Inteligencja w wiekach średnich
Więź między ruchem uniwersyteckim a rozwojem miast. Średniowieczne uniwersytety są wytworem miast.
Miejski inteligent.
Inteligent klasztorny.
Inteligent szkół miejskich przykatedralnych.
Środki stypendialne zmuszają go do wejścia w krąg klerykalny, a znalezienie pracy (beneficjów) kiedy zostanie już magistrem.
Niezależność od kleru i dworów mieli tylko juryści i lekarze.
1229-1231 - strajk paryskich mistrzów - pierwszy zorganizowany strajk - zwycięski - doprowadził do uznania przywilejów uniwersyteckich przez pp i króla na mocy bulli. Wprowadza podział pracy i czas odpoczynku, 1 m-c letni. 1231 - zyskuje autonomię.
System uniwersytecki pozwala na pewien awans pewnej liczbie chłopskich synów.
Uniwersytet Paryski, Université de Paris I-XIII, La Sorbonne, Sorbona, założony ok. 1170, najstarszy po Uniwersytecie Bolońskim uniwersytet europejski.
Powstał jako korporacja znanych już wcześniej paryskich szkół kościelnych: katedralnej Notre-Dame oraz dwóch szkół klasztornych - Św. Wiktora i Św. Genowefy. Przy klasztorze Św. Genowefy wybudowano dzielnicę uniwersytecką, w której osiedlali się mistrzowie i scholarzy z całej Europy. 1174-1194 Uniwersytet Paryski otrzymał od papieża Celestyna III pierwsze przywileje autonomiczności, w 1200 został uwolniony spod jurysdykcji królewskiej przez Filipa II Augusta, w 1231 zyskał ostatecznie pełną autonomię.
Nadane w 1215 przez legata papieskiego statuty Uniwersytetu Paryskiego stały się wzorami dla zakładanych później uniwersytetów (m.in. w Oxfordzie i Cambridge). Popierany przez papieży, w XIII w. Uniwersytet Paryski stał się najważniejszą uczelnią świata chrześcijańskiego. Do grona profesorów należeli w tym czasie m.in. Albert Wielki (nauczyciel Tomasz), św. Bonawentura, św. Tomasz z Akwinu Wprowadził rozróżnienie wiary i wiedzy, teologii i filozofii. Rozumowo dowodził istnienia Boga. 1257 Robert de Sorbon założył kolegium z wydziałem teologii, które, powiększone o inne wydziały, od końca XIII w. pod nazwą Sorbona, stało się najsłynniejszym uniwersytetem średniowiecznej Europy, głównie w dziedzinie filozofii i teologii.
Od XIV w. Uniwersytet Paryski stopniowo tracił znaczenie jako ośrodek naukowy, mimo to aż do połowy XV w. pozostał znaczącym ośrodkiem życia politycznego (m.in. 1401 przeprowadził proces inkwizycyjny przeciwko Joannie d'Arc skazując ją na śmierć).
W epoce odrodzenia całkowicie utracił dawne znaczenie. 1793 zlikwidowany, w 1806 reaktywowany i reformowany przez Napoleona I, przekształcony w uczelnię niezależną wyznaniowo i politycznie. Od połowy XX w. ponownie jeden z najważniejszych ośrodków naukowych Francji i całej Europy.
Działali na nim m.in.: L. Pasteur, H. Poincaré, P. Curie, M. Skłodowska-Curie.
Rozruchy studenckie na Uniwersytecie Paryskim w maju 1968 stały się przyczyną ogólnokrajowego kryzysu politycznego. W wyniku podjętej po rozruchach reformy systemu nauczania, w 1970 podzielony na 13 mniejszych, samodzielnych uczelni (Université de Paris I-XIII). Około 10 tys. nauczycieli akademickich, ok. 400 tys. studentów (łącznie w Uniwersytecie Paryskim I-XIII).
Uniwersytet Boloński, Università degli studi di Bologna, najstarszy uniwersytet w Europie. Powstał z przekształcenia działających w Bolonii od IV w. szkół prawa rzymskiego. Oficjalnie za datę powołania uniwersytetu przyjmuje się rok 1087.
Najważniejszy (obok Uniwersytetu Paryskiego) uniwersytet średniowieczny, szybko zyskał światową renomę jako ośrodek nauk prawniczych. W 1158 otrzymał od Fryderyka I Barbarossy przywilej wyłączający profesorów i studentów spod jurysdykcji miejskiej. Później podobne przywileje otrzymały wszystkie uniwersytety włoskie. Początkowo działał jako szkoła prawnicza (z wydziałami prawa kanonicznego i rzymskiego), ok. 1200 dołączono wydziały: medyczny i filozofii (sztuk wyzwolonych), w 1360 teologii.
Studenci zorganizowani byli w korporacje, które tworzyły związki obejmujące studentów z jednego kraju lub grupy krajów, tzw. nacje - wśród nich silna była nacja polska, licząca w XIII-XVI w. kilkaset osób. 12 Polaków było rektorami Uniwersytetu Bolońskiego, wykładał na nim Jarosław Bogoria ze Skotnik (później arcybiskup), studiował w nim m.in. M. Kopernik.
