Dermatologia W3

CHOROBY PASOŻYTNICZE SKÓRY

Świerzb (Scabies)

• świerzb jest chorobą zakaźną

• wywoływany jest przez rodzaj roztoczy-świerzbowca ludzkiego

• okres wylegania w zależności od masywności zakażenia wynosi od 3 dni do 3 tygodni

• zakażenie następuje drogą kontaktu bezpośredniego lub za pośrednictwem zakażonych przedmiotów, zwłaszcza pościeli

• czynnikami sprzyjającymi rozwojowi zakażenia są: obniżenie odporności i wyniszczenie fizyczne ustroju, świerzb często występuje u osób chorych psychicznie

• cechą charakterystyczną jest świąd nasilający się w nocy, pod wpływem rozgrzania ciała w pościeli (uczynnianie się świerzbowców)

Obraz kliniczny

• wykwitem podstawowym w świerzbie jest nora świerzbowcowa w kształcie litery C, L lub S umiejscowiona w warstwie rogowej naskórka

• w wyniku drapania w obrębie skóry powstają zmiany wtórne: przeczosy, nadżerki, grudki, pęcherzyki, strupki

• najczęstsze umiejscowienie zmian:

• brzuch (głównie ok. pępka)

• zgięcia i fałdy skórne

• brodawki sutkowe u kobiet

• okolice narządów płciowych u mężczyzn

• pośladki

• dłonie i podeszwy u małych dzieci

• świerzb nie zajmuje okolicy międzyłopatkowej, dłoni i podeszew u osób dorosłych, twarzy

• u osób dbających o higienę objawy mogą być bardzo słabo nasilone, a obraz chorobowy niecharakterystyczny, tzw. świerzb ludzi czystych

Leczenie

• leczenie należy przeprowadzić u wszystkich członków rodziny jednoczasowo

• najczęściej stosuje się Jacutin w emulsji lub żelu

• Z innych lekow można stosować:maść Wilkinsona, Novoscabin, Crotamiton

Wszawica łonowa (Pediculosis pubis)

• czynnikiem wywołującym jest wesz łonowa, która jest mniejsza od wszy głowowej

• pasożyt przytwierdza się do włosa tuż przy skórze

• zakażenie następuje najczęściej drogą bezpośrednią w czasie kontaktu płciowego, rzadziej pośrednio za pomocą zakażonych przedmiotów

• wszawica łonowa dotyczy osób dorosłych

Obraz kliniczny

• zmiany zlokalizowane są w okolicy łonowej, chociaż może być również zajęta okolica krocza, ud, brzucha, dołów pachowych, pachwin, a nawet brwi i rzęsy

• cechą charakterystyczną jest świąd wywołany ukłuciem wszy

• u części pacjentów w miejscach ukłucia stwierdza się tzw. plamy błękitne, które są wynikiem hemolizy krwinek

Leczenie wszawicy łonowej

• wskazana depilacja okolicy objętej procesem chorobowym

• lekiem z wyboru jest Jacutin, który stosuje się w postaci gelu na 12 godzin

• stosuje się również Delacet lub szampon Nix

• wszawica brwi i rzęs-po posmarowaniu wazeliną mechaniczne usuwanie gnid pęsetą

Wszawica głowowa (pediculosis capilliti)

• czynnikiem wywołującym jest wesz głowowa

• samiczka składa ok. 200-300 jaj tzw. gnid, które przytwierdza do włosów tuż powyżej powierzchni skóry. W miarę wzrostu włosów gnidy oddalają się coraz bardziej od powierzchni skóry, co służy jako wskaźnik czasu trwania choroby

• wszawica przenosi się przez kontakt z zakażonymi nakryciami głowy

• występuje epidemicznie u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym

Obraz kliniczny

• wszawica głowowa umiejscawia się najczęściej w okolicy potylicznej i skroniowej

• zmianom skórnym towarzyszy świąd wywołany ukłuciem wszy

• w wyniku drapania dochodzi do powstania sączących lub pokrytych strupem powierzchni, często z objawami zliszajcowacenia

• w bardziej zaawansowanych przypadkach może dojść do powiększenia okolicznych węzłów chłonnych

Leczenie wszawicy głowowej

• lekiem z wyboru jest Jacutin, który stosuje się na skórę głowy na 12 godzin pod czepiec

• leczenie ponawia się po 3-5 dniach

• można również stosować szampon Nix

GRUŹLICA SKÓRY

Gruźlica skóry (tuberkulosis cutis) jest chorobą przewlekłą i może mieć różny obraz kliniczny w zależności od drogi zakażenia oraz stanu immunologicznego pacjenta. Łagodniejszy przebieg gruźlicy skóry w stosunku do gruźlicy narządowej jest wynikiem niekorzystnych warunków rozwoju prątków w skórze, która stanowi silna barierą immunologiczną.

