Wyky 1 (1)

Etyka – jest to nauka, która wywodzi się z filozofii, ma na celu wyjaśnienie istoty powinności moralnej człowieka oraz zajmuje się zagadnieniami związanymi z dobrem i złem. Dotyczy osoby ludzkiej. Zajmuje się dobrem, złem, powinnością człowieka (tzn. jak postąpić w odniesieniu dobra i zła). Etyka pochodzi od greckiego słowa etos i znaczy miejsce stałego zamieszkania, obyczaj (pewna stałość w odniesieniu do człowieka). Dziś słowo etyka ma trzy podstawowe znaczenia zgodnie z definicją słownikową :

  1. Moralna wartość postępowania (oceniamy czy ktoś postępuje dobrze czy źle)

  2. Opis norm moralnych faktycznie uznawanych w kręgu grupy społecznej (np. etyka lekarska, etyka adwokacka)

  3. Opis ocen moralnych i praktyk danej społeczności

Rodzaje etyki :

  1. Etyka normatywna – mówi o normach i powinnościach (odpowiada na pytanie jak powinno być)

  2. Etyka opisowa – wartościuje, ocenia (mówi jak jest)

Przedmiot badań etyki :

- działaniem ludzkim, decyzją, czynem, zachowaniem ale tylko i wyłącznie świadomym

- postawą człowieka, z której wynikają jego czyny

- charakterystyka człowieka jako sprawcy danego czynu

- czyny, które są etycznie powinne (nakazane)

- czyny, które są etycznie zakazane

- czyny, które są etycznie dozwolone

Język, za pomocą którego posługuje się etyka :

Podział etyki jako nauki :

  1. Etyka fundamentalna (ogólna) – ustala normy dla działania ludzkiego, szuka podstaw dla kształtowania się norm ludzkiego działania

  2. Etyka szczegółowa – ustala i opisuje konkretne reguły zachowania :

  1. etyka szczegółowa indywidualna – ustala reguły zachowania dla człowieka jako indywiduum (jednostkę)

  2. etyka szczegółowa społeczna – zajmuje się regułami etycznymi dla społeczeństwa (rodzina, gmina, naród, państwo)
    Relacje etyczne pomiędzy przedstawicielami państwa a obywatelami.

DO SAMODZIELNEGO OPRACOWANIA:

  1. Ojciec etyki, nauki - Sokrates.

  2. Intelektualizm etyczny.

  3. Eudajmonizm hedonistyczny.

  4. Eudajmonizm agatyczny?

  5. Eudajmonizm aretyczny?

  6. Eudajmonizm perfekcjonistyczny

  7. Epikureizm

  8. neoplatonizm

  9. etyka św. Augustyna

  10. etyka św. Tomasza

  11. woluntaryzm etyczny

  12. intuicjonizm etyczny

  13. Immanuel Kant- etyka

  14. Hegel- etyka

  15. Etyka materializmu dialektycznego

  16. fenomenologia

  17. pozytywizm etyczny

  18. etyka niezależna

  19. etyka personalistyczna

  20. utylitaryzm

  21. etyka postmodernizmu

HISTORIA ETYKI

Korzeni etyki możemy się doszukać w starożytnej Grecji, choć wpływ na jej kształtowanie się miały także kultury danych zbiorowości. Za ojca etyki uważa się Sokratesa (sokratejska metoda stawiania pytań, rozmyślania nad dobrem i złem).

Intelektualizm etyczny – wystarczy poznać, co jest dobre, a co złe aby być dobrym.

Eudajmonizm etyczny – racją istnienia etyki jest szczęście. Jeżeli dany czyn daje ci szczęście, to jest etyczny. Kilka nurtów eudajmonii:

Arystoteles jest także twórcą etyki społecznej dotyczącej także ekonomii i polityki.

Epikureizm – etyczne jest rozumne zaspokojenie potrzeb jednostki.

Stoicyzm – osiągnięcie życia cnotliwego jest najwyższym dobrem (stoicki spokój).

Neoplatonizm – głosił go Plotyn – najwyższym szczęściem i samorealizacją człowieka jest uczestnictwo w tym, co boskie i nieśmiertelne.

Etyka chrześcijańska – wprowadza zasadę miłości Boga i bliźniego jako podstawowe kryterium mądrości. Uwolnić się od egoizmu i afirmować bliźniego jako równego sobie rozumiane jest jako doskonałość. Idea wertykalna – Bóg jako źródło wszelkiego dobra i horyzontalna – miłość do bliźniego.

Św. Tomasz z Akwinu – etyka opiera się na rozumności człowieka i obiektywnych normach prawa naturalnego.

Nowożytność – nową teorię etyki przedstawił Tomasz Hobbes: etyka jako jeden z warunków dla pokojowego życia społecznego. Etyka jako pewna umowa społeczna, która dyktuje normy przetrwania ludzi. Wynikła z tego również koncepcja powstania państwa jako strażnika tych norm. Etykę de facto utożsamiał z prawem.

Intuicjonizm etyczny – powstał w Anglii; etyka opiera się na intuicji moralnej człowieka, to człowiek intuicyjnie potrafi wprowadzić równowagę pomiędzy realizacją swoich potrzeb a godnością drugiego człowieka.

Immanuel Kant – dążył do tego, żeby pojęcie moralności uwolnić od różnego rodzaju ograniczeń zewnętrznych czyli stworzyć zasady tzw. moralności autonomicznej i żeby dobro, które człowiek czyni miało charakter bezinteresowny. Człowiek dokonując pewnych wyborów nie był „ograniczony” prawem, prawami boskimi czy wizją szczęścia. Czyń tak jakbyś chciał, żeby wszyscy czynili.

Heglizm – jednostka winna podporządkować się państwu, państwo jest wyrazem doskonałości.

Materializm dialektyczny (etyka marksistowska) – najwyższą jednostką był człowiek żyjący w społeczeństwie bezklasowym.

Nurty etyczne XX wieku: Pierwszy wyrósł z tzw. fenomenologii i jest to tzw. etyka wartości. Twórcą był Max Schiller. Wychodzi ona z wartości, że istnieją pewne obiektywne wartości ważne dla każdego człowieka np. życie, prawo do rozwoju, miłość, sprawiedliwość. Zamysłem było stworzenie swoistej hierarchii tych wartości i w oparciu o tą hierarchię stworzyć etykę. W jaki sposób człowiek poznaje te wartości? Poprzez intuicję. Wystarczy mieć intelekt dziecka aby poczuć co jest sprawiedliwe a co nie.

Pozytywizm etyczny – założenia:

Nurt ten wykształcił inny nurt zwany akognitywizmem oraz elognitywizm (ludzie działają pod wpływem emocji).

Utylitaryzm – kładł nacisk na utylitarność, etyczne = użyteczne. Powstał na wyspach brytyjskich. Wykorzystany do kształtowania etyki społecznej. Moralnym jest to, aby jak największą ilość dóbr materialnych i niematerialnych przysporzyć jak największej ilości osób.

Etyka państwa i prawa – rozwijała się po wojnach. Zastanawiano się nad tym, jak państwo i prawo wpływają na etykę. Synteza etyki, polityki i teorii państwa i prawa. Jak człowiek może przyswajać wszystkie wartości i antywartości propagowane przez państwo.

Etyka niezależna – w Polsce propagował ją prof. Tadeusz Kotarbiński. Odnosi się trochę do fenomenologii. Wg tego nurtu istnieje pewna przewidywalność ludzkich zachowań oraz bez problemu je sklasyfikować jako dobre lub złe. Można ustalić pewien zbiór wartości powszechnie akceptowanych bez względu na przyjmowane przez poszczególnych ludzi systemy aksjonormatywne. Pewien kanon wartości jest przyjmowany przez wszystkich. Wydana przez ONZ Powszechna Deklaracja Praw Człowieka dała impuls do chronienia tych podstawowych ludzkich wartości.

Etyka personalistyczna – odwołuje się do pojęcia osoby ludzkiej. W centrum stawia człowieka – człowiek jest podmiotem moralności, ponieważ jest on źródłem moralności. Najwyższą wartością w etycznej hierarchii jest człowiek, jego godność i szacunek do niego.

