SKALA INTELIGENCJI WECHSLERA
Badanie nazywane jest również: SKALA WECHSLERA-BELLEVUE, W-BI, WAIS-R i WISC-R
Nazwa zwyczajowa: Test inteligencji Wechslera

Uwaga! Wszystkie przykłady, podane poniżej w opisie testu nie są z niego bezpośrednio zaczerpnięte, ujmują natomiast intencje twórcy testu i zasady badania.

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Autor testu, David Wechsler, zakłada, że inteligencja jest pewną ogólną zdolnością, która pozwala jednostce działać celowo, myśleć racjonalnie, efektywnie współdziałać ze środowiskiem.
Test zbudowany jest z podskal dzielących się na dwie główne grupy: skale zdolności słownych oraz skale wykonaniowe. Każda podskala udziela informacji dotyczących funkcjonowania w sferze poznawczej osoby badanej w danym zakresie.
Poszczególne podskale w Skali Słownej to:

Wiadomości (np. pytanie "z czego robi się ubrania?") - bada ciekawość intelektualną i gotowość do gromadzenia wiedzy, ogólny zakres zgromadzonych przez osobę informacji, posługiwanie się wiadomościami zgromadzonymi w pamięci długotrwałej. Powtarzanie liczb (np. pytanie "proszę powtórzyć liczby: 1 5 7 2") - bada zdolność do koncentracji, uwagi, możliwości uczenia się, posługiwania się wzorcami i zmieniania ich. Słownik (np. pytanie "co to jest kolumna?") - bada ogólną inteligencję słowną, używanie języka i zdolność uczenia się słownego, zainteresowania i doświadczenia badanego, wykorzystywanie zdobytej edukacji. Arytmetyka (np. pytanie "ile długopisów można kupić za 63 zł., jeśli jeden kosztuje 9 zł.?") - bada rozumowanie liczbowe i tempo manipulacji liczbami, koncentrację i uwagę, rozumowanie logiczne, abstrakcyjne, aktywność reagowania na świat zewnętrzny. Rozumienie (np. pytanie "co zrobisz, jeżeli znajdziesz na ulicy dowód osobisty?") - bada wiedzę dotyczącą reguł społecznych, moralnych, rozumienie i ocenianie sytuacji społecznych, świadomość zdarzeń świata zewnętrznego. Podobieństwa (np. pytanie "w czym są podobne rzeka i ocean?") - badają abstrakcyjne rozumowanie logiczne, myślenie asocjacyjne, operowanie pojęciami.

Poszczególne podskale w Skali Wykonaniowej to :

Braki w obrazkach (przedstawiane są obrazki, na których brakuje istotnego detalu np. brak drzwi na rysunku domu) - badają kontakt z rzeczywistością, świadomość elementów otoczenia, percepcję związku całości z częściami figur, zdolność rozróżniania detali istotnych od nieistotnych, zdolność spostrzegania. Porządkowanie obrazków (przedstawiane są obrazki stanowiące elementy historyjki, należy je uporządkować tak, by historyjka miała sens) - bada rozumienie sytuacji interpersonalnych, umiejętność przewidywania konsekwencji. Wzory z klocków (prosi się o ułożenie wzoru z kolorowych klocków, według wzoru na pokazywanym obrazku) - badają koordynację wzrokowo-ruchową, zdolności analizy i syntezy, zdolność do przeorganizowywania własnych działań. Układanki (przedstawiane są elementy pewnej figury, które należy złożyć) - badają zdolność do rozróżniania podobnych konfiguracji, umiejętność analizy i syntezy, koordynację wzrokowo-ruchową, szybkość manipulacji. Symbole cyfr (przedstawiane są cyfry i symbole je zastępujące, osoba badana proszona jest o zastąpienie szeregu cyfr tymi symbolami) - badają zdolności uczenia się, koncentrację, pamięć krótkotrwałą, koordynację wzrokowo-ruchową.

CZEMU SŁUŻY BADANIE?

Psycholog dzięki przeprowadzeniu badania uzyskuje informacje dotyczące funkcjonowania poznawczego osoby w opisanych wyżej sferach. Możliwa jest diagnoza szczególnych uzdolnień i możliwości intelektualnych oraz zaniedbanych, słabo rozwiniętych sfer funkcjonowania poznawczego, co jest ważne zwłaszcza u dzieci. Można bowiem określić obszary, w których dziecko powinno być szczególnie stymulowane, by osiągnęło pełniejszy rozwój.
Badanie dostarcza także informacji o pewnych cechach osobowości, np. wyznaczających zachowanie badanego w obecności osoby egzaminującej, o poziomie lęku występującego u badanego w sytuacjach społecznych, umiejętności trafnego oceniania i interpretowania sytuacji społecznych. Możliwe jest również uzyskanie informacji o uszkodzeniach mózgu. Informacje dotyczące osobowości i zmian mózgowych uzyskuje się po przestudiowaniu profilu uzyskanych wyników, złożonego z wyników poszczególnych podskal. Informacje dotyczące funkcjonowania poszczególnych obszarów mózgu lub specyficznych zaburzeń (np. choroby Alzheimera) są traktowane przez psychologa jako hipotezy, że dane zaburzenie może w danym wypadku występować. Nigdy nie są traktowane jako wystarczające dowody zmian mózgowych.
W wyniku przeprowadzenia testu uzyskuje się także IQ (z języka angielskigo intelligence quotient) - iloraz inteligencji. Jest to wynik uzyskany w teście przez osobę badaną porównany ze średnim wynikiem uzyskanym w teście przez osoby stanowiące reprezentatywną próbę populacji, oraz będące w tym samym przedziale wiekowym, co badany (tabela 1). IQ jest bardzo często błędnie interpretowany - nie można go określić jako niezmienny czy wrodzony. Nie jest również dokładną miarą (błąd pomiaru wynosi dla wyniku ogólnego 5 punktów; czyli osoba, która uzyskała wynik w badaniu IQ=110 ma z 95% prawdopodobieństwem wynik mieszczący się pomiędzy 105 a 115 punktów). Wynik IQ mówi o bieżącym poziomie funkcjonowania poznawczego, nie mówi wiele o możliwościach twórczych osoby, nie gwarantuje sukcesów akademickich (jak zbadano, w około 75% dobre wyniki na studiach wyjaśniają czynniki pozaintelektualne - cechy osobowości, motywacja, przystosowanie społeczne). Na podstawie IQ przewidywać można jedynie sukcesy w edukacji w młodszych latach szkoły podstawowej. Wynik IQ mówi, jak dana osoba wypada w porównaniu z jej rówieśnikami w określonych (wymienionych w poprzednim podrozdziale) formach funkcjonowania intelektualnego.

