rząd: Geraniales (bodziszkowce)
Występowanie: Obszary tropikalne, subtropikalne, umiarkowane
Forma życiowa: Rośliny zielne, drzewa, krzewy i półkrzewy
Morfologia: Liście najczęściej ułożone skrętolegle, ale zdarzają się też inne typy ulistnienia. Blaszka liściowa pierzasta lub nie podzielona. Pręcików 10 (najczęściej w dwóch okółkach), Słupek najczęściej jeden, górny lub dolny, zbudowany z 3-5 owocolistków. Zalążnia wielokomorowa. U form prymitywnych owocolistki tworzą pojedyncze, nie zrośnięte słupki (słupkowie apokarpiczne).
Liczebność: 8400 gatunków
۞
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Erythroxylaceae (krasnodrzewowate)
Występowanie: Wyłącznie obszary tropikalne (głównie na terenie Ameryki)
Forma życiowa: Drobne drzewa i krzewy
Morfologia: Liście ułożone skrętolegle. Blaszka liściowa nie podzielona. Kwiaty są drobne, niepozorne. Posiadają one okwiat zróżnicowany na kielich i koronę złożoną z pięciu płatków. Pręcików jest 10. Są one ułożone z dwóch okółkach. Słupek jeden, górny, złożony z 2 -3 owocolistków. Owocem jest pestkowiec.
Liczebność: 200 gatunków
Inne dane: Do rodziny należą znane rośliny użytkowe dostarczające kokainy oraz czerwono zabarwionego drewna, które jest bardzo cenione.
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Erythroxylaceae (krasnodrzewowate)
rodzaj: Erythroxylon
Najbardziej znanym i gospodarczo ważnym gatunkiem jest krasnodrzew pospolity zwany też kokainowym krzewem (Erythroxylon coca) występujący w wilgotnych lasach Ameryki Południowej. Krzew lub drzewo o wysokości do 5 m. Liście zimozielone, o blaszce wąskojajowatej lub odwrotniejajowatej osiągają długość do 8 cm. Kwiaty barwy zielonawej lub żółtawej o średnicy 8-10 mm. Roślina uprawiana na specjalnych plantacjach ze względu na zawartość w liściach alkaloidu kokainy.
۞
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Geraniaceae (bodziszkowate)
Występowanie: Występują głównie w klimacie umiarkowanym
Forma życiowa: Najczęściej rośliny zielne
Morfologia: Blaszki liściowe różnego kształtu (nie podzielone, dłoniastoklapowane, pierzastoklapowane lub pierzasto złożone). Liście ułożone skrętolegle lub naprzeciwległe. Słupek pojedynczy, zbudowany najczęściej z 5 owocolistków. Zalążnia pięciokomorowa. Pręcików 10. Są one ustawione w dwóch okółkach. Kwiaty duże, ozdobne, w dobrze wykształconym okwiatem o symetrii promienistej lub (ok. 25% przypadków) grzbiecistej. Okwiat pięciokrotny. Owocem jest charakterystyczna rozłupnia rozpadająca się na pojedyncze rozłupki posiadające ość pochodzącą z szyjki słupka.
Liczebność: 800 gatunków (14 gatunków we florze polskiej)
Inne dane: Niektóre gatunki z tej rodziny to znane rośliny ozdobne (np. pelargonie) oraz lecznicze.
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Geraniaceae (bodziszkowate)
rodzaj: Erodium (iglica)
W Polsce występuje iglica pospolita (Erodium cicutarium). Roślina roczna lub dwuletnia (w cieplejszych strefach bylina). Liście różnokształtne, najczęściej pierzastosieczne o odcinkach podłużnych głęboko pierzastowcinanych. Łodyga osiąga wysokość do 50 cm. Kwiaty karminowe, fioletowe, rzadko białe, zebrane w baldaszek 5-10 kwiatowy. Rozłupnia z długim dzióbkiem rozpada się na 5 rozłupek z długą ością. Ość ta skręcając się wkręca nasienie w ziemię. Roślina ta występuje pospolicie jako chwast i roślina ruderalna. W Ameryce czasami uprawiana jako pasza dla owiec.
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Geraniaceae (bodziszkowate)
rodzaj: Geranium (bodziszek)
Rodzaj liczy 375 gatunków. Są to najczęściej rośliny jednoroczne lub dwuletnie. Liście ułożone naprzeciwlegle, pierzasto złożone lub pojedyncze, o blaszkach mniej lub bardziej głęboko wcinanych. Kwiaty przyjmują w tej grupie różne barwy i wielkości (barwy najczęściej niebieskie lub purpurowe). Charakterystyczny owoc to rozłupnia posiadająca tzw dzióbek. Pęka ona na 5 opatrzonych ością rozłupek. Pękaniu rozłupni towarzyszy śrubowate skręcenie się ości co powoduje rozrzucenie nasion na spore odległości. W Polsce wiele gatunków rośnie na łąkach i w lasach a także jako rośliny ruderalne. Cześć uprawia się także jako rośliny ozdobne lub lecznicze.