Filozofia postmodernistyczna – wykształciła zasady etyki postmodernistycznej. Zasady oparte na przeciwstawieniu prawdy i wolności. Ile jest osób tyle jest myśli i poglądów. Prawda jest subiektywna i liczy się tylko to, co dana osoba uważa za prawdziwe i etyczne. Etyczność jest indywidualna.

Nie sprawdziło się to w realnym życiu. Nie ma wartości ani jakiegoś ogólnego kanonu etycznego. Problem sprawia też kwestia prawa – prawo jest jednak regulatorem moralności, choć mamy do czynienia z zjawiskiem tzw. inflacji prawa.

Antropologiczne podstawy etyki

Etyka klasyczna przyjmowała elementy charakterystyczne dla człowieka :

Elementy charakterystyczne dla człowieka :

Istota ludzkich czynów :

  1. wolność

  2. poczytalność

Typy czynów ludzkich :

- czyn rozumny (wykonywany w pełnej poczytalności, pochodzi z wolnego wyboru człowieka, wybór ten został poprzedzony rozumnym poznaniem skutku)

- czyn nierozumny (jest albo niewolny albo nieświadomy)

Przeszkody ograniczające dobrowolność działania ludzkiego

Przeszkody ograniczające dobrowolność działania ludzkiego to różne czynniki, które oddziałują na człowieka, które albo utrudniają mu normalne funkcjonowanie albo całkowicie je wyłączają spod działania rozumu czy woli. Mona je podzielić na :

  1. Przeszkody aktualne – czynniki, które oddziałują na człowieka w momencie podejmowania decyzji bądź wykonywania czynu. Zalicza się do nich :

  1. Niewiedza lub ignorancja (brak należytego rozpoznania przedmiotu swojego działania), Ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi

  1. Uczucia – przeżycia, których człowiek doświadcza w sferze umysłu, które polegają na doznaniu zadowolenia lub przykrości, są wywołane przez czynnik zewnętrzny w stosunku do człowieka (zaciemniają albo pobudzają działanie jego woli). Wyróżnia się :

  2. Sytuacje lęku – lęk to stan niepokoju, który jest wywołany przez czynnik zewnętrzny, jawiący się naszemu umysłowi jako zło trudne do uniknięcia, lęk może być również motywacyjny. Każde działanie pod wpływem lęku musi być rozpatrywane indywidualnie.

  3. Działanie pod przymusem – przymus jest to czyn wykonywany pod fizycznym naciskiem innej osoby i wbrew własnej woli. Wyróżnia się :

  1. Przeszkody habitualne – czynniki, które występują przed momentem wykonywania danego czynu (występują w naturze człowieka, np. upośledzenie umysłowe). Zalicza się do nich :

  1. Błędne opinie i uprzedzenia intelektualne – przekonania umysłowe, które ukształtowały się w wyniku wychowania lub wpływu środowiska, człowiek nie jest w stanie właściwie oceniać wartości moralnych (np. środowiska przestępcze o mentalności mafijnej). Jeżeli człowiek został tak wychowany to jego odpowiedzialność moralna jest mniejsza (nie dotyczy to odpowiedzialności prawnej).

  2. Wrodzone skłonności i nałogi jako określenie skłonności nabytych przez powtarzanie danej czynności (dotyczą woli człowieka). Czynności te prowadzą do pewnych nawyków, które mogą być albo dobre albo złe (nałogi). Jeżeli człowiek jest już w nałogu to jego odpowiedzialność moralna jest mniejsza, ale nie jest zlikwidowana. Czynności, które mogą prowadzić do uzależnienia należy oceniać negatywnie.

  3. Stany psychopatologiczne – mają wpływ na ocenę moralną czynności, można je porównać do chorób psychicznych. Są to stany takiej niezdolności poznawczej lub emocjonalnej człowieka, które uniemożliwiają mu spełnienie elementarnych zadań życiowych. Do głównych stanów psychopatologicznych zalicza się :

Pojęcie aksjologii

Aksjologia jest to część etyki, która zajmuje się wartościowaniem czynów ludzkich (ocena moralna tych czynów), wypracowaniem zasad potrzebnych do moralnego oceniania czynów ludzkich oraz opisem wartości moralnych (systematyzacją)

Aksjologia czynów i działań ludzkich

Zjawisko wartościowania – ludzie wypowiadają sądy i zdania ocenne. Wypowiedzi te dotyczą osoby ludzkiej lub jego działania (osąd człowieka, np. Ten mężczyzna jest szlachetny)

W etyce występuje dwuwartościowość :

- coś, co jest moralnie dobre

- coś, co jest moralnie złe

W jaki sposób człowiek działa?

- przez uświadomienie sobie czynów
- żeby przyjąć cel muszą być uruchomione 2 cechy: rozumność i wolność woli

Etapy dojścia do zamierzonego celu (zrealizowanie czynu) :

  1. Najpierw czyn ludzki rodzi się w głowie (zamierzenie woli)

  2. Wykonanie samej czynności

  3. Skutek (cel) czynu

Do struktury czynu ludzkiego zawsze należy dodać okoliczności, które są jednostkowe, indywidualne i zmienne. Mogą one wpływać na ostrość oceny moralnej.

Co bierze się pod uwagę popełnienia określonego czynu :

  1. Pytanie o podmiot czynu (kto dokonuje czynu)

  2. Okoliczności miejsca (gdzie został dokonany czyn)

  3. Jak bardzo zaangażowany był ktoś kto podejmował działanie- Czy dany czyn wykonywany jest samodzielnie czy przy udziale innych osób (tzw. współudział)

  4. Sposób działania

  5. Czas dokonania czynu

Jakość moralną czynu wyznacza zawsze skutek, cel czynu oraz intencje sprawcy. Okoliczności nie mogą zmienić wartości oceny czynu. Człowiek, żeby zrealizować swój cel posługuje się różnymi środkami (są to czynności, które wykonuje sprawca do momentu osiągnięcia kulminacyjnego celu)

Non sunt facienda mala – cel działania nie uświęca złych środków

XIX-wieczni filozofowie użyli terminu wartość do określenia wzorców moralnych. Opisywali oni fakt dotyczący tego, jak człowiek ocenia swoje czyny (co dzieje się tak naprawdę w jego umyśle). Wartości te w ostateczności nazwali wzorcami zachowania.

Wyróżnia się dwie koncepcje wartości moralnych :

  1. Koncepcje absolutystycznych wartości moralnych – wartości moralne są wzorcami istniejącymi i przyjmowanymi powszechnie, mają charakter niezmienny, a zatem można stwierdzić, że istnieją obiektywnie( np. ludzie przyjmują jako wartość moralną- sprawiedliwość, miłość i męstwo)

  2. Koncepcje relatywistycznych wartości moralnych – wartości moralne nie mogą być uznane za obiektywnie istniejące, moralność jest relatywna, tzn. uzależniona od innych czynników.

Marksiści uważali, że nie może występować obiektywny katalog wartości moralnych, gdyż świat ciągle podlega procesowi ewolucji, ludzie zmieniają swoje podejście do świata. Drugi nurt twierdził, że nie można zdefiniować subiektywnych wartości moralnych, gdyż każdy człowiek inaczej postrzega rzeczywistość i ma wypracowany własny system wartości oraz cen moralnych określonych działań.
Te 2 nurty istnieją do dzisiaj . Musi być katalog wartości ogólnie przyjęty.

ETYKA KLASYCZNA:

Człowiek doskonali się, poznaje wolę, czyni to w oparciu o pewne ideały, wzorce, jest to utrwalona praktyka.

