Postępowanie w sprawach nieletnich
15.01.2014
Materiał: wykład + materiały z podręcznika ; egzamin pisemny, pytania opisowe
Dyżury: czwartek 15.00 – 16.00 1.29 lub 3.26
Podstawa normatywna:
Ustawa z 26.10. 1982 r. o postepowaniu w sprawach nieletnich.
W zakresie prawa międzynarodowego niezbędne jest wskazanie Konwencji o Prawach Dziecka 20.11.1989 r.
Oraz tzw. Reguły pekińskie [określa się też reguły minimalne] ustalone w Pekinie i przyjęte w 1985r.
W zakresie prawa międzynarodowego nie można tracić z pola widzenia Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz Międzynarodowych Paktów Praw Obywatelskich i Politycznych.
W postepowaniach w sprawach nieletnich znajdą zastosowanie również przepisy kodeksu postepowania cywilnego, kodeksu postepowania karnego, kodeksu karnego, kodeksu karnego skarbowego oraz kodeksu wykroczeń. Najczęściej znajdą zastosowanie przepisy kpc odnoszące się do spraw opiekuńczych. Z tym ściśle wiąże się kompetencja sadu rodzinnego, do prowadzenia postępowania w sprawie nieletniego.
Odpowiedzialność nieletnich nie karna a prawna.
……..w sposób przeprowadzenia dowodów oraz powołanie i odwołanie obrońcy.
Pojęcie nieletniego
Termin „nieletni” jest użyta w ustawie w trzech znaczeniach, mianowicie:
W odniesieniu do demoralizacji, do osób, które nie ukończyły 18 r.ż.
W przypadku czynów karalnych do osób, które popełniły taki czyn po ukończeniu 13 r.ż i przed ukończeniem 17 r.ż.
W odniesieniu do wykonania środków przewidzianych w ustawie do osób, które nie ukończyły 21 r.ż.
W przypadku demoralizacji ustawodawca nie określa dolnej granicy wiekowej, która dawałaby podstawę do stosowania środków przewidzianych w ustawie. Przyjmuje się, że ten wiek jest od 7 do 9 lat. Dlaczego 17 a nie 18 lat ? Zdolność do czynności prawnych osiąga się w wieku 18 lat.
Nie do końca uzasadnione jest utrzymywanie granicy odpowiedzialności karnej na poziomie 17 lat, wobec faktu, że w przypadku praw cywilnych, praw wyborczych pełnie uprawnień osiąga się wraz z ukończeniem 18 roku życia. Nie ma żadnych racjonalnych przesłanek, dla których osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych ze względu na wiek, miałaby jednocześnie mieć pełną zdolność do rozpoznania swojego czynu i pokierowania swoim postępowaniem, a w konsekwencji ponosić odpowiedzialność karną.
Pełnoletniość – jest określeniem z dziedziny prawa cywilnego. Pełnoletni to ten, który ukończył 18 r.ż.
Małoletni – osoba, która nie ukończyła 18 r.ż.
Młodociany – jest to osoba, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 21 r.ż. i co do , której zostało zakończone postępowanie, przed ukończeniem 24 r.ż.
Na tle definicji nieletniego, będą nas interesowały dwie w pkt.1 i pkt 2.
W przypadku demoralizacji w stosunku do nieletniego są stosowane środki wychowawcze, w przypadku czynów karalnych nieletni, może spotkać się z zastosowaniem środków wychowawczych lub poprawczych . Żadne z tych środków nie mogą być traktowane jako kary i sui generis kary ( swego rodzaju kary). Nie ponosi się zatem na podstawie ustawy odpowiedzialności karnej. Jest to termin ustawodawcy, że ze względu na wiek nieletni nie jest w stanie w pełni rozpoznać znaczenia swego czynu lub pokierować swoim postępowaniem. Ta zdolność do rozpoznania lub pokierowana swoim postępowaniem stanowi przesłankę winy. Można więc powiedzieć, że szczególne potraktowanie nieletniego
w przypadku popełnienia czynu karalnego, wynika z tego, że ten czyn nie może stanowić przestępstwa ze względu na brak winy.
