Prejudycja

Tematem naszej prezentacji jest prejudycja. Zaczniemy od przedstawienia najpierw samego zagadnienia. A więc:

Co to jest Prejudycja?(ja)

Sądy krajowe w każdym państwie UE są odpowiedzialne za zapewnienie właściwego stosowania prawa UE w danym kraju. Istnieje jednak ryzyko odmiennej interpretacji prawa UE przez sądy w różnych krajach.

Aby temu zapobiec, wprowadzono procedurę „orzeczeń w trybie prejudycjalnym”. Jeżeli sąd krajowy ma wątpliwości co do wykładni lub ważności danego aktu prawa UE, może - a niekiedy musi - zwrócić się o poradę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Poradę tę określa się jako „orzeczenie w trybie prejudycjalnym".

Jaka jest rola Trybunału w procedurze prejudycjalnej?

Rola Trybunału w procedurze prejudycjalnej polega na dokonywaniu wykładni prawa Unii lub orzekaniu w przedmiocie jego ważności, nie zaś na stosowaniu tego prawa do stanu faktycznego leżącego u podstaw postępowania przed sądem krajowym, gdyż to zadanie należy do właściwości sądu krajowego. Do Trybunału nie należy orzekanie ani w przedmiocie kwestii faktycznych podniesionych w ramach sporu przed sądem krajowym, ani w przedmiocie różnic w opiniach na temat wykładni lub stosowania przepisów prawa krajowego. Trybunał orzeka w przedmiocie wykładni lub ważności prawa Unii, dokładając wysiłków, by udzielona przez niego odpowiedź była pomocna w rozwiązaniu sporu, lecz do sądu krajowego należy wyciągnięcie z niej odpowiednich wniosków, w tym - w razie potrzeby - podjęcie decyzji o niestosowaniu danego przepisu prawa krajowego.

Jak długo trwa odpowiedź TS?(ja)

Średni czas rozpoznania przez Trybunał Sprawiedliwości pytania prawnego w trybie prejudycjalnym wynosi obecnie około 20 miesięcy. Wprawdzie przewidziana została możliwość wprowadzenia trybu przyspieszonego lecz ma on charakter szczególny i nie dotyczy wszystkich spraw. Statut Trybunału Sprawiedliwości obligując sąd państwa członkowskiego, który przekazał sprawę do Trybunału, do zawieszenia postępowania do czasu uzyskania orzeczenia w trybie prejudycjalnym, co zmusza do oczekiwania na rozstrzygnięcie sądu krajowego przez wiele miesięcy.

Etap postępowania, na którym należy przedłożyć pytanie prejudycjalne

Sąd krajowy może skierować do Trybunału pytanie prejudycjalne natychmiast po stwierdzeniu, że orzeczenie w przedmiocie zagadnienia lub zagadnień interpretacyjnych albo ważności jest niezbędne do wydania przez niego wyroku; sąd ten najlepiej może ocenić, na jakim etapie postępowania należy skierować takie pytanie.

Pożądane jest jednak, aby decyzja o przekazaniu pytania prejudycjalnego została podjęta na takim etapie postępowania, na którym sąd krajowy jest w stanie określić faktyczne i prawne ramy problemu, tak aby Trybunał dysponował wszelkimi danymi niezbędnymi do zbadania, w stosowanym przypadku, czy prawo Unii ma zastosowanie do postępowania przed sądem krajowym. Względy sprawności postępowania przemawiałyby również za tym, aby pytanie prejudycjalne było przekazywane dopiero po wysłuchaniu obydwu stron.

Jaka jest forma odesłania prejudycjalnego(ja)

Orzeczenie, na podstawie którego sąd krajowy przedkłada Trybunałowi pytanie prejudycjalne może zostać wydane w dowolnej formie przewidzianej przez prawo krajowe. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że dokument ten stanowi podstawę postępowania przed Trybunałem i że Trybunał musi tym samym dysponować danymi pozwalającymi mu udzielić sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi. Poza tym, wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest jedynym dokumentem przekazywanym podmiotom uprawnionym do przedkładania Trybunałowi uwag, zwłaszcza państwom członkowskim i instytucjom, oraz przekładanym na inne języki.

Ze względu na konieczność dokonania przekładu wniosku, powinien on być zredagowany w sposób prosty, jasny i precyzyjny oraz nie zawierać zbędnych danych.

