Opis obrazu Hansa Memlinga "Sąd Ostateczny"

Tryptyk Hansa Memlinga pod tytułem Sąd Ostateczny powstał w XV wieku, w latach 1464-1473. Ukazuje on moment Apokalipsy.

Centralny panel utrzymuje się w nastroju pełnym niepokoju. Przedstawia Jezusa ukazanego na złotym tle, odzianego w czerwoną szatę, kolor ten m.in. oznacza potęgę, poświęcenie, miłosierdzie i męczeństwo. Wszystkie te cechy przypisuje się Chrystusowi. Siedzi on na złocistym półkolu, czyli na tęczy, która podkreśla jego wielkość i chwałę. Jego stopy spoczywają na kuli, symbolizującej świat co oznacza panowanie nad ludźmi. Wokół zasiada dwunastu apostołów, Maryja oraz Jan Chrzciciel. Jezus unosi prawą dłoń w geście błogosławieństwa, lewą zaś trzyma opuszczoną. Nad Jego prawym ramieniem znajduje się biała lilia symbol niewinności i czystości, a nad lewym rozżarzony miecz, oznaczający sprawiedliwość i srogość. O tym, że to jest Chrystus świadczą ślady po męczeńskiej śmierci, czyli rany na rękach i nogach, oraz przebity prawy bok. Na górze unoszą się czterej aniołowie, trzymający narzędzia tej zbrodni: krzyż, włócznię, koronę cierniową, gwoździe, młot i kolumnę, przy której został ubiczowany. Trzej kolejni aniołowie dmą w trąby, co według Apokalipsy Świętego Jana ma oznaczać koniec świata. Niżej, w środku rozległej równiny stoi Michał Archanioł i oddziela dusze błogosławione od potępionych przy pomocy wagi w kształcie krzyża i pastorału. Jego twarz wyraża spokój i skupienie. Ubrany jest w żelazną, bogato zdobioną zbroję oraz czerwony płaszcz przeplatany złotem. Jego skrzydła są piękniejsze niż skrzydła innych aniołów przedstawionych na obrazie, gdyż są większe i zakończone pawimi piórami. Wokół ludzie przychodzą ze wszystkich stron, a nawet wstają z grobów, o czym świadczą dziury w ziemi. Po stronie dusz zbawionych panuje zieleń, która oznacza nadzieje i spokój, zaś po stronie dusz potępionych wszelka zieleń zanika.

Nastrój panujący na lewym panelu obrazu to radość, spokój i miłosierdzie, przedstawiona tu piękna brama niebios, za którą widać złote tło, symbolizujące niebo. Po kryształowych schodach wchodzą dusze zbawionych ludzi, witane przez aniołów i świętego Piotra, trzymającego w ręku swój atrybut - klucz do bram niebieskich. Nagie dusze otrzymują od aniołów szaty, symbolizujące zbawienie. Nad bramą aniołowie wygrywają pieśni na chwałę Boga.

Prawa strona tryptyku przedstawia chaos, zamieszanie i niepokój. Nagie dusze są zrozpaczone i przerażone. Ich ciała nienaturalnie powykręcane, wiją się i tłoczą. Spadają w otchłań. Niektóre z nich próbują wspiąć się do. Pośród potępionych są diabły, które wrzucają ich do ognia, przedstawione w przerażający sposób, jako dziwaczne stwory. Symbolizują one wyłamanie się z naturalnego porządku boskiego stworzenia. Depcą i gnębią oni potępionych. W tle widać ostre skały i czarne chmury.