Na gruncie kodeksu karnego nieletni w rozumieniu odnoszącym się do popełnienia czynów karalnych, będzie ponosił odpowiedzialność karną za przestępstwo, jeżeli po ukończeniu 15,
a przed ukończeniem 17 r.ż. popełnił jeden z czynów wskazanych w ustawie (np. zabójstwo, w tym zabójstwo kwalifikowane i w afekcie 148 p.1,2,3 kk, ciężki uszczerbek na zdrowiu art. 156 p.1 i 3 kk, zgwałcenie kwalifikowane art.190 p.3, rozbój art.280 kk, sprowadzenie katastrofy art. 273 kk), jeżeli jednocześnie przemawiają za tym właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób i okoliczności popełnienia czynu, w szczególności jeśli wcześniej stosowane środki wychowawcze, poprawcze lub lecznicze okazały się bezskuteczne.
Warunkiem odpowiedzialności nieletnich, jest przypisanie im winy.
W przypadku kk i odpowiedzialności na jego podstawie w przypadku nieletniego, warunkiem jest przypisanie nieletniemu winy. A wiec zdolności do rozpoznania swojego czynu lub pokierowania swoim postępowaniem.
Niewątpliwie art. 10 p.2 kk może znaleźć zastosowanie w przypadku usiłowania przestępstwa wymienionego w tym przepisie. Należy jednak zauważyć, że w tych wypadkach z reguły nie dojdzie do wydania przez sąd decyzji o pociągnięciu nieletniego do odpowiedzialności karnej n podstawie art. 10 p.2 kk.
Nieco inaczej w przypadku form zjawiskowych przestępstw, należy przyjąć, że wobec nieletniego będzie znajdował zastosowanie art. 10 p 2 kk i tym samym przepisy kodeksu karnego, jeśli popełni on przestępstwo w jednej z form sprawczych (współsprawstwo, sprawstwo kierownicze, sprawstwo polecające). Nie znajda zastosowania pozostałe przepisy, mianowicie podżegania nieletniego lub pomocnictwa do któregokolwiek przestępstw wymienionych w art. 10 p.2 KK. Na podstawie przepisów kodeksu karnego wobec nieletniego może być orzeczona kara w granicach nieprzekraczających 2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia za dany czyn. Jednocześnie można zaznaczyć, że w przypadku można nadzwyczajnie złagodzić kare – to że jest nieletni jest swego rodzaju przesłanką złagodzenia kary. Wobec małoletniego nie stosuje się kary dożywotniego pozbawienia wolności. Nieletni może być skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności.
Czyn karalny w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Czynem karalnym w świetle ustawy są;
Przestępstwo
Przestępstwo skarbowe
Wyraźnie wskazane w ustawie wykroczenia powszechne np. do wykroczeń tych należą: obrzucanie pojazdu przedmiotami znajdującego się w ruchu, prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, wywoływanie zakłócenia porządku lub spokoju publicznego, kradzież rzeczy o wartości do ¼ miesięcznego minimalnego wynagrodzenia, zniszczenie mienia takiej wartości, paserstwo.
Aby można mówić o wykroczeniu w świetle ustawy to należy przyjąć to ,że zachowane nieletniego jest zabronione przez ustawie w czasie jego realizacji jest w przypadku przestępstw i przestępstw skarbowych jest społecznie w stopniu wyższym niż znikomy oraz jest bezprawne co oznacza, że nie zachodzi żadna okoliczność, która wyłączałaby bezprawność czynu zabronionego. Czyn karalny to zatem to czyn, który spełnia wymagania/ warunki bytu przestępstwa z wyjątkiem zawinienia. Nie jest wystarczające popełnienie przez nieletniego jednego z czynów karalnych. Ten środek poprawczy może znaleźć zastosowanie tylko w przypadku czynu karalnego stanowiącego przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Odpada zatem w odniesieniu do wykroczeń. Poza tym, ów środek może być stosowany tylko wówczas, gdy czyn karalny jest przejawem wysokiego stopnia demoralizacji nieletniego, a jednocześnie wcześniej stosowane środki wychowawcze lub lecznicze nie przyniosły efektu lub można przypuszczać, że ich zastosowanie byłoby bezskuteczne. Analizując czyn karalny nieletniego należy mieć na względzie przepisy części ogólnej kk, kks, kw. Gdy chodzi o czas popełnienia takiego czynu to jest to czas w którym nieletni działał lub zaniechał działania do którego był zobowiązany, jeśli chodzi o miejsce popełniania czynu karalnego to jest to miejsce w którym nieletni działał lub zaniechał działania, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego wystąpił lub według zamiaru nieletniego miał wystąpić. Do opisu czynu zabronionego nieletniego stosuje się przepisy o zbiegu przestępstw, o czynie ciągłym, zbiegu przepisów. [ najważniejsza jest definicja] !!!!!! -> jedno z wykroczeń powszechnych.
