ZAGADNIENIA

1. Pojęcie polityki spójności.

Polityka spójności Unii Europejskiej (Cohesion Policy) - Unia Europejska dąży w swojej polityce regionalnej do podwyższenia poziomu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej (przestrzennej). Każda z tych spójności jest analizowana w układzie państw oraz regionów typu NUTS II i NUTS III. Spójność gospodarcza jest mierzona za pomocą produktu krajowego brutto na mieszkańca, uwzględniając parytet siły nabywczej. Wzrost spójności gospodarczej polega na zmniejszeniu zróżnicowań w poziomie rozwoju gospodarczego pomiędzy obszarami bogatymi a biednymi. Spójność społeczna jest mierzona za pomocą wskaźnika stopy bezrobocia, ale coraz częściej jako miernik uwzględnia się stopę partycypacji (miernik określający, jaka część ludności w wieku produkcyjnym znajduje zatrudnienie). Wzrost spójności społecznej polega na zmniejszaniu zróżnicowań w wykorzystaniu kapitału ludzkiego pomiędzy poszczególnymi obszarami. Spójność terytorialna (przestrzenna) jest mierzona czasem przejazdu do danego obszaru komunikacją lotniczą, drogową i kolejową. Używa się także wskaźnika ilości konsumentów osiąganych w danych czasie. Wzrost spójności terytorialnej (przestrzennej) polega na eliminowaniu barier dostępności do regionów peryferyjnych poprzez ich lepsze powiązanie z obszarami centralnymi Wspólnoty.

Jest to polityka ustanowiona Traktatem o Wspólnocie Europejskiej (art. 158) służąca wzmacnianiu spójności gospodarczej i społecznej w Unii Europejskiej poprzez zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów lub wysp najmniej uprzywilejowanych, w tym stref wiejskich.

2. Scharakteryzuj klasyfikację NUTS (Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych).

Obszar Unii Europejskiej podzielony jest na tzw. NUTS-y, czyli obszary, których wytypowanie i nazwanie ułatwia wybór regionów, które potrzebują wsparcia. NUTS, czyli Nomenclature of Units for Territorial Statistics, to po polsku Nomenklatura Jednostek Statystyki Terytorialnej. W Unii Europejskiej istnieje pięć poziomów tej klasyfikacji i obejmują one całe terytorium Unii Europejskiej. Jednostki typu NUTS były także wyznaczane w krajach starających się o wejście do Unii Europejskiej. Poniżej możesz zapoznać się ze znaczeniami poszczególnych jednostek NUTS na przykładzie Polski (w nawiasach podana jest liczba poszczególnych jednostek każdego z wyżej wymienionych rodzajów w Polsce):

NUTS 1 - regiony - grupujące województwa (6),

NUTS 2 - województwa (16),

NUTS 3 - podregiony - zgrupowanie kilku powiatów (45),

NUTS 4 - powiaty i miasta na prawach powiatu (379),

NUTS 5 - gminy (2489)

Podział ten jest bardzo ważny, gdyż dzięki niemu możliwe jest porównywanie różnych danych statystycznych w różnych krajach (np. bezrobocia, poziomu życia, itp.). Poza tym, to właśnie NUTS wykorzystywane są do określenia obszarów problemowych, czyli tych, które mogą otrzymać wsparcie finansowe Unii.

3. Etapy polityki spójności.

Decyzję dotyczącą budżetu funduszy strukturalnych oraz zasad jego wykorzystania podejmuje Rada i Parlament Europejski

2. W ścisłej współpracy z państwami członkowskimi Komisja proponuje Strategiczne Wytyczne wspólnoty na temat spójności. Jest to fundament polityki nadający jej strategiczny wymiar. Wytyczne gwarantują dostosowanie swoich programów do priorytetów Unii.

