Prawo wykład 3 18.03.2012r
Temat:
Normy prawne.
Norma prawna - nakazany przez prawo sposób zachowania wyrażony w sposób abstrakcyjny, tzn. możliwie jak najbardziej ogólny, żeby objąć jak najwięcej sytuacji (np. kto zabija podlega karze)
Struktury normy prawnej opisujemy na dwa sposoby:
koncepcja trójelementowej normy prawnej:
hipoteza - warunki jakie trzeba spełnić aby być adresatem normy prawnej (wskazanie adresata normy prawnej)
dyspozycja - wskazanie obowiązku lub uprawnienia zawartego w normie prawnej
sankcja - czyli dolegliwość, która jest wyrządzona za złamanie dyspozycji; rodzaje sankcji:
karna - czyli ukaranie sprawcy za zachowania sprzeczne z dyspozycją
egzekucyjna - czyli wymuszenie zachowania zgodnego z dyspozycją
koncepcja norm sprzężonych - wyróżnia dwa rodzaje norm:
normy sankcjonowane - zawierają wyłącznie hipotezę i dyspozycję,
normy sankcjonujące - zawierają sankcję i hipotezę odnośnie tego kto sankcję stosuje.
W zależności od rodzaju norm prawnych wyróżniamy różne rodzaje prawa:
podział na lex perfecta (prawo doskonałe) i lex inperfecta (prawo niedoskonałe) prawo niedoskonałe z zasady nie zawiera sankcji.
podział w zależności od rodzaju dyspozycji:
normy nakazu - określają, nakazują określonego przestrzegania
normy zakazu
normy upoważniające - dają nam swobodę wyboru zachowania
normy prawa publicznego i normy prawa prywatnego
Normy prawa publicznego dotyczą obowiązków wobec państwa, społeczeństwa oraz roli i miejsca państwa w systemie społecznym.
Normy prawa prywatnego obejmują stosunki między osobami fizycznymi i prywatnymi.
normy względne i normy bezwzględnie obowiązujące
Normy względnie obowiązujące obowiązują tylko wtedy jeśli nie postanowi się inaczej, np. przepisy w małżeńskiej wspólnocie majątkowej.
podział w zależności od sposobu tworzenia norm prawnych:
normy prawa stanowionego (obowiązują w Polsce) - są to normy prawne tworzone za pośrednictwem aktów prawnych, czyli specjalnych aktów zawierających normy prawne, które są uchwalone przez organy do tego uprawnione oraz tworzone za pośrednictwem specjalnej procedury
normy prawa precedensowego - normy te tworzone są na podstawie tzw. precedensów prawnych i są to wyroki sądów, które stają się obowiązującym prawem. System ten funkcjonuje w USA i Anglii.
normy prawa zwyczajowego - uznanie zwyczaju za normę prawną, prawo nie jest spisane ale wszyscy je znają i istnieje obowiązek przestrzegania go.
normy prawa religijnego - uznanie norm religijnych za normy prawne.