nerka kształt ziarna fasoli, w części wklęsłej znajduje się wnęka z t.nerkową, ż.nerkową i moczowodem, otoczona torebką łącznotkankową z nielicznymi miocytami gładkimi, w nerkach dzieci od torebki odchodzą wyraźne pasma tk.łącznej właściwej dzielące je na płaty, u dorosłych ta cecha zanika· kora nerkowa stanowi zew.warstwę wypukłej części nerki , nie ma jej we wnęce nerki; wnika do wnętrza rdzenia w postaci kolumn nerkowych (Bertina) ·rdzeń składa się z 8-18 piramid nerkowych , boczne i zew.powierzchnie piramid stykają się z korą nerkową natomiast stożki tzw.brodawki nerkowe znajdują się w świetle kielichow mniejszych, na pow brodawki znajduje się do 25 otworow- ujścia przewodow brodawkowych tworzące pole sitowate, od podstawy piramid ku torebce biegną promienie rdzenia (każdy jest przewodem zbiorczym otoczonym kanalikami nefronu) płacik nerki składa się z kanalika zbiorczego i wszystkich nefronow uchodzących do niego zrąb nerki zbudowany z tk.łącznej właściwej luźnej , ktora podtrzymuje nn.krwionośne, limfatyczne, miąższ nerki i kom.środmiąższowe, zrąb rdzenia jest obfitszy niż zrąb kory, w zrębie rdzenia utrzymywany jest gradient hipertonii (przyczynia się do powstawania zagęszczonego, hipertonicznego moczu ostatecznego)miąższ nerki składa się z nefronow ktore składają się z ciałka nerkowego (Malpighiego), kanalika I rzędu, części cienkiej zstępującej pętli nefronu (Henlego), części cienkiej i grubej wstępującej pętli nefronu, kanalika II rzędu, mocz z nefronow zbierany jest w kanalikach zbiorczych, ktore przechodzą w przewody brodawkowe, rozrożnia się nefrony korowe (80%, ciałka nerkowe leżą w środkowej i zew.części kory nerkowej i mają krotkie pętle nefronu) i nefrony przyrdzeniowe (20%, ciałka nerkowe leżą w korze, w pobliżu rdzenia i mają długie pętle nefronu drążące w głąb rdzenia)ciałko nerkowe składa się z kłębuszka nerkowego (głownie nn.krwionośne włosowate) i otaczającej go torebki kłębuszka (Bowmana), ciałka nefronow przyrdzeniowych są nieco większe niż korowych, wyrożnia się biegun naczyniowy (znajduje się w nim t. doprowadzająca i odprowadzająca a między nimi kom.mezangium zew.) biegun kanalikowy (rozpoczyna się kanalik I rzędu)kłębuszek nerkowy· t. doprowadzająca rozgałęzia się na 4-5 naczyń włosowatych, ktore rozdzielając się dalej tworzą kłębuszek naczyniowy, naczynia te tworzą wiele połączeń i zlewają się w t. odpr (swoisty układ tętniczo-tętniczy dziwny), w ciałkach przyrdzeniowych średnica t. dopr jest większa niż odpr (przyspieszenie filtracji osocza i ciśnienia krwi w kłębuszku), kom.środbł naczyń mają cienką cytoplazmę i liczne pory , leżą na bł podst torebka kłębuszka składa się z listka trzewnego (pokrywa nn.włosow kłębuszka) i listka ściennego (wyścieła otoczenie kłębuszka), między listkami znajduje się światło torebki do ktorego filtrowany jest mocz pierwotny, listek ścienny - nabł jednowarstw płaski, ktory na biegunie kanalikowym ciałka nerkowego przechodzi w nabł kanalika I rzędu, listek trzewny składa się z wyspecjalizowanych kom.nabłonka- podocytow-leżą na bł podst nn.włosowatych kłębuszka, cytoplazma wytwarza rozgałęziające się wypustki przylegające do bł podst środbł naczyń ; między wypustkami znajdują się szczeliny filtracyjne do ktorych filtrowane jest osocze krwi , między IIrz wypustkami rozpięta jest bł tzw.przepona szczeliny; pow wypustek jest pokryta glikokaliks (podokaliksyna- zatrzymuje ujemnie naładowane cząsteczki np.albuminy)bł podst (wspolny wytwor środbł i podocytow) składa się z blaszki jasnej wew.,blaszki gęstej i blaszki jasnej zew; blaszka jasna wew i zew zbudowana jest z lamininy,fibronektyny i siarczanu heparanu , blaszka gęsta- z kolagenu typu IV; bł podst otacza ok.4/5 obwodu n.krwionośnego a resztę środbłonek ; przechodzi z naczynia na naczynie i przechodzi na bł podst listka ściennego torebki Bowmana filtr kłębuszkowy porowatych kom.środbł, bł podst, szczelin filtracyjnych i ich przepon, porowaty środbł zatrzymuje kom i makrocząst, przepuszcza płyny i cząst. o masie do 1mln, bł podst i przepona zatrzymują cząst. o masie do 32-125tys. (zatrzymanie większości białek krwi), podokaliksyna, siarczan heparanu, kolagen typu IV- silne polianiony dzięki ktorym aniony (albumina) nie są przepuszczane przez filtr mezangium rodzaj tk.łącznej występującej między nn włosow kłębuszka i między tt ciałka nerkowego, skł się z kom. i istoty podst, między tt znajduje się mezangium zew, a między nn.włosowatymi mezangium wew, kom.mezangium wew mają zdolność do fagocytozy (uprzątają cząsteczki pozostające w kłębuszku w wyniku filtracji), odgrywają rolę bł podst i mogą się kurczyć kanalik I rz rozpoczyna się na biegunie kanalikowym ciałka nerkowego, stanowi najdłuższą cześć nefronu (dł.do 1,5cm), składa się z dłuższej części krętej (w korze) i części prostej (w rdzeniu), wysłany nabł jednowarstw sześcien, kom.nabł kanalika cz.krętej są bardzo szerokie- specjalizują się w pompowaniu jonow(kwasochł cyt, liczne mit, na wolnej pow liczne mikrokosmki), między sąsiednimi kom.nabł znajdują się obwodki zamykające typu occludens (nie przepuszczają cząst. i jonow)- skł się z białka okludyny, klaudyny i paraceliny (okludyna i klaudyna zamykają szczelnie przestrzeń między kom., paracelina otwiera i zamyka tą przestrzeń), w bł szczytowej części kom.nabł znajdują się kompleksy białkowe URAT1- wypompowują kw.moczowy z moczu do krwi (regulacja stężenia kw.moczowego we krwi), w cyt liczne pęcherzyki transcytarne i lizosomy (intensywna transcytoza), kom.części prostej mają cyt mniej kwasochłonną , mniej pęcherzykow transcytarnych i lizosomow |
pętla nefronu pętle nefronu przyrdzeniowego jest dobrze rozwinięta i drąży w głąb rdzenia , na wys brodawek zawraca w kierunku kory - wyrożnia się część zstępującą i wstępującą, w nefronach korowych nie ma prawie wcale cz.zstępującej, cz.zstępująca i niewielki odc.cz.wstępującej jest cienka i wysłana nabł.jednowarstw płaskim, fragment cz.wstępującej bliższy kory jest grubszy i wysłany nabł.jednowarst sześcien- kom.tego nabł mają typową budowę kom.pompujących jony nieorg.