3. W stałym dialogu z komisją, każde państwo członkowskie przygotowuje Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia zgodne ze Strategicznymi Wytycznymi

4.Komisja zatwierdza NSRO oraz każdy program operacyjny. Programy operacyjne prezentują priorytety państwa oraz sposób w jaki będzie ono realizowało cały okres programowania

5. Po podjęciu przez Komisję decyzji w sprawie programów operacyjnych państwa członkowskie i regiony rozpoczynają wdrażanie programów, to znaczy zatwierdzają tysiące projektów, które będą realizowane każdego roku, monitorują je i ewaluują.

6. Komisja uruchamia wydatki (żeby pomóc państwom członkowskim rozpocząć realizację programów)

7. Komisja pokrywa wydatki potwierdzone przez poszczególne państwa członkowskie

8. Komisja wraz z każdym państwem członkowskim uczestniczy w monitorowaniu każdego programu operacyjnego.

9. Komisja i państwa członkowskie przedkładają raporty strategiczne przez cały okres programowania 2007- 2013

4. Poziomy statystyczne w Polsce.

Obecnie Nomenklatura Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych jest rozpatrywana na 5 poziomach klasyfikacji i wykorzystuje się ją głownie w procesie gromadzenia informacji, prowadzenia badań statystycznych i udostępniania ich wy­ników w podziałach regionalnych. Należy jednak nadmienić, że siatka NUTS nie jest stała i ulega zmianom. Czasami są one dokonywane ze względu na kwestie rozwoju regionalnego i ewentualnego jego wsparcia.

Z inicjatywy Komisji Europejskiej w lutym 2001 roku przedstawiono projekt Rozporządzenia o utworzeniu jednolitej kla­syfikacji NUTS, który jest obecnie przedmiotem konsultacji z państwami członkowskimi UE. Postanowiono ujednolicić status prawny NUTS. Celem rozporządzenia jest kwestia ujednolicenia i harmonizacji klasyfikacji NUTS, jak również uprawomocnienia obecnego podziału. Jest wiele zróżnicowań na poziomie II (NUTS II). Regiony te są zróżnicowane pod względem liczby ludności, gęstości zaludnienia, powierzchni, rozwoju gospodarczego, sto­py bezrobocia.

Podsumowując, jednostki terytorialne zgodnie z podziałem NUTS w Polsce zostały podzielone na 5 poziomów: 3 poziomy regionalne i 2 poziomy lokalne:

Poziom regionalny obejmuje swoim zasięgiem:

Poziom l (NUTS I) - obszar całego kraju

Poziom 2 (NUTS II) - województwa (regiony),

Poziom 3 (NUTS III) - podregiony (grupy powiatów).

Poziom lokalny obejmuje swoim zasięgiem:

Poziom 4 (NUTS IV)- powiaty

Poziom 5 (NUTS V)- gminy

5. Zróżnicowanie regionów w UE.

6. Omów strukturę funduszy UE.

7. W czym przejawia się realność polityki.

Polityka spójności, tak jak każda polityka może być polityką realną, jeśli zostaną spełnione warunki:

1. zostaną jasno określone jej cele

2. zabezpieczone zostaną środki finansowe do jej realizacji

3. będzie kapitał ludzki, który jest w stanie ją realizować

4. zabezpieczenie w środki techniczne

5. jej realizacja powinna być zauważalna przez każdego

8. Wyzwania, jakie stoją przed UE.

• kryzys finansowy na świecie

• zmiana globalnego układu sił

• wyścig technologiczny na świecie

• rozwój gospodarki oparty na wiedzy

• zmiany demograficzne

• zmiany klimatyczne w popycie i podaży energii

• solidarność wewnątrz Europy

• presje migracyjne

• bezpieczeństwo obywateli

9. Założenia odnowionej strategii lizbońskiej.

a) bardziej atrakcyjne miejsce dla inwestowania i pracy

- rozszerzenie i pogłębienie wspólnego rynku

- poprawa prawodawstwa europejskiego i krajowego

- stworzenie otwartych i konkurencyjnych rynków w obrębie Europy i poza nią

- rozszerzenie i poprawa infrastruktury europejskiej

b) wiedza i innowacje na rzecz wzrostu gospodarczego

- wzrost i poprawa inwestycji w dziedzinie badań i rozwoju

- pobudzenie innowacji, wykorzystanie ICT oraz zrównoważone wykorzystanie zasobów