Wzorce wychowania są to wzorce, które prowadzą do idealnego postepowania człowieka

Życie społeczne człowieka potwierdza to, że istnieją takie elementy porządku społecznego, które są niezależne od subiektywnych przekonań jednostek, a które są konieczne do kształtowania osobowości człowieka. Są to wzorce wychowawcze w sensie etycznym. Istnieje pewna hierarchia wartości (wartości niższego i wyższego rzędu, mniej i bardziej istotne). Do podstawowych wartości zalicza się :

  1. gwarancje istnienia człowieka

  2. gwarancje rozwoju człowieka

  3. życie

  4. wolność

  5. prawo do poznania prawdy

  6. prawo do własności

  7. zdolność do komunikowania się

  8. prawo do tworzenia grup społecznych (nawiązywanie więzi społecznych)

Konflikt podstawowych wartości

Istnieje możliwość takich sytuacji, w których nawet podstawowe wartości wzajemnie się wykluczają (zrealizowanie jednej wartości eliminuje zrealizowanie drugiej wartości). Jeżeli dojdzie do starcia dwóch wartości należy po pierwsze spróbować je skoordynować (uzgodnić te wartości, aby zachować obie)

24.03.14

Deontologia jest to część etyki, która zajmuje się kwestiami powinności i uprawnień etycznych i moralnych. Zasady deontologiczne mają własne uprawnienia oraz katalog obowiązków i uprawnień (np. kodeks etyki adwokackiej lub lekarskiej). Oprócz norm wynikających z przepisów prawa sposób wykonywania zawodów określony jest również przez normy etyczne. Źródłem deontologii jest pewna rzeczywistość/fakt przeżywania przez człowieka poczucia powinności moralnej. Powinność to m.in. konieczność do podejmowania lub zaniechania pewnych działań. Źródłem do podejmowania powinności moralnej jest rozumność człowieka. Powinność moralna jest determinowana tym, że człowiek rozpoznaje pewne uprawnienie, które przysługują innemu podmiotowi. Uprawnienie drugiego człowieka powoduje, że człowiek powinien dostosować swoje zachowanie do drugiego podmiotu.

Koncepcje :

  1. relatywistyczna – nie można stworzyć obiektywnego katalogu powinności i uprawnień moralnych

  2. subiektywistyczna – można stworzyć obiektywny katalog powinności i uprawnień moralnych, który występuje w społeczeństwie, są to normy prawa naturalnego, zmuszają (nakazują, zakazują) do wykonania pewnych czynów, których podstawą jest powinność moralna wynikająca z rozumnej natury człowieka

Najbardziej ogólna normą prawa naturalnego jest zasada : ,, Czyń dobro, unikaj zła’’ lub ,, Nie czyń tego, co tobie nie miłe’’. Aby rozpoznać dobro lub zło należy przyrównać ów paradygmat do siebie (przeżycia i myśli człowieka, jego reakcje). Nie jest to możliwe, gdy człowiek nie jest człowiekiem sprawiedliwym. Źródłem prawa naturalnego jest rozumna natura człowieka (rozpoznanie czynów). Normy prawa naturalnego są powszechnie przyjmowane, gdyż chronią człowieka i wolne są od subiektywnych przeżyć jednostek. Katalogiem prawa naturalnego może być np. Dekalog.

Sumienie – samoświadomość moralna, to władza rozumu, która osądza samego siebie (człowieka) - to co jest moralnym dobrem lub moralnym złem. Ten samosąd o dobru lub złu zdaje się dla człowieka źródłem wewnętrznej satysfakcji lub źródłem wewnętrznej dezaprobaty (poczucie winy, wyrzuty sumienia). Sumienie jest łącznikiem pomiędzy normą moralną a konkretnym czynem człowieka. Sumienie z jednej strony jest ostatnią instancją dla człowieka. Musi być kształtowane przez wzorce prawa naturalnego, poprzez odpowiednie zachowania.

Podział sumienia ze względu na czas działania :

  1. sumienie przeduczynkowe – działalność przed popełnieniem danego czynu (moment, w którym człowiek zastanawia się co zrobić)

  2. sumienie pouczynkowe – dokonanie osądu po dokonaniu czynu

Podział sumienia ze względu na jakość odczytania normy :

  1. sumienie prawdziwe – tzn. takie, które w prawidłowy sposób odczytuje normę moralną (sumienie ludzi, których cechuje wrażliwość moralna)

  2. sumienie błędne – nie prawidłowo odczytuje normę w danym określonym momencie

Podział sumienia ze względu na związek z konkretnością :

  1. sumienie pewne – człowiek wyklucza wszelkie wątpliwości w chwili, gdy formułuje osąd moralny’

  2. sumienie wątpliwe – stan świadomości moralnej człowieka, który nie jest w stanie uformować przekonania o wartości czynu, którego dokonał lub ma dokonać, są to tzw. dylematy moralne

Podział sumienia ze względu na uformowanie :

  1. sumienie trafne – właściwie osądza wagę rzeczy

  2. sumienie szerokie (lub zbyt szerokie) – polega na tym, że lekceważy się wielkość zła (ma wolę usprawiedliwiania się

  3. sumienie skrupulanckie – wyolbrzymienie zła, cechuje się natarczywością wyrzutów sumienia

Zasady korzystania z władzy sumienia :

  1. Należy zawsze dążyć do stanu sumienia praktycznie pewnego

  2. Odwołać się do prawa stanowionego, gdy nie ma się przekonania, czy dana norma jest słuszna

Wątpliwości norm prawnych :

  1. Kwestie własności – jeśli istnieje wątpliwość w pewnych kwestiach, to w lepszej sytuacji jest ten, kto posiada daną rzecz niż ten, kto ubiega się o posiadanie

  2. Podejmowanie czynności obowiązkowych – w wątpliwości ocenia się ze zwyczajnego zachowania

  3. Kwestie przestępstw i wykroczeń – nie wolno zakładać przestępstwa, musi być ono udowodnione, domniemanie niewinności , wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego

  4. Relacje władcze – jeden podmiot jest przełożonym, drugi jest podwładnym, domniemanie racji jest po stronie przełożonego

  5. Przywileje i obciążenia – w razie wątpliwości, rzeczy korzystne należy interpretować szeroko, natomiast obciążenia należy interpretować ściśle

  6. Ważność czynności prawnej – pytanie czy dana czynność prawna wywołała skutek, wątpliwość uznaje się ważną czynności prawnej jeśli ma zewnętrzny wyraz

Wykład z etyki, 30.03:

ARETOLOGIA - nauka o cnotach i wadach moralnych. Podmiotem moralności jest zawsze człowiek. Czym zajmuje się aretologia? - pojęciowym określeniem pewnych zdolności, skłonności człowieka do podejmowania czynności o charakterze moralnym. Moralność zależy od naszej woli.

SPRAWNOŚĆ (łac. habitus - coś trwałego) - dyspozycja rozumu i woli skłaniająca człowieka do czynów dobrych lub złych. Nie jest nigdy wrodzona, ale jest nabyta.
Warunki decydujące o tym, czy mamy skłonność do dobrego czy złego:
- podłoże psychologiczne
- ćwiczenie woli
- odpowiedni dobór metod i środków
- szczerość i stanowczość decyzji (umiejętność stawania w prawdzie)
Skłonność pozytywna: virtu - cnota żołnierska, skłonność do spełniania woli ku dobru.

ZUCHWAŁOŚĆ: niepotrzebne narażanie; wada; druga strona męstwa
Wady moralne - nabyta skłonność do czynów złych moralnie.
- TCHÓRZOSTWO - Afirmacja innej osoby: miłość społeczna; zdolność do wyjścia z własnego egoizmu i wsparcie osoby, która tego potrzebuje