Bodziszek cuchnacy (Geranium robertianum) jest jednym z pospolitszych przedstawicieli. Występuje w wilgotnych lasach i zaroślach oraz siedliskach ruderalnych. Roślina roczna lub dwuletnia o niemiłej woni. Gruczołowato owłosiona. Łodygi zwykle czerwonawo nadbiegłe osiągają do 40 cm wysokości. Liście dłoniaste z 3-5 odcinkami pojedynczo lub podwójnie pierzastosiecznymi. Kwiaty czerwonoróżowe wyrastają po dwa na wydłużonych szypułkach.
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Geraniaceae (bodziszkowate)
rodzaj: Pelargonium (pelargonia)
Rodzaj obejmuje około 250 gatunków. Przedstawiciele występują dziko głównie na terenie południowej Afryki.
Byliny o zdrewniałych nasadach pędów. Liście silnie pachnące. Kwiaty zebrane w baldachy. Znane rośliny ozdobne (w Polsce głównie doniczkowe). W cieplejszych krajach uprawiane także na dużą skalę w celu pozyskiwania olejku geraniowego - surowca w przemyśle kosmetycznym.
۞
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Linaceae (lnowate)
Występowanie: Głównie w rejonach o klimacie umiarkowanym lub subtropikalnym, jedynie nieliczni przedstawiciele występują w klimacie tropikalnym.
Forma życiowa: krzewy, krzewinki, rośliny zielne
Morfologia: Liście nie podzielone, ułożone skrętolegle. Kwiaty często duże, efektowne, o intensywnie zabarwionych płatkach korony. Kwiaty obupłciowe o symetrii promienistej posiadają jeden okółek pręcików (5 sztuk) oraz jeden górny słupek zbudowany z 2 (bardzo rzadko) a najczęściej z 3 - 5 owocolistków. Owocolistki nie zrastają się jednak zupełnie - każdy wytwarza odrębną szyjkę. Zalążnia podzielona jest na komory i po zapyleniu przekształca się w owoc typu torebki.
Liczebność: 250 gatunków (w Polsce 6)
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Linaceae (lnowate)
rodzaj: Linum (len)
Rodzaj liczący około 200 gatunków. Zamieszkują one głównie ciepłe obszary obu półkul. Szczególnie obszar śródziemnomorski i Amerykę południową. Gatunki z tego rodzaju znajdują zastosowanie jako rośliny włóknodajne oraz ozdobne.
۞
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Rutaceae (rutowate)
Występowanie: Głównie w klimacie subtropikalnym i tropikalnym (zwłaszcza Afryka i Australia). W klimacie umiarkowanym także ale na mniejszą skalę.
Forma życiowa: Drzewa i krzewy, rzadziej rośliny zielne
Morfologia: Liście ułożone skrętolegle. Blaszka liściowa najczęściej pierzasta. Rośliny charakteryzują się posiadaniem zbiorników olejkowych w związku z czym intensywnie pachną (szczególnie po roztarciu lub podgrzaniu. Kwiaty najczęściej duże, jaskrawo zabarwione, o symetrii promienistej posiadają wolnopłatkową koronę. Pręciki ustawione w dwóch okółkach. 4 do 5 owocolistków w różnym stopniu ze sobą zrośnietych może tworzyć prawie apokarpiczne słupkowie lub (rzadziej) stanowić jeden górny słupek. W kwiatach dobrze wykształcony tzw krążek miodnikowy. Bardzo dużą różnorodnościa cechują się owoce. Mogą to być mięsiste pestkowce lub jagody, suche torebki, uskrzydlone orzeszki lub rozłupnie.
Liczebność: 1600 gatunków (w Polsce jedynie 1)
Inne dane: Wśród przedstawicieli tej rodziny gatunki z rodzajów cytrus, kumkwat i kazimira mają największe znaczenie dla człowieka.
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Rutaceae (rutowate)
rodzaj: Citrus
Rodzaj o nieustalonej do końca systematyce (wg jednych obejmuje kilkadziesiąt wg innych około 200 gatunków).