Zasady postepowania w sprawach nieletnich.
Zasady zakotwiczone w prawie karnym procesowym:
Zasada prawdy – w myśl tej zasady rozstrzygnięcia zapadające w postępowaniach w sprawach nieletnich, powinny się opierać na postępowaniach faktycznych odpowiadających prawdzie. Za prawdę najczęściej uznaje się zgodność tych ustaleń z obiektywną rzeczywistością. [ dr zagrodnik w ogóle się z tym nie zgadza].
O prawdziwych ustaleniach faktycznych możemy mówić gdy:
Z obiektywnego punktu widzenia stanowią one przekonujący obraz zdarzenia, które miało miejsce w rzeczywistości.
Są one przekonujące dla organu procesowego decydującego o wszczęciu o postępowania ,a w końcowej fazie o rozstrzygnięciu środkach stosowanych wobec nieletniego ( kryterium subiektywne).
Zasada koncentracji materiału dowodowego – postępowanie w sprawie nieletniego powinno stanowić zwarty ciąg czynności prowadzący do rozstrzygnięcia w przedmiocie tego postępowania bez zbędnych przerw i zahamowani. Ta zada znajduje nie tylko oparcie w przepisach kk, czy przepisach kodeksu postępowania cywilnego, ale również w Konwencji o Prawach Dziecka. Można ją wywieść zwracając uwagę, że do postepowania w sprawach nieletnich znajduje zastosowanie ustawa o skardze na przewlekłość postepowania.
Zasada domniemania niewinności – na gruncie procesu karnego zasada ta oznacza, że oskarżonego należy uważać za niewinnego dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu. W takim znaczeniu zasada nie występuje na gruncie postępowania w sprawach nieletnich. Wynikające z obowiązujących przepisów założenie zgodnie z którym w postępowaniu w sprawach nieletnich, rozstrzyga się o środkach wobec osób, które nie są zdolne do poniesienia winy, powoduje, że wymieniona zasada nie znajduje w omawianym postepowaniu zastosowania. Nie znajduje również zastosowania reformationis in peius ( zakaz orzekania na niekorzyść oskarżonego, w postepowaniu odwoławczym, gdy środek odwoławczy był wniesiony wyłącznie przez oskarżonego). Sad rodzinny może zmienić w każdym czasie / zmienić lub uchylić, orzeczenie wydane przez nieletniego, jeśli względy wychowawcze za tym przemawiają.
12.04.2014
Rola policji w postępowaniu w sprawach nieletnich
Policja zajmuje się wykrywaniem czynów karalnych nieletnich oraz czynów stanowiących przejawy ich demoralizacji. W ramach szeroko zakreślonych działań policji można ponadto wyróżnić:
działalność zmierzającą do ustalenia źródeł przestępczości nieletnich, oraz ich demoralizacji
ujawniania zjawisk patologicznych dotyczących nieletnich np. w środowisku rodzinnym lub szkolnym, ścigania nieletnich sprawców czynów karalnych. (W ramach tych czynności policja opiera się na przepisach k.p.k. dotyczących wykrywania, gromadzeni, i przeprowadzania dowodów).
W zakresie działań policji znajduje zastosowanie art. 308 k.k. przewidujący konstrukcję tzw. dochodzenia w niezbędnym zakresie (jest ono nazywane również dochodzeniem w przypadkach niecierpiących zwłoki).
