przesunięcie chlorkowe, wymiana Hamburgera,- wymiana jonów wodorowęglanowych na chlorkowe między wnętrzem krwinki czerwonej a osoczem krwi;

mechanizm związany z transportem dwutlenku węgla z tkanek do płuc;

dwutlenek węgla powstający w procesach oddychania komórkowego wnika do krwi, gdzie jego większość reaguje z wodą tworząc dysocjujący kwas węglowy;

powstały jon wodorowęglanowy przechodzi do osocza, a do krwinki "lw;przesuwają się"up; aniony chlorkowe; w płucach kierunek wymiany jest odwrotny, bowiem częściowo cofana jest dysocjacja kwasu węglowego i rozkłada się on na wodę i dwutlenek węgla, którego nadmiar jest wydychany.

Wymiana Hamburgera, inaczej przesunięcie chlorkowe – wymiana jonów zachodząca między osoczem, a krwinką czerwoną. Do wnętrza krwinki czerwonej wnika anion chlorkowy (Cl-) natomiast do osocza anion wodorowęglanowy (HCO3-) powstały w procesie oddychania komórkowego. Proces nazywany jest przesunięciem chlorkowym ze względu na rolę anionu chlorkowego w całym procesie.

Przesunięcie w płucach

Przyłączanie tlenu – odłączanie protonów (H+).

W miejsce H+ przyłączane zostają kationy K+.

Jony Cl- z krwinki dyfundują do osocza. Na ich miejsce z osocza do krwinki dostają się aniony HCO3-.

Powstanie w krwince H2CO3, który jest nietrwały. Rozpada się on na CO2 oraz H2O.

CO2 dyfunduje z krwinki do osocza, stamtąd do światła pęcherzyków płucnych i dalej z wydychanym powietrzem.

Przesunięcie chlorkowe w tkankach

Odczepienie tlenu z hemoglobiny oraz odłączenie kationów potasowych (K+).

CO2 dyfunduje z osocza do krwinek.

Anhydraza węglanowa w krwince katalizuje reakcję, która ma przesunięcie w stronę substratu: H2O + CO2 → H2CO3.

H2CO3 odłącza protony H+ i powstaje H+ oraz HCO3-.

HCO3- wędruje do osocza, dalej do płuc, natomiast H+ w miejsce kationu K+.

Przyłączanie przez krwinkę Cl- na miejsce HCO3-.

efekt Bohra -zmiana powinowactwa hemoglobiny do tlenu w zależności od pH; obniżenie pH (wzrost stężenia jonów wodorowych) sprzyja wiązaniu protonów przez hemoglobinę i dysocjacji tlenu, co zmniejsza powinowactwo i ułatwia oddawanie tlenu w tkankach; podwyższenie pH zwiększa powinowactwo hemoglobiny do tlenu, co sprzyja wiązaniu tlenu i utrudnia oddawanie tlenu w tkankach.

Efekt Bohra - zjawisko występujące w fizjologii, polegające na zmniejszaniu powinowactwa hemoglobiny do tlenu w warunkach obniżonego pH (wzrost stężenia jonów wodorowych, H+). Powoduje to, że tlen jest łatwiej oddawany przez hemoglobinę (dysocjacja tlenu). Ułatwia to oddawanie tlenu w tkankach. Przeciwnie podwyższenie pH zwiększa powinowactwo wiązaniu tlenu przez hemoglobinę i utrudnia oddawanie go w tkankach. W procesie tym bierze udział H2CO3, który pod wpływem anhydrazy węglanowej rozkłada się do jonu wodorowęglanowego oraz kationu wodoru. Krzywa wysycenia hemoglobiny tlenem ma kształt sigmoidalny.