FINANSE PUBLICZNE I RYNKI FINANSOWE - WYKŁADY.
Wykład z 20.04.2013 r.
Procedury ostrożnościowe i sanacyjne zawarte w ustawie o finansach publicznych
Są trzy progi krytyczne, wyznacznikiem progu jest relacja PDP do PKB:
Pierwszy próg jest wtedy kiedy ta relacja będzie większa niż 50% ale nie większa niż 55%.
Drugi próg - kiedy relacja jest większa niż 55% ale mniejsza niż 60%.
Trzeci próg - kiedy ta relacja jest równa lub większa niż 60%.
Dla każdego z tych progów przewidziane są ograniczenia które dotyczą i budżetu państwa i budżetu jednostek samorządu terytorialnego dział II, rozdział 3 ustawy o finansach publicznych.
Praca domowa
Sprawdzić wielkość PDP w ostatnich trzech latach - strona GUS lub MF.
Jaka jest relacja PDP do PKB na koniec ubiegłego roku.
Gmina jest podstawową jednostką, najstarszą, zarówno najbogatszą jeśli chodzi o przejawy związane z finansami publicznymi . Przepisy są takie same.
W Polsce jest niecałe 2500 gmin + 300 powiatów i 16 województw.
Różnorodność gmin, wpływ na dochody i wydatki:
Status (razem 2479)
Wiejskie (1576) ↓
Miejsko wiejskie ( 597) ↑
Miejskie (307) ~
[Miasta na prawach powiatu : 65 ]
[dzielnice Warszawy : 18 ]
Wielkość
Powierzchnia : 3 - 634 km2 (m. Gorówno Iław - m. w. Pisz)
Ludność : 1,3 - 1711,5 tys. (m. Krynica Morska - m. Warszawa)
Gęstość zaludnienia : 5 - 4152 mk/kw2 (w. Lutowiska - m. Świętochłowice. 13 km2) - - ↓
Położenie (góry, nizina, jeziora, morza)
Gospodarka (rolnictwo, przemysł, leśnictwo, turystyka)
Dochody budżetu ( na 1mk)
Dochody Własne, czyli te które są przypisane gminie w całości, które sama zbiera za pośrednictwem urzędu skarbowego w. Kleszczów 36073, w. Bolesław 156 (228x)
Dochody Ogółem, czyli to co gmina zabiera sama plus transfery z budżetu państw czyli dotacje i subwencje, w. Kleszczów 37206, w. Bolesław 856 (43 x)
Pozostałe jednostki samorządu:
Powiaty grodzkie (65. Miasta > 100 tys. mieszk. + byłe miasta wojewódzkie)
Powiaty ziemskie (314)
Województwa (16)
Zadania samorządu gminnego, z uwagi na odbiorcę możemy wyróżnić:
Jednostkowe
Grupowe
Powszechne
Zadania te można rozpatrywać w różnych układach . Patrząc na przeznaczenie środków co w efekcie otrzymujemy mówimy o zadaniach związanych z tymi wydatkami bieżącymi i inwestycyjnymi.
Gmina ma do wykonania zadania własne wśród których wyróżnia się zadania obowiązkowe (czyli te które trzeba wykonać) , zadania zlecone (jedne z zakresu administracji rządowej i inne zlecone gminnymi ustawami), zadania realizowane na mocy porozumienia (bywają one nazywane zadaniami powierzonymi i można wyróżnić tu dwie grupy a Mianowice te które gmina wykonuje w porozumieniu z administracją rządową i te które gmina wykonuje w porozumieniu z innymi jednostkami samorządowymi).
Finanse lokalne w finansach władzy publicznej
Powiązania budżetu państwa z budżetami lokalnymi.
Nie ma tutaj żadnego podporządkowania.
Występuje prawie 3000 budżetów publicznych , są to niezależne organizacje, instytucje.
Jeśli chodzi o zasilanie między budżetowe to:
Państwo przekazuje dwa rodzaje transferów a mianowicie dotacje i subwencje. To jest jedyny sposób w jaki państwo zasila gminy. Istnieje jeden przepływ pozorny wpłaty gmin najbogatszych ( „janosikowe”). Najbogatsze gminy dzielą się z innymi gminami w ten sposób że wpłacają do budżetu państwa czyli niby to zasila budżet państwa ale jest to kwota pozorna ponieważ Ministerstwo Finansów dzieli i przekazuje gminom najuboższym.
Oprócz tych transferów, następują normalne przepływy środków między władzą publiczną a podatnikiem.
PLANOWANIE I UCHWALANIE BUDŻETU GMINY
Jest to fragment procedury budżetowej.
Jeżeli chodzi o planowanie budżetowe w gminie zasady ogólne ustala ustawa o finansach publicznych, natomiast harmonogram prac i szczegóły uchwalają Rady Gmin.