W przypadku nieletnich dochodzenie będzie to miało miejsce gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienie przestępstwa, przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego określonego w ustawie i jednocześnie zaistnieje pilna potrzeba zabezpieczenia śladów i dowodów takiego czynu przed ich utratą lub zniekształceniem. Takie dochodzenie powinno trwać nie dłużej niż 5 dni. Nie jest wykluczone przesłuchanie
w ramach tego dochodzenia nieletniego przez policję. Policja odbiera również zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, a także wniosek o ściganie. Zawiadomienie jest przekazaniem informacji o przestępstwie pozostającej w posiadaniu osoby lub instytucji zawiadamiającej. Z reguły zawiadomienie o przestępstwie jest obowiązkiem społecznym spoczywającym na każdym obywatelu. W przypadkach ściśle określonym w k.k. odnoszących się do najpoważniejszych przestępstw zawiadomienie jest obowiązkiem sankcjonowanym karnie. Istotą wniosku o ściganie - stanowi żądanie ścigania określonej osoby, które jest wymagane w przypadku przestępstw co do których ustawodawca przewiduje ściganie na wniosek. W k.k. policja dokonuje czynności również na polecenie czy zlecenie sędziego rodzinnego. Sędzia może zlecić te czynności kuratorowi. W niektórych wypadkach owe zlecenie wynika w sposób naturalny z charakteru czynności które mają być zrealizowane. Są to najczęściej czynności, których nie sposób przeprowadzić w samym sądzie np. oględziny miejsca, wizja lokalna, czy okazanie osoby. Policja jest związana granicami zlecenia zakreślonymi przez sędziego rodzinnego. Może po za ten zakres wykroczyć jedynie
w wypadkach niecierpiących zwłoki gdy nieprzeprowadzenie czynności spowodowałoby utratę lub zniekształcenie śladów i dowodów czynu zabronionego. Zlecenie nie może obejmować całego postępowania dowodowego. Jeśli policja przeprowadza przesłuchanie nieletniego to wymagana jest obecność przy tym przesłuchaniu rodziców lub opiekuna albo obrońcy. Gdy nie jest możliwe zagwarantowanie udziału wskazanych osób przy przesłuchaniu powinien być obecny nauczyciel lub przedstawiciel organizacji społecznych. Z przesłuchania takiego sporządza się protokół. Powstaje pytanie co w sytuacjach, w których przesłuchanie miało miejsce bez zagwarantowania udziału którejkolwiek
z wymienionych osób. Nie sposób przyjąć aby tego rodzaju uchylenie procesu w każdym wypadku miało przesądzać niedopuszczalność dowodowego wykorzystania protokołu przesłuchania nieletniego. Kwestia ta wymaga rozpatrzenia przez pryzmat wpływu tego uchybienia na treść wydawanego w p.w.s.n. orzeczenia. Jednocześnie można zaznaczyć że p.w.s.n. ale także w innym postępowaniu w polskim systemie prawnym nie funkcjonuje reguła znana w systemie angloamerykańskim zabraniająca wykorzystania owoców z zatrutego drzewa. Fruit of Poisson trele. Każdym wypadku sąd powinien zbadać wpływ uchybienia procesowego na treść wydawanego w sprawie orzeczenia. Ustalenie takiego wpływu powinno skutkować pominięciem protokołu przesłuchania nieletniego bez udziału którejkolwiek z wymienionych osób w ramach ustaleń faktycznych czynionych przez sąd w danej sprawie.
Najdalej sięgającą ingerencją w sprawach nieletniego która może stać się udziałem policji jest jego zatrzymanie. Zatrzymanie następuje w policyjnej izbie dziecka. Przesłanką zatrzymania nieletniego jest z jednej strony podejrzenie że popełnił on czyn karalny, z drugiej strony obawa że będzie się ukrywał, wprowadzał nielegalne zmiany w dowodach lub w przypadku gdy nie można ustalić tego tożsamości. Obawa ukrycia będzie dotyczyła zwłaszcza tych sytuacji gdy nieletni w dotychczasowym życiu uciekał z domu czy ośrodka wychowawczego. Zatrzymanie może trwać maksymalnie 72h przy czym w ramach tego terminu w ciągu pierwszych 48h nieletni powinien być przekazany do dyspozycji sądu. Zwolnienie zatrzymanego powinno nastąpić
gdy upłynie termin 72h;
nie doręczono nieletniemu postanowienia o przedstawieniu zarzutów i umieszczenie w schronisku dla nieletnich
gdy ustaną przyczyny zatrzymania lub gdy poleci to sędzia rodzinny.
Nadzór nad czynnościami policji w postępowaniu w sprawach nieletnich sprawuje sędzia rodzinny.