4 CNOTY KARDYNALNE:
1. ROZTROPNOŚĆ: cnota umiaru, umiejętność trafnego wyboru środków do zrealizowania jakiegoś celu; przychodzi z wiekiem.
2. SPRAWIEDLIWOŚĆ: umiejętność nawiązania prawidłowych relacji z drugim człowiekiem; umiejętność słuszności.
3. MĘSTWO: przezwyciężenie przeciwności w osiągnięciu dobrego celu; nieuleganie trudnościom.
4. UMIARKOWANIE: wstrzemięźliwość; umiejętność opanowania.
Przeciwieństwem cnót są WADY MORALNE:
 1. WADA EGOIZMU: prowadzi do anarchizmu w życiu społecznym.
2. NIENAWIŚĆ: nienawistnik - chce uprzykrzyć życie drugiemu człowiekowi;
zawiść - rodzaj psychicznej nienawiści.
LITERATURA: T. Styczeń, J. Nerecki - ABC etyki.
ETYKA SZCZEGÓŁOWA: ta część etyki, która formułuje konkretne reguły, oceny i normy działania moralnego.
Etyka szczegółowa dzieli się na:
-etykę osobową (formułuje zasady wobec osoby)
-etykę społeczną (formułuje zasady wobec rodziny, społeczności).
Etyka osobowa - godność, życie, własność, prawda.
BIOETYKA - etyka związana z życiem ludzkim.
"Paradoksy bioetyki prawniczej" wyd. Wolters Kluwer; Warszawa 2010; autorzy: J. Stelmach, B. Brożek, M. Soniewicka, W. Załuski. To jest książka, którą mówił, żeby przeczytać, bo inaczej nie ma opcji, żeby u niego zaliczyć.
GODNOŚĆ OSOBY LUDZKIEJ:
- fundament działania etycznego
- osoba ludzka ma godność
- osoba ludzka: rozumna, świadoma, wolna; niepowtarzalna, wyjątkowa, nie ma dwóch identycznych osób
- nieoceniony skarb, wartość
- każdy jest stworzony przez Boga
- każdy człowiek powinien cieszyć się szacunkiem, poszanowaniem
- w godności wszyscy są równi
- dyskryminacja może być ze względu na rasę, narodowość, płeć, wiek, kulturę, język, pochodzenie, status społeczny
- godność ludzka nie może być rozpatrywana w oderwaniu od społeczności, może być chroniona jedynie we wspólnocie
- godność człowieka wyraża się także w tym, że istnieje komplementarność płci
- obie płcie równe co go godności
- człowiek to istota mająca ograniczenia
- osoby upośledzone fizycznie i umysłowo mają tę samą godność
- człowieczeństwo nie zależy od rozwoju

ETYKA- 7.04.14

Etyka (chrześcijaństwa)
Fundamentem jest istnienie; dopiero z wtedy kiedy byt istnieje można dopiero opisywać rozmaite przymioty; pierwszym fundamentalnym prawem jest prawo istnienia(prawo do życia); ochrona

istnienia. Wszystkie wpływy to poszanowanie życia ludzkiego , które boli ?
*istnienie potępienie dla zabójstwa, które jest definiowane jako pozbawienie zycia osoby niewinnej, bez żadnej racji;
*przekroczenie moralne i ciężkie- pozbawienie kogoś życia.
Zabójstwo ....ewidentne przekroczenie normy etycznej prawa karnego, mówiące o tym że nie wolno zabijać;

zabójstwo bezpośrednie i zamierzone
zabójstwo bezpośrednie- konsekwentne skutkiem takiego działania ludzkiego; działanie ludzkie wywołuje jako efekt śmierć człowieka
zabójstwo zamierzone- zamierzenie, czyli wola sprawcy; nie mówimy o pozbawieniu zycia w przypadkowym zdarzeniu ale w zamierzonym działaniu ( czynnik , zdarzenie)

prawo naturalne- obrazując poszanowanie życia ludzkiego zabrania zabijania, czy pozbawienia życia ludzkiego przez czyn zabroniony

Wśród tych zabójstw bezpośrednich i zamierzonych szczególnie naganne jest dzieciobójstwo oraz wszelkie zabójstwa ojców najbliższych jeśli chodzi o więzy krwi- rodziców, rodzeństwa, współmałżonka

( ujawnione akta w mediach zabójstwa małych dzieci; media żerują na nieszczęściu)

Oprócz zabijania, norma moralna zakazuje wykonywania jakichkolwiek działań z intencją spowodowania śmierci w sposób pośredni. Nie jest dopuszczalne w normie moralnej wystawianie kogoś na śmierć bez proporcji przyczyny ...

-Bez przyczyny nie wolno nikogo narażać na utratę życia. Wprowadza się specjalne procedury. Nie wolno zaniedbać żadnych czynności.

-

Etyczny nakaz osoby będącej w niebezpieczeństwie. Jesteśmy zobowiązani do udzielania pomocy.
( warto by wiedzieli o tym wszyscy co mają prawo jazdy)

Działania pośrednie, w których ludzie....przenoszą odpowiedzialność na inicjatorów tego typu działania.

ZABÓJSTWO NIEZAMIERZONE:
Nie pociąga odpowiedzialności moralnej, karnej, czyli przypadkowe pozbawienie życia w wyniku wypadku drogowego, czy błędu medycznego- jeżeli był niezamierzony a reakcja kierowcy była prawidłowa; jeżeli nie było intencji i zostało to udowodnione to jest to zabójstwo niezamierzone i nie ponosi odpowiedzialności karnej

Uprawniona obrona może występować w:
-aspekcie indywidualnym- uprawniona obrona jest efektem realizacji ochrony prawa do życia; uprawniona ochrona zachodzi wtedy kiedy ktoś słusznie broni swojego życia lub innej osoby
- aspekcie społecznym

Z zastosowania uprawnionej obrony mogą wyniknąć 2 skutki:
- zachowanie- czyli uchronienie własnego życia,
- zabójstwo napastnika ( najbardziej radykalny skutek);
Obowiązuje zasada proporcjonalności, tzn. moje życie i życie drugiej osoby stanowią identyczną wartość. Dlatego też w obronie własnego życia nie można stosować większej siły niż jest to wymagane dla obrony.
Jeżeli ktoś stosuje w odpowiedzi większy środek, czyli ktoś stosuje słabą broń ( taką którą nie da się nas zabić, uszkodzić naszego ciała). Jeżeli ktoś stosuje bądź okazuje agresję w sposób taki, że nie stanowi zagrożenia życia, a my w odpowiedzi stosujemy siłę nieproporcjonalną, taką która powoduje zabójstwo, to jest to niedopuszczalne moralnie.
-Zabójstwo jest usprawnione i usprawiedliwione moralnie, tylko wtedy jeśli było niezamierzone i było efektem stosowania proporcjonalnej siły, nie większej niż wymagała tego sytuacja.
- Przemoc jest tylko dopuszczalna w takim momencie, gdy jest stosowana z odpowiednią proporcją.
( kilka lat temu- człowiek, recydywista pojawił się na Mazurach, wyszedł z więzienia i okazywał agresję i było realne zagrożenie życia dla społeczności; policja nie przyjeżdżała i dokonano zabójstwa na nim; mordercy tłumaczyli się iż dokonali aktu w obronie własnej i rodziny; sąd nie uwzględnił tego, skazał ich, gdyż uznał że przekroczyli granicę obrony koniecznej- wykazano później iż mogli tą obronę zastosować w mniej radykalny sposób doprowadzający do śmierci; przy interwencji prezydenta zostali ułaskawieni)

OBRONA KONIECZNA W WYMIARZE SPOŁECZNYM - zachodzi wówczas gdy napastnik w sposób niesprawiedliwy atakuje ( bez żadnej prowokacji) i narusza dobro wspólne=> porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne

Kto ma prawo zorganizować ochronę porządku?
W pełni upoważnioną ochronę porządku publicznego ma prawo zorganizować tylko i wyłącznie prawowita władza publiczna. Za porządek w państwie i za bezpieczeństwo w państwie, bezpieczeństwo obywateli odpowiadają określone organy ochrony i są one uprawnione do zastosowania przemocy wobec osób, który ten porządek naruszają.
Nie ma zasady samosądu w naszym kręgu cywilizacyjnym. Ta odpowiedzialność spoczywa na organach władzy publicznej.
Jeżeli ktoś jest świadkiem przestępstwa to ma obowiązek powiadomić o tym odpowiednie ograny władzy, a nie jest zobowiązany do tego by interweniować osobiście. Naruszenie przepisu powoduje to że karę ponosi ten, kto interweniował.

