• WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA EWSPiA 2011

1. Klasyfikacja norm.

1. NORMY MORALNE - odnoszą się do tych zachowań człowieka, które poddawane są ocenie z punktu widzenia szeroko rozumianej idei dobra.

2. NORMY OBYCZAJOWE - odnoszą się do pewnej konwencji społecznej i dotyczą zachowań typu: „jest - nie jest przyjęte”

3. NORMY RELIGIJNE - normy uzasadnione w kategoriach dobra i zła(„dobrego uczynku” lub grzechu)

2. Klasyfikacja norm podstawowych.

1. Normy ogólne i indywidualne:

1. Normy generalne - adresat jest określony przez wskazanie jego cech (każdy człowiek, funkcjonariusz publiczny, żołnierz, instytucja państwowa, prezydent Rzeczypospolitej)

2. Normy indywidualne - adresat jest oznaczony nazwą indywidualną, zwykle imieniem własnym np. Lech Kaczyński, przedsiębiorstwo Gazeta Polska.

2. Ze względu na sposób określenia czynu:

1. Normy abstrakcyjne - odnoszą się do zachowań powtarzalnych np. każda osoba wezwana w charakterze świadka…

2. Normy konkretne - odnoszą się do zachowań jednorazowych np. wzywa się Jana Kowalskiego w charakterze świadka…

3. Klasyfikacja norm podstawowych ze względu na roszczeniowość.

1. Roszczeniowe

2. Bez roszczeniowe

4. Klasyfikacja norm podstawowych ze względu na źródło pochodzenia

1. ustanowione przez państwo (normy ustawowe) - wydane przez upoważniony organ państwa i zawarte w różnego rodzaju aktach normatywnych

2. uznane przez państwo (normy usankcjonowane) - nie wydane przez państwo w formie aktów normatywnych, lecz uznane za powszechnie obowiązujące:

1. normy recypowane - przejęte od innego państwa

2. normy wydane przez organizacje niepaństwowe podniesione do rangi powszechnie obowiązujących

3. 1. normy zwyczajowe - powstałe samorzutnie i uznane przez państwo za obowiązujące.

5. Norma prawna - są to tylko takie zdania aktów normatywnych, które przedmiotom do których są skierowane wyznaczają uprawnienie lub obowiązki. Normy prawne wydobywane są z przepisów w drodze interpretacji czyli wykładni prawa (tzn. akt normatywny wywołuje u adresata określoną powinność). Norma prawna jest elementarną cząstką prawa. Jest to wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.

6. Cechy normy prawnej.

1. charakter ogólny (każdy, kto znajdzie się w sytuacji opisanej przez normę, ma obowiązek zachowywać się tak, jak norma nakazuje)

2. charakter dwustronny (z każdej normy wynika dla jednej osoby obowiązek a dla drugiej prawo)

3. zagwarantowanie przymusem państwowym (stosowanie się do niej nie jest zależne od woli zainteresowanych osób)

7. Norma prawna a przepis prawny - norma prawna jest częścią przepisu prawnego natomiast nie każdy przepis musi zawierać normę prawną. Przepis prawny jest elementarną jednostką zdaniową występującą w formie paragrafu, artykułu, ustępu etc. Przeważnie przepisy zawierają tylko niektóre elementy normy. Mogą wcale nie zawierać norm ale np.: charakterystykę ustroju państwa; definicje ustawowe a także wyjaśnienie pojęć jakimi posługuje się ustawodawca.

8. Podział norm i przepisów prawnych.

1. Podział ze względu na treść:

1. Normy i przepisy prawa materialnego regulujące podstawowe stosunki prawne

2. Normy i przepisy prawa formalnego - określają realizację podstawowych stosunków wyznaczonych przez normy prawa materialnego

2. Podział ze względu na stopień konkretności:

1. Konkretne- dyspozycja określa wyraźnie sposób postępowania

2. Blankietowe - nie formułuje wyraźnie dyspozycji normy lecz powierza jej ustalenie organowi państwowemu

3. Odsyłające - odsyła do dyspozycji zawartej w innym przepisie

3. Podział ze względu na zasięg obowiązywania

1. Powszechne - obowiązują na całym terenie państwa

2. Partykularne - na części terytorium państwa

9. Uzasadnienie istnienia normy prawnej - normy prawne są ściśle związane z państwem a państwo nie może istnieć bez prawa

