KRĘGOSŁUP 

 

-ma ok. 70-75 cm / stanowi 40-45% długości ciała (wzdłuż krzywizn) z czego 3/4 wysokości to trzony a 1/4 wys. krążków

-siła nośna kręgosłupa to ok. 350 kg

-funkcje: narząd podpory ciała, narząd ruchów biernych, narząd ochraniający rdzeń kręgowy

-budowa: kręg ma kształt zamknietego pierścienia - składa się z brzusznie połozonego trzonu oraz z grzbietowo położonego łuku kręgu, obie cz. poł. są symetrycznymi nasadami łuku odchodzącymi od tylnych cz. trzony

TRZON - niski walec kostny zbudowany z istoty gąbczastej pokrytej cienką warstwą istoty kostnej zbitej

ŁUK KRĘGU - cieńszy i niższy od trzonu; w miejscu nasad na górnym i dolnym brzegu pierścienia wyst. płytkie wcięcie kręgowe górne i dolne-oba wcięcia dwóch sąsiadujących kręgów ograniczają otwór międzykręgowy; odchodzi od łuku 7 wyrostków: od tyłu nieparzysty wyr. kolczysty, ku górze i ku dolowi parzyste wyrostki stawowe górne i dolne oraz na boki parzyste wyr. poprzeczne

KANAŁ KRĘGOWY - suma wszystkich otworów kręgowych (otwór kręgowy - ograniczony przez trzon i łuk kregu), kanał przeznaczony jest dla rdzenia kręgowego

Zadania kręgów: trzon służy do dźwigania cieżaru wyżej połozonych cz. ciała, stanowi więc część nośną; łuk jest ochroną dla rdzenia kręgowego; wyr. poprzeczne i kolczyste służa jako miejsca przyczepu mieśni, są zatem mechanizmem dźwigniowym, wyr. stawowe służą do stawowego połączenia kręgów między sobą.

 

 1. Kręgi szyjne - 7 

-są najmniejsze - dźwigają tylko ciężar głowy

-trzony kręgów niskie,o nieco siodełkowatej pow. górnej i dolnej

-duży otwór kręgowy o kształcie trójkąta z zaokrąglonymi kątami

-wyrostki kolczyste krótkie, rozdwojone, ustawione prawie poziomo

-wyr. kolczysty VII kręgu długi, wystający, nierozdwojony 

-wyr. poprzeczne krótkie, rozdwojone (w guzek przedni i tylny) z charakterystyczną cechą wyr. poprz. -> otworami wyr. poprzecznych dla żył i tętnic kręgowych

 -kręg szczytowy (atlas) -dźwiga głowę bezpośrednio, zamiast trzonu ma łuk przedni, zamiast wyr. kolczystego ma mały guzek tylny

-kręg obrotowy (axis) -wydłużony trzon ku górze w wyr. zwany zębem (dens) zakończony tępym wierzchołkiem

 

2. Kręgi piersiowe - 12

-od innych kręgów różnią się przede wszystkim obecnoscią dołków żebrowych - do połączenia z głowami żeber

   *niepełne dołki żebrowe leżą na krawędzi górnej i dolnej trzonów kręgów II-X , sąsiadujące kręgi wraz z krążkiem międzykręgowym tworzą w ten sposób wspólną pow. dla głowy żebra

   *pełne dołki żebrowe dla głowy żebra - na trzonach I, XI i XII kręgów

-trzony kręgów masywniejsze, wysokie, ich pow górne i dolne mają kształt serca karcianego o tępym koniuszku

-okrągły otwór kręgowy o małej średnicy

-wyr. kolczyste długie nierozdwojone, trójgraniaste w przekroju, zachodzą na siebie dachówkowato

-wyr. stawowe ustawione w płaszczyźnie czołowej, na dolnych kręgach ust. się stopniowo w płaszczyźnie strzałkowej

 

3. Kręgi lędźwiowe - zwykle 5

-otwór kręgowy ma kształt trójkątny, jest znacznie mniejszy od trzonu

-masywne trzony o nerkowatym przekroju

-wyr. kolczysty i wyr. stawowe bardzo mocne 

-na każdym wyr. stawowym znajduje się mały owalny guzek zwany wyr. suteczkowatym

-wyr. kolczyste mają kształt krótkich prostokątnych płytek kostnych

-wyr. żebrowe - w miejscu wyr. poprzecznych, stanowią jakby szczątkowe żebra

-wyr. dodatkowy - mały guzek odpowiadający właściwemu wyr. poprzecznemu

 

4. Kość krzyżowa - 5 zrośniętych kręgów

-powstaje ok. 20-25 r.ż. przez zrośnięcie najczęściej 5 kręgów krzyżowych

-ma kształt klina leżącego pomiędzy tylnymi odcinkami 2 kości miednicznych , razem tworzą pierścień kostny-miednicę

