Centrum Nauki i Biznesu „Żak” Sp. z o.o

Policealna Szkoła Centrum Nauki i Biznesu „ŻAK”

w Ostrowie Wielkopolskim

kierunek: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy

Semestr II

PRACA KONTROLNA

z

Analizy i oceny zagrożeń

Temat pracy:

Analiza i ocena czynników fizycznych:

-MIKROKLIMAT

Nauczyciel prowadzący: Imię i nazwisko słuchacza

Mgr Inż. Dariusz Andrzejewski Dawid Pauś

Ostrów Wielkopolski

12,04,2011r.

Mikroklimat jest to kompleks czynników fizycznych środowiska pomieszczeń biorących udział w wymianie cieplnej organizmu ludzkiego z otoczeniem.

Jednym z czynników szkodliwych i uciążliwych jest mikroklimat zwany również środowiskiem termicznym. Miejsce pracy jest ważnym czynnikiem wpływającym na samopoczucie, zdrowie oraz wydajność pracy, a także ma wpływ na bezpieczeństwo, dlatego konieczne jest uwzględnienie tego czynnika w ocenie ryzyka zawodowego. Ważne jest aby zapewnić pracownikom komfort cieplny, czyli takie warunki, w których stosownie ubrany człowiek do rodzaju i warunków pracy nie odczuwał chłodu czy też gorąca w czasie jej wykonywania. Taki stan rzeczy nazywany jest komfortem cieplnym do którego powinno się dążyć w pomieszczeniach pracy. Na opisywaną równowagę cieplną mają wpływ następujące cechy charakteryzujące powietrze, jak:

- temperatura,

-wilgotność względna,

-prędkość ruchu powietrza,

-promieniowanie cieplne.

Oprócz parametrów wymienionych wyżej na równowagę cieplną ciała ludzkiego wpływają miedzy innymi: aktywność fizyczna, metabolizm oraz izolacyjność odzieży. Warunki komfortu cieplnego dają możliwość na jednakowe i najkorzystniejsze warunki pracy dla ogółu pracowników niezależnie od wieku i płci. Ze względu na zapewnienie optymalnych warunków nie jest konieczna aklimatyzacja pracownika, możliwa jest praca całozmianowa, w takich warunkach mogą być również wykonywane prace wymagające od personelu wyjątkowej precyzji i uwagi.

W określonych warunkach komfort cieplny jest zależny od:

-zrównoważonego bilansu cieplnego,

-potu wydzielanego w granicach przewidzianych dla komfortu,

-średniej ważonej temperatura skóry w granicach przewidzianych dla komfortu.

W przypadku przekroczenia temperatury komfortu cieplnego występuje mikroklimat gorący. W takim przypadku do kreślenia uciążliwości warunków pracy wykorzystywany jest wskaźnik WBGT (Wet Bulb Globe Temperature), który uwzględnia wpływ temperatury, prędkość ruchu powietrza, wilgotność bezwzględną powietrza oraz średnią temperaturę promieniowania otoczenia. Dzięki uzyskanej wartości wskaźnika WBGT i porównując go z dopuszczalnymi wartościami uwzględniającymi metabolizm, aklimatyzację oraz prędkość przepływu powietrza możliwe jest określenie warunków w jakich przebywa pracownik i uwzględnienie tego w ocenie ryzyka zawodowego.

Gdy temperatura powietrza nie przekracza +14°C występuje mikroklimat zimny do pomiaru którego używane są wskaźniki siły chłodzącej WCI (Wind Chill Index) oraz IREQ (Required Clothing Insulation) określający izolacyjność odzieży roboczej. Oba wskaźniki umożliwiając określenie warunków pracy danego pracownika i w zależności od wartości przedsięwziąć odpowiednie działania zapobiegawcze w celu ochrony zdrowia pracownika.

Okres letni jest szczególnie trudny dla osób wykonujących prace przy źródłach ciepła, m. in. w piekarniach, ciastkarniach, odlewniach, hutach szkła, w zakładach produkujących wyroby tekstylne. Niekorzystne warunki mikroklimatyczne, związane ze specyfiką produkcji, potęgowane są wysoką temperaturą otoczenia. Dochodzi do przegrzania i zachwiania równowagi cieplnej organizmu, objawiającej się zaburzeniami procesów termoregulacyjnych, np. wzrost temperatury skóry, rozszerzenie naczyń krwionośnych, zagęszczenie i zwiększenie przepływu krwi, zwiększenie skurczów serca, przyspieszenie oddechu, zaburzenie gospodarki wodnej i elektrolitycznej organizmu. Pojawia się znużenie, osłabienie fizyczne, zawroty głowy, nudności. Zdarzają się wypadki nagłego zasłabnięcia i utraty przytomności. Może wystąpić udar cieplny albo wyczerpanie cieplne.

W latach 2000-2005, według danych GUS, w zakładach zatrudniających 10 i więcej osób w warunkach zagrożenia (wartości ponadnormatywne) mikroklimatem gorącym zatrudnionych było rocznie średnio prawie 20 tysięcy osób.

