Budowa wnętrza ziemi! 1 -skorupa ziemska 2 - płaszcz górny (kreska zamalowana strefa nieczynności MOHO) 3 - płaszcz dolny (sztywny) 4 - jądro zewnętrzne (ciekłe lub gazowe) 5 - jądro wewnętrzne ciało stałe. Do wnętrza ziemi jest:637 km. Do jądra zewnętrznego jest 2900km.-strefa nieciągłości WIECHERTA-GUTENBERGA. Litosfera obejmuje (skorupy ziemską, strefa nieciągłości MOHO, płaszcz górny) 1.Skorupa ziemska i górna sztywna cześć płaszczyzny to litosfera. Litosfera jest podzielona na płyty a na ich styku zachodzi zjawisko sejsmiczne wulkaniczne i ruchy górotwórcze. 2.Litosfera ziemska dzieli się na: -kontynentalną (granitowa bazaltowa) -oceaniczna (bazaltowa) 3.Skały chemiczne: a)skorupy ziemskiej: tlen, krzem, glin, żelazo, wapń b)płaszcza ziemi: związki żelaza, niklu magnezu, krzemu c)jądro ziemi: nikiel, żelazo 4.Temp. i ciśnienie rosna wraz z głębokościa. 5.Stopień geotermiczny to- liczba metrów potrzeba aby temp. wzrosła o 1stopień C średni stopień geotermiczny wynosi 99m.

Minerały i skały. Minerały- pierwiastki lub związki chem.powstałe w skorupie ziemskiej w sposób naturalny. Kamienie szlachetne- Cenne minerały występujące w skorupie ziemskiej bardzo zadko Minerały skałotwórcze- minerały majace największy udział w budowaniu litosfery, np.: kwarc, skaleń, mika. Skały- zbiory jednorodnych lub różnorodnych mine. Substancje mineralne- ciała niekrystaliczne w stanie stałym, ciekłum, gazowym. Skały magmowe głębinowe: -gółym okiem można rozpoznać wszystkie twozace je minerały -są skałami jawnokrystalicznymi -do skał tych zaliczamy np.: granit, gabro -powstają w wyniku powolnego zastygania magmy pod powierzchnia ziemi Skały magmowe wylewne: -powstaja w skótek gwałtownego zastygniecaia magmy na powierzchni ziemi -najbardziej znanym przedstawicielem tej grupy jest bazalt -sa skałami skrytokrystalicznymi -minerały tworzące te skały SA niewidoczne gołym okiem. DOPISAC!!

Odtwarzanie dziejów ziemi: 1.Dokumenty świadczące o dziejach ziemi a)badanie warstw skalnych -wapienie świadczą o zalewie morza -wegiel kamien i brunat o wystepowaniu lasów i klimacie ciepłym -skały magmowe o zjawiskach wulkanicznych -sól kamienna, gips o cofaniu się morza b)ułożenie warstw skalnych: -na obszarach o budowie płytowej najstarsze są skały leżace najgłębiej -zaburzone ułożenie warstw skalnych świadczy o ruchach górotwórczych, trzesieniu ziemi c) skamieniałości d) formy teranu 2.Na podstawie waznych wydazeń, np.: -zmianw świecie organicznym dokonano podziału dziejów ziemi na ery i okresy: 1.Prekambr (7) 2.Paleozoik (6) -karbon -ordownik -sylur -dewon -karbon -perm 3.Mezozoik(3) -trias -jura -kreda 4.Kenozoik (2) -Neogen(3-rzed) -paleogen(4-rzed) 3.Najwazniejsze wydazenia w dziejach ziemi: 1.Tworzenie się skorupy ziemskiej Prekambr 2.Pojawienie się pierwszych prymitywnych organizmów. Prekambr 3.Kaledońskie ruchy górotwórcze (kambr-sylur) Paleozoik 4.Hercyńskie ruchy górotwórcze (dewon-trias) Paleozoik 5.Początek tworzenia się złuz wegla kamiennego. Paleozoiczna 6.Pojawienie się ryb i pierwszych ssaków ladowych. Mezozoik 7.Poteżne zalewy morza w którym tworza się osady wapieni, gipsu, soli, ropy naftowej i gazu ziemnego. 8.Poczatek ruchów gorotwórczych alpejskich.(kreda) 9.Dominacja płazów i gadów Kenozoik 10.Rozprzestarzenianie się roślin nagozalążkowych i pojawienie się roślin okrytozalążkowych. 11.Najwieksze naderznie ruchów górotwórczych alpejskich (paleogen). 12.Zlodowacenie półkuli północnej 13.Rozwój ssaków: pojawił się człowiek

Wpływ procesów endogenicznych. 1.Procesy endogeniczne: -wulkanizm -ruchy górotwórcze -ruchy ladotwórcze -trzesienia ziemi 2.Procesy wewnętrzne przebiegaja pod wpływem dzialania sił wypiętrzających których zrudłem jest energia pochodząca z wnętrza ziemi. Powoduje wypietrzenie skorupy ziemskiej oraz powstawanie gór, wyzyn, grzbietów oceanicznych, rowów i zapadlisk tektonicznych. 3.Ruchy lądotwórcze to pionowe ruchy skorupy ziemskiej. Ruchy górotwórcze(poziome) -fałdowanie i wypietrzanie warst skalnych. 4.Wulkanizm obejmuje ogół procesów związanych z wydobywaniem się magmy i substancji jej towarzyszących (gazów, pytłoów i rozkruszonych skał) na powierzchnie ziemi. Klasyczny wulkan ma postać storzka na którego wieszchu znajduje się krater. Krater połączony jestz ogniskiem magmowym. Typy wukanów: Tarczoe, hawajskie, wezówiańskie 5. Trzesienie ziemi a)Rozmieszczenie pokrywa się strefami młodych gór oraz obszaró czynnego wulkanizmu Obszary sejsmiczne -Czyste i silne trzesienia ziemi -obszary sejsmiczne -nie występują trzesienia ziemi -Pozasejsmiczne obszary: -Trzesienia ziemi SA rzadkie ale jeśli SA to o małej skali. b)hipocentrum-miejsce powstania trzesienia ziemi. -epicentrum-obszar na powierzchni ziemi najbliżej hipocentrum c)geneza trzensien ziemi: -tektoniczne- powstaja na styku płyt litosfery -wulkanizm-erupcje wulkanu powoduja wstrzasy -zapadowe-zapadanie się jaskin

Wpływ procesów egzogenicznych . Procesy egzogeniczne -Wietrzenie -ruchy masowe -erozja -akumulacje Wietrznie: a)fizyczne (mechaniczne) -prowadzi do rozpadu skał bez zmiany skałdu chemicznego. Zachodzi pod wpływem zmian temp. zamarzania i rozmarzania roztworów w szczelinach skał krystalizacji soli Formy to: Blokowisko skalne, zwietrzelina b) chemiczne - polega na rozpuszczaniu w wodzie minerał.ów budujących skały. Najbardziej podatne na wietrzenie skał to: sól, gips, wapienie Fotmy to: Jaskienie z szatą naciekowa (stalagmity stalaktyty, stalagnaty) c) Biologiczne

---