-cz. górna - podstawa - jest szeroka i masywna

-cz. dolna - wierzchołek - wąska, cienka

-pow. przednia (miedniczna) kości jest wklęsła i gładka

         *miejsca zrośnięcia kręgów są zaznaczone 4 kresami poprzecznymi które sięgają bocznie do parzystych otworów krzyżowych

-na cz. bocznych znajduje się pow. uchowata i guzowatość krzyżowa

-pow. tylna (grzbietowa) - jest wypukła w kierunki tylnym i ma szereg nierówności

          * wyróżniamy tam: grzebień krzyżowy pośrodkowy - w linii pośrodkowej, powstał ze zrośnięcia wyr. kolczystych

          * grzebień krzyżowy pośredni - powst. z poł. wyr. stawowych

          * grzebień krzyżowy boczny - najbardziej bocznie

-u kobiet k. krzyzowa jest krótka, szeroka, o mniejszej i bardziej równomiernej krzywiźnie miednicznej

-u mężczyzn k. jest wąska, długa i silnie wklęsła

 5. Kość guziczna - ogonowa - 4/5 

-powstała w następstwie kościozrostu 4 lub 5 szczątkowych kręgów

 PROMONTORIUM = wzgórek  -> kąt lędźwiowo-krzyżowy  120-170st.  cecha wybitnie ludzka!!!

 

KRĄŻEK MIĘDYKRĘGOWY - płaska płytka chrzęstna pomiędzy trzonami sąsiadujących kręgów

-23 krażki

-stanowią 25% wysokości kręgosłupa ponadkrzyżowego

-zmieniają swój kształt i wielkość dopasowując się do sąsiadujących tzronów kręgów

-najwyższe krążki są w odc. lędźwiowym

-najniższe w szyjnym

-u dorosłego pierwszy krążek znajduje się między II a III trzonem w odc. szyjnym, a ostatni między V lędźwiowym a k. krzyżową

-zbudowany z chrząstki włóknistej:

   *cz. obwodowa - tzw. pierścień włóknisty - bardziej zbita, jest połączona z trzonami kręgów

   *cz. środkowa - jądro miażdzyste - galaretowate, pełni funkcję hydraulicznego amortyzatora zmniejszającego wstrząsy kręgosłupa,  stanowi "wodną poduszkę" - przesuwa się zawsze w stronę przeciwną do kierunku ruchu - zależnie od fazy zgięcia kręgosłupa

-powierzchnie krażków pokryte są cienką warstwą chrząstki szklistej

 

STAWY MIĘDZYKRĘGOWE

-23 pary

-znajdują się między łukami kręgów

-utworzone przez wyr. stawowe górne i dolne kręgów

-torebki stawowe są silnie napięte w odc. Th, a w pozostałych luźniejsze

 

WIĘZADŁA 

Połączenia trzonów kręgów z krążkami międzykręgowymi wzmacniają:

-w. podłużne przednie - rozpięte na przedniej pow. trzonów kręgów od cz. podstawnej k. potylicznej po pow. miedniczną k. krzyżowej

-w. podłużne tylne - na tylnej pow. trzonów kręgów wewnątrz kanału kręgowego, biegnie od przedniego otworu wielkiego k. potylicznej do górnej cz. kanału krzyżowego

    * ww.podłużne hamują odpowiednio ruchy zgięcia kręgoslupa do przodu lub do tyłu

-ww. żółte - wzmacniają st. międzykręgowe, między łukami sąsiednich kręgów, najsilniejsze z L, zbudowane z rozciągliwej tk. łącznej sprężystej, stanowią silna elastyczna taśmę, ułatwiającą prostowanie kręgosłupa

 

Pozostałe elementy kręgów wzmocnione są więzadłami:

-ww. międzypoprzeczne - zbudowane z tk. łącznej włóknistej, łaczą wyr. poprzeczne sąsiednich kręgów, najsłabiej rozwinięte w odc. C, napisnają się podczas zgięcia bocznego kręgosłupa w przeciwną stronę

-ww. międzykolcowe i ww. nadkolcowe - łączą wyr. kolczyste kręgów

-w. karkowe - przedłużenie w. nadkolcowego ku górze w odc. C aż do grzebienia potylicznego zewnętrznego

   *między/nadkolcowe i karkowe napisnają się przy zgięciu szyi i głowy do przodu

 

STAWY GŁOWY - połączenia kręgosłupa i głowy

 

1. Staw głowy GÓRNY - 2 symetryczne, anatomicznie odrębne stawy szczytowo-potyliczne 

-pow. stawowe: kłykcie potyliczne + dołki stawowe górne kręgu szczytowego

-pow. st. owalne, o podwójnej krzywiźnie i zbieżnym ustawieniu ku przodowi

-torebki stawowe cienkie i krótkie

-oba stawy wzmocnione błoną szczytowo-potyliczną przednią i tylną, która łączy brzegi otworu wielkiego k. potylicznej z przednim lub tylnym łukiem kręgu szczytowego