UPRAWNIONA OBRONA W ZAKRESIE SPOŁECZNYM:
- władza ma prawo interweniować w razie naruszenia porządku publicznego,
-w sensie moralnym i etycznym władza ma prawo zastosować rozmaite środki ( jak policja interweniuje i stosuje przemoc fizyczną=> działa prawnie i moralnie

W zakresie uprawnionej obrony łączy się także KARA ŚMIERCI.
DOPUSZCZALNOŚĆ KARY ŚMIERCI:
=> czy Kara śmierci jest dopuszczalna, czy nie jest dopuszczalna?
- w krajach Unii Europejskiej zakazano stosowania kary śmierci,
- w niektórych państwach, także demokratycznych np. w Stanach Zjednoczonych kara śmierci funkcjonuje.
-W sensie etycznym, zastosowanie kary śmierci => ochrona społeczności przed niebezpiecznym napastnikiem; zapobieganie sytuacji w której napastnik mógłby skrzywdzić lub pozbawić życia pewnych ludzi.
- nauka katolicka- dopuszczalność kary śmierci jest możliwa tylko w takich sytuacjach, kiedy społeczeństwo rzeczywiście nie może wyizolować niebezpiecznego napastnika, dość skutecznie.
W czasach tak rozwiniętych technologii, jest to mało prawdopodobne. Można zamienić karę śmierci na dożywotnią karę pozbawienia wolności.
Jeżeli więc technicznie jest możliwe odizolowanie takiego napastnika i zabezpieczenie konieczności przed ryzykiem to nie wolno stosować kary śmierci. Jest to spójne z zasadą proporcjonalności.
Stosujemy proporcjonalne środki, żeby uzyskać efekt=> jeżeli zagrożenie jest wielkie stosujemy większe środki, możliwe do uniknięcia- stosujemy mniejsze środki. Pozbawienie życia= pozbawieniem godności.

EUTANAZJA/ABORCJA--! -->PRZECZYTAĆ W KSIĄŻCE

POSZANOWANIE ZDROWIA:
- troska o zdrowie- obowiązek moralny człowieka
-dbałość o zdrowie jest..moralnym
Moralne jest prowadzenie zdrowego trybu życia:
- dbanie o nie- to wynika ze stanu poszanowania życia.
-należy unikać wszelkiego rodzaju nadużyć ( ulepszanie sprawności fizycznej, by osiągać wyniki sportowe=> może to prowadzić do ubytku zdrowia.

Zasady:
Nauka i technika mogą się rozwijać. Nie mogą wykorzystywać rozwoju człowieka, nie mogą podporządkowywać człowieka, ale służyć człowiekowi.
Należ zawsze bardzo dokładnie wybadać, sprawdzać CEL badań naukowych, które są prowadzone na osobie ludzkiej.
1. Przeprowadzanie doświadczeń na człowieku jest niemoralne jeśli naraża się jej życie, lub integralność fizyczną czy psychiczną na niewspółmierne ryzyko.
Jeżeli badania przeprowadzana na danej osobie byłyby obciążone bardzo wielkim ryzykiem, niewspółmiernym, czy np. ktoś ukrywa ryzyko- eksperymenty takie są zabronione.
Dopuszczalne jest, gdy służą jako np. terapię w zaawansowanym stanie chorobowym.
2. Nie jest moralne i etyczne przeprowadzanie eksperymentów bez wyraźniej ZGODY tej osoby.

KWESTIA PRZESZCZEPÓW:
- zasada proporcjonalności ( niebezpieczeństwo, które ponosi dawca, powinno być proporcjonalne do dobra biorcy),
- lekarze mają obowiązek przedstawić pacjentowi ryzyko osobom decydującym się na dawców,
- przeszczepy pośmiertne- są bardziej pochwalane, czyn szlachetny:
I - jeżeli śmierć rzeczywiście nastąpiła ( nie jest to łatwe do zdefiniowania, różne są dzisiaj definicje śmierci biologicznej),
II niemoralne jest pobieranie narządów wbrew woli dawcy, bądź rodzina nie wyraża zgody
III absolutnie niedopuszczalne jest
- powodowanie kalectwa, śmierci żeby pobrać ograny
- okaleczanie się w celu uzyskania korzyści finansowych

3. Poszanowanie integralności cielesnej( poszanowanie prawa do życia i zdrowia).
Zakaz zastosowania tortur, okaleczeń ciała, amputacji, sterylizacji jeśli celem tych działań nie jest tylko i wyłącznie działanie lecznicze.
Istnieje absolutny zakaz zastosowania tortur fizycznych w celu uzyskiwania zeznań, ustalania winnych czy definiowania chorób.

( są dochodzenia czy w Polsce były tajne więzienia CEA)=> oskarżenie o stosowanie tortur.

- nie wolno poniżać w żaden sposób przy pomocy przemocy, każdy zachowuje godność osoby,
- poszanowanie ciała zmarłych:
* powinny być otoczone dyskrecją,
* powinny mieć stworzone warunki do tego by godnie umierać,
* nie powinno się rozpowszechniać śmierci ( zdjęć ukazujących śmierć, tj terroryści- odebranie godności człowieka)
*wymaga się delikatności; moment śmierci - dla bliskich będzie to czyn haniebny, niemoralny gdy naruszy się godność drugiego,
* ciała zmarłych zawsze powinny być traktowane z szacunkiem( kultura cywilizacyjna, zachowanie)

Co można zrobić z ciałem?
- pochować ciało w ziemi,
- kremacja zwłok
Polskie prawo zabrania przechowania i przetrzymywania w jakichkolwiek miejscach zwłok.
Z punktu widzenia etycznego nie ma żadnych zastrzeżeń- ceremonia pochówku musi zostać zachowana.

Przeprowadzanie sekcji zwłok
*SEKCJA ZWŁOK: dla celu albo postępowania sądowego, albo dla badań naukowych ( jest to moralnie dopuszczalne, aby przekazać ciało do badań naukowych

WYMIAR SPOŁECZNY POSZANOWANIA ŻYCIA LUDZKIEGO- POKÓJ I WOJNA
*pokój- największe dobro społeczne, które istnieje w świadomości ludzkiej; wszyscy- władze, jak i poszczególne społeczności mają obowiązek moralny;
Przesłankami pokoju, czyli tym co pokój tworzy jest:
- ład społeczny (stworzenie pewnego systemu norm obowiązujących w społeczeństwie)
Bez prawa jest bezprawie. Bezprawie jest okolicznością, która nie sprzyja pokojowi
- sprawiedliwość

Zagrożeniem są wszelkiego rodzaju założenia wywoływane w wymiarze indywidualnym oraz
- wzburzenie, oburzenie- skierowanie przeciwko innej grupie społecznej, innej osobie- tworzy się gniew, może prowadzić do zakłócenia
- poczucie nienawiści,
- chęć zemsty
Ważne jest by te zjawiska były niwelowane w samym zalążku. Ograniczenia negatywnego wydźwięku tj. nienawiść przez sprowadzanie do właściwego dialogu, przez rozmowę, wyjaśnianie. Jeśli to nie następuje dochodzi do wszelkiego rodzaju protestów.
Wszelkie sytuacje konfliktowe, muszą być rozwiązywane na drodze mediacji, porozumienia

*wojna- podjęcie działań zbrojnych przez dana społeczność; wojna napastliwa, co do swej zasady jest wojną nieusprawiedliwioną
*wojna sprawiedliwa- jest usprawiedliwiona,
- zachodzi wtedy gdy jest wojną obronną- reakcja na akt; działanie obronne,
- zachodzi wówczas jeżeli zostały wyczerpane wszystkie środki i działania podjęte do jej zapobieżenia,
- muszą być uzasadnione warunki, obrona uzasadniona
-nie może spowodować większego zła i przysporzyć większych skutków

Wykład 14.04.2014 <fajny Piotrek>

Używanie broni

*Zdejmuje ciężar odpowiedzialności z żołnierza; musza zaistnieć aby w ocenie moralnej działania były uzasadnione,
*klauzula sumienia- wyłączanie się z działań wojennych ze względu na przekonania religijne i inne;
Jak wygląda klauzula sumienia dla osób, które ze względów religijnych bądź innych odmawiają służby wojskowej z użyciem broni?( okoliczności nadzwyczajne => wojenne)
Zarówno etycznie jak i prawnie < ustawa o powszechnym obowiązku obrony ojczyzny> nikt z obywateli nie jest zwolniony z obowiązku obrony narodowej. Każdy jest zobowiązany na rzecz społeczności, państwa, obrony państwa w jakiś sposób służyć.
* obywatele przez świadczenie podatków, część ich jest odprowadzana na rzecz potencjału wojska,
* bezpośredni udział w działaniach wojskowych, służenie w wojsku
( teraz w Polsce- uczestnictwo w wojsku, dobrowolne; ale w razie zagrożenia rząd czy prezydent może ogłosić mobilizację)