Podobnie jak i w przypadku budżetu państwa jak i dla samorządowych, trzeba zaplanować rezerwy:
Rezerwa ogólna (przynajmniej 0,1% wydatków)
Rezerwa celowa (nie może przekroczyć 5% wydatków)
Pokrycie deficytu
Ograniczenia zadłużenia:
łączny limit zadłużenia
łączne zadłużenie na koniec roku nie może przekroczyć 60% dochodów
roczny limit zadłużenia
spłata kredytów i pożyczek w danym roku + kwoty poręczeń udzielonych + wykup obligacji przypadających na dany rok - nie mogą przekroczyć 15% dochodów
Oba te ograniczenia obowiązują do końca tego roku, ponieważ od przyszłego roku mają wejść zindywidualizowane wskaźniki dopuszczalnego zadłużenia. < -- art. 243 ustawy o finansach publicznych.
Zarys ustawowy - wydatki bieżące nie mogą być wyższe niż suma dochodów bieżących , nadwyżki lat ubiegłych i wolnych środków.
To są normalne ograniczenia.
Występuje również obostrzenia: a mianowicie gdy relacja PDP do PKB wejdzie w pierwszy próg kryzysowy czyli przekroczy 50%.
Uchwalanie budżetu
Jest zasada jeśli nie to jest , projekt budżetu przygotowuje wójt, prezydent. Może być również prowizorium , z tymże wyjścia tymczasowe mogą być do końca stycznia.
Trzy etapy:
Przekazanie projektu przez wójta do 15 listopada dwóm podmiotom:
Rada gminy w celu uchwalenia
Regionalna Izba Obrachunkowa w cel wydania opinii
Etap drugi należy do Rady Gminy - uchwalenie, tryb uchwalania . Jeśli do końca stycznia Rada Gminy nie uchwali budżetu wówczas Regionalna Izba Obrachunkowa do końca lutego ustala budżet na zadania własne i zlecone.
Etap trzeci należy do Regionalnej Izby Obrachunkowej która analizuje uchwałę budżetową od strony zgodności stron, ma na to 30 dni , jeśli stwierdza błędy to wzywa gminę do usunięcia, jeśli ta usuwa to w porządku jak nie usuwa to Regionalna Izba Obrachunkowa unieważnia budżet w części lub w całości i sama ustala tę część.
Praca domowa
Wieloletnia Prognoza Finansowa jednostki samorządu
Co musi zawierać uchwała budżetowa
Dział 5, rozdział 2 i 3 ustawy o finansach publicznych
WAŻNIEJSZE DOCHODY I WYDATKI GMIN
Podatek od nieruchomości - dawał około 12, 13% dochodów
Podatek rolny - około 2%
Podatek od nieruchomości
Przedmiotem podatku jest posiadanie nieruchomości (grunty, budynki i budowle). Podstawą opodatkowania przy gruntach jest powierzchnia , przy budynkach - powierzchnia użytkowa, przy budowlach - wartość początkowa ustalana dla celów amortyzacji lub wartość rynkowa jeśli nie są prowadzone odpisy amortyzacyjne.
Podatek rolny
Przedmiotem podatku jest posiadanie gruntów rolnych: stanowiących i niestanowiących gospodarstwo rolne. Przy gospodarstwach komunalnych dokonuje się przeliczeń na hektary przeliczeniowe natomiast przy pozostałych nie. Przy przelicznikach w pewnym zakresie wykorzystuje się teorię renty gruntowej . Teoria powstała wtedy kiedy rolnictwo było znaczącą dziedziną gospodarki . Chodzi o to że jeśli zagospodarujemy wszystkie grunty które przynoszą jakie opłactwo to każdy właściwie otrzyma rentę osobną od gruntu. Jeśli ktoś ma lepszą ziemię to otrzyma rentę różniczkową pierwszą. Drugi element zaczerpnięty z teorii renty gruntowej jest takiż znowu iż jeżeli są posiadacze, właściciele gruntów takiej samej jakości i jeden ma kilometr do miasta a drugi 20 kilometrów to ten co ma bliżej będzie miał więcej, czyli on też otrzymuje rentę różniczkową pierwszą. Występuje lista zwolnień i ulg w podatku rolnym. Szczególna jest klasa 5 i 6 . 1/3 użytków rolnych nie może być opodatkowana i tylko z tego jednego tytułu 44% pastwisk nie może być opodatkowane.
Podatek leśny
Dotyczy gruntów leśnych.
Podatek od środków transportowych
Podatek od spadków i darowizn
Podatek od nieodpłatnego uzyskania jakichś korzyści : spadków , darowizn, zapisu, zachowku, zasiedzenia, renty użytkowania, służebności , zniesienia współwłasności . Występuje podział na trzy grupy podatkowe.
