Dn. 18.11.2007r.

Ad. 3. Literatura amerykańska.

Innymi drogami szedł rozwój Nauki Administracji w Stanach Zjednoczonych. Tutaj Nauka Administracji ujmowana jest jako nauka o zarządzaniu i sprowadza się do problemów naukowej organizacji pracy w różnych jednostkach organizacyjnych. Wyrosła na gruncie zarządzania prywatnym przedsiębiorstwem, a następnie została zastosowana w dziedzinie administracji publicznej. Nurt ten reprezentuje F. W. Taylor - jego koncepcje miały duże znaczenie dla zarządzania na najniższym szczeblu organizacji przedsiębiorstwa. Choć w pewnym zakresie zajmował się on zarządzaniem na szczeblach wyższych. Szczególną uwagę przywiązywał do zwiększenia wydajności pracy poszczególnych robotników. Obserwując pracę robotników w warsztacie wytwórczym i przeprowadzając chronometrarz różnych prac, dokonał po raz pierwszy podziału pracy złożonej robotnika na elementy proste. Jego obserwacje wykazały, że robotnicy przy wykonywaniu zleconych im prac dokonują wielu zbędnych czynności, ruchów i że przeważnie dobór robotników do poszczególnych rodzajów prac jest przypadkowy. Na podstawie pomiarów i analizy poszczególnych elementów pracy ustalił tzw. wzorcowe sposoby wykonywania prac, obejmujące metody najsprawniejszego i najbardziej intensywnego działania przy danej operacji. Założeniem jego systemu jest też akordowy system płac mający zapewnić materialne zainteresowanie robotnika wykonywaniem zadań przekraczających określone normy. System ten zakładał preferowanie pracowników pracujących wydajnie, a usuwanie najsłabszych.

Taylor nie uznawał płacy zespołowej, podkreślał konieczność wynagradzania każdego robotnika odpowiednio do jego indywidualnej wydajności pracy, a nie na podstawie wydajności pracy grupy robotników do której należał. Szczególna uwagę przywiązywał do funkcji planowania, traktując ją jako samodzielną funkcję zarządzania.

Inną zasługa Taylora było udowodnienie, że kierowanie i organizacja pracy są to działania w których można i należy posługiwać się badaniem opartym na zasadach naukowych oraz na ustaleniu zależności między przyczynami i skutkami w zakresie kierowania pracą.

Jego zdaniem do zadań kierownictwa należy:

1. Stworzenie naukowej podstawy zastępującej dane tradycyjnie stworzone w praktyce metody pracy oraz naukowe badania każdego jej elementu.

2. Dobór pracowników na podstawie kryteriów naukowych oraz ich szkolenie i przyuczanie do zawodu.

3. Współpraca między administracją a robotnikami w zakresie stosowania w praktyce naukowo opracowanego systemu organizacji pracy.

4. Równomierny podział pracy i odpowiedzialności pomiędzy administracja a pracownikami.

Te cztery kategorie obowiązków kierownictwa nazwał czterema zasadami naukowego kierownictwa.

Wykres H. Gontt'a

Przebieg	Czas realizacji
		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Zakup materiału	-------	-------
przygotowanie się do malowania			-------	-------
Malowanie					-------	-------	-------
Sprzątanie								-------	-------	-------
Meblowanie											-------

Metoda graficznego przedstawienia zadań i przebiegu ich wykonywania stworzył Gontt. Pozytywną stroną tych wykresów jest to, że dają one możliwość równoczesne kontroli w toku działania i ewentualną jego zmianę.

NAUKA ADMINISTRACJI W POLSCE

W Polsce nie mamy bogatych tradycji badawczych w zakresie Nauki Administracji, chociaż już w okresie zaborów pojawiają się opracowania polskich policystów czy kameralistów. Można tu wymienić opracowanie Skarbika pt. „Gospodarstwo Narodowe Zastosowane czyli Nauka Administracji” rok 1821 oraz praca Oczapowskiego historia Nauki Administracji w XVIIw. pt. „Policyści zeszłego wieku oraz nowożytna Nauka Administracji” W-wa 1082. Ani w okresie zaborów, ani w okresie dwudziestolecia wojennego nie było w Polsce poważniejszych ośrodków badawczych w dziedzinie administracji. Nieliczne też były opracowania dot. poszczególnych dziedzin wchodzących w zakres Nauki Administracji. Najczęstsze wypowiedzi dotyczyły zagadnień kadr administracji. Pewne znaczenie miały tu prace podejmowane w ramach bliskiej nauce administracji dyscypliny organizacji pracy.

Przedstawicielem tego nurtu badawczego jest Karol Adamiecki. Jego prace zyskały na terenie międzynarodowym nazwę „Szkoły Polskie”. On nazwał nową dziedzinę wiedzy Nauką Organizacji i Kierownictwa. W przeciwieństwie do Taylora badał pracę zespołową zorganizowaną jako całość. W rezultacie doszedł do wniosku, że głównym problemem organizacji pracy zespołów robotniczych jest scharmonizowanie ich poszczególnych części w jedną całość, i na tej podstawie sformułował dwie zasady: zasadę harmonii doboru i zasadę harmonii działania organów pracy zbiorowej. Harmonie te Adamiecki pojmował w dwóch układach: w układzie społecznym (ludzie między sobą) i w układzie technicznym (ludzie w porównaniu z rzeczowymi warunkami i środkami pracy). Narzędziem pomocniczym były tu tzw. harmonogramy, które rozkładały dane czynności w czasie. Harmonogramy te podwyższały stopień zorganizowanych działań wielopodmiotowych, wprowadzając do budowy tych działań pewne zasady zapewniające zgodność poczynań wszystkich zespołów realizujących jedno ogólne zadanie. Prawo harmonii Adamieckiego można zdefiniować następująco. Jeżeli praca wykonywana jest przez kilka jednostek lub zespołów to otrzymuje się tym lepszy skutek ekonomiczny im dokładniej dobrane są do siebie współpracujące zespoły bądź jednostki i im dokładniej uzgodnione są czasy ich działania.

Zasługą Adamieckiego jest sformułowanie następujących praw:

1. Prawo podziału pracy - polegające na zróżnicowaniu funkcji; wprowadza tu też podział pracy na kierowniczą i wykonawczą.

2. Prawo koncentracji - polegające na zintegrowaniu funkcji jednakowych.

3. Prawo optymalnych produkcji - wychodził z założenia, że żadna działalność wytwórcza nie może przekroczyć pewnego optymalnego punktu. Przekroczenie go mimo zwiększenia nakładów nie przyniesie wzrostu efektów ekonomicznych.

4. Prawo inercji przyzwyczajeń i prawo przekory - twierdził, iż w przypadku wprowadzania ulepszeń organizacyjnych, trzeba liczyć się z oporami ludzi, których pracę będzie się usprawniać. Dlatego postuluje wprowadzenie ulepszeń stopniowo, gdyż w innym wypadku powstaną zbyt duże straty z powodu pokonywania oporów.

---