-zasadnicze ruchy odbywają sie dokoła osi poprzecznej-zginanie głowy do przodu i tyłu w zakresie ok.30st.(w poł. ze zginaniem kręgosłupa szyjnego zakres wzrasta do ok. 125st.) i strzałkowej- ruchy zginania bocznego do ok 10st., dalszy ruch zginania bocznego do ok.45st. przy udziale odc. C

 

2. Staw głowy DOLNY - 4 anatomicznie oddzielne stawy szczytowo-obrotowe:

   a) 2 stawy szczytowo-obrotowe boczne

   b) 2 stawy szczytowo-obrotowe pośrodkowe

Ad.a) BOCZNE utworzone przez dołki stawowe dolne kręgu szczytowego i powierzchnie stawowe górne kręgu obrotowego

Ad.b) POŚRODKOWY PRZEDNI utw. przez pow. st.przednią zęba kręgu obrotowego oraz dołek zębowy przedniego łuku kręgu szczytowego

POŚRODKOWY TYLNY utw. przez pow. st. tylną zęba kręgu obrotowego i pow. st. w. poprzecznego kręgu szczytowego

 

-wszystkie 4 stawy mają odrębne, cienkie i luźne torebki stawowe, ale wspólny aparat więzadłowy do którego należą:

   *w. krzyżowe kręgu szczytowego, które składa się z:

      -w. poprzecznego, rozpiętego między cz. bocznymi kręgu szczytowego, którego zadaniem jest utrzymywanie zęba kręgu obrotowego w prawidłowym położeniu

      -2 pęczków podłużnych, przyczepiających się do przedniego brzegu otworu wielkiego k. potylicznej oraz do tylnej pow. trzonu kręgu obrotowego

   *w. wierzchołka zęba - cienkie i delikatne, łączy szczyt zęba z przednim brzegiem otworu wielkiego k. potylicznej

   *ww. skrzydłowate - ropoczynają się na str. bocznych zęba i biegną skośnie ku górze do przyśrodkowej str. kłykci potylicznych

-więzadła przykryte sa od tyłu błoną pokrywającą, która stanowi poszerzone przedłużenie w.podłużnego kręgosłupa tylnego, dochodzącego aż do czaszki

-główny ruch w st. obrotowym dolnym jest ruch obrotowy głowy - kręg szczytowy wraz z czaszką obraca się wokół zęba w zakresie ok.30st. w każda strone, a dalszy ruch do ok. 90st. w każdą str. przy współudziale kręgosłupa szyjnego

-ruch obrotowy w st. szczytowo-obrotowych pośrodkowych sprzężony jest z ruchem w st. szczyt.-obrot. boczncyh, których pow. st. ustawione są pochyło ku bokom i powodują ześlizgiwanie kręgu szczyt. ku dołowi-poza ruchem obrotowym odbywają się b. nieznaczne ruchy zgięcia głowy do przodu i do tyłu

 

Ruchy zginania kręgosłupa do przodu i ku tyłowi odbywają się dokoła osi poprzecznej w płaszczyźnie strzałkowej w zakresie 170-250st. (przede wszystkim w odc. szyjnym i lędźwiowym z udziałem 2 dolnych kręgów piersiowych; zakres zgięcia do przodu jest mniejszy niż do tyłu, szczególnie w odc. L)

 

Ruchy zgięcia bocznego odbywają się dokoła osi strzałkowej w płaszczyźnie czołowej w zakresie ok. 55st. w jedną stronę; najsilniejsze zgięcie boczne w odc. Th.

 

Ruch skręcania zachodzi dokoła osi pionowej w płaszczyźnie poprzecznej; ruch w każdą stronę wynosi 80st. i jest najobszerniejszy w odc. C, w L jest nieznaczny.

 

Ruch obwodzenia powstaje przez kombinację wszystkich trzech ruchów, biorą w im też udział oba st. biodrowe

 

Funkcje: 

-podporowo-nośna

-narząd ruchów biernych

-narząd ochrony rdzenia kręgowego - od przodu rdzeń chronią trzony kręgów, od tyłu łuki i wyr. kolczyste, bocznie wyr. poprzeczne, okoliczne więzadła uzupełniaja pancerz ochronny rdzenia

-elastyczność i sprężystość kręgosłup zawdzięcza krążkom międzykręgowym i krzywiznom fizjologicznym - dzięki nim kręgosłup odgrywa rolę amortyzarota łagodzącego wstrząsy i chroniącego narządy czaszki(mózgowie oraz narządy wzroku, słuchu i równowagi statycznej) przed uszkodzeniem. Uzupełniająca amortyzacja odbywa się w st. biodrowych, kolanowych i przede wszystkim w stopach.

 

 UKŁADY:

Ogólny schemat krążenia krwi:

 

Żyły (prowadzą krew od tkanek i narządów) -> prawy przedsionek -> prawa komora -> tętnice płucne -> naczynia włosowate w płucach -> żyły płucne -> lewy przedsionek -> lewa komora ->aorta -> tętnice prowadzące krew do tkanek i narządów -> naczynia włosowate tkanek i narządów

 

Unaczynienie mózgowia:

 

Tętnica szyjna wewnętrzna - wchodzi przez podstawę czaszki do jamy czaszki i tu kieruje swój główny pień do koła tętniczego mózgu, jej gałęzie zaopatrują m. in. oponę twardą mózgu.