Sąd i jego właściwość
W przypadku sądu właściwego p.w.s.n. kluczowe znaczenie mają dwa typy właściwości. Właściwość rzeczowa i miejscowa. W myśl ogólnej definicji właściwość rzeczowa oznacza kompetencje tego z sądów wyższego lub niższego rzędu, który ma rozpoznać sprawę w I instancji. Sądem właściwym rzeczowo w.pw.s.n. jest sąd rejonowy- wydział rodzinny i nieletnich. Ten że Sąd przeprowadza postępowanie rozpoznawcze w ramach spraw przeciwko nieletnim, co oznacza że zajmuje się nimi na niemal końcowym etapie, w którym postępowanie to przebiega albo w ramach trybu opiekuńczo-wychowawczego, albo w ramach trybu poprawczego. Jeśli chodzi o poprzedzające postępowanie rozpoznawcze mianowicie postępowanie i postępowanie wyjaśniające to kompetencje do kierowania nimi ma sędzia rodzinny (wyjątki od właściwości rzeczowej sądu rodzinnego dotyczą sytuacji, w której do nieletniego znajduje zastosowanie art. 10 par. 2 k.k. przewidujący odpowiedzialność karną nieletniego na podstawie przepisu kodeksu, kiedy postępowanie przeciwko nieletniemu który dopuścił się czynu karalnego zostało wszczęte po ukończeniu przez niego 18 roku życia. In personam- wszczęcie postępowanie w stosunku do nieletniego przez jakikolwiek uprawniony organ. W tych wyjątkowych sytuacjach sądem właściwym w sprawie nieletniego jest sąd właściwy wg. Przepisów k.p.k. gdy postępowanie w obu tych sytuacjach jednocześnie postępowanie toczy się na podstawie przepisów k.p.k. z modyfikacjami wynikającymi z ustawy o p.w.s.n. jeżeli te sytuacje wiążą się z popełnieniem PS (2 z nich) to postępowanie toczy się wg. Przepisów K.K.S. Jeżeli wchodzi w rachubę zastosowanie art. 10 par. 2 k.k. gdy są spełnione przesłanki przewidziane w tym przepisie sędzia rodzinny po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego kieruję sprawę do prokuratora w celu sporządzenia aktu oskarżenia).
Właściwość miejscowa Sądu rodzinnego służy do imiennego sądu kompetentnego do rozpoznania sprawy w I instancji. Jeśli chodzi o kryterium służące do ustalenia właściwości miejscowej to jest nim miejsce zamieszkania nieletniego lub w razie niemożności jego ustalenia miejsce jego pobytu. Gdyby w toku postępowania okazało się, że nie jest możliwe ustalenie ani jednego ani drugiego miejsca może okazać się wszczęcie postępowanie nieprocesowego na podstawie przepisów k.p.c. w celu ustalenie miejsca zamieszkania nieletniego.
Podstawa normatywna postępowania- regułę stanowi prowadzenie postępowania na podstawie przepisów k.p.c. przepisy postępowania karnego znajdują zastosowanie na gruncie spraw nieletnich zasadniczo w 3 sytuacjach:
Gdy chodzi o poszukiwanie, gromadzenie dowodów przez policję
Gdy chodzi o udział obrońcy dla nieletniego
W przypadku postępowania poprawczego
Złożoność podstawy normatywnej jest podyktowana następującymi względami:
Dwoistością sposobu procedowania wynikającą z 2 rodzajów zachowań, z którymi one się wiążą - mianowicie z jednej strony czynami karalnymi z drugiej strony demoralizacją;
Dwoistością środków, które stanowią reakcję na wskazane wyżej zachowania, a które przedstawiają się jako środki opiekuńczo-wychowawcze lub środki lecznicze;
Pozostawienie znacznej swobody sędziowskiej w ramach decydowania o przebiegu postępowania w sprawach nieletnich i sposobu jego zakończenia;
Koniecznością wdrożenia poprzez to postępowanie rodziców do opieki i obowiązków wychowawczych względem dzieci.
Uzasadniając stosowanie przepisów k.p.k. w odniesieniu do nieletnich podkreśla się, że są one niezbędne ze względów gwarancyjnych. Zapewniają bowiem wysoki standard ochrony praw i wolności nieletniego wobec którego prowadzone jest postępowanie.
Strony postępowania
Stronami tego postepowania są nieletni, rodzice lub opiekun, prokurator.
Nieletni który ukończył 13 lat posiada w myśl k.p.c. pełnię praw procesowych - innymi słowy pełną zdolność do czynności procesowych. Rodzice którzy występują obok takiego nieletniego nie zstępują go swoimi działaniami, chyba że nie ukończył on 13 roku życia. Rodzice zachowują prawo do działania jako strona mimo ukończenia przez niego 18 roku życia. W postępowaniu może uczestniczyć każdy z rodziców jeśli maja pełne a nawet gdy mają ograniczone prawa rodzicielskie. Nie jest możliwe działanie rodzice w charakterze strony jeśli został on pozbawiony władzy rodzicielskiej lub jego władz została zawieszona. Opiekun nie musi być jedynie opiekunem prawnym w myśl przepisu 591 k.p.c., ale może to być także opiekun faktyczny (osoba która sprawuję rzeczywistą pieczę nad nieletnim tzn. realizuje obowiązki i wykonuje uprawnienia, które są przypisywane rodzicom. Nie jest konieczne zamieszkiwanie wspólnie z nieletnim opiekuna faktycznego. W razie wątpliwości co do tego czy taka faktyczna opieka ma miejsce można przeprowadzić czynności mające na celu sprawdzenie tego stanu rzeczy).