- przyczynianie się do rozwoju silnej europejskiej bazy przemysłowej

c) tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy

- zaangażowanie większej liczby osób w aktywną działalność zawodową oraz modernizacja systemów zabezpieczeń socjalnych

- zwiększenie zdolności dostosowawczej pracowników i przedsiębiorstw oraz elastyczności rynków pracy

- wzrost inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepsze systemy edukacji i zdobywanie umiejętności

10. Strategie wytycznych dla spójności.

1. zwiększenie atrakcyjności Europy i jej regionów pod względem inwestycji i zatrudnienia

- rozszerzenie i poprawa infrastruktury transportowej

- wzmacnianie synergii między ochroną środowiska a wzrostem

- podjęcie kwestii intensywnego wykorzystywania tradycyjnych źródeł energii w Europie

2. poprawa poziomu wiedzy i innowacyjności na rzecz wzrostu

- zwiększenie i lepsze ukierunkowanie inwestycji w BRT

- ułatwianie innowacji i promowanie przedsiębiorczości

- promowanie społeczeństwa informacyjnego dla wszystkich

- poprawa dostępu do finansowania

3. zwiększenie liczby i poprawa jakości miejsc pracy

- przyciągnięcie na rynek pracy i przedłużenie aktywności zawodowej większej liczby osób oraz modernizacja systemów zabezpieczenia społecznego

- zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw oraz elastyczności rynku pracy

- zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i poprawę kwalifikacji

- zdolności administracyjne

- wspieranie dobrego poziomu zdrowia pracowników

11. Zasady polityki regionalnej UE.

- partnerstwa

- dodatkowości

- subsydiarności

- koncentracji

- programowania

- koordynacji

12. Cele polityki regionalnej na lata 2007 - 2013.

a) konwergencja- odnosi się do regionów, w których PKB na 1 mieszkańca wynosi mniej niż 75 % średniego PKB Wspólnoty. Natomiast z Funduszy Spójności kwalifikowane są te państwa członkowskie, w których PNB jest niższy niż 90 % średniej unijnej.

b) konkurencyjność i zatrudnienie w regionach- zmierza do wzmocnienia konkurencyjności i atrakcyjności regionów, jak również do zwiększenia zatrudnienia. Wyłączone są z niego regiony najsłabiej rozwinięte, które objęte zostały wsparciem w ramach celu konwergencja. Powyższy cel ma być osiągnięty poprzez:

- programy rozwoju, pomagające regionom w przewidywaniu i propagowaniu przemian gospodarczych poprzez innowacje i promowanie społeczeństwa opartego na wiedzy, przedsiębiorczości i ochronie środowiska

- zwiększenie liczby i poprawie jakości miejsc pracy dzięki przystosowaniu pracowników do zmian i inwestycjom w kapitał ludzki.

c) europejska współpraca terytorialna:

- umacnianie współpracy trans granicznej w drodze wspólnych inicjatyw na szczeblu lokalnym i regionalnym

- współpraca międzynarodowa służąca zintegrowaniu rozwojowi przestrzennemu

- międzyregionalna współpraca i wymiana doświadczeń

13. Źródła finansowania polityki regionalnej.

Działania w ramach polityki regionalnej podejmowane są dzięki finansowemu wsparciu pochodzącemu głównie z:

- dwóch funduszy strukturalnych (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego)

- Funduszu Spójności

Cel konwergencja	Cel konkurencyjność	Cel europejska współpraca terytorialna
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego	Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego	Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Europejski Fundusz Społeczny	Europejski Fundusz Społeczny	Europejski Fundusz Społeczny
Fundusz Spójności

14. Podstawowe zasady i założenia zreformowanej polityki spójności.

- utrzymanie dotychczasowej wagi i budżetu polityki spójności

- koncentracja działań na 3 nowych celach: Konwergencja, Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, Europejska współpraca terytorialna.

- bezpośrednie powiązanie polityki spójności z założeniami odnowionej Strategii Lizbońskiej

- ograniczenie funduszy strukturalnych do trzech tj.: EFRR, EFS, i FS.

