Technologie z produkcji zwierzęcej Ćw. 1

Chów - utrzymanie zwierząt w celu otrzymywania od nich doraźnych korzyści.

Hodowla - dążenie do poprawy cech, parametrów, które użytkujemy; świadome działanie w celu poprawy ilości, jakości, poprawa cech genetycznych.

Kierunek użytkowania - sposób w jaki dane zwierzę jest wykorzystane.

Najważniejsze cechy użytkowe świń:

Konstytucja - dziedziczna zdolność organizmu zwierzęcia do przeciwstawienia się niekorzystnym warunkom środowiska.

Wysoka rozrodczość - ze wszystkich dużych zwierząt gospodarskich świnia może dać najliczniejsze potomstwo w jednym miocie - wielorodność i w ciągu roku - policykliczność.

Liczba miotów w ciągu roku - częstotliwość oproszeń (długość międzymiotu)

Liczba prosiąt odchowanych w ciągu roku - plenność gospodarcza.

Zdolności opasowe:

- wszystkożerność

- wykorzystanie paszy (2,8-3,5 kg)

- wczesność dojrzewania

Dojrzałość somatyczna (cielesna) - 2,3,4 lata w zależności od rasy i typu użytkowego

Dojrzałość płciowa - 4-6 miesięcy

Dojrzałość rozrodcza - 8-10 miesięcy

Dojrzałość rzeźna - (w Polsce) 6-10 miesięcy - 110-120 kg

- wysoka wydajność rzeźna - około 75%, 25% straty poubojowe (produkty uboczne)

- wartość odżywcza wieprzowiny:

100 g części jadalnych: - chuda 395 kcal

- średniotłusta 480 kcal

- tłusta 566 kcal

Niektóre istotne cechy zachowania się świń:

- opiekuńczość macierzyńska

- życie społeczne, instynkt stadny

- hierarchia w stadzie - dominanty, subdominanty, ograniczone, podporządkowane i marginesowe

- skłonność do ruchu - brak ruchu = „nudzą się”

- skłonność do rycia

- odpoczynek i sen

- wydają zróżnicowane dźwięki

- inteligencja świń, szybko się uczą

Chów alkierzowy świń:

Obecnie na rynku, dostępnych jest szereg rozwiązań systemów ściółkowych , gwarantujących dobre wyniki produkcyjne. Biorąc pod uwagę obowiązujące w ekologicznym chowie obostrzenia (Rozp. RWE 1804/1999) w utrzymaniu wszystkich grup technologicznych stosować można następujące rodzaje rozwiązań:

- głęboka ściółka

- posadzki samospławialne

- kojce z płytką podściółką

- kojce częścioworusztowe

Technologie przemysłowe:

- produkcja w cyklu zamkniętym

- produkcja w cyklu otwartym

Grupy technologiczne:

Stado podstawowe - lochy i knury

Prosięta ssące - 0-21,28-35, 42 dzień życia

Prosięta odsadzone - 2 tygodnie po odłączeniu lochy

Warchlaki - około 3 miesiące, 30 kg m.c.:

- młodzież hodowlana - loszki i knurki, wiek około 8 miesięcy, m.c. ok. 100 kg

- tuczniki, wiek ok.6- 8 miesięcy, m.c. ok. 100-120 kg ----> tuczarnie (ubój): produkty rzeźne, produkty uboczne)

Knur - samiec świni, który osiągnął dojrzałość płciową i jest przeznaczony do celów rozpłodowych

Loszka - samica świni, która osiągnęła dojrzałość płciową, w wieku od 4 miesiąca życia do pierwszego wyproszenia.

Locha - samica świni po pierwszym wyproszeniu

Locha prośna - samica świni między okresem okołoporodowym a odsadzeniem prosiąt

Prosię - młoda świnia, bez względu na jej płeć, w wieku od urodzenia do odsadzenia

Warchlak - młoda świnia, w wieku od odsadzenia do ukończenia 10 tygodnia życia

System bateryjny - zespół klatek o jednakowych wymiarach i konstrukcji, ustawionych obok siebie jednopoziomowo lub wielopoziomowo

Ściółka - suchy, miękki, dobrze nasiąkający materiał, w szczególności słoma lub trociny, kładziony na podłogę w pomieszczeniach inwentarskich w celu zapewnienia zwierzętom uczucia suchości i ciepła oraz stwarzający warunki dla spełnienia potrzeb fizjologicznych.

Systemy utrzymania zwierząt:

W zależności od usuwania odchodów w chowie świń:

- ściółkowe

- bezściółkowe

Tradycyjne systemy ściółkowe są bardzo pracochłonne i większość rolników o większej skali produkcji przechodzi na technologię posadzek samooczyszczających się (samospławialnych), na technologie bezściółkowe lub na głęboką ściółkę.