W XVII w. Uniwersytet Boloński podupadł. Zreorganizowany i odnowiony w 1860, ponownie znalazł się wśród najlepszych uniwersytetów włoskich. Po II wojnie światowej przemodelowany na wzór uczelni amerykańskich. Około 60 tys. studentów (1993).
Scholastyka - Typ filozofowania charakterystyczny dla okresu od IX do XV w., w którym najważniejszym problemem było rozumowe uzasadnianie prawd religijnych.
W pełni została zastosowana po raz pierwszy przez Pierre Abelarda 1079-1142, posługiwali się nią św. Tomasz z Akwinu 1225-1274 i Duns Szkot - głosił przewagę wiary nad rozumem - odwrotnie niż u Tomasza.
Udowadnianie w oparciu o autorytety, jakimi są:
PŚ
Ojcowie Kościoła
Filozofia Arystotelesa.
Później ulega skostnieniu (ile diabłów zmieści się na łebku od szpilki?).
Wraz z rozwojem miast rodzi się i rozwija inteligencja.
Inteligent w średniowieczu to człowiek, który zawodowo pełni funkcję nauczyciela i uczonego.
Renesans karoliński - nie ma ilościowych cech.
Wkład grecko-arabski - dzieła Arystotelesa, Euklidesa, Ptolemeusza, Hipokratesa, Galena przedostają się na Wschód wraz z uciekającymi heretykami, monofizyci, nestorianie, odbijaja się później rykoszetem i wracają.
Wkład arabski: medycyna, alchemia, filozofia, astronomia
Cyfry arabskie - w rzeczywistości są hinduskie, ale przybyłe z Indii za pośrednictwem Arabów. Wyrazy arabskie: algebra, cyfra, zero.
Sztuki wyzwolone - Quadrivium - średniowieczna szkoła średnia, w której te nauki wykładano.
1) nauki przygotowujące do studiów wyższych (prawniczych, medycznych i teologicznych), na który składały się arytmetyka, geometria, astronomia i muzyka.
Sztuki wyzwolone, zgodnie ze starożytnym pojęciem, oznaczały umiejętności, które powinien posiadać człowiek wolny (w odróżnieniu od niewolnika).
Ok. 400 n.e. Marcjanus Capella ustalił ich liczbę na 7 i podzielił na 2 grupy
stopień niższy - trivium: gramatyka, retoryka i dialektyka
wyższy - quadrivium
Podział ten występował w nauczaniu w okresie średniowiecza.
Goliard - wędrowny kleryk, środowisko opozycji wobec kleru, króla. Czasem dla utrzymania są żąglerami, błaznami. Atakują księdza, szlachcica, a nawet chłopa.
Abelard - 1079-1142 - wykastrowany po tragicznym związku z Helojzą. Potem złożył śluby zakonne. Do teologii wprowadził dialektykę. Potępiony na synodzie w Sens 1140.
Schemat: postawienie problemu,
argumenty za i przeciw,
rozwiązanie,
krytyka argumentów i kontrargumentów,
Schemat ten stał się wzorcem kwestii teologii - gatunku literackiego uprawianego w średniowieczu.
Szkoła w Chartres, miasto w środkowej Francji, nad rzeką Eure, zawdzięczające swą sławę jednej z najwspanialszych katedr gotyckich - katedrze Notre Dame, przebudowanej 1194-1260 ze spalonego, romańskiego kościoła.
Wiek XIII jest wiekiem uniwersytetów, gdyż jest on wiekiem cechów.
Uniwersytety walczą najpierw z władzą duchową. Nauczanie jest funkcją Kościoła. Bp rościł sobie pretensje.
1229-1231 - U uwalnia się od jurysdykcji bpa.
1231 -Ludwik Święty i Blanka Kastylijska - uznają niezawisłość U i poszerzają przywileje.
W Oxfordzie U uzyskuje pierwsze przywileje w 1214.
U musiały walczyć przeciwko klerowi, królowi i władzy municypalnej (mieszczan).
Intelektualiści zostają podporządkowani pp, które je popiera aby je kontrolować.
U paryski składa się z 4 fakultetów: sztuk, prawa kanonicznego, medycyny i teologii.
2 modele uniwersytetów:
bolońsko-padewski - studentów- demokratyczny - studenci wybierają rektorów spośród siebie i sami ustanawiają profesorów. Profesorowie nie należą do uniwersytetu. Tworzą kolegium doktorów.
paryski - mistrzów - kolegialny - profesorowie odpowiedzialni za wybór kadry, wspólnie mieszkali - słuchacze są podporządkowani.
Kraków na model włoski. Świecki charakter nie zyskał jednak uznania pp. Prawo, medycyna i sztuki wyzwolone. Bez wydziału teologii, na którą miał monopol wówczas Paryż.
Siła korporacji uniwersyteckiej:
autonomia w zakresie jurysdykcji
prawo do strajku i opuszczenia uczelni
monopol w nadawaniu stopni nauczycielskich.
Podstawowe studia 6 lat (w wieku od 14-20 lat).
Bakałarz po 2 latach, doktorat po ukończeniu.
Medycyna i prawo 20-25 rok życia - 6 lat nauki.
Teologia 8 lat i wiek min 35 lat dla otrzymania stopnia doktora.
1348 - czarna śmierć
XV wiek - U traci przywileje. 1445 - traci przywilej sądowy, 1499 traci prawo do strajku.