Nie jest stroną postępowania w sprawach nieletnich pokrzywdzony. Takie rozwiązanie nasuwa poważne wątpliwości. Pokrzywdzonym jest os. fizyczna, os. prawna której dobro prawne zostaje bezpośrednio zagrożone lub naruszone czynem karalnym nieletniego. Niewątpliwie można wskazać cały szereg zachowań nieletnich, które niosą za sobą pokrzywdzenie. Najczęściej bywa tak, że pokrzywdzonym jest inny nieletni. Z tej perspektywy jeszcze bardziej zastanawia odmówienie statusu strony pokrzywdzonej statusu przez ustawodawcę. Regulacja ta może budzić wątpliwości z punktu widzenia godności
z konstytucyjną zasadą równości a także z zasadą prawa do sądu.
Do najważniejszych uprawnień pokrzywdzonego należy:
Uprawnienie do wniesienia zażalenia na postanowienie o umorzeniu o odmowie wszczęcia postępowania a także o jego zawieszeniu
Prawo do aktywnego uczestniczenia w mediacji
Ma prawo składania wniosków dowodowych
Prawo do obecności na rozprawie
Prawo do informacji o wszczęciu postępowania oraz o treści orzeczenia kończącego postępowania.
Oprócz wymienionych stron oraz pokrzywdzonego występują inni uczestnicy np. świadkowie, biegli czy przedstawiciele społeczni.
Wszczęcie postępowania- następuje przez sędziego rodzinnego jeżeli uzna on że zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przez nieletniego czynu karalnego lub demoralizacji.
W tym przedmiocie wydaje postanowienie, któremu najczęściej towarzysz postepowanie
o wszyciu postępowania wyjaśniającego przeciwko nieletniemu, jako że z reguły od razu wiadome jest jaki nieletni popełnił czyn karalny lub jakiego nieletniego dotyczy demoralizacja.
Gdyby odwołać się do pewnej analogi z postępowanie przygotowawczym
w sprawach karnych to można by przyjąć ze postanowienie o wszczęciu postępowania oznacza wszczęcia postępowania w fazie In rem- co do samego czynu karalnego lub co do samej demoralizacji. Natomiast postanowienie o wszczęciu postępowania wyjaśniającego oznacza wszczęcie postępowania In personan- czyli w stosunku do określonej osoby.
O wszczęciu postępowania jak również o jego zakończeniu zawiadamia się rodziców nieletniego. Postanowienie o wszczęciu postępowania nie podlega zaskarżeniu.
Zakończenie postępowania na omawianym etapie może zakończyć na:
umorzeniu postępowania
przekazania sprawy prokuratorowi w celu sporządzania aktu oskarżenia
przekazania sprawy szkole lub organizacji społecznej jeśli środki którymi one dysponują będą stanowiły wystarczającą reakcje na zachowanie nieletniego
w wyniku zastosowania środków wychowawczych lub na późniejszym etapie poprawczych
Sędzia rodzinny nie wszczyna postępowania a wszczęte umarza jeżeli:
nie zachodzą przesłanki do wszczęcia postępowania w.s.n.
brak jest uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu karalnego lub demoralizacji
a także wtedy gdy uznaje prowadzenie postępowania w szczególności ze względu na wcześniej zastosowane wobec nieletniego środki wychowawcze lub lecznicze za niecelowe.
Umorzenie postępowania powstaje z reguły w formie postanowienia.
Jedynie w tych wypadkach, w których do umorzenia dochodzi po rozpoczęciu przewodu sądowego na rozprawie ze względu na brak czynu zabronionego lub bak danych dostatecznie do podejrzenia albo w wypadkach że ustawa stanowi że sprawca nie popełnia przestępstwa lub nie podlega karze w stosunku do nieletniego powinien być wydany wyrok uniewinniający.
Postanowienie o umorzeniu nie skutkuje powagą rzeczy osądzonych co oznacza że może ono z tym samym czynem tego samego nieletniego być ponownie prowadzone. Wynika to z zastosowania do oceny postanowienia o umorzeniu przepisów k.p.c., z których wynika że nie mają powagi rzeczy osądzone postanowienia które nie dotyczą istoty sprawy, a w tej kategorii należy umieścić umorzenie postępowania.