10. Budowa normy prawnej.

1. Trójczłonowa

1. Hipoteza - część określająca warunki od zaistnienia których uzależnione jest stosowanie dyspozycji; jest to opis okoliczności w których adresatowi jest coś nakazane, zakazane lub dozwolone

2. Dyspozycja - określa sposób zachowania adresata czyli samą zasadę postępowania. Jest to najważniejsza część normy. Bez niej normy nie istnieją.

3. Sankcja - określa pewną dolegliwość jaką ustawodawca przewiduje w sytuacji w której adresat nie zachowa się w sposób wyznaczony w dyspozycji.

2. Wieloczłonowa

1. Hipoteza pierwsza i dyspozycja - tzw. norma sankcjonowana

2. hipoteza druga i sankcja - tzw. norma sankcjonująca.

11. Co to jest norma sankcjonująca - jest to norma skierowana do adresata tego co ma jej przestrzegać

12. Co to jest norma sankcjonowana - jest to norma dotycząca organu który stoi na straży przestrzegania normy w przypadku gdy adresat normy sankcjonującej się do niej nie zastosował.

13. Rodzaje sankcji.

1. Represyjna (tzw. Karna) - stosowana jest za dokonanie czynów zabronionych. Polega na pozbawieniu podmiotu zachowującego się w sposób niezgodny z dyspozycją normy ważnych dla niego dóbr np.: wolności, praw publicznych, prawa wykonywania zawodu, mienia etc. Jej celem może nie tylko odwet za naruszenie porządku prawnego ale również poprawa przestępcy i jego izolacja w celu zapobieżenia popełnienia kolejnych przestępstw, odstraszenie potencjalnych przestępców etc.

2. Egzekucji - polega na przymusowym wykonaniu przez adresata zachowania przewidzianego w dyspozycji

3. Nieważności - polega na uznaniu czynności wykonanej niezgodnie z nakazem dyspozycji za nieważną czyli pozbawioną skutków prawnych.

14. Współczesne koncepcje filozoficzne prawa.

1. pozytywistyczna - Prawo jest zespołem norm ustanowionych i chronionych przez państwo posługujące się środkami przymusu

2. prawonaturalna - prawo pozytywne nie jest wyłącznym wzorem zachowań a ludzie powinni stosować się do norm naturalnych - prawa naturalnego

3. realistyczna - neguje w/w:

1. pozytywistyczną - przywiązuje zbyt wysoką wagę do tekstów prawniczych

2. prawonaturalną - poszukuje wzorców prawa przez spekulacyjne rozważania

4. niepozytywistyczne - normy kształtują się w procesie dialogu w którym uczestniczą autor tekstu, wykonawcy aktu, adresaci prawa

15. Pozytywizm prawniczy angielski - John Austin -

1. Prawo może być dowolnej treści byle było dobrze uchwalone

2. Nie uwzględnia norm moralnych i wartości

3. Jest suweren (władca) stojący na straży prawa

4. Suweren nie podlega temu prawu

5. Źródłem tu jest fakt wpisany do aktu prawnego

16. Pozytywizm prawniczy kontynentalny - Karl Bergbohm -

1. prawo należy pojmować jako zbiór norm rozstrzygających sprzeczne interesy społeczeństwa;

2. normy prawne charakteryzują się tym, że dotyczą zachowania ludzi i wzgl. siebie uznany autorytet

3. uzasadnianie norm prawnych przez odwołanie do ocen etycznych

17. Normatywizm prawniczy - Hans Kelsen

1. Statyczny system norm - utworzony na zasadzie treściowego powiązania norm, oparty na uzasadnieniu aksjologicznym

2. Dynamiczny system norm - oparty na założeniu, iż wchodzące w jego skład normy są stanowione na podstawie norm kompetencyjnych; system prawa jest systemem norm kompetencyjnych mających uzasadnienie w konstytucji. System norm ma postać piramidy na szczycie której stoi norma kompetencyjna mająca odniesienie do wartości. O obowiązywaniu normy decyduje to czy organ stanowiący normę ma do tego kompetencje. Za normy uważa on tylko normy sankcjonujące nakazujące stosowanie sankcji gdy ktoś dokonał czynu zabronionego. Norma sankcjonowana jest tylko domyślną normy sankcjonującej. Za normy prawne uważał tylko normy konkretne a nie ogólne.