Tętnica kręgowa (odgałezienie t. podobojczykowej) - biegnie przez otworu w wyr. poprzecznych kręgów szyjnych oraz otwór potyliczny wielki do jamy czaszki, tutaj parzyste tętnice kręgowe łączą się w tętnicę podstawną biegnącą do koła tętniczego mózgu.

 

(Z wikipedii:P) Unaczynienie tętnicze mózgowia pochodzi głównie z tętnicy podstawnej (wraz z jej odgałęzieniami, parą tętnic tylnych mózgu), będącej połączeniem dwóch tętnic kręgowych oraz parami tętnic przednich i środkowych mózgu (końcowych odgałęzień tętnicy szyjnej wewnętrznej). Wszystkie te tętnice łączą się na podstawie mózgowia w koło tętnicze mózgu.

 

Odpływ krwi z kończyn:

 

W prawidłowych warunkach odpływ krwi z kończyn dolnych zależy od sprawnie działających naczyń żylnych powierzchownych, głębokich oraz zespołu żył łączących i przeszywających. Za sprawne funkcjonowanie tych trzech układów, zarówno gdy pracujemy w pozycji stojącej jak i siedzącej odpowiedzialne są zastawki żylne  sprawiające,  że  krew  odpływa  jednokierunkowo  tzn.  w  kierunku  serca  oraz  z układu żylnego powierzchownego do głębokiego.

Największe znaczenie dla ruchu krwi żylnej ma praca mięśni łydek. Od prawidłowego działania tzw. pompy łydkowej zależy sprawny odpływ krwi.

 

-Żyła podobojczykowa zbiera krew z kończyny górnej, z okolicy obręczy barkowej, tak więc krew żylna z kończyny górnej uchodzi żyłą podobojczykową do żyły ramienno-głowowej, a przez nią do żyły głównej górnej

-Żyła biodrowa zewnętrzna prowadzi krew ze ścian miednicy dużej i kończyn dolnych jako przedłużenie żyły udowej

 

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY

 Piętrowa budowa i jego relacja do układu komorowego

1. Rdzeń kręgowy

-położony w kanale kręgowym od brzegu otworu potylicznego wielkiego do II kręgu lędźwiowego (mniej więcej)

-zakończony stożkiem rdzeniowym, który przechodzi w nić końcową

-otoczony oponami, zawieszony na więzadłach

-podzielony na 31 segmentów z których wychodzą nerwy rdzeniowe - 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych i 1 guziczny

-segment rdzenia+1 para nerwów rdzeniowych=tzw. neuromer

-koński ogon - nić końcowa rdzenia wraz z otaczającymi ją korzeniami nerwów rdzeniowych

-w środku istota szara w kształcie motyla (w przekroju, wyróżniamy tu rogi przednie, tylne i boczne rdzenia) tworząca na całej długości rdzenia kolumnę

-w rogach przednich rdzenia znajdują się jądra ruchowe nerwów rdzeniowych dające początek korzeniom brzusznym/przednim

-w rogach tylnych - jądra informacyjne

-w rogach bocznych - skupienia komórek tworzących jądro pośrednioboczne, dające początek przedzwojowym włóknom współczulnym i jądro przednioprzyśrodkowe, dające początek przedzwojowym włóknom przywspółczulnym

-istota biała - obejmuje istotę szarą rdzenia, składa się z włókien nerwowych i tworzy układ przewodzący rdzenia kręgowego; wyróżnić można parzyste sznury przednie, boczne i tylne, w których włókna nerwowe ułozone w zespoły wg określonych czynności tworzą drogi nerwowe rdzenia kręgowego

-w sznurach tylnych biegną drogi informacyjne

-w sznurach przednich i bocznych - drogi ruchowe, autonomiczne i równiez informacyjne(przenoszące inne informacje)

-zadania rdzenia: jest narządem odruchów i narządem przewodzenia

2. Mózgowie

-mieści się w jamie czaszki

-otoczone oponami

-podzielone na 2 półkule przez szczelinę podłużną mózgu 

-ciało modzelowate - zbudowane z włókien nerwowych, znajduje się w bruździe, łączy obie półkule

-w dole tylnym czaszki znajduje się móżdżek oddzielony od półkul szczeliną poprzeczna mózgu

-pień mózgu - znajduje się ku przodowi od móżdżku, na podstawie czaszki

a. Rdzeń przedłużony/rdzeniomózgowie

-ogniwo przejściowe między mózgowiem a rdzeniem kręgowym

-na brzusznej pow. szczelina pośrodkowa przednia biegnąca z rdzenia kręgowego przez całą długość r. przedłużonego

-po obu stronach szczeliny 2 walcowate wzniesienia - piramidy, zawierające włókna drogi nerwowej korowo-rdzeniowej