Do przedstawienia we właściwy sposób ram wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wystarcza często dokument nieprzekraczający dziesięciu stron. Przy zachowaniu wymogu lapidarności, postanowienie odsyłające musi jednakże być wystarczająco kompletne i zawierać wszelkie istotne informacje pozwalające Trybunałowi oraz podmiotom uprawnionym do przedkładania uwag właściwie zrozumieć ramy faktyczne i prawne postępowania przed sądem krajowym. W szczególności, postanowienie odsyłające powinno:

— zawierać zwięzłe przedstawienie przedmiotu sporu oraz ustaleń co do istotnych okoliczności faktycznych lub co najmniej wyjaśniać założenia faktyczne, na których oparte zostało pytanie prejudycjalne;

— przytaczać brzmienie mających zastosowanie krajowych przepisów oraz wskazywać, w razie potrzeby, istotne dla sprawy orzecznictwo krajowe, podając w każdym przypadku dokładne odniesienia

— wskazywać możliwie najdokładniej istotne dla sprawy przepisy prawa Unii;

— podawać powody, dla których sąd krajowy zwraca się z pytaniem o wykładnię lub ważność określonych przepisów prawa Unii oraz związek między tymi przepisami a ustawodawstwem krajowym mającym zastosowanie do sporu przed sądem krajowym;

— zawierać, w razie potrzeby, streszczenie istoty głównych argumentów stron postępowania przed sądem krajowym.

Skutki odesłania prejudycjalnego dla postępowania przed sądem krajowym

Skierowanie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym powoduje zawieszenie postępowania przed sądem krajowym do czasu wydania przez Trybunał orzeczenia.

Sąd krajowy zachowuje niemniej uprawnienie do stosowania różnego rodzaju środków zabezpieczających, zwłaszcza w przypadku wniosku o dokonanie oceny ważności.

Koszty postępowania i pomoc w zakresie kosztów postępowania(ja)

Postępowanie prejudycjalne przed Trybunałem jest bezpłatne, a Trybunał nie rozstrzyga o kosztach stron postępowania przed sądem krajowym

; rozstrzyganie o tych kosztach należy do sądu krajowego.

Przesłanki zastosowania pilnego trybu prejudycjalnego

Pilny tryb prejudycjalny może zostać zastosowany wyłącznie w odniesieniu do dziedzin objętych tytułem V części trzeciej TFUE, regulującej zagadnienia dotyczące przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. O zastosowaniu omawianego trybu decyduje Trybunał. Co do zasady, decyzja taka jest podejmowana wyłącznie na podstawie uzasadnionego wniosku sądu krajowego. W wyjątkowych okolicznościach Trybunał może z urzędu zdecydować o poddaniu odesłania rozpoznaniu w pilnym trybie prejudycjalnym, jeżeli wydaje się to konieczne. Pilny tryb prejudycjalny upraszcza poszczególne etapy postępowania przed Trybunałem, ale jego zastosowanie wiąże się zarówno poważnymi ograniczeniami zarówno dla Trybunału, jak i dla stron i innych zainteresowanych podmiotów, które uczestniczą w postępowaniu, w szczególności dla państw członkowskich. O zastosowanie tego trybu można więc wnosić wyłącznie w okolicznościach wskazujących jednoznacznie na konieczność wydania przez Trybunał rozstrzygnięcia w przedmiocie odesłania w jak najkrótszym terminie. Choć nie jest możliwe wyliczenie niniejszym w wyczerpujący sposób takich sytuacji przede wszystkim ze względu na zróżnicowany i rozwojowy charakter przepisów Unii regulujących zagadnienia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, sąd krajowy mógłby, tytułem przykładu, rozważyć złożenie wniosku o zastosowanie pilnego trybu prejudycjalnego w następujących sytuacjach:

- w przewidzianym w art. 267 akapit czwarty TFUE przypadku osoby pozbawionej wolności, jeżeli odpowiedź na zadane pytanie jest rozstrzygająca dla oceny sytuacji prawnej tej osoby lub - w przypadku sporu dotyczącego władzy rodzicielskiej lub opieki nad dzieckiem.

Wniosek o zastosowanie pilnego trybu prejudycjalnego (ja)

W celu umożliwienia Trybunałowi podjęcia szybkiej decyzji co do tego, czy należy zastosować pilny prejudycjalny, wniosek powinien wskazywać elementy stanu faktycznego i prawnego dowodzące tej pilności, a w szczególności zagrożenie wynikające z rozpoznania odesłania w zwykłym trybie prejudycjalnym. W miarę możliwości sąd krajowy powinien przedstawić w sposób zwięzły swoje stanowisko w przedmiocie odpowiedzi, jakiej należy udzielić na zadane pytanie lub pytania. Takie wskazanie ułatwia zajęcie stanowiska przez strony i inne podmioty, które uczestniczą w postępowaniu, a także decyzję Trybunału, przyczyniając się tym samym do szybkiego przebiegu postępowania.

Wymiana informacji między Trybunałem, sądem krajowym i stronami

Do celów komunikowania się z sądem krajowym i stronami postępowania przed nim, sądy krajowe, które składają wnioski o zastosowanie pilnego trybu prejudycjalnego powinny wskazać adres poczty elektronicznej, ewentualnie numer telefaksu, którego Trybunał mógłby używać oraz adresy poczty elektronicznej, ewentualnie numery telefaksu przedstawicieli stron sporu. {{}}

Pytania prejudycjalne

Sprawa Magoory (C-414/07) dotyczyła wprowadzonych w polskim prawie wyłączeń w odliczeniu podatku VAT związanego z zakupem paliwa do samochodów używanych w ramach prowadzonej działalności.