Podatek od czynności cywilnoprawnych
Jest to najmłodszy podatek ,najświeższy jeśli chodzi o samorządy. Przedmiotem tego podatku są wszelkie umowy dotyczące sprzedaży, pożyczki, dożywocia, zamiany, ustanowienia hipoteki. Wyłączenia tj. w opłacie skarbowej.
Karta podatkowa
Rodzaj działalności jest wyszczególniony w załączeniu do ustawy. Działalność ta ma być w niewielkich rozmiarach , głównie jest to mierzone liczbą pracowników i taką normalną jest od 0 do 5 pracowników , od 6 do 9, zależna jest od wielkości miejscowości, np.: liczby miejsc parkingowych .
SAMOOPODATKOWANIE MIESZKAŃCÓW
Reguluje to ustawa o referendum samorządowym, ponieważ żeby wprowadzić samo opodatkowanie konieczne jest pozytywne w tej sprawie referendum. Tu są ogólne zasady, może się odbyć na wniosek Rady Gminy lub przynajmniej 10% mieszkańców uprawnionych do głosowania. W każdym przypadku Rada Gminy musi podjąć uchwałę na co zbiera i w jaki sposób , żeby referendum było ważne wziąć udział musi przynajmniej 30% mieszkańców uprawnionych . I żeby móc wprowadzić w tym przypadku samoopodatkowanie za musi być przynajmniej 2/3 ważnych głosów . Decyzja dotyczy wszystkich.
OPŁATY
Opłata skarbowa
Opłata targowa
Jest zaliczana do opłat lokalnych. Przedmiotem jest sprzedaż na targowisku. Stawka jedna - podawana w ustawie, jest maksymalna podawana co roku, na koniec 2011 r. wynosiła ona 690,27 zł za dzień handlowania od handlującego. Rada Gminy może ją różnicować i ustalać odrębne stawki byleby nie przekroczyć tej maksymalnej podanej w ustawie.
Opłata miejscowa
O wprowadzeniu decyduje gmina. Jest to opłata pobierana od osób przyjezdnych czyli przebywających wczasowo w danej miejscowości. Żeby móc ją wprowadzić gmina musi dysponować odpowiednimi walorami klimatycznymi, krajobrazowymi, odpowiednią infrastrukturą żeby móc z tego korzystać. W roku 2011 taka opłata nie mogła przekroczyć 1,99 zł od osoby za dzień pobytu, chyba że był to obszar ochrony uzdrowiskowej wtedy 2,84 zł.
Opłata uzdrowiskowa
Tę mogą nakładać w kraju tylko 44 miejscowości o statusie uzdrowiskowym.
Opłata od posiadania psów
Od 2008 r. jest to opłata.
Opłata adiacencka
Opłata fakultatywna. Przedmiotem jest wzrost wartości nieruchomości który może nastąpić z trzech powodów:
Budowa komunalnej infrastruktury technicznej
Podział nieruchomości
Wartość nieruchomości właścicieli będzie większa niż przedtem
Scalanie i podział gruntów
Opłata eksploatacyjna
Dz.U. nr 27 /1994 Prawo Geologiczne i Górnicze.
Przedmiotem jest wydobywanie kopalin ze złóż. Rząd z widełek ustala konkretną stawkę dla każdego z minerału. Z tak naliczonej opłaty 60% zasila budżet gminy a 40% zasila fundusz ochrony środowiska gospodarki rolnej.
Opłata za usuwanie drzew lub krzewów
Reguluje ją ustawa o ochronie przyrody. Niezbędne jest zezwolenie - wydawane jest bezpłatnie. Są cztery grupy drzew. Wielkość drzewa mierzona od pnia za cm obwodu w pierśnicy. Kary - trzykrotność opłaty. Nie dotyczy to m.in. drzew owocowych.
Opłata na zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych
Dz.U. 35/1982 . Wyróżnia trzy grupy napojów alkoholowych:
Do 4,5% - piwo - 525 zł
Powyżej 4,5% nie wyżej niż 18% - wino - 525 zł
Powyżej 18% - wódka - 2100 zł
Opłata zależy od wartości sprzedaży.
Zezwolenie jednorazowe kosztuje 1/12 opłaty rocznej. Podmiot korzystającym ze zwolnienia również może być straż pożarna.
Nie potrzebne jest zezwolenie jeśli impreza odbywa się na dworze a moc alkoholu nie przekracza 4,5%.
Opłata z tytułu eksploatacji środowiska
Dz.U. nr 3/2001
Państwo płaci gminie opłatę. Wysokość wynosi czterokrotność wpływów.
UDZIAŁY W PODATKACH STANOWIĄCYCH
PIT
Płacony na zasadach ogólnych, Stawka 39,34% przy czym n- wielkość należy traktować jako wyjściową. Istotą udziału jest to żeby wracały stąd skąd przyszły. PIT może być płacony zaliczkowo. Udziały są rozliczane w Ministerstwie Finansów.
CIT
Drugi udział - 6,71%.