-z boku od piramid znajdują się oliwki zaw. jądra oliwki

-po str. grzbietowej bruzda pośrodkowa tylna kończąca się w miejscu gdzie kanał środkowy rdzenia rozszerza się w komorę czwartą(-> układ komorowy)

b. Most

-most i mózgowie wchodzą w skład tyłomózgowia wtórnego(most jest mniejszy niż mózgowie)

-most leży brzusznie od komory IV i jego pow. grzbietowa tworzy dno komory IV=dół równoległoboczny

c. Móżdżek

-znajduje się po str. grzbietowej komory IV

-składa się z parzystych półkul połączonych cz. nieparzystą=robakiem

-istota szara skupiona jest tu cienką warstwą na obwodzie półkul tworząc korę móżdżku oraz głębiej w istocie białej w postaci jąder móżdżku

-istota biała położona w głębi tworzy ciało rdzenne

-spełnia ważną rolę w utrzymaniu napięcia mm, równowagi oraz koordynacji ruchowej poszczególnych grup mm

-kora za pośrednictwem jąder móżdżku wywiera ostateczny wpływ na czynność narządów ruchu i koordynuje funkcje niższych ośrodków ruchowych na różnych poziomach pnia mózgu

-kontroluje i koryguje impulsy dochodzące do efektorów narządów ruchu działając pobudzająco lub hamująco na ośrodki pnia mózgu

d. Śródmózgowie

-najmniej rozbudowana część, leży między przodo- a tyłomózgowiem

-w skład śródmózgowia wchodzą: pokrywa -cz. grzbietowa i konary mózgu-cz. brzuszna

-pokrywa składa się z blaszki na której uwypuklają się 2 pary wzgórków: górne, w których znajdują się ośrodki wzrokowe i dolne, z ośrodkami słuchu

-wodociąg mózgu - granica między pokrywą a konarami, odpowiednik kanału środkowego rdzenia i łączący komorę IV tyłomózgowia z komorą III międzymózgowia

-tu znajduje się istota czarna koordynująca ruchy mimowolne i ruchy szybkie (uszkodzenie cz. zbitej istoty czarnej -> parkinsonizm)

-stanowi ważny ośrodek koordynacji ruchowej, ma wpływ na regulowanie postawy ciała 

-blaszka pokrywy jest uważana za ośrodek koordynacji czuciowej

e. Międzymózgowie

-dzieli się na wzgórzomózgowie, niskowzgórze i podwzgórze

Wzgórzomózgowie - górna cz. międzymózgowia składa się z 3 części: nadwzgórza, wzgórza i zawzgórza

-nadwzgórze = szyszynka + parzyste uzdeczka

-szyszynka - gruczoł dokrewny, wytwarza melatoninę działającą hamująco na ośrodki kontrolujące wydzielanie gonadotropin, opóźniając dojrzewanie płciowe, melatonina wpływa także na ośrodki kontrolujące sen i czuwanie

-wzgórze - składa się przeważnie z istoty szarej, tworzy większość ścian bocznych komory IIImiędzymózgowia

-istota szara wzgórza jest poprzedzielana blaszkami istoty białej na 3 grupy jąder: przednie, przyśrodkowe i boczne

-wzgórze stanowi nadrzędny ośrodek przekaźnikowy impulsów czuciowych z niższych pięter do kory mózgowej torując lub hamując ich przejście w zależności od uzyskanych informacji

-tu powstają zabarwienia uczuciowe, takie jak wstręt, niechęć, lek, przyjemność

-zawzgórze - najdalej wysunięta ku tyłowi cz. wzgórza

-składa sie z parzystych ciał kolankowych bocznych (zawierających ośrodki informacji wzrokowych) i przyśrodkowych (zaw. ośrodki informacji słuchowych)

Niskowzgórze - mieści się ponizej i bocznie od wzgórza

-jądro niskowzgórzowe - największe skupisko neuronów w istocie szarej niskowzgórza, leży w przedłużeniu istoty czarnej śródmózgowia, zawiera skupiska neuronów ruchowych, przekazujących impulsy do mm. szkieletowych i jest zaliczane do ukł. pozapiramidowego

Podwzgórze - stanowi wraz z niskowzgórzem dolną cz. międzymózgowia; dzieli się na 3 części:nadwzrokową - przednią, lejkowo-guzową - środkową i suteczkową - tylną.

-przednie podwzgórze/cz. nadwzrokowa przylega do skrzyżowania wzrokowego; w tej cz. znajdują się 3 pary jądek: jądro skrzyżowania, nadwzrokowe i przykomorowe. Zadaniem tych jąder jest wydzielanie hormonów przenikających do przysadki mózgowej i tam w postaci hormonów tylnego płata przysadki - wazopresyny działającej antydiuretycznie i oksytocyny powodującej skurcze macicy podczas porodu i laktację - dostają się do krwi.

-uszkodzenie jąder przednich podwzgórza prowadzi do zaburzenia gospodarki wodnej oraz zaburzenia regulacji temperatury - do przegrzania ustroju-hipertermię.