Uczestnictwo z bronią w ręku:
-religia chrześcijańska nie zabrania udziału, ( wręcz przeciwnie, ludzie którzy oddali życie za ojczyznę w obronie sprawiedliwości, niepodległości kraju są bohaterami)
- dopuszcza się z punktu widzenia etycznego i prawnego odmowy walki z bronią w ręku ze względu na powołanie się klauzury sumienia
- etycznie i prawnie nie dopuszczalna jest sytuacja by całkowicie zwolnić te osoby z jakichkolwiek działań na rzecz obronności; władze publiczne mają obowiązek przewidzieć, aby Ci którzy z przyczyn moralnych nie mogą działać zbrojnie- aby w inny sposób również brali udział w działaniach na rzecz potencjału wojskowego w państwie,

ZACHOWANIA W CZASIE WOJNY
- międzynarodowe prawo wojenne,
ZASADY:
1. traktowanie ludności cywilnej ( największe zbrodnie wojenne, za które prawo międzynarodowe karze; Międzynarodowy Trybunał Haski);
Zakaz traktowania jak wojska ludności cywilnej;
*nie prowadzi się działań wojennych i zbrojnych wobec ludności cywilnej;
*doprowadzenie do takiej sytuacji może być powodem obarczenia winy moralnej ale także pociągnięcia do odpowiedzialności.
2. Stosunek do osób rannych żołnierzy i do jeńców;
*są pod specjalną ochroną prawną, z punktu widzenia moralnego nie powinni być przedmiotem działań wojennych
- jeńców można wziąć do niewoli,
- ranni powinni mieć zagwarantowaną pomoc w celu ochrony życia;
*Istnieją specjalne organizacje, np. Czerwony Krzyż, czy Lekarze bez granic, którzy biorą udział w działaniach wojennych, by nieść pomoc. Bezwzględnie zakazana jest przemoc wobec przedstawicieli tych organizacji.
*jeżeli nie zastosowane są te zasady, wszystkie działania traktowane są jako zbrodnie przeciwko ludzkości; istnieje kwestia interpretacji- czy dane działanie można określić jako zbrodnie,

ODNOSZENIE SIĘ DO MNIEJSZOŚCI
Wojny odbijają się szczególnie na różnych mniejszościach- etnicznych, rasowych. (czystki etniczne- domena XX, XXI wieku- I i II wojna światowa, ich skutkiem było dokonywanie czystek etnicznych i zbrodni o charakterze rasowym).=> 20 lat temu w Normandzie 2 plemiona wymordowały się, w ciągu 3 miesięcy wymordowało 2 mln ludzi ( nienawiść na tle plemiennym); 21 lat temu regularna wojna w Chorwacji ( czystki etniczne zapoczątkowały to)
Etyka wojskowa stara się takim sytuacjom przeciwstawić, jeśli jest to tylko możliwe. Trzeba mieć pewność po której stronie jest racja, a po której jest krzywda.
(W Polsce symbolem ludobójstwa wojennego był Katyń; zbrodnia posępiona etycznie)
Takie sytuacje powinny być nauką dla społeczności międzynarodowej. ( np. kwestii Bałkanów, stacjonowały tam wojska międzynarodowe i czekały na rozkaz, nie mogli się zdecydować bo interes polityczny przewyższał moralny)

Okoliczności w czasie wojny upoważniają władze publiczne, państwowe do podjęcia decyzji- tak podejmujemy działania.

Dylemat moralny, etyczny, prawny- Czy uderzenie uprzednie tzw. Uderzenie uprzedzające zbrojnie, może być podciągnięte pod definicje wojny sprawiedliwej, obronnej? <I, II wojna w Zatoce Perskiej>
Czy jeżeli państwo mocarskie zdiagnozuje ze istnieje niebezpieczeństwo grożące temu państwu bądź pokojowi międzynarodowemu czy ma prawo chroniąc swoich obywateli i dokonać inwazji na inne państwo i czy takie działanie mające charakter wyprzedzający może być zaliczane do wojny sprawiedliwej.
Jest bardzo trudno o wiarygodne informacje na temat jakości i skali zagrożeń. Wobec tego ten dylemat ten nadal pozostaje nierozstrzygnięty, jest trudny do rozstrzygnięcia . W trudnych sytuacjach przywódca państwowy musi brać na siebie odpowiedzialność, tej decyzji także z punktu widzenia moralnego .

NIESPRAWIEDLIWE ROZKAZY/ NAKAZY MORDOWANIA CYWILNEJ LUDNOŚCI, JEŃCÓW, CHORYCH

Sytuacja niezmiernie trudna dla takich co to zadanie wykonują. W Machowej- grób austriackiego żołnierza, który odmówił rozkazu rozstrzelania 7 cywilów, został rozstrzelany przez Niemców. Jest możliwe takie zachowanie w czasie wojny.

ZASTOSOWANIE BRONI MASOWEGO RAŻENIA, ZAGŁADY.
Użycie takiej wojny zawsz znajduje się w koncepcjach wojennych w strategicznych planach dowódców <28 min>.
Obecnie jest dużo międzynarodowych kontroli, które chcą ograniczyć produkcję. Jest po bardzo poważne zagrożenie dla dużej części ludzkości. Prowadzi się działania, aby ograniczyć produkcję.
Użycie broni masowej zagłady jest niedopuszczalne, gdyż ucierpi na tym ludność cywilna, nie biorąca bezpośredniego udziału w działaniach wojennych.

WYMIARY CZŁOWIEKA POTRZEBNE DO FUKCJONOWANIA:
- życie(człowiek musi istnieć)
- wymiar własności;
*Człowiek musi mieć własność, własność w szerokim znaczeniu- jako dobra materialne i niematerialne.
*Człowiek jest istotą psychofizyczną i duchowo-cielesną.
*Dobra materialne istnieją. Są to tzw. Zasoby naturalne.
*Człowiek nie jest twórcą świata materialnego- jedynie go przetwarza. Nie stworzyliśmy ziemi, wody i powietrza a także naszego miejsca w kosmosie.
*Pojęcie etyki własności dotyczy powszechności przetworzenia dóbr: tzn. zasoby naturalne, dobra materialne istnieją niezależnie od indywidualnej osoby, woli człowieka. Są przeznaczone nie tylko dla jednego, czy dla wąskiej grupy a dla wszystkich, którzy na ziemi czy w miejscu wszechświata się znaleźli. ( ważne jest, żeby mieć szeroką perspektywę)
*Egoistyczne i indywidualistyczne podejście do pojęcia własności rodzi konflikty- wcześniej czy później. Ludzie w pewnych momentach są nieracjonalni. Z jednej strony chcieliby zachowywać pokój, ale myślą o tym w kategoriach egoistycznych, czyli żebym JA miał to zapewnione a drugi człowiek mnie nie obchodzi. Jednak problem polega na tym , że jeżeli człowiek nie będzie miał zapewnionych minimalnych warunków egzystencji – zrodzi się konflikt. GŁÓD- jest największym rewolucjonistą.
Dopiero później IDEOLOGIA.
Zrozumienie że człowiek jest zarządcą dóbr a nie ich totalnym właścicielem prowadzi do właściwej postawy do wykorzystania zasobów dóbr naturalnych.
Kwestia własności- sfera materialna ale też duchowna.
* WŁASNOŚĆ PRYWATNA jest konieczna aby zagwarantować człowiekowi realną wolność i godność oraz zaspokoić potrzeby, które wynikają z jego fizycznej egzystencji.
Nie można zapewnić prawdziwej wolności, godności osobie ludzkiej, jeśli nie ma ona żadnej własności, dlatego że w żaden sposób ten człowiek nie może się w pełni realizować.
Musi być widziana i traktowana w perspektywie powszechnego przeznaczenia, że zasoby naturalne są dla wszystkich.