18. Funkcjonalizm prawniczy:

1. William James - badanie zjawisk pod kątem skuteczności ich działania - o wartości prawa decyduje jego skuteczność, czyli funkcjonalizm traktuje prawo jako czynnik kształtujący zachowania międzyludzkie. Stąd została zinterpretowana na podstawie przepisów prawnych ale ważne jest to czy i jak kształtuje zachowania międzyludzkie a nie tylko adresatów norm sankcjonowanych ale również adresatów norm sankcjonujących w szczególności sędziów

2. Olivier Holmes - przez prawo należy rozumieć jedynie przewidywanie tego co sądy faktycznie czynią. Wyróżnił on prawo zawarte w kodeksach i prawo w działaniu. Prawem rzeczywistym jest to które jest stosowane w działaniu.

3. Gray - „prawo każdego narodu to opinia pół tuzina starszych panów którzy tworzą najwyższy trybunał danego kraju, zatem jakikolwiek przepis czy zasada w którym odmawiają oni uznania nie jest prawem danego kraju.” - koncepcja mało precyzyjna, sprzyja powstawaniu niezgodności między działalnością organów państwa a ustawodawstwem

19. Realizm prawniczy -

1. Karl Llewellyn - prawoznawstwo jest badaniem tego jak rzeczywiście postępują sędziowie i obywatele w obrocie prawnym. Nie jest istotne wg. Jakiego prawa postępują gdyż nie jest to prawo rzeczywiste. Zwrócił uwagę na kontradyktoryjność procesu i kontrolę instancyjności procesu(od wyroku sądu można się odwołać do wyższej instancji)

2. Alf Ross - w rozważaniach prawniczych pojawiają się antynomie (niezgodności wewnętrzne) gdyż przyjmuje się z jednej strony normatywistyczny punkt widzenia a z drugiej - realistyczny. Kluczowym problemem jest to co znaczy że jakaś norma obowiązuje w danym systemie prawa. Trzeba znać przede wszystkim dyrektywalne znaczenie normy tzn. wiedzieć jakie zachowanie jest spełnieniem normy. O obowiązywaniu normy prawnej rozstrzyga się przepowiadając przyszłe zachowanie sędziego. Norma prawna obowiązuje obywateli jeżeli jest prawdopodobieństwo, iż w przypadku przekroczenia i wniesienia sprawy przed sąd będzie ona istotnym czynnikiem kształtującym decyzję sędziego w sprawie użycia siły jaką rozporządza państwo. Zatem obowiązywanie normy można orzec kiedy norma zostanie przekroczona i wymierzona sankcja.

20. Psychologizm prawniczy - Leon Petrażycki - sprowadza prawo do określonych zjawisk psychicznych występujących w społeczeństwie; wyróżnić można dwa rodzaje przeżyć zwanych emocjami: emocje etyczne i emocje prawne.

1. Etyczne - jednostronnie imperatywne nakazujące zachować w określony sposób wobec innego podmiotu

2. Prawne - nakazy zachowania wobec kogoś którego zachowania mógłby się domagać jako należnego mu

Państwo jest wytworem psychiki prawnej i jest wyobrażeniem określonych stosunków między członkami określonej grupy ludzi.

