Wiedza o rozwoju człowieka - dwa źródła - obiektywne (naukowe) i subiektywne
Psychologia rozwoju jest praktyczną wiedzą o człowieku, ponieważ:
- dostarcza wiedzy o procesach rozwoju na poszczególnych etapach życia,
- pozwala na zrozumienie mechanizmów, które rządzą rozwojem
- pozwala na dokonywanie rzetelnych trafnych ocen (możemy zaplanować ewaluację)
Człowiek rozwija się całe życie, na poszczególnych etapach ma odmienne zadania rozwojowe. Rozwojem steruje zegar biologiczny i społeczny. Każdy z nich jest równie ważny.
III rodzaje zmian - uniwersalne wspólne indywidualne
- uniwersalne - dostostosowane do wieku, genetyczne, wspólne dla przedstawicieli gatunku
- wspólne - właściwe osobom przynależącym do danej grupy społecznej, osadzone w kontekście społecznym, pokolenie JP II, kohorta
- indywidualne - właściwe każdej jednostce, wynikają jej biografii, z jej doświadczeń, czynniki specyficzne, niepowtarzalne
Kiedy mówimy o zmianach rozwojowych ważny jest kontekst - społeczny, biologiczny, kulturowy, psychiczny. Każda zmiana powoduje zmianę w każdym z tym obszarów.
Koncepcje poznawczego rozwoju - Piaget, Wygotski, Erikson
- Piaget-epistemolog genetyczny, dla niego kluczowym pojęciem pojęcie adaptacji; każdy żywy organizm musi się zaadoptować do środowiska, kluczowe zadanie adaptacja. Z adaptacji wynika inteligencja. Dziecko jest aktywne w środowisku, jest naukowcem - u Wygotskiego dziecko jest terminatorem (uczy się pod kontrolą osób znajdujących się na wyższym poziomie rozwoju. U Piageta rozwój dziecka jest siłą napędową, uważał wiedzę za wynalazek. Dziecko odkrywa na nowo prawdę o świecie. Wiedza nie jest transmitowana, kopiowana. Ważne jest sprawstwo dziecka w środowiska, jego aktywność.
Piaget - terminy:
Inteligencja - szczególny przypadek adaptacji biologicznej, który odnosi się do procesów umysłowych.
Adaptacja - wrodzona tendencja, która polega na dopasowaniu się do wymagań środowiskowych, wspólna organizmom żywym.
Schemat - struktury poznawcze które są oparte na czynnościach sensoryczno - motorycznych lub na myśli. Sens-mot - początkowy okres tworzenia schematu, wykorzystywane do tego żeby zrozumieć otoczenie… Schematy staja się coraz bardziej złożone. Dzieje się to za sprawą dwóch procesów: asymilacji i akomodacji.
Asymilacja - zmiany ilościowe, wchłaniamy dużą ilość, tendencja do ujmowania nowych doświadczeń na bazie istniejącej wiedzy.
Trzy typy asymilacji:
- różnicująca - pierwotna, prosta, dzielenie na klasy - mały duży
- uogólniająca - dziecko odkrywa związek między danym wydarzeniem, a przyjemnością, która odczuwa, widzi że jest jakaś relacja.
- różnicująca - jest połączeniem nazwy z desygnatem. Relacja miedzy elementem oznaczającym a oznaczanym.
Akomodacja - jakościowa - struktury przekształcane do doświadczeń. Strukturę trzeba zmienić. Nowa info jest zbyt różna w stosunku do funkcjonującej struktury i trzeba tą strukturę zmienić. Nie wiem gdzie dopasować dany bodziec musi zajść proces akomodacji.
Schematy są giętkie.
W przeciwieństwie do Piageta koncepcja Wygotskiego kładzie duży nacisk na wpływ najbliższego otoczenia społecznego. Rozwój umysłowy wg W. to proces społeczny. Wyższe funkcje wynikają z doświadczeń społecznych, z bycia w danym określonym środowisku i z kontaktu z osobami starszymi.
Trzy poziomy rozwoju:
- kultura
- aspekt interpersonalny - relacje z członkami z najbliższego otoczenia
- indywidualny - wynikający z doświadczeń z dziecka
Wg Wygotskiego dziecko nie musi odkrywać świata na nowo, korzysta z mądrości pokoleniowej, transmitowanej za pomocą narzędzi kulturowych (techniczne, psychologiczne). Tradycja przedmiotów i wartości jest przekazywana z pok na pok - kluczowa dla rozwoju. Wszelkie zdolności intelektualne pojawiają się najpierw w interakcji z dorosłym, a potem zostają zinternalizowane przez dziecko. Rozwój poznawczy to postęp od interpsychicznego do intrapsychicznego.
Zasada konstruktywizmu społecznego - polega na tym, że uczenie się dziecka polega na dążeniu do poznawania świata, a nie na biernym przyswajaniu wiedzy. Wygotski zakładał ze dla rozwoju niezbędny jest kontakt z drugą osoba. Wiedza transmitowana przez kulturę. Dzieci w interakcji z dorosłymi, czynniki kulturowe i społeczne niezbędne w rozwoju dziecka.
