Jak rozmawiać z nastolatkiem
Jest wtorkowy wieczór, Paweł odrobił już lekcje i posprzątał pokój, właśnie wtedy zaczął grać na komputerze w swoją ulubioną grę , nagle do pokoju wchodzi mama, po minie widać ,że szykuje się kolejna burza.
-„Paweł znowu grasz w tę głupią grę? Lepiej się weź do nauki”
-„O co ci znowu chodzi? Już mi nic w tym domu nie wolno?” odpowiada Paweł
-„Jak ty się oddzywasz do matki nie tak cię wychowałam”
-„Tak? To może powiesz mi jak? Zresztą uczę się od ciebie”
-„Zaraz zawołam ojca to on z tobą porozmawia”
-„Czyli jak zawsze nic!”
Ta historia jest autentycznym przykładem wymiany zdań między matką i jej piętnastoletnim synem, trudno powiedzieć co tak naprawdę było przyczynom tej wymiany zdań możemy się jedynie domyślać. Spróbujmy sobie odpowiedzieć na pytanie jak rozmawiać z dzieckiem , żeby nie przekształciła się ona w kłótnie? Jakich użyć argumentów? Czy zawsze należy być konsekwentnym?
Oto kilka metod które pomogą nam nawiązać kontakt z nastolatkiem.
1)Mówimy zawsze z szacunkiem
Nie jest ważne czego dotyczy rozmowa, najistotniejsze jest , aby nie podnosić głosu, gdyż to wywołuje irytację oraz może być przyczyną zachowań i gestów agresywnych a rezultatem będzie przekrzykiwanie się. Jeśli czujemy ,że jesteśmy u kresu swojej wytrzymałości i za chwile wybuchniemy to proponuje policzyć w myślach do dziesięciu, nie należy dać się sprowokować. Krzyk jest efektem bezradności, powinien być on stosowany jedynie do zastopowania zachowań mogących stworzyć zagrożenie dla bezpieczeństwa dziecka. Pamiętajmy, że młody człowiek nie jest bezrozumną istotą, lecz kimś kto poznaje otaczający nas świat na różne sposoby, czasami wywołujące u nas obawy ,i przerażenie. Należy również wziąć pod uwagę fakt, iż od nastolatka możemy usłyszeć kilka gorzkich słów, których tak naprawdę nie chciał powiedzieć, nie zawsze zdaje sobie sprawę z ich znaczenia , oraz nie koniecznie mają świadomość ,że słowa te mogą zadać ból osobie do , której są kierowane, nie należy więc brać wszystkiego do siebie , ale podejść do sprawy z dystansem i podjąć próby wytłumaczenia dziecku tego co czuliśmy słysząc te słowa i dlaczego nie powinno ich więcej używać. Pamiętajmy również ,że takie zachowanie może być efektem bezradności i nieumiejętności doboru odpowiednich słów, które mają określić stan emocjonalny. Nagła agresywna reakcja ze strony rodzica będzie mało skuteczną. Trzeba być świadomym że bunt w okresie adolescencji jest pewną normą rozwojową.
„Do mojego ojca nigdy nic nie trafia ciągle powtarza jak to on w moim wieku...., albo jak będziesz mieć swoje dzieci to zrozumiesz..... ale ja chce zrozumieć tu i teraz on nie potrafi wytłumaczyć dlaczego podjął taką czy inną decyzje, zawsze krótko ucina koniec tematu idź do pokoju „
(Ania 15 lat)
2) Aktywne słuchanie
Daj dziecku dojść do słowa, skupiając się na tym co chce ci ono przekazać, nie krytykuj argumentów przez nie zaprezentowanych, staraj się raczej (jeśli to konieczne) wykazać ich bezsens w sposób dla dziecka zrozumiały.
Rozmowa nie może odbywać się w akompaniamencie muzyki, programów telewizyjnych itp. Do każdej rozmowy należy się przygotować, wspólnie usiąść w pokoju pamiętając o kontakcie wzrokowym. Nastolatek musi mieć świadomość ,że w danej chwili jesteśmy skupieni tylko na nim i jego sprawie. Unikajmy prowadzenia rozmów gdy dziecko siedzi a rodzić stoi np. w drzwiach lub prowadzenia rozmowy na odległość gdy rodzic przebywa w jednym pokoju a dziecko w drugim, dajemy wtedy niewerbalne komunikaty o wyższości jednej ze stron lub lekceważeniu. I najważniejsza sprawa nie prowadźmy monologów, przytoczę część rozmowy z jednym chłopców ;
„Kiedy moja mama przychodzi zła z wywiadówki od progu zaczyna mówić ze nie powiedziałem jej od dwóch pałach z matematyki i wtedy się zaczyna gada jednym ciągiem bez przerwy a to że się nie uczę a to ze nauczyciel się skarżył, zadaje mi pytanie ale nawet nie mam jak odpowiedzieć bo ciągle gada, gada, gada więc przeszedłem na sposób słucham jak się nakręca przez pól godziny gada bez przerwy ja jej przytakuje tyle tylko że od połowy to mi to jednym uchem wpada a drugim wypada”
(Maciek 14 lat)
3) Zanim coś powiesz pomyśl
Nie należy na każdy przejaw indywidualizmu dziecka reagować złością, lub nadmierna krytyką zaproponowanego rozwiązania. To właśnie te riposty prowokują kłótnie , oraz nie wnoszą nic do rozmowy. Starajmy się unikać stwierdzeń w stylu „Ty zawsze......” lub „Ty nigdy.....”„Ja w twoim wieku” .Pamiętajmy że dziecko to nie my a czasy się zmieniają. Wytykanie niedoskonałości prowadzi do frustracji i zaniżonej samooceny. Możemy zastosować metodę , która mówi ,że zanim wymienimy negatywną cechę powinnyśmy wymienić dwie pozytywne. Dziecko ma wtedy świadomość, że mimo jego niedoskonałości akceptujemy je i doceniamy jego pozytywne strony. Taki sposób prowadzonej rozmowy jest dużo bardziej skuteczny i skłania dziecko do refleksji.
4) Sztuka właściwej argumentacji
Dobry argument to połowa sukcesu. Argumentujmy nasze wybory tak , aby były zrozumiałe dla dziecka, dzielmy się z nim swoimi obawami, mówmy o źródłach tych obaw, wtedy nastolatkowi łatwiej będzie zrozumieć nasze decyzje. Pamiętajmy też o negocjacji .
„Kiedy chce później wrócić do domu od matki słyszę nie i już wkurza mnie to na maksa”
(Agata 16 lat)