Z teorii dzieła literackiego - Ingarden

Dzieło jest zbudowane ze słów jak dom z cegieł.

Dostrzegł fizyczność języka - brzmienia.

Problemy:

- szybkie czytanie wzrokowe, gdy w mózgu nie tworzą się dźwięki, tylko sens.

- grafia też może zawierać znaczenia, np. kursywa, cudzysłów.

Dzieło literackie jest niedookreślone = schematyczne, bo:

- grafia nie oddaje wszystkich niuansów wymowy.

- dzieło nieschematyczne musiałoby być nieskończenie długie, a warunki percepcji i techniczne uniemożliwiają konkretyzację takiego.

Warstwa - płynie z dysproporcji między językowymi środkami wyrazu, a tym, co ma być przedstawiane.

Jak zbyt dokładnie - „Nad Niemnem” - czytelnik gubi wątek w opisie.

2 właściwości przedmiotów:

- nieskończenie wiele cech, więc nie do opisania.

- zasada wyłączonego środka: każda cecha ustalona wyłącza inną nieustaloną

(jak wiadomo, że kot jest czarny, to nie jest biały)

Warstwa wyglądów nie ma charakteru ciągłego, lecz pojawia się jak lokomotywa.

Typy wyglądów:

/ wzrokowe

/

-postrzeżeniowe - słuchowe

\

\ dotykowe

- wyobrażeniowe (-||-)

Schemat wynika z konwencji literackiej i dorobku świadomości czytelnika

- Jak są ukazane przedmioty?

- przejawiają się przez wyglądy, są określone szkieletem / szkicem.

Postawy zasadnicze konkretyzacji:

- odbiór popularny

- estetyczny

- badacza

- instrumentalna (?): propagandzista szuka przykładów popierających swą politykę.

Dzieło potencjalne konkretyzacja przedmiot estetyczny

Składniki treści nazwy:

- Stałe i zmienne

- Aktualne (wykorzystane) i potencjalne (niewykorzystane).

4 funkcje tworów językowych:

- znaczeniowa

- podmiotowa

- wyrażanie stanów autora

- wpływanie na słuchacza

Niedookreślenie warstwy sensów wynika między innymi z wieloznaczności słów.

Dwa wymiary dzieła:

- wielofazowość - następstwo części - porządek linearny

- wielowarstwowość - współwystępowanie wielu składników - porządek pionowy

Warstwy:

- brzmień językowych

- znaczeń słów i sensów zdania

- przedmiotów przedstawionych (przedmiot to wszystko, o czym mowa, np. ludzie, uczucia)

- schematów wyglądowych (nośnikiem schematyczności są miejsca niedookreślone)

(ale gdy jest opowieść w opowieści, to warstwy się mnożą do 8 - i tak dalej)

Wyglądy - forma, przez którą przejawiają się przedmioty przedstawione.

Wyglądy „rozbłyskują” na chwilę.

Wyglądy są „trzymane w pogotowiu” i czytelnik je wypełnia.

W liryce refleksyjnej też są przedmioty przedstawione, ale mniej, niż w „Panu Tadeuszu”.

Wyróżnienie 4-tej warstwy budziło spór, bo jeśli przedmioty przejawiają się przez wyglądy, to trudno oderwać przedmiot od wyglądu.

Obrona Ingardena:

- każdy czytelnik inaczej wyobraża sobie wyglądy

- ten sam przedmiot różni autorzy opisują różnie

Warstwa przedmiotów służy ich IDENTYFIKACJI.

Warstwa wyglądów służy ich INDYWIDUALIZACJI.

Konkretyzacja - to uzupełnianie przez czytelnika miejsc niedookreślenia.

Niedookreślenie zachodzi we wszystkich 4 warstwach:

- brzmień językowych: zapis graficzny nie oddaje niuansów wymowy

- znaczeń i sensów: wieloznaczność nazw, zjawisko presupozycji

- przedmiotów przedstawionych \

- schematów wyglądowych ------ wyobrażenia czytelnika

---