Etiopatogeneza

• czynnikami etiologicznymi są prątki ludzkie lub rzadziej bydlęce

• prątki dostają się do skóry drogą naczyń limfatycznych, krwionośnych lub przez ciągłość z tkanek głębszych (zakażenie wewnątrzpochodne)

• rzadziej zakażenie ma charakter zewnątrzpochodny

Rozpoznanie gruźlicy skóry

• badanie bakteriologiczne - wykazanie prątków gruźlicy w preparatach bezpośrednich jest bardzo trudne, gdyż są one nieliczne. Obecnie wykonuje się reakcję PCR, która wykrywa DNA prątków

• hodowla lub szczepienie zwierząt doświadczalnych jest zwykle dodatnia

• badanie histopatologiczne skóry - obraz jest charakterystyczny

• odczyn tuberkulinowy - dodatni we wszystkich przypadkach

Podział gruźlicy skóry

Gruźlica właściwa

• Toczniowa

• Rozpływna

• Brodawkująca

• Węzłowa

• Wrzodziejąca błon śluzowych

• Gruźlica skóry po szczepieniu BCG

Tuberkulidy

• obecnie tuberkulidy występują bardzo rzadko

• są to prawdopodobnie odczyny alergiczne na prątki lub ich składowe

• dotyczą osób z czynną lub przebytą gruźlicą

• w badaniach bezpośrednich oraz metodą hodowli nie udaje się wykazać prątków

• zmiany mają charakter osutki guzkowej lub guzkowo-zgorzelinowej

Gruźlica toczniowa (tuberculosis luposa)

• najczęstsza postać gruźlicy skóry, o bardzo przewlekłym przebiegu

• zakażenie jest zewnątrz- lub wewnątrzpochodne

• dotyczy osób z dużą odpornością przeciwgruźliczą

• wykwitem podstawowym jest żółtobrunatny lub czerwonobrunatny guzek, z różną tendencją do przerostu, rozpadu i bliznowacenia; ogniska szerzą się obwodowo

• zmiany ustępują z pozostawieniem blizny nieostatecznej (w jej obrębie mogą powstawać nowe guzki)

• zmiany umiejscowione są rozmaicie, często na twarzy

• ogniska chorobowe z reguły nie sprawiają dolegliwości podmiotowych

• w długo trwających zmianach mogą rozwinąć się raki skóry

Zakażenia bakteryjne skóry

Zakażenia bakteryjne skóry obejmują:

I. ropne choroby skóry związane z zakażeniem:

• gronkowcowym

• paciorkowcowym

• mieszanym

II. Inne choroby bakteryjne skóry:

(różyca, łupież rumieniowy, promienica)

Zakażenia gronkowcowe

• zapalenie mieszka włosowego

• figówka (przewlekłe zapalenie mieszków włosowych)

• czyrak

• czyraczność

• ropnie mnogie pach

• ropnie mnogie niemowląt

• zapalenie pęcherzowe i złuszczające skóry noworodków

• liszajec pęcherzowy noworodków

Zapalenie mieszka włosowego (Folliculitis)

stan zapalny ujścia mieszka, przechodzący w dalszym przebiegu na cały mieszek i otoczenie

Objawy i przebieg:

krosta o trwałej, napiętej pokrywie, często przebita włosem, dolegliwości subiektywne znikome

Lokalizacja: twarz, tułów i kończyny

Rozpoznanie: obecność wykwitów krostkowych związanych z mieszkami włosowymi

Leczenie: miejscowe aerozole zawierającymi antybiotyki

(neomycyna, tetracykilna, natamycyna, bacytracyna, i inne)

Czyrak

Ropne zapalenie okołomieszkowe z wytworzeniem czopa martwiczego

Przebieg:
- wykwit pierwotny - naciek zapalny w otoczeniu mieszka włosowego
- drobny guzek sinoczerwony i żywobolesny
- po 4-6 dniach na guzku krosta przebita włosem, pod nią martwica i rozpad tkanek
- > 6 dni pękniecie pokrywy ropnego pęcherza i łatwe odejście tkanki martwiczej tzw. czopa martwiczego

Objawy: duża bolesność

Lokalizacja: warga górna, oczodół, skroń

Powikłania:

- ropowica
- czyrak gromadny (wynik skupiania się i zlewania czyraków)

Czyraczność: występowanie u jednej osoby kilku czyraków w różnym stadium rozwoju i w różnej lokalizacji.