15. Źródła dochodów budżetu UE.

- cła pobierane od towarów importowych z państw, które nie są członkami UE (tzw. tradycyjne zasoby własne Unii)

- dochody z VAT (czyli podatek od wartości dodanej) - jest to określony procent, który dane państwo ina zapłacić Unii od środków pochodzących z podatku VAT)

- środki uzależnione od dochodu narodowego każdego z państw członkowskich

A także:

- podatki od wynagrodzeń pracowników instytucji UE

- składki wpłacone przez państwa spoza UE do niektórych programów unijnych

- kary finansowe nakładane na przedsiębiorstwa za łamanie prawa konkurencji i innych przepisów

16. Podstawy prawne instrumentów służących realizacji polityki spójności na lata 2007 - 2013.

Podstawę prawną instrumentów służących realizacji polityki spójności w latach 2007-2013 stanowi pakiet 5 rozporządzeń przyjętych przez Radę i Parlament Europejski w lipcu 2006 r. Definiują one cel i zakres wsparcia w ramach poszczególnych funduszy.

Pakiet składa się z 1 ogólnego i 4 szczegółowych rozporządzeń:

- Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999

- Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie EFRR i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999

- Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady a dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie EFS i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999

- Rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające Fundusz Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) 1164/94

- Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT)

17. Zakres wsparcia finansowego z EFRR.

EFRR:

a) w ramach celu „konwergencji” koncentruje swoją pomoc na następujących obszarach:

- badania i rozwój technologiczny,

- społeczeństwo informacyjne,

- środowisko,

- zapobieganie ryzyku,

- turystyka,

- inwestycje transportowe,

- energia w tym sieci transeuropejskie,

- inwestycje w edukację,

- zdrowie,

- bezpośrednia pomoc na inwestycje w MŚP,

b) w ramach celu ,, regionalna konkurencyjność i zatrudnienie” kieruje swoją pomoc na:

- innowacje i gospodarkę opartą na wiedzy,

- działania prewencyjne w zakresie ochrony środowiska i zapobiegania ryzyku,

- dostęp poza największymi ośrodkami miejskimi, do usług transportowych i telekomunikacyjnych,

c) w ramach celu ,, europejska współpraca terytorialna” kieruje swoją pomoc na:

- rozwoju transgranicznych działań społeczno-gospodarczych,

- ustanowieniu i rozwoju współpracy międzynarodowej,

- wzmocnienie skuteczności polityki regionalnej.

18. Zadania Funduszu Spójności.

19. Obszary wsparcia z EFS.

a. transeuropejska sieć transportowa

b. ochrona środowiska naturalnego

c. dziedziny sprzyjające trwałemu rozwojowi i mające wyraźnie środowiskowy wymiar tj:

- efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii

- w dziedzinie transportu, oprócz sieci transeurop, koleji, żegluga śródlądowa i morska

- kontrola natężenia ruchu drogowego i lotniczego

- czysty transport miejski i zbiorcze rodzaje transportu

20. Finansowanie WPR.

a) Europejski Fundusz Gwarancji Rolny (EFGR), z którego finansowane są dopłaty bezpośrednie dla rolników i działania regulujące rynki rolne, takie jak środki interwencyjne i refundacje wywozowe,

b) Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), z którego finansowane są programy rozwoju obszarów wiejskich w państwach członkowskich

21. Cel utworzenia EFG.

22.Omów schemat polityki spójności UE.

23. Cel strategiczny Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia dla Polski.

24. Cele szczegółowe Strategicznych Ram Odniesienia dla Polski.

25. Podział środków przewidzianych do wydatkowania w ramach NSRO pomiędzy poszczególne

cele horyzontalne.

26. Wymień programy operacyjne.

27. Finansowanie NSS.

28. Relacje między priorytetami określonymi w SWW, a horyzontalnymi celami szczegółowymi

NSRO.

29. Strategia komunikacji funduszy europejskich w Polsce w ramach NSS na lata 2007 - 2013.

---