Tabela 1. Interpretacja ilorazu inteligencji

NAZWA (STOPIEŃ)		ILORAZ INTELIGENCJI (I. I.) W SKALACH		OKREŚLENIE KLINICZNE
Rozwój bardzo wysoki		powyżej 146		Prawidłowy rozwój umysłowy
Rozwój wysoki					145-131
Rozwój powyżej przeciętnej					130-116
Rozwój przeciętny					115-85
Rozwój niższy niż przeciętny (dolna granica normy)		84-70		Pogranicze normy
Niedorozwój umysłowy lekkiego stopnia		69-55		Lżejszy niedorozwój
Niedorozwój umysłowy umiarkowanego stopnia		54-40		Głębszy niedorozwój
Niedorozwój umysłowy znacznego stopnia					39-25
Niedorozwój umysłowy głębokiego stopnia					24-0

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

Życzenie danej osoby, która pragnie uzyskać informacje o funkcjonowaniu umysłowym swoim lub dziecka. Uzyskanie diagnozy funkcjonowania poznawczego lub diagnozy innych elementów opisanych powyżej u pacjentów hospitalizowanych na oddziałach psychiatrycznych i neurologicznych. Diagnozowanie upośledzenia umysłowego i ocena jego stopnia u dzieci (badanie zleca psycholog, pedagog szkolny). Potrzeba potwierdzenia diagnozy uszkodzenia mózgu (badanie zleca psycholog lub lekarz psychiatra).

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza, psychologa lub pedagoga szkolnego. Można poddać się badaniu na własne życzenie

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA

Nie ma specjalnych zaleceń. Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania wcześniej innych badań. Diagnozę inteligencji Testem Wechslera wykonuje się u osób w przedziale wiekowym 5 - 60 lat. Nie wykonuje się diagnozy inteligencji Testem Wechslera,, jeżeli dana osoba była badana tym testem w ciągu ostatniego roku. Testu nie używa się do badania osób z zaostrzonymi zaburzeniami psychotycznymi (np. w głębokiej depresji); o niemożliwości wykonania decyduje psycholog w czasie kontaktu poprzedzającego ewentualne badanie. Nie używa się go również do badania osób z afazją (brakiem rozumienia mowy lub zniesieniem zdolności wyrażenia słowami myśli, mimo prawidłowego aparatu wykonawczego mowy),, niepiśmiennych, niewidomych i głuchych.

OPIS BADANIA
Wersja dla dzieci przeznaczona jest dla wieku od 5 do 16 lat. Wersja dla dorosłych stosowana jest u osób pomiędzy 10 a 60 roku życia.
Najczęściej przed przeprowadzeniem badania psycholog przeprowadza wywiad psychologiczny, zbiera także dane personalne. Badany proszony jest o wykonanie kolejnych zadań z poszczególnych skal testu. Badanie jest poprzedzone ogólną instrukcją, dotyczącą rodzaju badania udzieloną badanemu przez psychologa. Każda z podskal może być poprzedzona instrukcją szczegółową, wyjaśniającą, czego oczekuje psycholog od badanego. Jeżeli instrukcja nie jest jasna dla badanego, należy poprosić o jej powtórzenie lub uszczegółowienie. Całe badanie odbywa się w obecności psychologa; wskazanym warunkiem jest nieobecność innych osób.
Badanie musi być przeprowadzone i interpretowane przez psychologa. Osoby badane nie dostają na ogół żadnej informacji pisemnej o wynikach testu. Najczęściej udzielana jest ogólna informacja ustna o wynikach testu. Badany może zadać szczegółowe pytania i psycholog jest zobowiązany udzielić odpowiedzi do pewnego stopnia szczegółowości (nie jest np. możliwe pożyczenie arkusza, w którym psycholog wpisywał odpowiedzi badanego; jest to związane z unikaniem błędu w kolejnym badaniu, który nastąpić może w wyniku wyuczenia się przez badanego odpowiedzi).
Psycholog sporządza opinię pisemną, którą udostępnić może lekarzowi psychiatrze lub innym psychologom (w wypadku, gdy badanie jest jednym z wielu badań przeprowadzanych w celu postawienia diagnozy). Poza nimi i osobą badaną nikt nie jest informowany o wynikach testu (wyjątek stanowić mogą ekspertyzy sądowe i consultingowe).
Badanie trwa około 1,5 godziny.

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE

Przed badaniem

Poddanie się kiedykolwiek w przeszłości badaniu testem inteligencji (w wypadku powtarzania badania testem Wechslera w okresie krótszym niż około 1 rok, błąd pomiaru może być zbyt duży, by trafnie ocenić ogólny iloraz inteligencji oraz poszczególne zdolności; badanie nie da więc żadnych wiarygodnych informacji. W takiej sytuacji psycholog używa innego tekstu inteligencji).

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Brak powikłań.

---