UKŁAD POKARMOWY

HETEROTROFY

* substancje wchłonięte i dostarczone do komórek mogą być wykorzystane na cele budulcowe, energetyczne oraz ruch

* nadwyżki mogą być przekształcone w materiał zapasowy (w tkance tłuszczowej)

* niemożliwe jest bezpośrednie spożytkowanie masy pokarmowej, gdyż pokarm jest złożoną mieszaniną polimerów organicznych, które nie dyfundują przez błony biologiczne (większość ma specyficzną sekwencję podstawowych jednostek budulcowych)

* pobrany pokarm musi zostać rozłożony na monomery, aby mógł być ponownie wykorzystany

- gąbki - trawią wchłonięte drobiny pokarmowe wewnątrzkomórkowo (w wodniczkach trawiennych)

- parzydełkowce - mają jamę chłonąc-trawiącą, w której rozpoczyna się częściowe trawienie ofiary (trawienie zewnątrzkomórkowe), powstające z rozłożonych białek polipeptydy wchłaniane są przez komórki endodermy i ostatecznie zostają strawione wewnątrzkomórkowo

- wolno żyjące wirki - ofiara jest wstępnie trawiona poza ciałem przez enzymy wydzieliny gruczołów ślinowych, uwalnianej do gardzieli, nadtrawiony pokarm zasysany jest do jelita ślepego i tam dalej trawiony (komórki nabłonkowe jelita wirków wchłaniają nie tylko końcowe produkty przemiany trawienia jelitowego, ale też drobiny pokarmu - w wyniku fagocytozy ulegają one ostatecznemu rozłożeniu)

BUDOWA UKŁADU POKARMOWEGO

* większość bezkręgowców i wszystkie kręgowce mają otwarty z obu stron przewód pokarmowy, którego wyspecjalizowane odcinki umożliwiają mechaniczne rozdrobnienie oraz enzymatyczny, pozakomórkowy rozkład składników pokarmu i ich wchłonięcie

* w organizmie kręgowców do poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego wydzielane są produkty gruczołów dodatkowych: wątroby, trzustki oraz gruczołów ślinowych (u form lądowych)

- gruczoły trawienne wspomagające trawienie mają też niektóre bezkręgowce (wątrobo-trzustka mięczaków i niektórych stawonogów)

MIKROFAGI

* pobierają niewybiórczo drobne cząstki pokarmowe

- np. filtratory: gąbki, liczne małże, niektóre skorupiaki, osłonice i bezczaszkowce

MAKROFAGI

* pobierają wybiórczo duże cząstki pożywienia

- połykacze (konsumują ofiarę w jednym kawałku): parzydełkowce, węże

- glebożercy: skąposzczety

- płynożercy: pijawki, pająki, komary, motyle, kleszcze, pchły

- rozdrabniacze: wiele stawonogów, większość kręgowców

TRAWIENIE

CUKROWCE

* za ich trawienie odpowiedzialne są enzymy alfa-amylazy (alfa-glikozydy), powszechne u bezkręgowców i kręgowców

* zwierzęta nie wytwarzają celulazy (enzymu rozkładającego celulozę do dwucukru celobiozy) ani enzymu rozkładającego celobiozę do glukozy - w cukrach tych jednostki cukrowe połączone są wiązaniami Beta-glikozydowymi, których Alfa-amylacy nie rozkładają

* należącą do B-glikozydaz celulozę syntezują niektóre bakterie i orzęski

- są to symbionty żyjące w żołądkach lub jelitach zwierząt roślinożernych, np. termitów (w jelicie środkowym), przeżuwaczy (w wielokomorowym żołądku, głównie w żwaczu), czy hipopotamów (w jelicie ślepym)

- rozłożenie celulozy (głównego składnika ściany komórkowej roślin) pozwala na dostęp do białek zawartych w komórkach roślinnych

- w wypadku przeżuwaczy część namnażających się w szybkim tempie bakterii i orzęsków dostaje się wraz z pokarmem do trawieńca, gdzie ulega strawieniu, stając się w ten sposób dodatkowym źródłem aminokwasów i innych substancji organicznych

BIAŁKA POKARMOWE

* rozkładane przez proteazy (trypsyna, chymotrypsyna)

--- mol ubraniowy wytwarza enzym keratynazę, dlatego potrafi strawić keratynę - białko obecne w wełnie

TŁUSZCZE

* rozkładane przez lipazy

AUTOTROFY

* wytwarzają niezbędne substancje pokarmowe z prostych związków nieorganicznych

* większość z nich to fotoautotrofy (autotrofy fotosyntetyzującej)

* dla wszystkich autotrofów źródłem węgla organicznego jest dwutlenek węgla

* inne ważne pierwiastki pobierane są przez rośliny z podłoża lub z wody, jako tzw. sole mineralne (np. azot w postaci jonów azotowych (NO₃^-(V)) i wbudowywane są w aminokwasy, które następnie tworzą białka rośliny

* woda jest dla nich ważnym źródłem wodoru - czynnika redukcyjnego, niezbędnego do syntezy cukrów

---