Budownictwo ryglowe Kunszt i tradycja we współczesności

Zapomniane techniki budownictwa drewnianego są znakomitą alternatywą dla współczesnego budownictwa jednorodzinnego. Łącząc przede wszystkim oszczędność i funkcjonalność starych metod dają wręcz nieograniczone możliwości rozwiązań architektonicznych i zastosowań pod jednym wszak warunkiem: profesjonalnego wykonawstwa.

Budownictwo ryglowe, mur pruski, szachulec to potoczna nazwa dla słupowo-ramowych konstrukcji drewnianych ścian budynków. Jest to rodzaj szkieletu zbudowanego najczęściej z belek o przekroju 16 x 16 cm w formie krzyżujących się ze sobą zastrzałów, rygli, słupów, podwalin i oczepów.

Tak jak w zamierzchłych czasach, kiedy budownictwo ryglowe stało się alternatywą dla drogiego budownictwa z pełnoprzekrojowych okorowanych pni drzew zwanych balami, tak i dzisiaj może śmiało konkurować zarówno z balem, jak i każdą ceramiczną czy betonową konstrukcją ściany.

Konkurencyjność wobec innych technologii
Podstawowym atutem jest oszczędność. Ściana w budownictwie ryglowym otrzymuje własności nośne dla konstrukcji stropu poddasza i dachu przy minimalnej proporcji użytego surowca do całej objętości ściany. Ściana zawiera po prostu pustki, które w tradycyjnym budownictwie wypełnione byłyby drogim bloczkiem czy cegłą. Tutaj można zastosować te same materiały o trzykrotnie mniejszej grubości lub pominąć je, wypełniając pustki po prostu izolacją cieplną.

Niebagatelną korzyścią jest również szybkość budowy. Profesjonalny zakład ciesielsko-dekarski przy pomocy odpowiedniego oprogramowania i narzędzi jest w stanie zaprojektować i wykonać dowolną drewnianą konstrukcję domu w warsztacie oraz skrócić okres montażu kompletnego domu z dachem, elewacją i stolarką budowlaną do około 2–3 tygodni.

Kolejną zaletą jest niespotykana w innych technologiach mnogość możliwych sposobów wykonania elewacji. Od odsłonięcia pięknego rysunku konstrukcji drewnianej do ”ukrycia” go na rozmaite sposoby.

Trwałość
Często spotykam się z obawami, czy domy wznoszone w tej technologii przetrwają kilkadziesiąt lat. Otóż będąc bardziej praktykiem niż teoretykiem, odpowiadam TAK, przywołując na dowód jedne z najstarszych i najlepiej zachowanych zabytków tego Budownictwa, zachęcając do odwiedzenia takich miejsc, jak Celle koło Hamburga czy Limburg w Hesji. Są to miasteczka o kilkusetletniej historii, z budowlami wzniesionymi praktycznie wyłącznie na murze pruskim. Oprócz takich zagranicznych perełek również i w Polsce mamy wiele zamieszkałych do dzisiaj zabytkowych domów na Pomorzu, Przedgórzu Sudeckim, Opolszczyźnie itd. – głównie na ziemiach związanych z kulturą niemiecką. Często patrząc na zabytkowe kamieniczki nie podejrzewamy nawet, że te budowle pod tynkiem skrywają kilkukondygnacyjną drewnianą konstrukcję domu.

Miejsca newralgiczne
Podstawą każdego fachowego działania jest spełnienie trzech warunków: posiadanie wiedzy w danej dyscyplinie, posiadanie odpowiednich narzędzi oraz motywacja do podjęcia pracy.

Ze względu na specyfikę tego typu budownictwa dla wykonawcy najważniejszą rzeczą będzie przestrzeganie zagadnień „fizyki budowli”. Wiedza ta, pozostająca niestety „tajemną” również i dla wielu architektów, często nie tylko domy drewniane doprowadza do znacznego skrócenia okresu ich trwałości.

Za najważniejszy element związany z technologią budowy uważam właściwe dobranie przekroju warstw ściany domu ryglowego oraz problem prawidłowej wentylacji w całym budynku. Jeżeli chodzi o narzędzia, to domów w tej technologii nie da się wykonywać wyłącznie piłą motorową. Pracę znacznie przyspiesza posiadanie oprogramowania ciesielskiego oraz specjalistycznych narzędzi ciesielskich.

Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na trwałość budynku jest również właściwy dobór materiałów.

W swojej praktyce budowlanej unikam stosowania tworzywa i stali, zastępując je blachami miedzianymi, cynkowo-tytanowymi czy aluminiowymi. To samo dotyczy systemów rynnowych. Na pokrycia polecam dachówki, łupek lub wspomniane blachy. Folie dachowe powinny mieć co najmniej deklarowany 30-letni okresem trwałości. Staram się także używać drewna sezonowanego, struganego i głęboko impregnowanego.

Generalną zasadą powinno być łączenie ze sobą materiałów o podobnym okresie trwałości. Dotrzymywanie tych zasad pozwala nam na udzielanie nawet 10-letnich gwarancji na wykonywaną usługę.

Biorąc pod uwagę powyższe, największą trudnością i wyzwaniem dla wielu wykonawców, jak również i inwestorów, którzy zdecydowali się na budownictwo ryglowe, może się więc okazać zdobycie po prostu dobrego projektu architektonicznego.


Mistrz ciesielstwa i dekarstwa, mgr inż. Jerzy Romanow
www.dach-dom.com
Wszystkie fotografie zamieszczone w artykule pokazują jedną z realizacji ”Twój Pierwszy Dom” zaprojektowaną i wykonaną przez autora.

Źródło: Dachy, nr 3 (99) 2008

 Usługi Ciesielskie - domy drewniane - domy szkieletowe - konstrukcje dachowe więźby - www.lech-bud.org