Posadzki samospławialne poprzez ich nachylenie w dużym stopniu (8-10 stopni) powodują samoczynne, przez poruszanie się zwierząt, usuwanie obornika do kanału gnojowego.

Głęboka ściółka jest najczęściej stosowana w chowie tuczników w budynkach, które do tej pory miały inne przeznaczenie (stodoły, owczarnie itp.)

Technologie bezściółkowe ułatwiają usuwanie odchodów, ale stwarzają problem prawidłowej utylizacji gnojowicy. Świnie mogą być utrzymywane w tym systemie na podłogach pełnych lub ażurowych (rusztowych lub szczelinowych).

Podłogi ażurowe muszą mieć odpowiednią szerokość szczelin i beleczek, dostosowaną do wieku zwierzęcia.

Systemy zadawania paszy:

- karmienie ręczne

- automaty paszowe

- komputerowo sterowane systemy zadawania paszy

* karmienie karmą przygotowaną metodą gospodarską (zielonki, okopowe, zboża)

* karmienie paszą produkowaną w gospodarstwie (uzupełnianą koncentratami i dodatkami paszowymi)

Mieszanki paszowe

- karmienie paszą przemysłową pełnoporcjową (dla grup wiekowych:

Prestarter - (wigor) pierwsza pasza dla prosiąt

Starter - (starter plus, starter premium) 20-40 kg

Grower - (grower plus, grower premium) 30-70 kg

Finiszer - (finiszer plus i premium) dla tuczników od 70 kg

T-2 dla tuczników powyżej 80 kg

PT-1 dla macior (Locha prośna)

PT-2 dla macior (Locha karmiąca)

Pasza dla knurów

- karmienie paszą pełnoporcjową sypką, granulowaną, ekstrudowaną

- karmienie tuczników na mokro

Zasada działania systemów zadawania pasz sypkich sprowadza się do transportu paszy ze zbiornika do koryt bądź autokarmników za pomocą instalacji składającej się z rur o średnicy na ogół od 38 mm do 60 mm.

Żywienie na mokro umożliwia zastosowanie pasz odpadowych takich jak:

- serwatka

- przetwory mleczarskie

- wywar

- młóto (słodziny)

- wytłoki owocowe i warzywne i inne.

Sposób żywienia na mokro wymaga koryt, których długość musi być dostosowana do liczby tuczników. Fakt ten umożliwia zastosowanie normowanego żywienia, a to z kolei wpływa na mniejsze otłuszczenie i lepsze wykorzystanie paszy.

Ćw. 2

Podstawowe dane fizjologiczne i hodowlane:

Wiek dojrzałości płciowej loszek i knurków	5-6 miesięcy
Wiek dojrzałości rozpłodowej loszek	7-9 miesięcy
Wiek dojrzałości rozpłodowej knurków	8-9 miesięcy
Długość ciąży (prośności)	115 -/+ 4 dni
Okres międzyrujowy	21 dni
Czas trwania rui	2-3 dni
Najkorzystniejszy czas zapłodnienia	24-36 h od początku rui
Skuteczność krycia naturalnego	75-90%
Skuteczność sztucznego unasienienia	70-85%
Czas trwania porodu	2-7 godzin
Okres wychowy prosiąt przy matkach:
- odłączanie wczesne	28-35 dni
- odłączanie tradycyjne	42-56 dni
Liczebność miotu przy urodzeniu:
- lochy pierwiastki	7-12 sztuk
- lochy wieloródki	8-16 sztuk
Straty prosiąt do odłączenia (mioty zdrowe)	10-30%
Wystąpienie rui po odłączeniu miotu	4-11 dni
Temperatura ciała lochy	38,8 +/- 0,3 °C
Temperatura ciała prosiąt	39,3 +/- 0,3 °C

Stado podstawowe - remont stada:

Czynniki determinujące selekcję loch stada podstawowego:

- kontuzje - urazy kończyn, technopatie

- powtarzanie rui, długi okres międzyrujowy

- niska plenność - poniżej 12 prosiąt w miocie

- niska masa ciała prosiąt w dniu porodu

- mała ilość prosiąt żywo-urodzonych w miocie

- małą ilość prosiąt w dniu odsadzenia, czyli odchowanych (przejmuje się, że do odsadzenia straty nie powinny
przekraczać 10%)

- niska cykliczność - poniżej 2,3 cyklu w roku

- wiek samic

- nieczynne sutki, wrzody wymienia

Sposoby remontowania stada loch:

- zakup loszek z gospodarstw zajmujących się ich produkcją - hodowle zarodowe

- „chów satelitarny”, czyli hodowanie loszek we własnym gospodarstwie w oparciu o lochy stada podstawowego i
genetykę dostarczaną poprzez porcje inseminacyjne lub knury

Loszki doskonale wyselekcjonowane to:

- loszki bez wad anatomicznych, idealne eksterierowo

- z dobrze ukształtowanym wymieniem

- z satysfakcjonującą ilością sutków - minimum 14 (po 7 w rzędzie)

- wysokim statusie zdrowia

Optymalne warunki loszki remontowej wprowadzanej do sektora „rozrodu”:

- wiek powyżej 230 dni życia

- masa ciała powyżej 130 kg

- długość pochwy powyżej 25 cm

- regularne odstępy międzyrujowe - 21 dni (+/- dni)

- krycie/ inseminacja w trzeciej stymulowanej rui

Podstawowe zasady poprawnej stymulacji rui:

- samice umieszczane są w kojcach zbiorowych o obsadzie nie większej niż 6 sztuk

- knur „szukarek” wprowadzany jest do klatki dwa razy dziennie - rano i wieczorem

- stosowane są prawidłowe zasady żywienia loszek oczekujących na ruję - wyższa dawka paszy oraz dodatki paszowe

- światło o natężeniu 150 luksów jest emitowane przez co najmniej 16 h / dobę

- w okresach międzyrujowych samice przebywają w kojcach bez dostępu do knurów (jest to tzw. okres wyciszenia)

• wytycznych dotyczących wprowadzenia i eksploatacji knura na fermie:

1. Knura po dostawie umieszczamy w obiekcie kwarantanny, na co najmniej 30 dni. W tym czasie potwierdzamy:

- jego wysoki status zdrowotny wynikami serologicznymi

- badamy nasienie w wyspecjalizowanym laboratorium weterynaryjnym

- wykonujemy zabiegi profilaktyczne

2. Podczas kwarantanny knur musi oddawać nasienie przynajmniej raz na tydzień.

3. Właściwa eksploatacja knura w zależności od wieku:

- do 10 miesięcy - 1 skok na tydzień

- 10-12 miesięcy - 3 skoki na 2 tygodnie

- powyżej 12 miesięcy - 2 skoki na tydzień

4. W warunkach fermowych 1 knur inseminacyjny obsługuje 150-175 macior.

5. Optymalne warunki utrzymania knura:

- kojec o powierzchni minimum 6 m²

- temperatura pomieszczenia 20°C

- wilgotność 60-75%

- oświetlenie sztuczne przez 12-14 h/dobę

- wypływ wody ze smoczka minimum 1 l/min

- wymiana powietrza 20-100 m³/h/knura

6. Higiena podczas pobierania i obróbki nasienia jest podstawą sukcesu w inseminacji.

7. Badanie morfologiczne i bakteriologiczne nasienia przeprowadza się w wyspecjalizowanym laboratorium
weterynaryjnym, przynajmniej co 6 miesięcy.

8. W dniu pobierania nasienia ciepłota wewnętrzna knura nie może być wyższa niż 39°C.

9. Eksploatacja knura na fermie powinna trwać ok. 2 lata po tym okresie należy go wybrakować.

10. Porcja nasienia nie powinna zawierać mniej niż 2 mld plemników.

Ćw. 3

Zabieg kastracji bardzo młodych prosiąt szeroko stosowany jest na całym świecie w celu pozbycia się nieprzyjemnego „zapachu knura”. Zazwyczaj wykonywany jest bez żadnego znieczulenia, powodując ból, cierpienie i stres u zwierząt. Komisja Europejska i Eurogroup for Animals, zrzeszająca grupy zajmujące się dobrostanem i ochroną zwierząt w UE, intensywnie pracują nad rozwiązaniem, które położyłoby kres temu procederowi.

Deklaracja, którą opracowano, jest dobrowolnym zobowiązaniem kluczowych stron w łańcuchu produkcji wieprzowiny i gwarantuje, że po 1 stycznia 2012 roku kastracja chirurgiczna będzie odbywać się tylko ze znieczuleniem kub narkozą, a po 1 stycznia 2018 roku nie będzie w ogóle wykonywana.

Optymalnym dla prosiąt między 2 a 9 dniem życia……………………….

Parametry zootechniczne tuczu:

Masa początkowa	20-25 kg
Masa końcowa	95-115 kg
Wiek przy masie końcowej	180-200 dni
Przyrost dzienny
Zużywanie paszy pełnodawkowej na 1 kg	3,3*
Upadki w czasie tuczu
Wydajność rzeźna (100-110 kg)

Grupowy kojec na głębokiej ściółce składa się z:

- strefy odpasu

- strefy bytowej (legowiskowej)

8

---