Przyczyna:
Stłuszczenie wątroby - spowodowanego ujemnym bilansem energetycznym w okresie okołoporodowym - w wyniku którego dochodzi do nadmiernego uwalniania WKT z tłuszczu zapasowego i upośledzenie mechanizmów warunkujących transport ich z wątroby do krwi
Krowy mleczne w pierwszych miesiącach laktacji
Nadmiernie przedłużony okres zasuszania (ponad 60 dni)
Patogeneza:
Ujemny bilans energetyczny w pierwszych dniach po porodzie
W momencie porodu zmiana profilu hormonalnego organizmu : zmniejszenie aktywności insuliny i tyroksyny, a zwiększenie poziomu glukagonu,hormonu wzrostu i kortyzonu co stymuluje aktywację procesów glukoneogenetycznych i mobilizację tłuszczów i białek z tkanek
Efektem tych przemian jest wysoki poziom niezestryfikowanych kwasów tłuszczowych w surowicy pojawiający się u wysokowydajnych krów na początku laktacji
Stłuszczenie wątroby rozwija się w momencie gdy następuje nadmierne uwalnianie WKT z tłuszczu zapasowego + upośledzenie mechanizmów warunkujących ich transport z wątroby do krwi (wytwarzania lipoprotein)
Odkładanie WKT w hepatocytach wątroby w postaci trójglicerydów ->pękanie błon komórkowych hepatocytów i zwyrodnienie tkanki wątrobowej
Zwyrodnienie hepatocytów doprowadza do upośledzenia funkcji detoksykacyjnych wątroby(szczególnie nasilonych w okresie okołoporodowym)
Prowadzi to do pogorszenia ogólnego stanu zdrowia zwierząt,spadku produkcji mleka,problemów rozrodczych i znacznego zmniejszenia odporności zwierząt
Objawy kliniczne
Najbardziej podatne zwierzęta,które w okresie zasuszenia uległy zbytniemu otłuszczeniu
Osowiałość
Obniżona aktywność ruchowa
Niestrawność związana ze zmniejszeniem motoryki przedżołądków
Pokładanie się zwierząt (przypominające porażenie poporodowe, ale nie reagujące na podawanie wapnia!!!! Dochodzi w wyniku tłuszczowego zwyrodnienia mięśni, tworzą się chelaty WKT+Ca+Mg)
Powiększenie pola opukowego wątroby , silna bolesność
Brak żółtaczki
Śpiączka i śmierć zwierzęcia
Leukopenia! - infekcje wtórne, schorzenia okresu poporodowego: zapalenie macicy, wymienia, choroby racic
Niepłodność – związana z zakłóceniem przemian steroidowych w wątrobie : wydłużenie okresu przestoju po ocieleniu średnio o 20 dni, spadek zapłodnień w Iszej inseminacji, brak owulacji, spadek tempa inwolucji macicy
Badanie sekcyjne
Wątroba powiększona, o zabarwieniu jasnożółtym,krucha z zatartą budową zrazikową
Histopatologicznie: ogniska zwyrodnienia tłuszczowego
Rozpoznanie
Wywiad o sposobie żywienia, występowaniu porażeń, zapalenia macicy,wymienia
Surowicza aktywność enzymów wątrobowych(AST,LDH czy GGTP) lub zawartość bilirubiny czy kwasów tłuszczowych
Oznaczanie poziomu trójglicerydów(obniża się poziom we krwi,bo kumulowane w wątrobie i brak lipoprotein które transportują je do krwi), cholesterolu całkowitego(spadek poziomu cholesterolu przy SSW zmniejszenie jego syntezy w wątrobie), tłuszczu całkowitego i WKT(podwyższa się poziom we krwi)
Krowy z niskim poziomem wit E często chorują na SSW
U zwierząt z zaawansowanymi objawami klinicznymi (zaleganie,śpiączka) – encefalopatia wątrobowa - wzrost zawartości AA (tyrozyna,fenyloalanina) w surowicy i płynie m-r oraz spadek lizyny i izolizyny; kumulacja tryptofanu i glutaminy w płynie m-r
Stopień zwyrodnienia tłuszczowego wątroby można określić po pobraniu materiału biopsyjnego do badań histologicznych lub biochemicznych tkanki na całkowitą zawartość tłuszczu czy trójglicerydów
Leczenie
Leczenie objawowe
Wysokoenergetyczna pasza z ograniczoną zawartością białka i wystarczającym poziomem łatwo strawnych węglowodanów – zmniejszenie obciążenia amoniakiem wątroby
Podawanie środków zwiększających poziom insuliny w surowicy, podawanie samej insuliny lub aplikowanie glukozy we wlewach ciągłych (nie może przekraczać 2,0 g glukozy/kg m.c/dobę – bo przy SSW ograniczona ilość receptorów dla insuliny)
Podawanie związków glukoplastycznych: propionian, glikol propylenowy, metionina – dostarczanie energii i zwiększanie poziomu insuliny w surowicy
Stosowanie wysokich dawek wit E oraz selen
Podawać deksametazon bo:
Stymuluje glukoneogenezę
Redukuje poziom ciał ketonowych w surowicy
Zmniejsza zawartość trójglicerydów w wątrobie
Zwiększa aktywność insuliny
Zmniejsza poziom niezestryfikowanych KT w surowicy
Zmniejsza w surowicy koncentrację amoniaku
Przywraca właściwy skład AA surowicy
Przykładowe preparaty i dawki : neopropiowet – 150-200g 1-2x dziennie, glicerol 150-500 ml 2x dziennie, glikol propylenowy(Ketomix) – 150-250 g 2x dziennie; glukoza 300-500-15000g 5% i.v a w niej rozpuszczona insulina lente 100-200 j.m s.c(1 j.m na 3g glukozy); glukagon 2,5-5mg 3x dziennie; niacyna 6-12 g; związki lipotropowe – metionina 2,5-4g/100 kg m.c i.v, chlorek choliny 25-30 g p.o; dexametazon 10-20 mg, prednizolon 100-200 mg; selen i wit E (evetsel)– 1-2 mg, 0,5-1 g ; wit B1 0,02 mg/kg i.v i.m; clanohepar 20 ml i.m, i.v 1x dziennie;
Zapobieganie
Pasze zapewniające wystarczającą ilość energii wzbogaconą o poziom włókna surowego zapobiegający wystąpieniu podklinicznej kwasicy żwacza
W okresie zasuszenia nie dopuścić do otłuszczenia krowy ( BCS na poziomie 2,5-3 punkty w tym okresie prawidłowo powinien być, a przed porodem 3,5-4 punkty)
Unikanie stresu środowiskowego, zapewnić krowie możliwość regularnego wysiłku
Wykrywać i leczyć choroby towarzyszące SSW (przemieszczenie trawieńca, zapalenie macicy,wymienia czy choroby racic)