Diagnostyka scyntygraficzna

Medycyna nuklearna

-metody stosowane w medycynie nuklearnej są metodami obrazowymi

-techniki stosowane w badaniach radiozotopowych mają czynnościowy

-na podstawie uzyskanych wyników można okreslić wybraną funkcję

Techniki radiozotopowe polegają na podaniu badanemu radiofarmaceutyku i śledzeniu jego

Przemian w badanym narządzie.

Wzależności od charakteru radiofarmaceutyku badana jest ściśle określona funkcja narządu.

RADIOFARMACEUTYKIEM NAZYWANY ZWIĄZEK,KTÓRY ZAWIERA RADIOZOTOP W SWOJEJ CZĄSTECZCE.

TECZNICZNE KRYTERIA KLASYFIKACJI BADAŃ SCYNTYGRAFICZNYCH

Techniki badania rozkładu wskaźnika radiozotopowego w scyntygrafii

-emisji pojedynczego fotonu-SPE (single photon emission)

-emisji pozytonu (positon Emission)

TECHNIKA EMISJI POJEDYNCZEGOFOTONU - SPE

slajd

TECHNIKA EMISJI POZYTONU - PE

SLAJD

Sposoby odwzorowania geometrii rozkładu wskaźnika radiozotopowego

PLANETARNE- rzut na płaszczyznę (2-wymiarowe)

PRZESTRZENNE- rekontruowane (3 -wymiarowe)

Ujęcie z punktu widzenia procesu

Przebieg procesu w czasie (tzw.badanie dynamiczne).

Ustalony w wyniku procesu rozkład wskaźnika (tzw.badanie statyczne).

Zastosowania technik radiozotopowych - przebieg przedoperacyjny.

Scyntygrafia perfuzyjna serca

Scyntygrafia lokalizacyjna przytarczyc

Scyntygrafia lokalizacyjna zmian nowotworowych:

-pochodne somatostatyny

-cytrynian galu

-PET

Poszukiwanie miejsca krwawienia z przewodu pokarmowego

Scyntygrafia perfuzyjna płuc

Scyntygrafia dróg żółciowych

Poszukiwanie stanów zapalnych

PRZEBIEG POOPERACYJNY

SCYNTYGRAFIA SERCA

Scyntygrafia perfuzyjna - wskazania

Diagnostyka CHNW

Kwalifikacja pacjentów do zabiegów rewaskularyzacyjnych

Ocena skuteczności zabiegu

Ocena ukrwienia serca przed nie kardiologicznymi zabiegami operacyjnymi

Ocena rokowania u pacjentów ze znaną CHNW

Monitorowanie leczenia ( chemioterapia)

Choroba niedokrwienna serca

Pierwszym badaniem diagnostycznym jest EKG w trakcie próby wysiłkowej

Badanie scyntygraficzne jest wskazane u chorych, u których test wysiłkowy jest niemożliwy do wykonywania (testy farmakologiczne )lub interpretacja EKG jest niepewna.

U chorych ,u których występuje rozbieżnośćmiędzy wynikiem EKG i obrazem klinicznym.

DIAGNOSTYKA UKRWIENIA MIĘŚNIA SERCOWEGO

Ocena perfuzji:

• 201 TI

• 82RB

• 99mTc-sestamibi

• 99mTc-tetrofomina

• 13N-NH3

• 15O-H2O

Ocena zawału

-99mTc-pirofosforany

-111In-przciwciała antymiozynowe

slajd

Scyntygrafia perfuzyjna slajd!!!

Ocena rezerwy wieńcowej-uwidocznienie regionalnej perfuzjii mięśnia sercowego w warunkach spoczynkowych i podczas wysiłku fizycznego.

