Edward T. Hall
Ukryty wymiar
Przestrzeń trwała
Jednym z podstawowych sposób organizacji działalności indywidualnej i grupowej jest tworzenie przestrzeni trwałej - obejmuje ono zarówno zmaterializowane, jak i niewidoczne wzorce, które kierują zachowaniem człowieka.
Budowle - jeden z przejawów wzorców przestrzeni stałej:
są one charakterystycznie grupowane i dzielone wewnętrznie zgodnie z kulturowo zdeterminowanymi modelami
Topografia wiosek i miast, a także pejzażu, które je dzieli wynika z planu, który zmienia się w zależności od epoki i kultury.
Wnętrze domu na Zachodzie:
organizacja przestrzenna - pomieszczenia pełniące określone funkcje; jeśli wytwory lub czynności zostaną związane z pewną przestrzenią zostaną przeniesione do innej przestrzeni, to jest to natychmiast zauważane
współczesna wewn. topografia domów europejskich i amerykańskich jest stosunkowo świeża - do XVIII w. pomieszczenia w europejskich domach nie miały swych stałych funkcji.
E. Goffman „Człowiek w teatrze życia codziennego” - zapis obserwacji dotyczących związku między fasadą, jaką ludzie ukazują światu oraz własnym „ja”, które za nią skrywają - napięcie wywołane utrzymaniem fasady może być ogromne. Hall: wielu ludzi ma dwie, a nawet więcej różnych osobowości, inną w pracy, a inną w domu.
Dwa kontrastujące ze sobą systemy:
systemy europejskie akcentują i nazywają linie, japońskie traktują w sposób formalny wszystkie punkty przecięcia - w Japonii nazwy nadaje się nie ulicom, a ich przecięciom, domy są uporządkowane nie w przestrzeni, lecz w czasie - numeruje się je w kolejności w jakiej zostały zbudowane.
Jedną z podstawowych różnic między kulturami jest to, że dokonują one ekstensji (przedłużenia) odmiennych anatomicznych i behawioralnych cech ludzkiego organizmu; jeśli dochodzi do zapożyczenia międzykulturowego jest konieczne, by elementy zapożyczone uległy adaptacji, w innym wypadku to, co nowe i to, co stare nie harmonizuje ze sobą - przykład: motoryzacja źle przyjmuje się w Indiach, gdzie miasta są zatłoczone, a społeczeństwo ma wyszukane cechy hierarchiczne, rozwiązaniem mogłoby być wybudowanie dróg, które oddzielałyby powolnych pieszych od samochodów, ponieważ klasowe uwarunkowanie przejawia się w braku względów kierowcy dla nędzarzy.
Przestrzeń na pół trwała
Humphry Osmond (lekarz) podzielił przestrzenie na: przestrzenie odspołeczne (sociofugal), które skłaniają ludzi do trzymania się z dala od siebie (np. dworzec kolejowy) i dospołeczne (sociopetal), które skupiają ludzi (np. stoliki w kafejce pod gołym niebem).
To, co dospołeczne w jednej kulturze, w innej może okazać się odspołeczne. Przestrzeń odspołeczna nie musi być bezwzględnie zła, tak samo jak dospołeczna nie musi być uniwersalnie dobra.
Dystanse (każdy z niżej wymienionych ma fazę bliższą i dalszą)
Dystans intymny - oczywisty kontakt z innym ciałem.
Dystans indywidualny (osobniczy) - niewielka strefa ochronna lub też otoczka izolująca dany organizm od innych. Faza bliższa - 45 cm do 75 cm, f. dalsza - 75 cm do 1,2 m.
Dystans społeczny - nie postrzegamy dokładnych rysów twarzy, nie stykamy się, ani nie spodziewamy się zetknąć z partnerem, chyba że specjalnie będziemy do tego dążyć. F. b. - 1,2 do 2,1 m, f. d. - 2,1 do 3,6 m.
Dystans publiczny - nie zakłada zaangażowania. F. b (3,6 do 7,5 m) - przy tej odległości pojawia się (termin wprowadzony przez językoznawcę Martina Joosa) „styl formalny” języka. F. d. (od 7,5 m i więcej) - tu porozumiewanie się niewerbalne funkcjonuje głównie poprzez gestykulację i pozycję ciała; M.J. - „styl oziębły” - przeznaczony dla tych, którzy mają pozostać nieznajomymi.