(kwasochł cyt z licznymi mit, liczne mikrokosmki na wolnej powierzchni), między kom nabł są obwodki zamykające typu occludens (może przepuszczać Mg2+ - sposob absorpcji tego jonu z moczu pierwotnego do krwi)kanalik II rz ma kręty przebieg, wysłany nabł.jednowarstw sześcien, kom.nabł podobne do kom.kanalikow I rzędu , są mniejsze i słabo kwasochł, kIIrz dochodzi do bieguna naczyniowego ciałka nerkowego , grupa kom.nabł w jego pobliżu przybiera cechy jednowarstw nabł walcow tworząc plamkę gęstą -kom te pełnią role osmoreceptorow odbierających sygnały o stężeniu jonow w moczu przepływającym kanaliki zbiorcze i przewody brodawkowe kanaliki zbiorcze biegną w promieniach rdzenia, drążą w głąb rdzenia i uchodzą na pow brodawek, średnica ich się zwiększa aż przechodzą w przewody brodawkowe, na prawie całym przebiegu wysłane nabł.jednowarst sześcien, w przewodach jednowarstw walcow, nabł kanalikow zbiorczych promieni w korze nerki składa się z kom.jasnych (mają na wolnej pow mikrokosmki i 1rzęskę) i ciemnych (mają na wolnej pow wiele krotkich wypustek, liczne mit w cyt), w nabł kanalikow zbiorczych rdzenia są tylko kom.jasne kom.śródmiąższowe w korze są to limfocyty i kom podobne do fibroblastow (wydzielają erytropoetynę-cytokina pobudzająca erytrocytopoezę; nerka wydziela 80% erytropoetyny, pozostałe 20% w hepatocytach; wydzielają też kolagen i proteoglikany),w rdzeniu: kom.typu I (kom.gwiaździste, obfita szorstka ER, ap.G, lizosomy i liczne kropelki tłuszczu) , kom.typu II (zdolność do fagocyt), kom.typu III (rodzaj perycytow /kom.okołonaczyniowych/ układających się wzdłuż naczyń , mają zdolność kurczenia się- regulują przepływ krwi)unaczynienie nerki t.nerkowa wnika przez wnękę i rozgałęzia się na tt.międzypłatowe, od nich odchodzi wiele tt.łukowatych biegnących na pograniczu kory i rdzenia rownolegle do pow nerki, od nich(prostopadle do pow.nerki) liczne tt.międzypłacikowe od ktorych tt dopr.t.dopr rozpada się na nn.włosowate tworząc kłębuszek nerkowy z którego krew odpływa t.odpr , tt odpr ciałek nerkowych nefronow korowych rozpadają się na sieć nn.włosowatych otaczających kanaliki I i II rz., tt odpr nefronow przyrdzeniowych oddają kilka długich naczyń prostych rzekomych ktore zagłębiają się w rdzeń ,na wys brodawki zawracają ku korze- nn.proste tworzą pętle w ktorych krew płynie w przeciwnych kierunkach -powstaje wymieniacz przeciwpr (razem z wzmacniaczem przeciwpr bierze udział w wytw moczu ostatecznego). W rdzeniu znajdują się też nn.proste prawdziwe będące bezpośrednimi odgałęzieniami t.łukowatej, z nn. włosow krew przepływa do powierzchniowych żż korowych, żż.gwiaździstych, żż.międzypłacikowe, żż.łukowate, żż.międzypłatowe, ż.nerkowa ap przykłęb - narząd receptorowo-wydzielniczy skł się z: kom.przykłeb (JG)- zmodyfikowane miocyty gładkie występujące w bł środk t dopr w pobliżu kłębuszka, są kom.syntetyzującymi i wydzielającymi białka; cyt ma dużo pęcherzykow wydzielniczych i szorstkiej ER , kom.JG przylegają bezpośrednio do bł podst środbł t.,a od zewn do kom.mezangium zew,wydzielają do krwi reninę (proteaza tworząca z angiotensynogenu angiotensynę I, konwertaza tworzy z niego angiotensynę II ktora działa na kom.w.kłebkowatej kory nadnercza do wydzielania aldosteronu, miocyty gładkie tętnic- ich obkurczanie i wzrost ciśnienia i na miokardiocyty) kom.plamki gęstej -wyspa zmodyfikowanych kom.nabł kanalika IIrz w pobliżu ciałka nerkowego; są walcow lub sześcien, mają ap.G w cz.podst cyt; są osmoreceptorami odbierającymi zmiany ciśnienia osmotycznego moczu, ktory przepływa przez kanalik IIrz- sygnał o zmianie ciś osm przekazywany jest przez kom.mezangium zew do kom.JG tt ktore zaczynają wydzielać reninę)kom.mezangium zew- kom.