21. Koncepcja prawa natury - przewija się od starożytności po czasy obecne. Wyróżnić należy dwa nurty: religijny i laicki. Istnieją pewne normy niezależne i nadrzędne od stanowienia prawa przez państwo; zakłada się że istniej natura ludzka i natura rzeczy która wyznacza ludziom pewne zasady postępowania,

22. Tradycyjna koncepcja prawa naturalnego - religia - św. Tomasz z Akwinu - twórcą prawa natury jest Bóg. Rozróżnia się dwa rodzaje prawa: prawo boże i prawo pozytywne - stanowione przez ludzi. W prawie bożym wyróżnił 3 kategorie:

1. Wieczne; istniejące w umyśle bożym; wg którego został stworzony świat

2. Naturalne - jest odkrywane przez rozum na podstawie naturalnych skłonności (np. do zachowania życia); proklamowane jest ono w sumieniu.

3. Prawo ludzkie pozytywne stanowione przez kompetentne władze; uzupełnienie prawa bożego - rozum

Prawo jest to rozumny nakaz wydany dla dobra wspólnego przez tego do kogo należy troska o społeczność. Prawo musi być promulgowane

23. Laicka koncepcja prawa natury - Hugo Grocjusz - świat jest uporządkowana całością z dążeniem do dobra i pokoju; każda istota ludzka ma strukturę zasadniczo podoba do innych, struktura ta wyznacza podstawowe dążenia dla całego gatunku ludzkiego (naturalne lub nienaturalne); dążenia te muszą być realizowane wg. Określonych wzorców postępowania za naruszenie których grozi sankcja; dobro i zło to kategorie egzystencjalne dobro na istnieniu jakiegoś bytu w warunkach zapewniających realizację dążeń naturalnych natomiast zło - na braku tych warunków

24. Teoria ekonomiczna - zajmuje się badaniem prawa z punktu widzenia ekonomii

25. Koncepcje stosunków prawnych - stosunek prawny jest to część stosunku faktycznego i jego forma wtedy gdy zachowanie się jednego podmiotu wobec drugiego jest wyznaczone przez normę prawną:

1. Koncepcja monistyczna - zakłada że stosunki prawne zachodzą tylko w jednaj płaszczyźnie i w związku z tym mamy dwie podkoncepcje:

1. normatywistyczna - zachodzi tylko w strefie abstrakcyjnej, stanowi model zachowania się w którym jeden podmiot jest uprawniony a drugi zobowiązany. Treść odpowiada ściśle normie prawnej

2. realistyczna - stosunki prawne zachodzą jednocześnie w dwóch płaszczyznach. Stosunek abstrakcyjny na charakter ogólny wyznaczony przez prawodawcę w dyspozycji normy i nie uwzględnia konkretnych przypadków; natomiast stosunek prawny jest konkretny i polega na zastosowaniu uprawnień i obowiązków wyznaczonych ogólnie w dyspozycji normy do konkretnych podmiotów w konkretnych przypadkach.

26. Elementy stosunków prawnych - podmiot, przedmiot, modalność (prawa i obowiązki) oraz fakty czyli zdarzenia prawne

27. Podmiot stosunku prawnego - osoba

28. Rodzaje podmiotów stosunku prawnego - osoba fizyczna i osoba prawna

29. Osoba fizyczna - Jest to prawne określenie każdego człowieka, który występuje jako podmiot w stosunkach cywilnoprawnych.

30. Zdolność prawna - zdolność do tego by być podmiotem praw i obowiązków WŁAŚCIWOŚĆ

31. Zdolność do czynności prawnych. - możność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą oświadczeń woli

32. Osoby prawne:

1. Korporacje - zrzeszenia służące do osiągania określonych celów wspólnych

2. Fundacje i zakłady - jest to masa majątkowa wyposażona we własny zarząd powołana do realizacji wspólnych zadań służące różnym celom.

33. Koncepcje natury osoby prawnej.

34. Teorie negujące realne istnienie osoby prawnej - teoria fikcji - osoba prawna jest tworem sztucznym której powstanie zależy od swobodnego uznania organu państwowego powołującej do określonych celów

1. Teoria majątku celowego - osobą prawną jest bezpodmiotowy majątek służący określonemu celowi społecznemu (np.: fundacje)

2. Teoria interesu - podmiotem stosunku prawnego jest tylko człowiek, czyli osoba prawna jest personifikacją interesów ludzi.

