to przede wszystkim:

• zakup i sprzedaż środków trwałych,

• udzielanie pożyczek oraz otrzymywanie ich spłat,

• zakup i sprzedaż udziałów i akcji innych podmiotów gospodarczych.

Przepływy pieniężne z działalności finansowej obejmują:

• przychody z emisji udziałów i akcji,

• przychody z emisji papierów dłużnych,  

• wypływy z tytułu wypłaty dywidend,  

• wypływy z tytuły wykupu akcji własnych przedsiębiorstwa,

• wypływy z tytułu spłaty pożyczek i kredytów.  ¹²

Oceniając dochody i wydatki gospodarstw domowych w roku 2010 na podstawie GUSu, Departamentu Badań Społecznych i Warunków Życia można powiedzieć, że:

1. Zróżnicowanie przeciętnych miesięcznych dochodów i wydatków pomiędzy poszczególnymi grupami społeczno-ekonomicznymi było, podobnie jak w roku ubiegłym, relatywnie duże.

2. Wzrost realnego poziomu dochodu rozporządzalnego wystąpił we wszystkich grupach społeczno-ekonomicznych.

3. Realny wzrost wydatków wystąpił we wszystkich grupach społeczno-ekonomicznych, z wyjątkiem pracujących na własny rachunek (spadek o 2,5 %). Największy wzrost

odnotowano w grupie rolników – o 3,9 %.

4. Dużym obciążeniem dla gospodarstw domowych były również wydatki na użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii, które stanowiły 20,2% łącznych wydatków.

5. Udział wydatków na użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii wzrósł

we wszystkich grupach społeczno – ekonomicznych – w gospodarstwach ogółem o 0,5 pkt proc.¹³

Podsumowanie

Finanse ludności nazywamy finansami gospodarstw domowych. Warto pamiętać, że ich cechą charakterystyczną jest czerpanie przychodów głównie z wynagrodzenia za pracę. Przychody ludności mogą mieć charakter transferów lub być przychodami kredytowymi. Wydatki natomiast można wymieniać jako ekwiwalentne lub transferowe. Zachowania ekonomiczne ludności są determinowane przez różne czynniki. Najważniejsze z nich to determinanty: biologiczne i ekologiczne, demograficzne i społeczne, kulturowe oraz ekonomiczne. Warto pamiętać, że przepływy pieniężne ludności to ich wpływy i wydatki gospodarstw domowych. Przepływy pieniężne dzieli się według trzech rodzajów działalności: operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Operacyjna obejmuje podstawowe działania. Inwestycyjna dotyczy zakupu lub sprzedaży składników majątku trwałego. natomiast finansowa tyczy się operacji, które prowadzą do zmian wielkości i struktury kapitałów zaangażowanych.

Należy pamiętać, że poziom wyniku finansowego, uzyskanego przez ludność danego gospodarstwa domowego na koniec roku, zależy w ogromnej mierze od dobrego gospodarowania pieniądzem. Dlatego warto pamiętać, jakie czynniki wpływają na finanse ludności.

Bibliografia

• Czesław Bywalec „Ekonomika i finanse gospodarstw domowych” 2010, wyd. PWN

• Marian Podstawka „Podstawy finansów, teoria i praktyka”

• „ABC Biznesu”

• Wikipedia, Wolna Encyklopedia

• Badania przeprowadzone przez GUS, Departament Badań Społecznych i Warunków życia

• www.wynagrodzenia.pl

• emerytury.wieszjak.pl

• prawo.wieszjak.pl

• nbportal.pl

---

1. Portal edukacji Ekonomicznej – (nbportal.pl)↩

2. Ekonomika i finanse gospodarstw domowych, Czesław Bywalec, str. 139↩

3. Podstawy finansów, teoria i praktyka; Marian Podstawka, str. 28↩

4. Wikipedia, Wolna Encyklopedia↩

5. emerytury.wieszjak.pl, Artykuł z dnia: 2012-01-24↩

6. Wikipedia, Wolna Encyklopedia↩

7. http://prawo.wieszjak.pl/tagi/566,0,kwota-bazowa.html↩

8. www.wynagrodzenia.pl↩

9. Opracowanie na podstawie książki Cz. Bywalca pt. „Ekonomika i finanse gospodarstw domowych” (str. 105-122)↩

10. Cz. Bywalec – „Ekonomika i finanse gospodarstw domowych” 2010, wyd. PWN (str.107)↩

11. http://www.propublica.pl/determinanty-konsumpcji/↩

12. „ABC Biznesu”, dokładnie: http://www.opiwpr.org.pl/pakiety/finanse/index_finanse_przeplyw.html↩

13. GUS, Departament Badań Społecznych i Warunków Życia.↩