łącznotk leżące między tt, przypuszcza że pośredniczą w przekazywaniu sygnałow między osmoreceptorami plamki gęstej a kom.JG tt, kom.ap przykłęb biorą udział w utrzymywaniu homeostazy jonowej organizmu oraz w regulacji obj i ciś krwi kielichy, miedniczka i moczowód ściany zbudowane z BŚ, BM i przydanki, BŚ kielichow i miedniczka jest stosunkowo gładka, BŚ moczowodu wykazuje podłużne fałdy, ktore zanikają w czasie przepływu moczu- na pow BŚ występuje nabł przejściowy BŚ właściwa jest tk.łącz wł luźną,ma dużo wł kolagenowych i nieliczne sprężyste,są tu grudki limfatyczne w ścianie miedniczki oraz liczne limfocyty, BM kielichow, miedniczek i gornego odc.moczowodu składa się z 2 warstw miocytow gładkich (wew-podłużna, zew-okrężna lub spiralna) ; w dolny odc.moczowdu ma 3 warstwy : podł, okr, podł kom.środmiąższ Cajala w.mięśniowej ściany kielichow mniejszych funkcjonują jako rozrusznik- wytwarzają impulsy do rytmicznych skurczow BM- przesuwają mocz do dalszych drog wyprowadzających, przydanka zbud z tk.łączn wł z licznymi włok sprężystymi pęcherz moczowy ściana składa się z BŚ, BM, przydanki i bł surow, BŚ ma liczne fałdy zanikające po wypełnieniu moczem, pokryta nabł przejściowym wielowarstw sześc- 3-6 warstw kom- urocytow; powierzchniowe kom.nabł są duże, szcześcienne , niektore 2 jądrowe, tzw.kom.baldaszkowate, na ich wolnej pow są plamki skł się ze ściśle upakowanych cząst.białka tworzących szcześciokątne ukł -izolują one hiperton mocz od wody tk (zapobiegają ucieczce wody do światła pęcherza) oraz liczne fałdy i wgłobienia utworzone przez dyskoidalne pęcherzyki V-kształtne , wgłobienia są rezerwą bł kom.-rozciągana jest przy wypełnieniu moczem, w BŚ właśc znajdują się limfocyty i poj grudki należące do MALT, BM skł się z 3 warstw miocytow gładkich: podł, okr, podł, gorna pow jest pokryta bł surow z nabł surow cewka moczowa przewod łączący pęcherz moczowy ze światem zew, męska ma dł.ok.20cm , skomplikowaną budowę i służy do wydalania moczu i nasienia, żeńska ma dł.ok.4cm i służy tylko do wydalania moczu, c.m.męska składa się z cz.sterczowej, błoniastej i gąbczastej, cz.sterczowa biegnie przez gr.krokowy i ma dł.ok.4cm, uchodzą do niej liczne przewody wyprow gruczołu; na jej tylnej ścianie znajduję się łagiewka sterczowa; ta część cewki - nabł przejściow, BŚ właśc zbudowana z tk.łączn właśc luźnej pod ktorą leży 2warstwa mięśniowa: wew podł, zew okr, cz.błoniasta ma dł.ok.1cm i leży na przeponie miednicy i przeponie moczowo-płciowej, nabł wielorz walcow; na zew. BŚ znajduje się odnoga m.poprzecznego głębokiego krocza tworzącego zwieracz, cz.gąbczasta ma dł.ok.15cm, nabł wielorz walcow, ktory przy ujściu cewki przechodzi w wielow płaski ; na całej dł tej części znajdują się ujścia gr.śluzowych Littrego i gr.opuszkowo-cewkowych· c.m.żeńska - ma światło w kształcie połksiężyca, nabł wielow płaskim, BŚ właśc zawiera dużo nn.krwionośnych , BM skł się z wew-podł i zew okr warstwy miocytow gładkich |