3. Teoria kolektywnej własności - osoba prawna jest szczególną postacią własności której podmiotem jest kolektyw ludzki.

35. Teorie realistyczne - żywy organizm ukształtowany na wzór organizmów biologicznych mający własną wolę i własne organy.

36. Sposoby powstania osoby prawnej.

1. Erekcyjny osoba powstaje w wyniku aktu erekcji wydanego przez organ władzy ustawodawczej (tryb ustawowy) lub w wyniku wydania dekrety kompetentnego organu administracyjnego (tryb administracyjny)

2. Rejestracyjny - osoba prawna powstaje z inicjatywy jej założycieli (os. Fizyczne lub prawne). Zdolność prawną uzyskuje w momencie wpisu do rejestru prowadzonego przez kompetentny organ państwowy.

3. Notyfikacyjny (meldunkowy) - polega na utworzeniu osoby prawnej przez założycieli poprzez złożenie w tej sprawie oświadczenia wobec notariusza a władza państwowe zostaje powiadomiona o tym fakcie.

37. Przedmiot stosunków prawnych - stan zależności (modalności) między podmiotami którego treścią po jednej stronie jest uprawnienie a po drugiej stronie obowiązek. Treść tych zależności to dyspozycja normy prawnej

38. Podstawowe elementy stosunków prawnych: podmiot i przedmiot (treść)

39. Treść stosunku prawnego: uprawnienie i obowiązek.

1. Uprawnienie - dyspozycja wyznacza podmiotowi stosunku prawnego możność zachowania się w określony sposób. W zależności od tego jakiego wyboru dokona podmiot po stronie drugiego podmiotu (podmiot zobowiązany) powstaje odpowiedni obowiązek. Uprawnienie obejmuje sferę zachowań nienakazanych i niezakazanych. Podmiot uprawnienia może więc wobec podmiotu obowiązku przyjąć jeden ze sposobów zachowania wyznaczony w dyspozycji normy prawnej.

2. Obowiązek: dyspozycja normy prawnej wyznacza adresatowi konieczność jednego i tylko jednego zachowania się wobec drugiego podmiotu a w razie odmiennego zachowania się przewiduje zastosowanie wobec niego sankcji. Pomiędzy podmiotami stosunków prawnych zachodzi ścisłe powiązanie czyli korelacja polegająca na tym, że powstaniu uprawnienia po stronie jednego podmiotu towarzyszy powstanie zobowiązania po stronie drugiego podmiotu. Tego rodzaju zależności występujące po stronie tego samego podmiotu będącego po stronie organu państwa noszą nazwę kompetencji (np.: prokurator ma obowiązek i uprawnienie ścigania przestępców).

40. Zdarzenia prawne - takie wydarzenia faktyczne z których zaistnienie norma prawna łączy określone skutki prawne czyli powstanie, zmianę lub wygaśnięcie konkretnego stosunku prawnego. Nie z każdym wydarzeniem faktycznym norma prawna wiąże skutki prawne. Wydarzeniem prawnym jest tylko taki fakt z którym norma wiąże określone skutki prawne.

41. Swoiste fakty prawne - domniemania i fikcje prawne

42. Domniemania prawne - na podstawie jednego faktu uznanego za udowodniony wnioskujemy o zaistnieniu drugiego który nie został stwierdzony. Domniemanie takie jest prawne tylko wówczas gdy obowiązujące prawo nakazuje tak wnioskować. Oby obalić domniemanie prawne należy wyróżnić:

1. Wzruszalne - można obalić wprost wskazując nieprawdziwość wniosku. Dopuszcza dowód przeciwny co do prawidłowości wniosku.

2. Niewzruszalne - gdy prawodawca wprost nie dopuszcza dowodu przeciwnego ale dowód pośredni wskazujący nieprawdziwość przesłanki z której wynika wniosek

43. Fikcje prawne - ustawodawca nakazuje uznać fakt za istniejący chociaż wiadomo, że taki fakt nie istnieje a nawet nie mógł zaistnieć.

44. Źródła prawa.