SPOSOBY NABYWANIA WŁASNOŚCI:
1. Praca- nabywanie własności na zasadzie sprawiedliwości wymiennej. Człowiek oferuje własnością a dostaje w zamian za to własność.
2. Spadek- legalne, etyczne nabycie własności; dziedziczenie po poprzednich pokoleniach,
3. Darowizna- działanie, które nie polega tylko na sprawiedliwości ale przede wszystkim na łaskawości i miłosierdziu, dar z własnej woli.
Inne pozostałe sposoby muszą być poddane wnikliwej analizie etycznej, żeby okazało się że nie są nadużyciem. Posiadanie własności ma z punktu widzenia moralnego, etycznego na służyć dobru wspólnemu.
Własność nie może by być wykorzystywana na rzecz konkretnych osób.
CEL INDYWIDUALNY:
*Dobro indywidualne zaspokoją naturalne dążenie człowieka do posiadania własności, prawo natury- posiadać własność;
* realizuje inne prawo naturalne człowieka- prawo do rozwoju, życia twórczego. Człowiek jest osobą zawierającą w sobie potencjał rozwojowy. Może ten potencjał najlepiej pracując na swoim, mając do dyspozycji jakiś fragment materii, zasobów naturalnych, które może przetwarzać, twórczo zmienić.
*założenia rodzinne- żeby rodzina mogła funkcjonować musi mieć pewne założenia materialne;
Zabezpieczenie i realizacja tego by mieć prawo własności, do rozwoju intelektualnego a także rodzinnego- cel indywidualny.
CEL SPOŁECZNY NABYCIA WŁASNOŚCI:
- człowiek przetwarza zasoby naturalne, czyli korzysta z nich najlepiej pracując w zespole z innymi i dla innych; praca jako sposób nabywania własności jest równocześnie sposobem tworzenia z tej własności dobra wspólnego;
<jeżeli człowiek pracując piecze dobry chleb, to przyczynia się do dobra wspólnego; nabywa własność przez wynagradzanie przez innych >
=> ważny jest cel wykorzystania własności prywatnej na rzecz innych
- poszerza się zakres wolności człowieka,

Posiadanie jakiegoś dobra nie czyni z człowieka osoby poczciwej czy cnotliwej, ale zasady moralne wskazują na kilka postaw, które należy przyjąć, aby własność indywidualna mogła być dobrze wykorzystana zarówno dla właściciela jak i dla dobra społeczności.
ZASADY MORALNE i ETYCZNE ZASADY DOBREGO WYKORZYSTANIA WŁASNOŚCI:
1.UMIARKOWANIE, Praktyka cnót umiarkowanych- korzystanie z tych dóbr, które się posiada w sposób umiarkowany, nierozrzutny, który powoduje wielkie zniszczenie w przyrodzie, środowisku naturalnym;
*Rodzi dystans do wartości- człowiek wie czy może z tego korzystać czy nie. Kształtuje to charakter człowieka.
*Powoduje ze jest co przekazać następnym pokoleniom, żeby nie utracić a pomnożyć rozsądnie.
2. SPRAWIEDLIWOŚĆ, cnota sprawiedliwości- przy własności indywidualnej zarówno jeśli chodzi o kwestie prawne, wymiany dóbr w postaci handlu. Jeżeli ktoś jest niesprawiedliwy, oszukuje to nie realizuje tego prawa własności.
3. SOLIDARNOŚĆ, posiadanie solidarności musi rodzić także odpowiedzialność za drugiego człowieka, zwłaszcza jeśli ma o wiele mniej tej własności < stąd tak dużo organizacji charytatywnych, fundacje, stowarzyszenia, które umożliwiają osobom, które w sposób indywidualny nie byłyby w stanie zorganizować tej solidarności>

Nam jako Polakom- solidarność jest, ale sprawiedliwość i umiarkowanie – nie.

Wykład: 05.05.2014

Podstawowym pojęciem, które sprzeciwia się poszanowaniu dóbr człowieka jest oczywiście kradzież.
KRADZIEŻ- przywłaszczenie sobie cudzego dobra bez racjonalnej woli właściciela;
Nie mamy do czynienia z kradzieżą wtedy gdy :
- istnieje jakieś domniemanie, że właściciel tego dobra nie sprzeciwia się gdybyśmy z niego skorzystali,
- właściciel daje ogólne przyzwolenie żebyśmy z niego skorzystali,
<Nie jest kradzieżą, jeżeli ktoś nie mógł sprzedać jakiegoś towaru i go rozdaje>
*W prawie i etyce istnieje zasada questus vio ceri veritate (domniemanie ustępuje przed rzeczywistością, przed prawdą).
-hierarchia wartości; nie jest kradzieżą przywłaszczenie sobie cudzego dobra w szczególnych okolicznościach;
< jeżeli ktoś choruje i zapomniał lekarstwa; nie jest kradzieżą, gdy weźmie jakiś lek gdy ratuje zdrowie; a także gdy zadzwonił jakiś bezdomny i przychodzi na czyjąś posesję>

Czynności, które nie są wprost kradzieżą, ale łączą się z nią:
1. Umyślne przetrzymywanie rzeczy pożyczonych;
*pożyczam coś zakładając, ze właściciel tej rzeczy ma pamięć dobrą a nie krótką
2. Przetrzymywanie przedmiotów znalezionych.
*istnieje obowiązek moralny sprawdzenia i szukania w miarę możliwości właściciela
*Oddawanie przedmiotów znalezionych w miarę możliwości.
*wynagrodzenie znalazcy (10% znaleźnego- należy do kultury)
3. Łamanie umowy o wynagrodzenie- wszelkie nieuczciwości związane z wynagrodzeniem.

Zjawiska, które naruszają etyczną zasadę prawa własności i sprawiedliwości w materialnych relacjach międzyludzkich( mają większy wymiar społeczny):
1. SPEKULACJE- polega na sztucznym zawyżaniu celów, dla osiągnięcia korzyści a ze szkodą dla drugiego człowieka= praktyki monopolowe;
<ktoś wykorzystuje przewagę materialną, żeby zmonopolizować dany towar>
2. KORUPCJA- czynność przez która wpływa się na zmianę postępowania tych, którzy powinni podejmować decyzję zgodnie z prawem;
<przede wszystkim na styku interes prywatny vs interes publiczny; przeważnie funkcjonariusze publiczni, ale nie tylko>
*zaoferowanie korzyści majątkowym
*szantaż
Obecnie poważne zagrożenie
-nie tylko załatwianie drobnych rzeczy ale także sprawy przekraczające zasięg państwa,
- zanika nam interes polityki wspólnej,
3. BEZPRAWNE KORZYSTANIE Z WŁASNOŚCI PUBLICZNEJ BĄDŹ PRZEDSIĘBIORSTWA;
<firma sprzątająca kupuje środki dla sprzątaczek, one same dolewają więcej wody i środki zabierają do domu>
*korzystanie z czegoś co jest wspólne bez zezwolenia
4. PRACA VS PŁACA- ,,fuszerka w robicie”, źle wykonywana praca.
5. MARNOTRAWSTWO
6. ROZRZUTNOŚĆ- nieumiejętność korzystania i wydawania pieniędzy;
Jeżeli umieścimy prawo do własności w kontekście miłości i społecznej to marnotrawstwo sprzeciwia się.
Zasada sprawiedliwości domaga się, aby wszelkie krzywdy zostały naprawione przez zwrot bądź odszkodowania, gdy nie można naprawić do pierwotnego stanu

Wymiar gospodarczy:
Życie gospodarcze, przepływ własności powinien się odbywać w oparciu o umowy.
Najważniejszą rzeczą tworzącą dobra gospodarkę- DOBRE PRAWO UMÓW.
* Umowy zabezpieczają indywidualność i kreatywność osób.
* Umowy zabezpieczają dobrowolność
* prawo ma tylko chronić i nadać te ramy, natomiast nie powinno wnikać w treść.
Konstruowania umów z haczykami- powodują że człowiek jest narażony na szkody materialne.
Z punktu widzenia etycznego umowy powinny być przejrzyste i jasne. Przynajmniej umowy zawierane z równymi podmiotami.
Typowe umowy to umowy handlowe, najmu, sprzedaży, dzierżawy, umowy o prace.
Jest stara zasada: Umów należy dotrzymywać.