Morfologia: Drzewa o wysokości 5 - 15 m. Liście wiecznie zielone, eliptyczne, błyszczące, silnie pachnące. Kwiaty białe o średnicy do 3 cm. Pięciopłatkowe o mocnym, przyjemnym zapachu. Kwitnienie odbywa się 1-3 razy do roku. Podobnie jest z dojrzewaniem owoców. Owocem jest jagoda utworzona z zalążni zrośniętej z 8-12 owocolistków. Owoce dojrzewają po 8-18 miesiącach od kwitnienia. Czasami po osiągnięciu dojrzałości owoce pozostają na drzewie. Mogą tak wisieć 12 miesięcy i dłużej nie tracąc przydatności do spożycia. Na jednym drzewie można niekiedy zobaczyć kwiaty i niedojrzałe oraz dojrzałe owoce. Znane są odmiany produkujące nasiona oraz wytwarzające owoce beznasienne. Nasiona są często wielozarodkowe. Owoce roślin z tego rodzaju noszą nazwę owoców cytrusowych (zalicza się do nich także owoce gatunków z rodzaju kumkwat). Owoce posiadają charakterystyczną budowę. Zewnętrzna część owocni zwana skórką dzieli się na dwie warstwy: zewnętrzną - zabarwioną na żółto lub pomarańczowo (gdy owoc jest niedojrzały na zielono) oraz wewnętrzną białą o gąbczastej strukturze.
Znaczenie dla człowieka: Częścią jadalną jest miąższ utworzony z maczugowatych wyrostków komórek wewnętrznej części owocni. Ponadto znaczenie ma także kandyzowana skórka. Suszona skórka owocu kwiaty i liście mają także zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i perfumeryjnym.
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Rutaceae (rutowate)
rodzaj: Citrus
Najważniejsze gatunki w rodzaju to:
Pomarańcza słodka (Citrus sinensis) - wraz z mango i brzoskwinią jest uważana za jeden z trzech najsmaczniejszych owoców świata.
Cytryna (Citrus limon) - drzewo wytwarzające nieco wydłużone jajowate owoce zbierane w okresie kiedy są jeszcze zielone. Są już w tym czasie jednak dojrzałe i w pełni wartościowe. Niechęć konsumentów wymusza jednak ich sprzedaż po niższych cenach lub etylenizację prowadzącą do uzyskania przez nie żółtej barwy.
Grejpfrut (Citrus paradisi) - drzewo pochodzenia mieszańcowego. Owoce duże z charakterystycznym gorzkim posmakiem. Bardzo lubiane w Europie i Ameryce. Nie lubiane w Azji.
Mandarynka (Citrus reticulata)
Cytron (Citrus medica) i inne.
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Rutaceae (rutowate)
rodzaj: Dictamnus (dyptam)
W kraju występuje dyptam jesionolistny (Dictamnus albus). Niewielki krzew (do 1m wysokości). W Polsce podlega ochronie gatunkowej. Preferuje miejsca ciepłe i słoneczne. Liście nieparzystopierzaste, ustawione naprzeciwlegle. Kwiaty grzbieciste, duże (do 5 cm), białoróżowe. Roślina wydziela taką ilość lotnych olejków, że w upalne dni można je zapalić (prawdopodobnie gorejący krzew to właśnie dyptam). Jest także uprawiany. Dawniej roślina lecznicza - obecnie używany głównie w homeopatii.
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Rutaceae (rutowate)
rodzaj: Ruta (ruta)
Ruta zwyczajna (Ruta graveolens). Bylina sinawozielona, o łodygach silnie drewniejących u podstawy. Roślina silnie aromatyczna osiągająca wysokość do 90 cm. Liście odziomkowe i łodygowe 2-3-krotnie pierzastosieczne. Kwiaty umieszczone na szczytach łodygi są pięciokrotne o płatkach długości do 7 mm zebrane w baldachogrono. Roślina lecznicza, przyprawowa i ozdobna. Wykorzystywana w staropolskich obrzędach weselnych.
۞
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Zygophyllaceae (parolistowate)
Występowanie: obszary tropikalne i subtropikalne o suchym klimacie, w niewielkim stopniu obszary o klimacie umiarkowanym
Forma życiowa: głównie krzewy i półkrzewy (inne formy rzadko)
Morfologia: Liście pierzasto złożone (rzadziej pojedyncze) rozmieszczone naprzeciwlegle. Kwiaty o symetrii promienistej (rzadko grzbiecistej). Posiadają wolnopłatkową koronę i 4- lub 5-krotny okwiat. Pręcikowie w postaci dwóch okółków. Słupek górny, zbudowany z 5 owocolistków. Zalążnia podzielona na komory po zapyleniu przekształca się w owoc typu torebki.
Liczebność: 250 gatunków. W Polsce brak przedstawicieli. - do niedawna parolist wschodni (Zygophyllum fabago) występował w stanie zdziczałym na murach w Sandomierzu, ale obecnie prawdopodobnie całkowicie wyginął.
rząd: Geraniales (bodziszkowce)
rodzina: Zygophyllaceae (parolistowate)
rodzaj: Guaiacum (gwajakowiec)
Gwajakowiec lekarski (Guajacum officinale) - roślina tropikalna dostarczająca leczniczej żywicy (gwajakol), olejku oraz cennego drewna (tzw. żelazne drewno - drewno wybitnie twarde i odporne na szkodniki).
1