1. Powstania prawa - wszelkie formy norm prawnych oraz wprowadzenia ich w życie

2. Poznania prawa - urzędowe, prywatne, - publikatory zawierające autentyczną treść norm prawnych

3. W znaczeniu materialnym - wszystkie czynniki wpływające na kształtowanie się norm prawnych

4. W znaczeniu formalnym - organy władzy państwowej tworzące prawo oraz formy ich działalności prawotwórczej.

45. Źródła powstania prawa.

1. Zwyczaj prawny

2. Akty normatywne

3. Umowy

4. Precedens sądowy

46. Źródła poznania prawa - urzędowe, prywatne, - publikatory zawierające autentyczną treść norm prawnych

47. Rodzaje źródeł powstania prawa.

1. Zwyczaj prawny - najstarsze znane źródło prawa

2. Akty normatywne - tworzone przez wyspecjalizowane jednostki władzy ustawodawczej.

48. Formy działalności prawotwórczej.

49. Obecne źródła prawa w Polsce.

1. Pochodzące od władzy ustawodawczej z konstytucja RP na czele

1. Umowy międzynarodowe i ustawy ratyfikujące

2. Ustawa zwykła

3. Uchwała sejmu i senatu

2. Akty pochodzące od najwyższej władzy wykonawczej:

1. Akty wydawane przez prezydenta

1. Rozporządzenie z mocą ustawy w razie zaistnienia stanu wojennego

2. Rozporządzenie na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania

3. Zarządzenie

4. Postanowienia oraz akty urzędowe służące realizacji kompetencji ustawowych i konstytucyjnych

2. Akty w postaci rozporządzeń Rady Ministrów

3. Akty pochodzące od terenowej administracji rządowej

4. Akty pochodzące od organu samorządu terytorialnego

50. Kryterium porządkowania źródeł prawa.

51. Elementy aktów normatywnych - to samo co 51

52. Budowa aktu normatywnego.

1. Nazwa

2. Data tytuł - określa przedmiot regulowanych stosunków społecznych

3. Preambuła - uroczysty wstęp zawiera deklaracje ustawodawcy o motywach wydania danego aktu.

4. Część ogólna - elementy, przepisy zawierające normy wspólne dla części szczególnej

5. Część szczególna - zawiera zasadniczą materie aktu normatywnego.

6. Przepisy końcowe i przejściowe

7. Podpis osoby pełniącej funkcję organu.

53. Systematyzacja źródeł prawa.

1. Nowelizacja - polega na wprowadzeniu do niego zmian które uzupełniają jego tekst o nowe fragmenty, skreślają niektóre fragmenty lub zastępuję istniejące nowymi przepisami. Można tego dokonać przez uchwalenie nowej ustawy lub zamieszczenie fragmentów nowelizujących w innej ustawie.

2. Inkorporacja polega na zebraniu w całość przepisów prawnych jakiejś dziedziny które były wielokrotnie nowelizowane i publikowane oraz uporządkowanie ich wg przyjętych kryteriów. Do takiego zbioru nie można wprowadzić zmian zamieszczanych w treści przepisów. Mogą tego dokonać organy państwowe jak i osoby i instytucje prywatne.

3. Kodyfikacja - z szeregu aktów normatywnych dotyczących danej dziedziny stosunków tworzy się jedną ustawę zwaną kodeksem. Charakterystyczną cechą kodeksu jest to, że dokonuje całościowego ujęcia materiału normowanego.

54. System prawa - zbiór norm prawnych obowiązujących na danym obszarze i w danym czasie

55. Typy systemów prawa.

1. System prawa ustawowego (kontynentalny)

2. System prawa zwyczajowego (common low)

56. Cechy systemu prawnego.

1. Hierarchicznie zbudowany -przyjmuje się założenie że całokształt norm jest powiązany hierarchicznie:

1. Powiązania formalne - dynamiczne - norma hierarchicznie wyższa stanowi podstawę obowiązywania normy hierarchicznie niższej jeżeli zostanie ustanowiona przez kompetentny autorytet posiadający do tego kompetencje.