Mikroklimat gorący jest czynnikiem szkodliwym w środowisku pracy.

Dochodzi do przegrzania i zachwiania równowagi cieplnej organizmu, pojawia się znużenie, osłabienie fizyczne, może wystąpić udar cieplny...

Według definicji GUS sformułowanej na potrzeby zbierania danych o warunkach pracy (publikacja GUS „Warunki pracy – 2005r.”), mikroklimatem gorącym są warunki środowiska pracy określone temperaturą powietrza w pomieszczeniu powyżej 30° C i względną wilgotnością powietrza powyżej 65%. lub bezpośrednim oddziaływaniem otwartego źródła promieniowania cieplnego w pomieszczeniach (np. piece hutnicze, odlewnicze).

Dla mikroklimatu gorącego ustalona została dopuszczalna wartość wskaźnika obciążenia termicznego WBGT (wet bulb globe temperature) w stopniach Celsjusza dla pięciu poziomów tempa metabolizmu organizmu, związanego z wielkością wysiłku fizycznego pracownika (spoczynek, praca lekka, umiarkowana, ciężka, bardzo ciężka).

Ustalone dopuszczalne wartości wskaźnika WBGT odpowiadają takim poziomom ekspozycji, na które mogą być narażone osoby bez szkodliwych skutków, o ile są zdrowe i ubrane w odzież o izolacji termicznej = 0,6 Clo*.

Wartość wyznaczonego wskaźnika WBGT zależy także – poza ciężkością wykonywanej pracy, której miarą jest poziom metabolizmu – od stopnia aklimatyzacji pracownika oraz od odczuwalnego ruchu powietrza.

Sposób wykonania pomiaru, mający na celu wyznaczenie obciążenia termicznego działającego na człowieka podczas pracy, opartego na wskaźniku WBGT, jest określony w Polskiej Normie PN-EN-27243:2005.

Działanie mikroklimatu zimnego na organizm określane jest za pomocą tzw. wskaźnika wymaganej ciepłochronności odzieży (IREO).

Obowiązujące normy bardzo dokładnie określają zarówno parametry powietrza w pomieszczeniach, jak i metody określania wskaźników opisujących dany mikroklimat i odczucia ludzi w nim przebywających, a jak wiadomo uczucie zadowolenia pracowników przekłada się zarówno na jakość jak i wydajność ich pracy. Z tego powodu zapewnienie komfortu termicznego powinno przestać być postrzegane w kategoriach luksusu, ale jako jeszcze jeden z wymogów, który musi być spełniony w miejscach pracy.

Wybór i stosowanie wskaźników określających środowisko zimne zależą od tego czy niska temperatura prowadzi do oziębienia całego organizmu czy też działa miejscowo.

Działanie miejscowe mikroklimatu zimnego, przy temperaturze powietrza poniżej 10°C, określane jest za pomocą wskaźnika WCI (Wind-chill Index). Wskaźnik ten opisuje siłę chłodzącą powietrza w pomieszczeniu. Normą, przedstawiającą wytyczne dotyczące określania wartości granicznych WCI jest PN-EN ISO 11079:2008, która zastąpiła normę PN-N-08009:1987. Obliczenie wartości wskaźnika obywa się na podstawie pomiarów temperatury i prędkości powietrza bezpośrednio na stanowisku pracy. Wielkość wskaźnika pozwala oszacować stopień ryzyka odmrożeń poszczególnych części ciała. Ryzyko to jest duże, gdy gdyWCI≥2000. W takiej sytuacji ekspozycja na zimno jest bezwzględnie zabroniona. Wskaźnik 1200 ≤ WCI < 2000 wskazuje na ryzyko średnie a dozwolony czas przebywania w takich warunkach musi być skrócony zgodnie z normą. Ekspozycja ciągła jest dopuszczalna, gdy WCI < 1200 czyli występuje małe ryzyko odmrożenia.

Maksymalny czas ekspozycji w przypadku pracy w warunkach klimatu zimnego w przypadku tzw. chłodzenia miejscowego, określa się wg tabeli podanej w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia i wynosi on w zależności od wielkości wskaźnika siły chłodzącej (WCI) od 5 do 25 min.

W przypadku pracy w miejscu, gdzie występuje ogólne chłodzenie organizmu działanie mikroklimatu zimnego na organizm określane jest za pomocą tzw. wskaźnika wymaganej ciepłochronności odzieży (IREO). Wskaźnik ten powinien być wyznaczony na stanowisku pracy i porównywany z wartościami podanymi w normie PN-87/N-08009 „Ergonomia. Środowisko zimne”.

Artykuł napisany na podstawie:

[1] Rączkowski B., BHP w praktyce,. ODDK, Gdańsk 2009

[2] Fanger P.O. Thermal Komfort., Danish Technical Press, Copenhagen 1970

[3] PN-N-08011:1985, Ergonomia. Środowiska Gorące, wyznaczenie obciążeń termicznych działających na człowieka w środowisku pracy, oparte na wskaźniku WBGT

[4] Tamże