Upoślednienie zachowań, proces, który polegał na księgowaniu dorobku kultury i dostosowanie własnych zachowań do norm społecznych. Społeczne uczenie się poprzez narzędzia, znak i znaczenie słowa. Uczenie wg Wygotskiego prowadzi do rozwoju, a nie odwrotnie. Mówił o narzędziach kulturowych w konstruowaniu społecznym - są właściwe dla danej społeczności i służą przekazywaniu wiedzy z pokolenia na pokolenie. Konstruktywizm społeczny to aktywne poznawanie świata a nie bierne przyswajanie wiedzy. Najbardziej kluczowe pojęcie dla Wygotskiego strefy najbliższego rozwoju, czyli różnica miedzy tym co dziecko już wie, a czego może nauczyć się pod kierunkiem osoby znajdującej się na wyższym poziomie rozwoju.
Strefa najbliższego rozwoju : 3 etapy
Wspierane przez osoby trzecie
Jednostka sama się wspiera
Działanie zautomatyzowane (jazda samochodem, wiązanie butów)
Wygotski
- ukierunkowane uczestnictwo - wskazanie jak ten dorosły (tutor) ma pomagać dziecku w uzyskaniu rozwoju
- rusztowanie - sposoby używane w tej procedurze (techniki)
Erikson - rozwój ego poprzez doświadczanie i przezwyciężenie kryzysów. 8 stadiów. Konflikty - motorem rozwoju. Nie rozwiązane mogą prowadzić do kryzysu ego i rozwoju patologii. Specyfika kryzysu rozwojowego, która jest rozumiana w sensie rozwojowym a nie katastroficznym, jest źródłem siły i napędem dla rozwoju.
Epigeneza - plan na podstawie którego wszystko się zmienia w czasie i potrzebuje specyficznej kolejności.
Tożsamość - kształtuje się w całym cyklu życia jednostki (szczególnie w okresie dorastania). Dorastanie jest czasem krystalizacji ego jednostki.
- Tożsamość negatywna - przeciwstawna wartościom dominującym w edukacji, w danym środowisku.
- Tożsamość nadana jest związana z przyjęciem zobowiązań i związana z brakiem możliwości eksploracji. Osoby z tożsamością nadaną są przystosowane, ale mało otwarte, kontrolujące siebie i swoje uczucia, potrzebują stabilizacji są mało kreatywne.
- Zjawisko moratorium - okres oczekiwania - nie jest gotów stawiać czoła obowiązkom.
Odruchy - to, z czym człowiek przychodzi wyposażany na świat, stereotypowe wzorce zachowania, krótkie reakcje na określone bodźce, zawiadywane przez rdzeń przedłużony i śródmózgowie, niektóre odruchy występują przez całe życie, niektóre zwane noworodkowymi zanikają do 1 r.ż.
Amnezja dziecięca - powszechna niezdolność do pamiętania faktów sprzed 3 r.ż. - nie jest to proces patologicznym.
Test lustra - jest stosowany do określania tego, czy mamy zdolność do określania ja. Również używany do zwierząt i ssaków morskim.
Różnice płciowe w wieku przedszkolnym. Chłopcy są bardzo związani ze stereotypami. Dzieci poświęcają więcej uwagi tej samej płci, ale wtedy, gdy są zgodne ze stereotypem. Badania dzieci - model zgodny z ich płcią i wykonywał zadanie stereotypowe, np. prasowanie, to łatwiej zapamiętywały i powtarzały.
Habituacja - jest to z typów uczenia, polega na zmniejszeniu lub całkowity zanik reakcji wskutek wielokrotnego jej wywoływania.
Warunkowanie klasyczne, generalizacja bodźca.
Wdrukowanie, okres sensytywny, Lorenz - okres który jest okresem rozwojowym, w którym nauczenie się danego bodźca jest najłatwiejsze, pojęcie, które nie tylko odnosi się do człowieka, wywodzi się z etologii.
Agresja - trzy etapy:
2-3 lat
6-8 lat
11-16 lat
W każdym z tym etapów - inny rodzaj agresji dominujący. I - fizyczny II -instrumentalny III-dojrzewanie biologiczne (hormony).
Zabawa - treść zabawy i eksploracji mogą się pokrywać. Różnice dotyczą 3 aspektów. W zabawie samoutrudnianie, które nigdy nie występuje w eksploracji, zabawa kojarzy się z relaksem, a eksploracja z napięciem, niebezpieczeństwem, strachem, celem zabawy jest nauczenie się radzenia sobie w trudnych sytuacjach, natomiast eksploracja - uczy jak trudnych sytuacji unikać.
Antyoksydanty - badania muszki owocowej, gryzoni - udowodnione przedłużanie życia za pomocą enzymów redukujących poziom oksydantów, nie ma badań potwierdzających wpływ tych substancji na starzenie się człowieka.
Starzenie/ umieranie - teoria Kubler - Ross - kolejność nie musi być zachowana.
- zaprzeczanie
- gniew
- negocjacje
- depresja
- akceptacja
Przypomnijcie sobie filmy, które oglądaliśmy na wykładzie - w krainie czarów, dziewczynka miała zespół Touretta, nie ułatwiało jej to adaptacji do warunków szkolnych.
W przedszkolu, jeżeli dzieci nie maja zdolności manualnych i nie potrafią pisać w linijce - diagnoza braku gotowości szkolnej, ale nie może to być jedyną podstawą opóźnienia edukacji szkolnej, jeżeli to jest jedyny z objawów. Np. nie trzyma linii, bo może mieć problemy ze wzrokiem.
I z tego będzie 40 pytań. Bardzo Państwu dziękuję