-podwzgórze środkowe/cz. lejkowo-guzowa - ku tyłowi od cz. nadwzrokowej, składa się z guza popielatego, przechodzącego ku dołowi w lejek, na końcu którego zawieszona jest przysadka mózgowa

-w jądrach guza popielatego znajdują się nadrzędne ośrodki autonomiczne - termoregulacji, przyjmowania pokarmów, gospodarki wodno-mineralnej, regulacji przemian tłuszczowych, krążenia, regulacji czynności gonad

-w podwzgórzu odbywa się integracja czynności dokrewnych i nerwowych somatycznych oraz autonomiczncyh

-podwzgórze tylne/cz. suteczkowa - to parzyste ciała suteczkowate, których jądra mają wpływ na regulację temperatury ciała - uszkodzenie jąder powoduje przechłodzenie ciała-hipotermię.

-podwzgórze odgrywa ważną rolę w regulacji czynności dokrewnych, autonomiczncyh i zachowawczych, ma wpływ na homeostazę ustoju, odgrywa ważną rolę w regulacji przemiany materii

-znajdują się tu ośrodki: agresji, ucieczki, rozrodczy, czuwania i snu, instynku

-do międzymózgowia zalicza się też komorę III, która ma kształt szczeliny przebiegającej w płaszczyźnie pośrodkowej między wzgórzami aż do podstawy mózgowia; z tyłu komora III łączy się z wodociągiem mózgowia, od przodu komunikuje się z komorami bocznymi półkul mózgowych.

f. Kresomózgowie

-stanowi największą cz. mózgowia

-składa się z 2 symetryczncyh półkul mózgu i kresomózgowia nieparzystego, które tworzy połączenie między półkulami

-w skład połkul wchodzi istota biała zawierająca jądra podkorowe kresomózgowia i otaczająca istotę biała na kształt płaszcza istota szara tworząca korę mózgu

-na pow. górno-bocznej bruzdy boczna i środkowa dzielą topograficznie tę powierzchnię na płat czołowy, ciemieniowy, potyliczny i skroniowy

-w półkulach istota szara rozmieszczona jest na obwodzie w warstwie 1,5-4mm tworząc korę mózgu

-kora mózgowa ma 5-14miliardów komórek nerwowych, z których każda ma 500-600 synaps

-poza korą półkul mózgowych istota szara znajduje się w skupiskach rozrzuconych w istocie białej półkul, zwanych jądrami kresomózgowia lub jądrami podkorowymi

-najwyższe podkorowe ośrodki ruchowe znajdują się w prążkowiu (połączone jądro ogoniaste i skorupa jądra soczewkowatego), które jest najwyższym, dominującym ośrodkiem układu ruchowego pozapiramidowego

-istota biała półkul - składa się z wypustek nerwowych mielinowych o różnej grubości oraz z licznych kom. glejowych

-we wnętrzu każdej półkuli znajduje się szczelinowata przestrzeń zwana komorą boczną

-komora boczna składa sie z 4 części, z których każda leży w innym płacie: róg przedni - w płacie czołowym, cz. środkowa - w ciemieniowym, róg dolny - w płacie skroniowym, róg tylny - w płacie potylicznym

-obie komory boczne połączone z komora III międzymózgowia

Reprezentacja korowa głównych ośrodków:

OŚRODKI KOROWE GŁÓWNE  (z jakiegoś tam mini atlasu anatomicznego z opisami)

-RUCHOWE - w zakręcie przedczołowym płata czołowego

-CZUCIOWE - w obrębie zakrętu zaśrodkowego płata ciemieniowego; odbierają info o ruchach mm, wrażenia dotyku, ciepła, zimna

-SŁUCHOWE - w zakręcie skroniowym górnym

-WZROKOWE - w płacie potylicznym

-MOWY - położone w korze mózgowej niesymetrycznie, możemy wyróżnic ośrodkek czuciowy mowy odpowiedzialny za rozumienie mowy, ośr. ruchowy mowy - odp. za zdolnosć mówienia oraz ośr. wzrokowy mowy - odpow. za rozumienie pisma

-WYŻSZYCH CZYNNOŚCI NERWOWYCH - (intelekt, inteligencja, sfera moralna człowieka) w okolicach przedczołowych

OŚRODKI (dokładnie z Mareckiego)

-w płacie czołowym znajdują się ośrodki czuciowe, w płacie skroniowym ośrodki słuchowe, a w potylicznym - ośrodki wzrokowe

-pole ruchowe kory (ośrodki dla mm. ciała) znajduje się głównie w zakręcie przedśrodkowym

-pole czuciowe kory (odbierające wrażenia czucia ogólnego - dotyku, temperatury, informacje o ruchach mięśniowych, czucie powierzchowne i głębokie a także spostrzeżenia czuciowe w postaci zapamiętanych obrazów; czucie bólu prawdopodobnie nie posiada reprezentacji korowej) - w płacie ciemieniowym wokół zakrętu zaśrodkowego