NIEDOKRWIENIE= ubytek perfuzji obecny w wysiłku,nie obecny w spoczynku

BLIZNA= trwały ubytek perfuzji widoczny w warunkach spoczynkowych i wysiłkowych

SCYNTYGRAFIA PERFUZYJNA identfikuje pacjentów wyskokiego ryzyka CHNWnu z

-Obecność odwracalnego ubytku perfuzji- u 19% pacjentów w okresie okołooperacyjnym przechodzi incydenty wieńcowe

-U pacjentów z prawidłowym obrazem scyntygrafii perfuzyjnej -incydenty wieńcowe notowanesą u 1% przypadków.

-Ryzyko zgonu z przyczyn sercowych w ciągu roku ,u pacjentów z prawidłowym obrazem perfuzyjnym serca wynosi<1%

-Ryzyko zgonu z przyczyn sercowych w ciągu roku,u pacjentów z nieprawidłowym obrazem perfuzji jest 14 razy większe.

PRZYTARCZYCE

Anatomia przytarczyc

4 przytarczyce ( 84% przypadków)

• GÓRNE prawie zawsze połozone na tylnej powierzchni tarczycy

• DOLNE różna lokalizacja

Tylna powierzchnia tarczycy

Ponżej tarczycy

Śródpiersie

EKTOPIA 10%przypadków

Zastosowanie technik radiozotopowych

Diagnostyka lokalizacyjna w nadczyności przytarczyc

- przedoperacyjna ocena połozenia patologicznego gruczołu (wykluczenie ektopii)

• lokalizacja nadczynnych przytarczyc w przypadkach przetrwałej lub nawrotoweej nadczynności

• śródoperacyjna lokalizacja przytarczycy-zastosowanie sondy scyntylacyjnej

POCHODNE SOMATOSTATYNY

111- In Octreoscan (podtyp 2,5)

Lanreotyd (podtyp 1-5)

Depreotyd (podtyp 2,3 i 5)

OCTRESCAN

Wskazania:

• lokalizacja położenia zmiany pierwotnej (rakowiak oskrzela)

• badania chorych po zabiegach operacyjnych (guzy typu APUDOMA)

• guzy nieoperacyjne -ocena możliwości leczenia pochodnymi somatostatyny

Badanie scyntygraficzne po badaniu Octreoscanu pozwala na wykonanie badania całego ciała.

Czułośc w rozpoznawaniu zmian przerzutowych >90% ,w rozpoznaniu ogniska pierwotnego 80%.

POZYTRONOWA TOMOGRAFIA EMISIJNA PET

Badania kliniczne PET

Kardiologia 10%

Neurologia 10%

Onkologia 80%

Większość badań klinicznych przeprowadzanych obecnie obrazuje metabolizm glukozy

18 F-FDG u pacjentów onkologicznych.

• 70% całe ciało

• 20% organ

• 10% mózg

ZNACZNIKI W ONKOLOGII

Metoda PET pozwala na ocenę każdego z trzech podstawowych fenotypów onkologicznych:

• wzrost syntezy DNA

• wzrost transportu i syntezy białek

• wzrost zużycia glukozy

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA PET

• GUZ LITY PŁUC w różnicowaniu zmiana złośliwa/łagodna

• RAK NIE-DROBNOKOMÓRKOWYM PŁUC przed decyzją o leczeniu operacyjnym lub chemioterapią

• GUZ MÓZGU (glejak) po leczeniu operacyjnym i /lub radioterapii ,w przypadkun podejrzenia odrostu guza ,jeśli inne badania obrazowe są niejednoznaczme

• STAN PO LECZENIU RAKA JELITA GRUBEGO I ODBYTNICY ,jeśli obraz kliniczy wskazuje na możliwość wznowy procesu nowotworowego

• BADANIE CHORYCH NA RAKA JELITA GRUBEGO O ODBYTNICYz podejrzeniem zmian przerzutowych do wątroby lub płuc ,jeśli planowane jest leczenie operacyjne

• CZERNIAK PRZED PLANOWANYM LECZENIEM OPERACYJNYM (celem wykluczenia zmian przerzutowych)

• PADACZKA ,PRZED PLANOWANYM LECZENIEM OPERACYJNYM (niejednoznaczna lokalizacja ogniska w innych badaniach)