W marcu 2005 roku spółka Magoora z Krakowa zawarła umowę leasingu operacyjnego samochodu z homologacją ciężarową, spełniającego wzór określony w ustawie o podatku VAT (wzór Lisaka). Uprawniało ją to do pełnego odliczania podatku VAT zawartego w cenie paliwa. Po znowelizowaniu art. 86 ust. 3 ustawy o podatku VAT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 22 sierpnia 2005 r., weszły w życie ograniczenia w odliczaniu podatku VAT, ponieważ użytkowany samochód nie spełniał nowej definicji samochodu ciężarowego.

Spółka wystąpiła do Naczelnika Urzędu Skarbowego z wnioskiem o udzielenie wiążącej interpretacji przepisów ustawy o podatku VAT w zakresie możliwości odliczania podatku VAT naliczonego przy zakupie paliwa do używanego samochodu. Spółka argumentowała, że nie powinna utracić prawa do odliczenia podatku VAT na podstawie art. 17 ust. 6 szóstej dyrektywy, która weszła w życie w Polsce w dniu jej przystąpienia do Unii Europejskiej, czyli w dniu 1 maja 2004 r.

Po otrzymaniu negatywnej interpretacji oraz po jej podtrzymaniu przez Izbę Skarbową w Krakowie, spółka wniosła pozew do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. Sąd zaś wystosował do Europejskiego Trybunał Sprawiedliwości pytanie prejudycjalne o wiążącą interpretacje prawa.

22 grudnia 2008 roku Europejski Trybunał Sprawiedliwości wydał wyrok w sprawie Magoora (C-414/07). ETS uznał, że art. 17 ust. 6 akapit drugi szóstej dyrektywy stoi na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie przy dokonywaniu transpozycji tej dyrektywy do prawa wewnętrznego uchyliło całość przepisów krajowych dotyczących ograniczeń prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy zakupie paliwa do samochodów używanych dla celów działalności podlegającej opodatkowaniu, zastępując je, w dniu wejścia w życie tej dyrektywy na swym terytorium, przepisami ustanawiającymi nowe kryteria w tym przedmiocie, jeżeli - co winien ocenić sąd krajowy - te ostatnie przepisy powodują rozszerzenie zakresu zastosowania wskazanych ograniczeń. Powyższy przepis w każdym razie stoi na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie zmieniło później swe ustawodawstwo, obowiązujące od wyżej wskazanego dnia, w sposób, który rozszerza zakres zastosowania tych ograniczeń w stosunku do sytuacji istniejącej przed tym dniem.

Po wydaniu wyroku przez ETS postępowanie w sprawie Magoory zostało przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wznowione. 3 kwietnia 2009 sąd ten wydał wyrok, w którym potwierdził, iż wprowadzone z dniem 1 maja 2004 r. nowe ograniczenia odliczania VAT od samochodów osobowych oraz paliwa do nich naruszyły prawo unijne i nie powinny być stosowane.

Nr sprawy		Data skargi	Podmioty	Podmiot stawiający pytanie prejudycjalne	Przedmiot / Pytanie	Stan sprawy	Rozstrzygnięcie
2005
C-313/05	22.06.05		Maciej Brzeziński p. Dyr. Izby Celnej w Warszawie	WSA w Warszawie	Czy sposób opodatkowania akcyzą w RP używanych samo-chodów osobowych sprowadzanych z UE jest zgodny z art. 25, 28 i 90 TWE oraz art. 3(3) dyrektywy Rady 92/12/EWG	Wyrok 18.01.07	Trybunał uznał, że akcyza w Polsce na samochody nie jest cłem w rozu-mieniu art. 25 TWE i regulacje akcy-zowe w Polsce są niezgodne z art. 90 TWE
2006
C-168/06	29.03.06		Ceramika Paradyż p. Dyr. Izby Skarbowej w Łodzi	WSA w Łodzi w sprawie 30% sankcyjnej stawki podatku VAT	Czy art. 2 I dyrektywy Rady 67/227/EWG w powiązaniu z art. 2, 10(1)(a) i 10(2) VI dyrektywy ws. harmonizacji podatków pośred-nich nie sprzeciwia się stosowanej 30% sankcyjnej stawce podatku VAT?	Wyrok 6.03.07	Trybunał uznał, że sprawa wykracza poza jego kompetencje
C-499/06	8.12.06		Halina Nerkowska p. ZUS	Sąd Okręgowy w Koszalinie w związku z odmową wypłaty przez ZUS renty inwalidzkiej z tytułu uszczerbku na zdrowiu powstałego w wyniku deportacji do d. ZSRR	Czy art. 18 TWE gwarantujący obywatelom UE swobodę prze-mieszczania się i rezydencji wyklucza uzależnienie prawa do świadczeń z art. 5 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych z 29.05.74 od warunku rezydencji w Polsce?	Wyrok 22.05.08	Trybunał uznał, że Polskie regulacje naruszają treść art. 18(1) TWE

---