-pole wzrokowe kory - ośrodki wzrokowe i ośrodki pamięci wzrokowej - w płacie potylicznym

-pole słuchowe kory, pole spostrzegania i zapamiętywania(zrozumienia i interpretacji tego co się słyszy) - na górnej pow. płata skroniowego, zwłaszcza w zakręcie poprzecznym będącym częścią zakrętu skroniowego górnego

-korowy ośrodek zmysłu statycznego, tj. zmysłu równowagi i położenia ciała w przestrzeni - w tylnej cz. zakrętu zaśrodkowego lub w zakręcie skroniowym górnym

-korowy ośrodek powonienia, czyli tzn. cz. ośrodkowa węchomózgowia - prawdopodobnie w zakręcie obręczy i hipokampa(cz. kory mózgu wpuklona do rogu dolnego komory bocznej)

-korowy ośrodek smaku - w dolnej cz. zakrętu zaśrodkowego lub w cz. ośrodkowej węchomózgowia lub w korze wyspy

-korowe ośrodki ruchowe mowy i czuciowe(słuchowe) mowy leżą asymetrycznie - u praworęcznych w lewej półkuli, a u leworęcznych w prawej

-środek ruchowy mowy - w tylnej cz. zakrętu skroniowego górnego

-przypuszcza się, że w okolicach przedczołowych zachodzą procesy intelektualne zw. z zapamietywaniem wielkiej liczby informacji, ich kojarzeniem i powstawaniem na ich podstawie złożonych konstrukcji myślowych, wnioskowaniem itp.

-odruchy odbywające się przy udziale rdzenia przedłużonego należa takie czynności jak: ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel, wydzielanie śliny, wymioty, mruganie powiek, wdech i wydech, hamowanie czynności serca, rozszerzanie naczyń krwionośnych, wydzielanie potu oraz regulowanie przemiany materii - ośrodki te zlokalizowane są głownie w jądrach tworu siatkowatego, który w rdzeniomózgowiu jest dobrze wykształcony

-ośrodki wzrokowe i słuchowe - w śródmózgowiu (wzgórki w pokrywie)

-ośrodek przekaźnikowy impulsów czuciowych - we wzgórzu (miedzymózgowie)

-ośrodek scalający wrażenia i nadający im zabarwienie uczuciowe - we wzgórzu

-ośrodki informacji wzrokowych i słuchowych - ciała kolankowe zawzgórza (wzgórze)

-ośrodki autonomiczne termoregulacji, przyjmowania pokarmów, gospodarki wodno-mineralnej, regulacji przemian tłuszczowych, krążenia, regulacji czynności gonad - w jądrach guza popielatego - w podwzgórzu

-ośrodek agresji, ucieczki, rozrodczy, czuwania i snu - w podwzgórzu

+ OŚRODKI z Bohenka (nie wiem czy tu się nie zaplątały jakieś ośrodki inne:P):

-ośrodki współczulne dla narządów wewnętrznych - na całej długości jądra pośrednio-bocznego

-Ośrodki przywspółczulne rdzenia kręgowego - głównie w cz. krzyżowej (cz. krzyżowa j. pośrednio-bocznego i jądro przyśrodkowe dla mm. gładkich)

-ośrodki rdzeniowe czynności płciowych - jw.

-Ośrodki krążenia - naczynioruchowe i sercowe - w tworze siatkowatym rdzenia przedłuzonego

-Ośrodki oddychania - w tworze siatkowatym oliwkowego odcina rdzenia kręgowego

-Ośrodki zw. z czynnością przewodu pokarmowego - w obrębie tworu siatkowatego rdzenia przedłużonego i mostu

-Ośrodki regulujące napięcie mm. szkieletowych - hamujące w przednio-przyśrodkowej cz. tworu siatk., a torujące - w tylno-bocznej

UKŁAD NERWOWY OBWODOWY

Nerw czaszkowy VII - nerw TWARZOWY(n.facialis)

(Bohenek)

-ukazuje się na pow. mózgowia na pograniczu mostu, rdzenia przedłużonego i konara środkowego móżdżku

-tworzy go 7-8 wiązek włókien nerwowych, które po bardzo krótkim przebiegu łączą się we wspólny pień nerwowy

(Marecki)

-składa się z włókien czuciowych(smakowych), ruchowych i przywspółczulnych

-włókna czuciowe rozpoczynają się w zwoju kolanka położonym na przebiegu nerwu w piramidzie  k. skroniowej

-włókna informacyjne przenoszą impulsy z receptorów smakowych 2/3 przednich języka oraz prawdopodobnie informacje z eksteroreceptorów ucha zewnętrznego i środkowego (czucie dotyku, ucisku, bólu i temperatury)

-komórki macierzyste włókien ruchowych znajdują się w moście; włókna ruchowe przeznaczone są dla mm. wyrazowych twarzy oraz dla cz. mm. nadgnykowych (+Bohenek: włókna wychodzące z jądra n. twarzowego zaopatrują mm. wyrazowe, jak również m. strzemiączka oraz m. rylcowo-gnykowy)