• RAK SUTKA -staging

• CHOROBA NIEDOKRWIENNA SERCA I OBJAWY NIEWYDOLNOŚCI LEWEJ KOMORYprzed planowanym leczeniem rewaskularyzacyjnym,jeśli inne badania diagnostyczne nie pozwalają na okreslenie żywności i niedokrwionej okolicy miokardium

• RAKA JAMY USTNEJ ,PRZEŁYKU , celem określenia stopnia zaawansowania choroby przed leczeniem operacyjnym ,chemioterapią lub radioterapia

• WZNOWA RAKA JAJNIKAjesli inne badania obrazowe i stęzenia markerów nowotworowych są niejednoznaczne

• RAK SZYJKI MACICY okreslenie stopnia zaawansowania choroby,przed planowaną radioterapią

• RAKA ŻOŁĄDKA określenie stopnia zaawansowania choroby przed planowanym leczeniem operacyjnym

• RAK TARCZYCYpo uprzednim leczeniu ,jeśli stwierdza się wzrost stęzenia tyreoglobuliny i prawidłowy wynik scyntygraficzny całego ciała po podaniu 131 L

PET-wpływ na proces leczenia

EFEKTYWNOŚĆ - badanie całego ciała naraz zastępuje konieczniść wielu pojedynczych badań,co wpływa na decoliczne moyzje w procesie terapii

WCZESNE WYKRYCIE ,LOKALIZACJA I KLASYFIKACJA CHOROBY-zmiany metaboliczne można wykryć na długo przed uwidocznieniem się zmian struktruralnych

BARDZIEJ EFEKTYWNE LECZENIE - lepszy wybór i monitorowanie leczenia ,bardziej czułe i ilościowe badania kontrolne

DOKŁADNIEJSZA DIAGNOZA- PET wykrywa pewne typy nowotworów ,precyzyjniej niż inne metody diagnostyki

ZASTOSOWANIA TECHNIK RADIOZOTOPOWYCH - PRZEBIEG POOPERACYJNY

Scyntygrafia perfuzyjna płuc

Scyntygrafia dróg żółciowych

Poszukiwanie stanów zapalnych

SCYNTYGRAFIA PŁUC

SCYNTYGRAFIA PERFUZYJNA

Preparaty:

• makroagregaty

• mikrosfery

• roztwór wodny 133 Xe

SCYNTYGRAFIA WENTYLACYJNA PŁUC

Gazy

• 133Xe

• 81mKr

AEROZOLE

• cząsteczki białkowe

PSEUDOGAZY

• technegaz

Techniki badania :

- Planarna

• SPECT

Przygotowanie pacjenta

Wykonanie „świeżego ”RTG klp

RTG - wyklucza szereg schorzeń prowadzących do zaburzeń perfuzji o innym podłozu:

• zapalenie płuc

• pneumothorax

• inne

Wskazania:

• podejrzenie zatorowości płucnej

• ocena skuteczności leczenia zatorowości płucnej

• choroby nowotworowe -ocena przedoperacyjna

• zwłóknienia -ocena rozległości zmian

• różnicowanie pierwotne /wtórne nadciśnienie płucne

• niektóre wady- zwęzenie jednej z t.płucnych ,hipoplazja

Przeciwskazania względne :

• ciąża

• karmienie piersia

• brak współpracy pacjenta przy badaniu (badanie wentylacyjne)

Kryteria opisu-postępowanie

PRAWDOPODOBIEŃSTWO

WYSOKIE POŚREDNIE NISKIE

ROZPOZNAWANIE ZP DALSZA DIAGNOSTYKA RACZEJ NIE ZP

DOPPLER ukł.żylnego

CT spiralne

Angiografia

SCYNTYGRAFIA DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

Radioarmaceutyki stosowane w badaniach dróg żółciowych:

• POCHODNE KWASU OCTOWEGO ,wychwytywane z krwi i wydzielanie do żółci (HIDA,HEP IDA,IDA,inne)

• Pozwalają na ocenę czynności komórek wątrobowych i dróg żółciowych.

