Biologia stresu R. 2
Opisując biologiczny mechanizm stresu trzeba uwzględniać nie tylko procesy mózgowe, ale również aktywność niektórych narządów wydzielania wewnętrznego takich jak nadnercza czy tarczyca. W przypadku psychologicznych czynników wywołujących stres w procesie tym aktywne są następujące układy mózgowe:
Wzgórze (w tym rozdziale opisane jest umiejscowienie tychże układów... tę część pominę)
Kora sensoryczna
Ciało migdałowate (+ wzgórze - LeDoux - szybka reakcja na sytuacja zagrożenia - jest to tzw. droga dolna - szybka ocena zagrożenia; droga górna(korowa) - wolniejsza, ocena czy obiekt jest jednak niebezpieczny czy też nie - mechanizm opisany przez LeDoux dotyczy emocji strachu, ale struktury nerwowe w tym przypadku są takie same jak w przypadku stresu.
Hipokamp
Podwzgórze - uruchamia dwa systemy reagowania:
Endokrynologiczny czyli HPA(podwzgórze - przysadka - kora nadnerczy) podzwgorze oddziałuje na przysadkę, która stymuluje korę nadnerczy do wydzielania kortyzolu tzw. hormon stresu
Sercowo-naczyniowy tj. SAM(sympatetyczny nadnerczowo-rdzeniowy) związany z ogólnym pobudzeniem obejmujący głównie aktywność sympatycznej części układu anatomicznego oraz rdzenia nadnerczy przez produkcję adrenaliny
Podstawową funkcją obu systemów jest przygotowanie organizmu do nadzwyczajnego wysiłku, ale przedłużająca się tego rodzaju może spowodować niekorzystne zmiany w narządach wewnętrznych i tkankach. Biologicznym efektem stresu jest również zakłócenie równowagi dwóch systemów odpornościowych organizmu: humoralnego i komórkowego
Odporność humoralna - wytwarzanie przeciwciał - protein, które poprzez przyłączenie się do patogenów dezaktywują je, co umożliwia ich usuniecie z organizmu
Odporność komórkowa - polega, na aktywnym niszczeniu patogenów przez komórki odpornościowe; działa ona także w przypadku patogenów, które wniknęły do ciała komórek (np. wirusów), kiedy pierwsza strategia jest bezradna.
Do pewnego zakresu aktywność obu rodzajów odporności jest przeciwstawna, istnieje też dobowy cykl: w okresie snu(nocy) działa odporność komórkowa, w dzień, podczas aktywności - odporność humoralna. Stres, szczególnie przewlekły, za pośrednictwem kortyzolu zakłóca naturalna równowagę, osłabia o. komórkowa, a jednocześnie niewiele zmienia lub wzmaga o. humoralną.
Ogólny zespół adaptacyjny (GAS) Seyle - określenie zespołu jest użyte w sensie medycznym, oznacza grupę współwystępujących objawów i procesów. Dla Seylego objawami GAS były: powiększenie kory nadnerczy, zmniejszenie objętości grasicy i węzłów chłonnych oraz owrzodzenie żołądkowo-jelitowe czyli tzw. triada stresu.
GAS to trzy fazy następujące po sobie:
Faza alarmowa - pierwsza reakcja organizmu na działanie czynnika uszkadzającego, następuje po nim mobilizacja do zwalczania zagrożenia, czemu sprzyja wydzielanie kortyzolu oraz adrenaliny (zmiana w nadnerczach, grasicy i układzie pokarmowym)
Faza odporności - stan wtórny, można je porównac do uzyskania względnej równowagi na wyższym poziomie, co wiąże się jednak z większym wydatkowaniem energii
Faza wyczerpania - załamania równowagi, obserwuje się w nim takie objawy jak w fazie w pierwszej, czasem nawet bardziej nasilone, a generalnie organizm traci możliwość skutecznego funkcjonowania
Energia przystosowania - Seyle - jest nieodwracalna, rodzimy się z pewnym jej zasobem, który w trakcie naszego życia wyczerpuje się wolniej lub szybciej, kiedy doświadczamy stresu, a całkowite jej wyczerpanie oznacza śmierć