Leczenie:

- kompres ichtiolowy oraz po pojawieniu się czopa martwiczego naciśniecie dla jego usunięcia
- antybiotyki ogólnie

Zakażenia paciorkowcowe (streptodermiae)

Róża (Erysipelas)

Ostry stan zapalny skóry i tkanki podskórnej z szybkim przebiegiem i wysoką gorączką

Przebieg:

- kształt ogniska nieregularny
- szerzenie drogą naczyń chłonnych
- spoistość ogniska, skóra wygładzona napięta i lśniąca
- gromadzenie płynu wysiękowego w warstwie brodawkowatej oddzielenie naskórka i powstanie pęcherzy
- objawy krwotoczne
- martwica i zgorzel

Lokalizacja: twarz (błony śluzowe nosa i jamy ustnej), kończyny dolne

Objawy:
- początek nagły
- przed zmianami skórnymi wysoka gorączka (40-41)
- dreszcze
- objawy ogólnego rozbicia
- ból, pieczenie

Powikłania:
- nawroty w miejscach uprzednio zajętych
- trwały obrzęk (np. słoniowacizna)
- ropowica
- zapalenie naczyń chłonnych i żylnych

Leczenie:
- półsyntetyczne penicyliny
- cefalosporyny
- kompresy i maści ichtiolowe

Mieszane zakażenia paciorkowcowo - gronkowcowe (Staphylo - streptodermiae)

Liszajec zakaźny
(impetigo contagiosa)

Wykwity pęcherzowo - ropne zasychające w miodowożółtawe strupy, o krótkim okresie trwania

Lokalizacja: twarz, okolice jamy ustnej i nosa

Odmiany kliniczne:

1) liszajec suchy (i. sicca) tzw. Streptodermia - złuszczanie na podłożu stanu zapalnego

2) zajady (angulus infectiosus) pękniecia w kącie ust

Objawy: nagły początek, szybki przebieg, brak podmiotowych objawów

Leczenie: aerozole i maści z antybiotykami lub środkami odkażającymi

Wyprzenie bakteryjne (intertrigo microbica)

Zmiany zapalne i wysiękowe w fałdach skórnych, wyraźnie odgraniczone od otoczenia

Czynniki sprzyjające: nadmierne pocenie, otyłość, cukrzyca, u niemowląt przegrzewania i zaniedbania higieniczne

Lokalizacja: okolice pachwinowe, pachowe, zauszne, fałdy międzypośladkowe, fałdy podsutkowe

leczenie

miejscowe zasypki lub aerozole zawierające środki odkażające

miejscowe leki stosowane w piodermiach:

Leki zawierające antybiotyki:
- tetrcyklina - maść z chlorowodorkiem oksytetracykliny lub aerozol oksytetracykliny + hydrokortyzon
- chloramfenikol
- erytromycyna 3-5% maść
- gentamycyna maść lub krem z kortykosteroidami

Antybiotyki wyłącznie do stosowania miejscowego:
- neomycyna
- gramicydyna
- polimiksyna B
- klindamycyna

Środki odkażające: kliochinol, jod

Gruźlica rozpływna (tuberculosis colliquativa)

• zakażenie jest wewnątrzpochodne, dotyczy głównie osób z gruźlicą węzłową lub kostno-stawową

• obecnie bardzo rzadka postać gruźlicy

• wykwitem podstawowym jest guz lub guzek umiejscowiony w tkance podskórnej, zrastający się ze skórą, z tendencją do rozmiękania oraz tworzenia przetok i owrzodzeń

• zmiany ustępują z pozostawieniem charakterystycznych pozaciąganych blizn

• umiejscowienie ognisk chorobowych - okolica podżuchwowa, nadobojczykowa, mostkowa oraz twarz powyżej kątów ust

Gruźlica brodawkująca(tuberculosis verucosa)

• zakażenie jest zewnątrzpochodne, często u weterynarz (kontakt z chorym bydłem) lub patologów wykonujących sekcję osób z czynną gruźlicą

• wykwitem podstawowym jest hiperkeratotyczna grudka, ze skłonnościa do obwodowego szerzenia

• grudki ustępują z pozostawieniem blizny ostatecznej

• zmiany umiejscowione są najczęściej na rękach lub stopach

• należy różnicować je z brodawkami wirusowymi

Gruźlica skóry po szczepieniu BCG

• zmiany powstają w miejscu szczepienia BCG, są to bardzo rzadkie przypadki, mogą pojawić się nawet w kilka lat po szczepieniu

• badania bakteriologiczne są zwykle ujemne, natomiast metodą PCR można wykryć DNA prątka

• klinicznie zmiany przypominają gruźlicę toczniową

Leczenie gruźlicy skóry

• prowadzone jest w poradniach przeciwgruźliczych

• wskazane jest leczenie skojarzone, nie stosuje się monoterapii

• wyleczenie ocenia się na podstawie obrazu klinicznego i badania histopatologicznego

5

---