2. Powiązania materialne - statyczne - jeżeli norma ogólna a stanowi podstawę dla normy szczególnej w tym sensie, że niejako mieści w sobie te normy szczegółowe; czyli normy szczegółowe są rozwinięciem treści normy ogólnej. Związki pomiędzy normami ze wzgl. Na treść:

1. O powiązaniach logicznych między normami zwanymi regułami inferencyjnymi

2. O istnieniu wspólnej podstawy aksjologicznej (wartości etyczno - moralne) dla wszystkich norm należących dla danego systemu prawa.

2. W dostatecznym stopniu niesprzeczny

3. Zupełny

57. Zasady systemu prawa.

58. Zasada niesprzeczności - system nie powinien być sprzeczny ale:

1. Sprzeczność logiczna - jedna norma nakazuje adresatowi czynić w określonych warunkach to czego inna norma nie nakazuje

2. Sprzeczność prakseologiczna - ma miejsce gdy jedna norma nakazuje czynić to co udaremniała by skutek czynności dokonanej z inną obecnie obowiązującą normą

3. Aksjologiczna - ma miejsce gdy norma prawa pozytywnego nakazuje czynić coś co jest sprzeczne z normą etyczną

59. Zasada zupełności - system prawny obejmuje wszystkie sytuacje ważne z punktu widzenia prawa.

60. Uzupełnianie luki prawnej - można to zrobić przez:

1. Przyjęcie nowej ustawy

2. Przez zastosowanie analogii

1. Analogia z ustawy - analogia legis - polega na tym, że organ stosujący prawo w celu rozstrzygnięcia sprawy posługuje się normą wydaną w sytuacji podobnej stwierdzając, że istnieje ta sama racja zastosowania ustawy

2. Analogia z prawa - analogia iuris - polega na tym, że organ stosujący prawo stawia się w roli ustawodawcy i tworzy brakującą normę dla potrzeb danego rozstrzygnięcia na podstawie ogólnych zasad całego systemu bądź zasad danej gałęzi prawa oraz domniemanych przesłanek aksjologicznych

61. Analogia i interpretacja.

62. Podział systemu prawa

1. Gałęzie - zespół norm prawnych, wyróżnionych ze względu na przedmiot lub metodę regulacji. Każda gałąź prawa reguluje odmienny zakres stosunków społecznych. Odmienne gałęzie prawa regulują więc stosunki pracy, stosunki rodzinne, stosunki na tle dokonywanych przestępstw itp.

2. Działy

63. Podział prawa

1. Publiczne - zapewnia interesy państwa

2. Prywatne - zapewnia interesy jednostki

64. Prawo publiczne a prawo prywatne - patrz 63

65. Gałęzie i działy prawa.

66. Wykładnia i interpretacja prawa:

1. Wykładnia jest procesem poznawczym zmierzającym do ustalenia znaczenia norm zawartych w przepisach prawnych. W ścisłym znaczeniu należy rozumieć ogół czynności poznawczych jakich należy dokonać w celu ustalenia właściwego znaczenia normy prawnej. Przy użyciu dyrektyw interpretacyjnych opierając się na odpowiednim materiale wykładni.

2. Interpretacja -

67. Teorie wykładni prawa.

1. Opisowe - przedmiotem jest analiza materiału wykładni prawa na podstawie której ustalane są reguły jakie znajdują zastosowanie w praktyce organów stosujących prawo.

2. Normatywne - starają się ustalić jak powinien przebiegać proces wykładni.

68. Teorie opisowe wykładni prawa - przedmiotem jest analiza materiału na podstawie której są ustalane reguły jakie znajdują zastosowanie w praktyce przez organy stosujące prawo:

1. Jakimi dyrektywami interpretacyjnymi posługują się interpretatorzy w procesie stosowania prawa

2. usuwanie wątpliwości powstałej przy bezpośrednim rozumieniu normy prawnej przy użyciu dyrektyw interpretacyjnych (językowe, systemowe, funkcjonalne)

3. porównanie wyników do jakich doszliśmy przy użyciu w/w dyrektyw

4. wybór właściwego wyniku wykładni spośród tych do jakich doszliśmy na trzecim etapie

69. Teorie normatywne wykładni prawa - w przeciwieństwie do opisowych starają się ustalić jak powinien przebiegać proces wykładni:

1. Jakimi dyrektywami posługują się interpretatorzy w procesie stosowania prawa

2. Jakie czynniki warunkują przyjęte przez nich wykładnie

3. Jakie są [prognozy interpretacyjne czyli przewidywanie tego jakie będzie znaczenie danej normy w przyszłości z uwagi na przewidywane warunki polityczne, ekonomiczne etc.

