Wykład 11

Zwierzchnictwo terytorialne

Wyłączne wykonywanie przez państwo władzy w stosunku do wszystkich składników jego terytorium (naturalnych i sztucznych) oraz w stosunku do wszystkich osób fizycznych i niefizycznych znajdujących się na terytorium państwa (zwierzchnictwo personalne).

Zasada Terytorialności

Akty normatywne wydawane przez organy centralne obowiązują na całym terytorium danego państwa, chyba że same stanowią inaczej.

Wyjątki od zasady terytorialności:

1. Rozszerzenie zasady - np. art.5 kk stanowi, że: „Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił przestępstwo na terytorium RP, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym chyba, że umowa międzynarodowa, której RP jest stroną stanowi inaczej.

2. Ograniczenie zasady - można tu wymienić następujące ograniczenia:

1. Eksterytorialność placówek dyplomatycznych państw obcych znajdujących się na terytorium Polski/ m.in. wyłączenie stanowiska sankcji prawa wewnątrzkrajowego wobec niektórych kategorii podmiotów, np. personelu dyplomatycznego

2. Prawo nieszkodliwego przepływu przez morze terytorialne

3. Pobyt obcych sił zbrojnych i istnieje obcych baz ….

Personalny zakres obowiązywania prawa.

Zasada Personalna

Prawo obowiązuje wszystkie te osoby, które znajdują się na jego terytorium, bez względu na ich przynależność państwową.

Status prawny ludzi przebywających na terenie danego państwa

Obywatele

+

inne osoby przebywające na terytorium państwa:

1. Cudzoziemcy i apatrydzi stale zamieszkujących na terytorium państwa

2. Cudzoziemcy i apatrydzi czasowo przebywający na obcym terytorium państwowym

3. Cudzoziemcy posiadający specjalny status prawny

Obywatelstwo - węzeł prawny łączący osobę fizyczną z państwem.

Prawo danego państwa określa, jak nabywa się i traci obywatelstwo.

Sposoby nabycia obywatelstwa:

1. Pierwotny

• Ius sanquinis (prawo krwi)

• Ius soli (prawo ziemi)

2. Pochodny:

• Naturalizacja

• Małżeństwo

• Repatriacja

Nabycie pierwotne - nabycie obywatelstwa następuje z mocy prawa.

Urodzenie - jedyny znany rodzaj nabycia obywatelstwa w sposób pierwotny

Prawo krwi (ius sanquinis):

Dziecko, bez względu na miejsce, w którym przyszło na świat, nabywa obywatelstwo swoich rodziców,

Np. dziecko urodzone z obywateli brytyjskich, bez względu na terytorium, gdzie [przyszło na świat zgodnie z prawem W.B

Prawo ziemi:

Dziecko bez względu na obywatelstwo rodziców, nabywa obywatelstwo tego państwa, na terytorium (rozumiane także jako statek powietrzny, morski, bądź przedstawicielstwo dyplomatyczne), którego przyszło na świat

Zasada ta jest stosowana w większości państw…………

W Polsce zasadą jest „prawo krwi”:

Dziecko nabywa obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice SA obywatelami państwa polskiego albo jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a obywatelstwo drugiego rodzica jest nieznane lub nie posiada on żadnego obywatelstwa

Wyjątkowo dopuszcza się „prawo ziemi” w stosunku do dzieci urodzonych lub znalezionych w Polsce , gdy oboje rodzice są nieznani, lub obywatelstwa ich nie można ustalić albo też, gdy nie mają żadnego obywatelstwa.

Nabycie pochodne:

Nabycie obywatelstwa następuje z mocy decyzji właściwego organu

Naturalizacja

Nabycie przez cudzoziemca obywatelstwa państwa, na terytorium którego się osiedlił

Naturalizacja jest dobrowolna a proces naturalizacyjny wszczynany na wniosek osoby zainteresowanej uzyskaniem obywatelstwa

Naturalizacja następuje na podstawie decyzji administracyjnej uprawnionego organu państwa po spełnieniu określonych warunków, np. zamieszkania przez określony czas na terytorium państwa - w Polsce 3 lata, 2 lata albo 10 lat.

Małżeństwo

Nabycie obywatelstwa w wyniku decyzji osoby wstępującej w związek małżeński z obywatelem innego państwa.

Polska: cudzoziemiec pozostający co najmniej od 3 lat w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim, przebywającym nieprzerwalnie na terytorium RP co najmniej od 2 lat.