NIEDROZNOŚĆ DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

Badanie scyntygraficzne jest metodą z wyboru w ocenie drożnośći dróg żółciowych:

• czułość scyntygrafii 95%

• badanie może być wykonane krótko po usunięciu przeszkody,badanie USG po co najmniej 72 godzinach

OSTRE ZAPALENIE PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO

Czułość badań diagnostycznych

• techniki diagnostyczne :US<TK<scyntygrafia

• czułość badania scyntygraficznego przewyższa inne metody diagnostyczne-wynosi ponad 95%

• czułość badania USG- 80-86%(24%):

kamica

pogrubienie ściany

objaw Murphy'ego

• czułość badania TK-80% (jednym objawem patognomonicznym jest obecność pecherzyków gazu).

Swoistość badań diagnostycznych

USG 60-64%

TK 60-64%

Scyntygrafia 93-96%

Transplantacja wątroby- znaczenie badań radiozotopowych

Uznaną metodą jest scyntygrafia układu żółciowego:

• ocena funkcji przeszczepu

• ocena zaburzeń naczyniowych

• ocena zaburzeń w zakresie dróg żółciowych.

Przebieg prawidłowego badania:

• śladowa radioaktywność w rzucie serca 5 min. Po podaniu znacznika

• najwyższa radioaktywności w rzucie dróg żółciowych do 30 min.badania.

Powikłania naczyniowe w przeszczepionej wątrobie:

• niedrożność tętnicy - ognisko/obszar braku gromadzeniu znacznika(przy braku zmian ogniskowych w badaniu USG)

• zakrzepica żyły wątrobowej :

Powiększony „gorący” płat ogoniasty.

Przeszczep wątroby - powikłania zapalne

Badanie nieswoiste ( po podaniu HIDA):

• utrzymująca się radioaktywność we krwi

• znacznie obniżone gromadzenie znacznika w obrębie wątroby (objawy zbliżone do odrzutu).

Powikłania z zakresu dróg żółciowych związane są :

• z niedrożnością przewodów żółciowych

• z wyciekiem żółci

• cholestaza wewnątrz -wątrobowa (po podaniu HIDA):

- wysokie gromadzenie znacznika w obrębie wątroby

- brak uwidocznienia dużych przewodów żółciowych

- brak gromadzenia znacznika w jelitach do 24 godz.

• cholestazazawnątrz-wątrobowa :

- znacznie podwyższone gromadzenie znacznika w określonej części wątroby

- wysokie gromadzenie znacznika w rzucie głównych przewodów

odprowadzających

• ograniczenie lub brak wydzielania żółci do jelit ( do 24 godz.).

Wyciek żółci

Badanie scyntygraficzne jest jednym nie inwazyjnym badaniem diagnostycznym.

Czułość 87% , swoistośc 100%.

Stwierdzenie powikłania jest możliwe jeśli objętość żółci wynosi 2-3 ml.

ODRZUT PRZESZCZEPU

Jest częstym powikłaniem przeszczepu.

W badaniu scyntygraficznym stwierdza się :

• uszkodzenie wydzielania znacznika przez hepatocyty

• utrzymująca się radioaktywność krwi

• wydłużenie czasu przejścia ( fazy miąszowej).

Rozpoznanie jest możliwe po wykluczeniu innych powikłań (naczyniowych ,z zakresu dróg żółciowych ,zapalnych).

Podstawowe radiofarmaceutyki w diagnostyce zapaleń

67Ga -cytrynian

111 In- leukocyty

99m Tc - HMPAO- leukocyty

99m Tc- MoAb(Fab') przeciwko granulocytom

NAPROMIENIOWANIE PACJENTA

CT j.brzusznej 20 mSv

Arteriografia 18 mSv

Scyntygrafia kości 5 mSv

PET serce , mózg 5 mSv

---