Cechy umów:
- powinny być formułowane jasno,
- powinny być zawierane w dobrej wierze
- powinny być realizowane w dobrej wierze
Umowy podlegają zasadzie sprawiedliwości wymiennej- określają co jest miarą tej sprawiedliwości, realizacja postanowień; formułowane powinny być w sposób przejrzysty- jasnym językiem.
Sprawiedliwość zakłada pewną równowagę. Nie można negować ważności umowy z powodu niewiedzy.
Sprawiedliwość wymierna dotyczy nie tylko umów, ale też realizacji wszelkich dobrowolnie zaciągniętych zobowiązań w postaci:
- długów ( spłaty długów)
- ochrony własności, którą wzięło się w użytek,
- innych zobowiązań wszelkiego rodzaju,
(Jeżeli ktoś dobrowolnie oferuje się do wykonania zobowiązania a nie wywiązuje się z tego)

TRAKTOWANIE CZŁOWIEKA
-niewolnictwo- poważne wykrocznie związane z poszanowaniem godności ludzkiej,
- wszelki handel ludźmi żywymi, zmarłymi, organami ludzkimi, jest w kontekście prawa własności zakazane
<nawet jeśli osoba chciałaby sprzedać jakiś organ na przeszczep w Polskim prawie jest to zakazane>
*zasoby ludzi
- zarządzanie zasobami ludzkimi, człowieka traktuje się jako rzecz i wszystko się przelicza; człowiek staje się numerkiem,

STOSUNEK DO BOGACTW NATURALNYCH- DO PRZYRODY
- człowiek potrzebuje tych zasobów do życia, rozwoju,
- korzystanie z zasobów naturalnych musi być racjonalne:
*zasoby nie są nieograniczone, są wyczerpujące- należy korzystać z nich z umiarem
* nie należy personifikować zwierząt lub roślin- nadawać im takiej samej rangi jak człowiekowi - zwierzę czy roślina nie może stać na równi z człowiekiem,
- nie można niszczyć przyrody ani krzywdzić zwierząt,
- nie jest zakazane prowadzenie działań medycznych na człowieku, zwłaszcza takich które przyczyniają się do ratowania życia ludzkiego ( zasada proporcjonalności- nie dla rozrywki, dla celów życia ludzkiego)
W obecnych czasach człowieka degraduje się i traktuje jak zwierzę a zwierzę perfsonifikuje i daje im się nie wiadomo jakie warunki< schroniska dla bezdomnych psów, zamiast na bezdomnych ludzi>

WARTOŚĆ PRAWDY:

*Człowiek ma prawo do poznawania otaczającej go rzeczywistości, czyli do poznawania prawdy- jak jest. Dążenie do poznawania prawdy jest motorem kreatywności i rozwoju człowieka. Przez to można dużo osiągnąć, zarówno w wymiarze indywidualnym jak i społecznym.
*Jeżeli ktoś nie kłamie i mówi prawdę do drugiego człowieka, to ma się to poczucie godności.
Okłamywanie jest naruszeniem godności człowieka.
*więzi społeczne można budować tylko na zaufaniu; nie wymuszą ich żadne normy prawne,
*podstawą zaufania jest wartość prawdy
*PRAWDA łączy się ze sprawiedliwością społeczną:
- istnieją sytuacje, gdzie możliwe jest prawo do prawdy, sprawiedliwe jest poznanie prawdy,
* są sytuacje, gdzie nie ma prawa do prawdy a milczenie staje się złotem

KONSTYTUCJA RP, w preambule- czytając o podstawowych wartościach, które powinny łączyć społeczeństwo, normy prawne określa się przede wszystkim prawdę, wolność prawdy, sprawiedliwość- życie bez nich nie ma żadnego sensu.

* cnota prawdomówności wpływa na budowanie szlachetności charakteru ludzkiego, nazywana też szczerością, otwartością; wynika z niej cały szereg postaw ludzkich, a przede wszystkim odwaga.
- Trzeba mieć odwagę powiedzieć komuś prawdę prosto w oczy,
- albo będziemy mieć społeczeństwo tchórzy, albo będziemy mieć społeczeństwo odważnych ( pierwszy element- odwaga cywilna)
- z prawdomównością łączy się też roztropność – uczy człowieka jak komuś prawdę powiedzieć, żeby nie sponiewierać, obrazić, nie zabić, ani nie powodować żeby się ktoś załamał,

KŁAMSTWO:

Kłamstwo- podstawowe wykroczenie przeciw wartości prawdy; świadome mówienie nieprawdy, czyli rzeczy niezgodnej z rzeczywistością,
prawda – adekwatność umysłu do rzeczywistości, pewna idea która rodzi się w myśli; prawda jest wtedy gdy nasz umysł realnie ocenia rzeczywistość,

*kłamstwo- wiem jaka jest rzeczywistość, ale świadomie jej zaprzeczam,
*fałsz, błąd- nieświadomość stanu rzeczywistego
Dokonuje się subtelnych rozróżnień między kłamstwem a wprowadzeniem w błąd.
Czasem świadkowie wypadku, zdarzenia potrafią wprowadzić sędziego w błąd, gdy przez emocje, nerwy, których doświadczają.

Kłamstwo może przybierać różne oblicza i mieć różną wagę złości etycznej, moralnej
- najgorsze są kłamstwa wygłaszane publiczne ze skutkami prawnymi: w etyce- fałszywe świadectwo, krzywoprzysięstwo,
*fałszywe świadectwo- publiczna wypowiedź, świadomie sprzeczna z prawdą,
Jeżeli taka publiczna wypowiedź wypowiedziana jest pod przysięgą- krzywoprzysięstwo.
(złożenie fałszywych zeznań przed sądem)
Jeżeli w wyniku takiego krzywoprzysięstwa drugiej osobie pogarsza się stan prawny bądź sędziowie są wprowadzeni w błąd to narusza postępowanie wymiaru sprawiedliwości- czyn poważnie negatywny moralnie.
*oszczerstwo- publiczne kłamstwo, które jest dodatkowo motywowane zamiarem naruszenia dobrego imienia drugiej osoby,
- dobre imię, (inaczej cześć osoby, honor, godność) – domniemanie niewinności w prawie karnym, przysługuje każdemu człowiekowi, wartość chroniona prawnie ( za jej naruszenie można wnieść proces sądowy), coś co wyraża godność człowieka,
Każdy ma prawo do dobrego imienia, do czci, honoru, szacunku.

ETYKA- 19.05.14

Okoliczności i intencje:
- kłamstwo, gdy lekarz uspokaja pacjenta, że ma więcej dni życia, (sprawa najpoważniejsza, ale intencja jest dobra)
- kłamstwo, gdy ktoś jest zastraszony (okoliczności)
Nie tylko kłamstwo, jest naruszeniem wartości prawdy.
Wszelkiego rodzaju pochlebstwo, które wynika z postawy lęku, chęci korzyści, przymilania <kobieta, która jest pół cala ładniejsza od czarownicy, mówi sie że jest piękna>
- ktoś chce sobie wyrobić lepszą pozycję w pracy kosztem innych 4min

POSTAWY ETYKI SPOŁECZNEJ- jest to dział etyki szczegółowej. Jej przedmiotem ą byty społeczne. Ludzie w wymiarze społecznym, zgromadzeni w jakichś grupach społecznych

WSPÓLNOTA POLITYCZNA- wspólnota, która wypływa z natury człowieka. Ma on naturę polityczną. Pewnych rzeczy nie jest w stanie dokonać samodzielnie lecz tylko w grupie.

Istota takiej grupy społecznej jest to aby osiągnąć cele, które przerastają pojedyncze osoby oraz tworzenie porządku społecznego wewnątrz wspólnoty.

NARÓD- pewna społeczność opierająca się na kilku podstawowych więzach. Jest to świadomość przynależności do narodu. Tworzą go ludzie, którzy odczuwają przynależność do niego. Poczucie więzi, świadomości , kultura, pewne symbole, które łączą ludzi. W ten sposób odróżnia się od tłumu. Staje sie podmiotem działania, który również może być podmiotem oceny moralnej. Naród jest wartością trwalszą niż państwo.

MNIEJSZOŚĆI A NARÓD:

NARÓD A CZŁOWIEK:

NARÓD A SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE:

WŁADZA POLITYCZNA- jest rzeczą istotną , ważną, konieczną. Społeczeństwo nie istnieje bez organizacji jaką zapewnia władza.

STOSUNEK OBYWATELI DO WŁADZY:

CO WYZNACZA RAMY WŁADZY?

INNE OGRANICZENIA WŁADZY:

OCENA ETYCZNA SYSTEMÓW POLITYCZNYCH-OCENA DEMOKRACJI:

NEGATYWNE ZJAWISKA SYSTEMU DEMOKRATYCZNEGO:


Wyszukiwarka