70. Teorie obiektywne wykładni prawa - teorie w oderwaniu od woli i zamysłów ustawodawcy

71. Teorie subiektywne wykładni prawa. - teoria odwołująca się do woli i zamysłów ustawodawcy

72. Rodzaje wykładni prawa

1. Ze względu na materiał i dyrektywy interpretacyjne

1. Gramatyczna (językowa)

2. Systemowa (systematyczna)

3. Funkcjonalna i celowościowa

2. Ze względu na autora i moc wiążącą

1. Autentyczna

2. Legalna

3. Praktyczna (operatywna)

4. doktrynalna

3. ze względu na zakres znaczenia

1. dosłowna

2. rozszerzająca

3. ścieśniająca

73. Wykładnia systemowa - polega na ustaleniu znaczenia normy prawnej ze względu na jej usytuowanie w danej gałęzi systemu prawa i w całym systemie prawa dla którego interpretowana norma należy:

1. Wszystkie normy prawne powinny być interpretowane zgodnie z zasadami prawa przede wszystkim z zasadami konstytucyjnymi

2. Interpretacja prawa polskiego powinna być zgodna z interpretacją prawa międzynarodowego i europejskiego

3. Nie należy interpretować prawa w sposób prowadzący do powstania sprzeczności z innymi przepisami

4. Nie wolno interpretować prawa w sposób prowadzący do powstania luk

5. Interpretator tak powinien ustalać znaczenie aby nie było sprzeczności pomiędzy nią a jakąkolwiek inną należącą do tego samego systemu. Jeżeli po zastosowaniu dyrektyw językowych istnieją wątpliwości co do znaczenia normy to wówczas należy wybrać takie znaczenie które jest zgodne z ogólnymi zasadami danej gałęzi prawa lub zasadami systemu prawa do których interpretowana norma należ

74. Wykładnia funkcjonalna - ma miejsce gdy interpretator bierze pod uwagę skutki jakie zastosowanie normy w danym znaczeniu wywołało w przeszłości lub jakie wywołuje obecnie.

75. Wykładnia językowa - polega na ustaleniu znaczenia normy prawnej na podstawie analizy zwrotów językowych jakie zastosował prawodawca prze użyciu reguł znaczeniowych i konstrukcyjnych

76. Dyrektywy interpretacji językowej

1. Do tekstu przepisu nie wolno niczego dodawać ani odejmować

2. Zwrotom interpretowanym nie można przypisywać bez dostatecznych powodów specyficznego znaczenia prawnego ale gdy się ustali zwroty specyficzne nie można od nich odstępować

3. Zwroty jednobrzmiące w treści aktu należy traktować jednolicie

4. Zwrotów brzmiących odmiennie nie należy rozumieć jednolicie

5. Jeżeli dany termin należy do terminów używanych w określonej dziedzinie wiedzy należy przyjąć że termin ma takie znaczenie jak w tych dziadzinach

6. Niedopuszczalne jest takie ustalenie znaczenia normy w którym pewne zwroty językowe ustalone są jako zbędne

7. Jeżeli przepis ma postać zdania opisującego jakieś zachowanie należy go intepretować jako obowiązek tego postępowania

77. Rodzaje wykładni z uwzględnieniem jej wyników.

1. Secundum legem - obowiązek stosowania prawa

2. Praeter legem - nie w sprzeczności z prawem ale i nigdzie nie ma zapisów na temat obowiązku stosowania

3. Contra legem - przeciw prawu - interpretator dorobił prawo pod przykrywką wykładni

78. Stosowanie prawa.

79. Praworządność.

Strona 8 z 8

---