-włókna przywspółczulne rozpoczynają się w j. ślinowym górnym położonym również w moście; są włóknami wydzielniczymi dla gruczołów łzowych, ślinianek podżuchwowej i podjęzykowej oraz dla gruczołów błony śluzowej jamy ustnej właściwej i jamy nosowej

NERWY RDZENIOWE - podział, budowa, sploty, zakres unerwienia

Od rdzenia kręgowego odchodzi 31 par nerwów rdzeniowych:

- 8 par n. szyjnych 

- 12 par n. piersiowych

- 5 par n. lędźwiowych

- 5 par n. krzyżowych

- 1 para n. guzicznych

-Powstają z połączenia ruchowego korzenia brzusznego, odchodzącego od rdzenia kręgowego, z czuciowym korzeniem grzbietowym rozpoczynającym się w zwoju rdzeniowym

-W skład nerwu rdzeniowego wchodzą włókna nerwowe ruchowe, czuciowe i autonomiczne

-Wspólny pień nerwu (powstały z połączenia korzeni, ma dł. ok 1cm i jest nerwem mieszanym) w obrębie otworu międzykręgowego dzieli się na 4 gałęzie:

*brzuszną

*grzbietową
*oponową

*łączącą, biegnącą do pnia współczulnego

-Włókna ruchowe (do mm szkieletowych) są aksonami komórek tworzących jądra ruchowe w rogach przednich substancji szarej rdzenia; opuszczają one rdzeń kręgowy jako korzenie przednie (brzuszne)

-Włókna czuciowe są dendrytami komórek pozornie jednobiegunowych zwojów rdzeniowych (aksony tych komórek wchodzą do rogów tylnych rdzenia tworząc korzeń tylny - grzbietowy)

-Włókna autonomiczne (do mm gładkich i gruczołów) pochodzą z jąder pośrednio-bocznych lub pośrednio-przyśrodkowych rdzenia, które wychodzą z korzeniami brzusznymi, rzadziej grzbietowymi (włókna przedzwojowe), albo odchodzą od zwojów autonomicznych (włókna pozazwojowe) i dołączają do nerwów rdzeniowych.

-gałęzie grzbietowe - 3 rodzaje włókien, unerwiają skórę grzbietu od potylicy po k. guziczną, mm. głębokie kręgosłupa i jego połączenia; zachowują podział segmentowy (metameryczny)

-gałęzie brzuszne - 3 rodzaje włókien,gałęzie wychodzące z segmentów szyjnych, lędźwiowych, krzyżowych i guzicznych, w odróżnieniu od grzbietowych, brzuszne wymieniają między sobą włókna tworząc parzyste sploty: szyjne, ramienne, lędźwiowe i krzyżowe; jedynie gałęzie brzuszne wychodzące z segmentów piersiowych zachowują charakter metameryczny tworząc nerwy międzyżebrowe

Splot szyjny - oddaje gałęzie do skóry szyi i obręczy kończyny górnej oraz do mm szyi z wyjątkiem unerwianych przez nerwy czaszkowe; najdłuższy nerw tego sploty, nerw przeponowy schodzi do jamy klatki piersiowej i oddaje przeponie włókna ruchowe i informacyjne

Splot ramienny - znajduje się w jamie pachowej, unerwia skórę kk. górnych i dołu pachowego oraz mm działające na staw ramienny i pozostałe stawy kk.g.; oddaje również gałęzie do szkieletu kk górnych oraz do naczyń

Nerwy splotu lędźwiowego oraz krzyżowego zaopatrują skórę i mm obręczy k. dolnej, mm dna miednicy, skórę narządów płciowych zewnętrznych oraz kk. dolnych; 

-największe nerwy sploty lędźwiowego - n. udowy i zasłonowy zaopatrują mm uda: prostowniki stawu kolanowego- nerw udowy, mm. przywodziciele uda -n. zasłonowy; 

-największy nerw splotu krzyżowego - nerw kulszowy, oddaje swe gałęzie do mm.zginających staw kolanowy oraz do wszystkich mm k.dolnej leżących poniżej stawu kolanowego

-Ogólnie: Gałęzie brzuszna i grzbietowa unerwiają ściany tułowia, błony surowicze wyściełające ich wewnętrzną pow. jak osierdzie, opłucna i otrzewną, kończyny oraz cz. głowy i szyi

-Gałąź oponowa - unerwia czuciowo i autonomicznie opony rdzenia, kostną oraz naczynia kanału kręgowego

-Gałąź łącząca - włókna autonomiczne przedzwojowe(biegną z jąder pośredniobocznych lub pośrednioprzyśrodkowych rdzenia do zwojów współczulnych lub przywspółczulnych) oraz włókna pozazwojowe(biegną z pnia współczulnego do nerwu rdzeniowego); włokna przedzwojowe wchodzą w skład korzeni brzusznych, czyli ruchowych i stanowią gałąź łącząca białą; włókna pozazwojowe nie mają osłonki mielinowej, tworzą gałąź łączącą szarą.