Repatriacja

Nabycie obywatelstwa w wyniku decyzji osoby polskiej narodowości wracającej do kraju za zezwoleniem właściwego organu państwowego i z zamiarem zamieszkania w Polsce na stałe.

Nabycie obywatelstwa następuje z mocy prawa, z momentem przekroczenia granicy choćby uprzednio osoba taka uzyskała obywatelstwo innego państwa.

Przesłanki utraty obywatelstwa:

• Nabycie obcego obywatelstwa

• Zwolnienie z dotychczasowego na prośbę zainteresowanego (zrzeczenie się obywatelstwa - jedyna możliwość utraty obywatelstwa polskiego)

• Zawarcie związku małżeńskiego

• Wstąpienie do służby wojskowej lub państwowej obcego państwa

• Odmowa spełnienia obowiązku służby wojskowej

• Pozbawienie obywatelstwa

Cudzoziemiec

Osoba fizyczna, która nie ma obywatelstwa państwa na terenie którego przebywa

Każdy cudzoziemiec podlega prawu wewnętrznemu państwa na terytorium którego się znajduje

Sytuację prawną mogą też kształtować niektóre normy prawa międzynarodowego, a zwłaszcza ta z nich, które zawarte są w umowach dwustronnych między państwem obywatelstwa a państwem pobytu.

Apatryda (bezpaństwowiec)

Bezpaństwowość jest uznawana za stan niepożądany - w myśl konwencji haskiej z 1930r. oraz powszechnej deklaracji praw człowieka z 1948r.

Status bezpaństwowca regulują: konwencja z 1954, konwencja o ograniczeniu bezpaństwowości z 1961, konwencja w sprawie kobiet zamężnych z 1957 nie wiążąca z zamążpójściem automatycznej zmiany obywatelstwa

Dokument podróży (konwencja z dnia 28 lipca 1951r.).

Dokument podróży przewidziany w konwencji genewskiej wydawany jest cudzoziemcowi któremu ……….

Polski dokument podróży dla cudzoziemca - jest ważny przez okres 1 roku.

Dokument tożsamości cudzoziemca - jest ważny 1 rok. Po upływie ważności może być wydany kolejny dokument tożsamości na okres nie dłuższy niż 2 lata.

Cudzoziemcy uprzywilejowani

Dyplomaci państw posiadających swoje przedstawicielstwa w kraju pobytu

Korzystają oni ze specjalnych immunitetów i przywilejów.

Do najważniejszych z nich należą:

1. Immunitet nietykalności (zakaz stosowania środków przymusu)

2. Jurysdykcyjny (wyłącznie spod jurysdykcji państwa przyjmującego)

Temporalny zakres obowiązywania

1. Zwrot „ustawa (akt normatywny) obowiązuje”

Spełnił się ostatni z warunków koniecznych, przewidzianych przez dany system prawa jako warunek nabycia mocy obowiązującej przez akt normatywny danego rodzaju

Zazwyczaj ostatnim warunkiem jest czynność urzędowego ogłoszenia danego aktu normatywnego

2. Zwrot „ustawa (akt normatywny) weszła w życie”

Od wskazanego dnia wszyscy, których dotyczyć to może, mają obowiązek realizować, w szczególności stosować normy postępowania sformułowane w tym akcie.

3. Zwrot „ustawa (akt normatywny) znalazł zastosowanie”

Wystąpiły okoliczności wskazane w normie zawartej w ustawie (akcie normatywnym) lub znalazł się ktoś o cechach adresata normy zawartej w ustawie (akcie normatywnym)

Norma prawna może już obowiązywać, ale nie wejść jeszcze w życie i nie znaleźć jeszcze zastosowania

Ogłoszenie aktu ------------ wejście w życie ---------------- znalezienie zastosowania------>

X X X

Norma N1--------------------------------------------------------------------------------------------->

Rozstrzygnięcia dotyczące terminu wejścia w życie aktu normatywnego

Zasada ogólna.

Upoważnienie do wyznaczenia terminu wejścia w życie aktu normatywnego przysługuje temu podmiotowi który jest upoważniony do ustanowienia danego aktu (twórca aktu)

Uzasadnienie zasady: twórca aktu najlepiej wie, od kiedy należy realizować zawarte w tym akcie normy,

Zasada subsydiarna - zasada, według której każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa. Zasada subsydiarności, zwana też zasadą pomocniczości, jest ważnym elementem katolickiej nauki społecznej, a sama idea sięga swymi korzeniami czasów starożytnych.

17.12.2013r.

---