Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji
Tekst ukończono w lutym 2009 r.
Panorama Unii Europejskiej
Czym jest Unia Europejska?
Jedynym w swoim rodzaju gospodarczym i politycznym partnerstwem 27 demokratycznych państw europejskich.
Jakie są jej cele?
Pokój, dobrobyt i wolność dla 498 milionów obywateli - w bardziej sprawiedliwym i bezpiecznym świecie.
Co osiągnięto do tej pory?
Zniesienie granic dla ruchu turystycznego i wymiany handlowej, euro (wspólna waluta europejska), poprawa w zakresie bezpieczeństwa żywności i ochrony środowiska, wyższy poziom życia w uboższych regionach, wspólne działania w zakresie walki z przestępczością i terroryzmem, tańsze rozmowy telefoniczne, szerokie możliwości podjęcia studiów za granicą… i wiele więcej.
Instytucje UE
Aby umożliwić funkcjonowanie UE, jej państwa członkowskie ustanowiły organy, które kierują działaniami Unii i przyjmują jej ustawodawstwo. Są to:
Parlament Europejski (reprezentuje obywateli Unii Europejskiej),
Rada Unii Europejskiej (reprezentuje rządy krajowe),
Komisja Europejska (reprezentuje wspólne interesy UE).
Nasza wspólna sprawa
Unia Europejska nie jest doskonała − to projekt, który wciąż trzeba ulepszać.
Czym powinna zajmować się UE, a czym nie? Wypowiedzmy się na ten temat!
Możemy skontaktować się z lokalnym posłem do parlamentu - polityka UE stanowi część polityki krajowej.
Możemy skontaktować się z posłem do Parlamentu Europejskiego reprezentującym nasz kraj i oddać swój głos w wyborach europejskich - Parlament Europejski przyjmuje prawo UE: europarl.europa.eu.
Możemy skontaktować się z organizacjami pozarządowymi (stowarzyszenia konsumentów, grupy nacisku zajmujące się ochroną środowiska itp.) - pełnią one w UE funkcję doradczą w kwestiach politycznych.
Możemy zapoznać się z informacjami na temat UE dostępnymi w portalu europa.eu lub zadzwonić pod bezpłatny numer Europe Direct: 00 800 6 7 8 9 10 11
Mniej granic, więcej możliwości
Po większości terytorium UE możemy podróżować bez paszportu i bez kontroli na granicach.
Możemy robić zakupy w innym kraju, gdzie ceny są niższe - bez ograniczeń i płacenia dodatkowych podatków - pod warunkiem że zakupione towary przeznaczone są na własny użytek. Wspólna waluta − euro − pozwala bezpośrednio porównywać ceny w krajach, w których obowiązuje. Podróżowanie między krajami strefy euro jest teraz wygodniejsze, ponieważ nie wymaga wymiany walut ani ponoszenia związanych z nią kosztów.
Konkurencja wprowadzona w ramach wspólnego rynku bez granic przyczyniła się do poprawy jakości towarów i usług oraz do obniżenia ich cen. Potaniały rozmowy telefoniczne, dostęp do Internetu i podróże samolotem. Przepisy UE zapewniają konsumentom właściwą ochronę w przypadku zakupu produktów wadliwych lub niespełniających odpowiednich norm czy to w kraju zamieszkania, czy w innym kraju. Unia ustala też najwyższe standardy bezpieczeństwa żywności.
Obywatele UE mogą mieszkać, pracować, studiować i przechodzić na emeryturę w innym kraju Unii. Tymczasowe ograniczenia dotyczące pracowników z 12 państw, które przystąpiły do UE jako ostatnie, będą stopniowo zniesione.
Nauka za granicą
Ponad dwa miliony młodych ludzi skorzystało już z programów UE, by studiować lub szkolić się w innym państwie europejskim. Nic dziwnego, że nazwy programów unijnych zajmujących się wymianą edukacyjną i partnerstwem transgranicznym, takie jak Erasmus czy Leonardo, są dziś powszechnie znane studentom i innym uczącym się osobom.
Unia Europejska nie decyduje o tym, czego uczymy się w szkole, lecz zapewnia właściwe uznawanie kwalifikacji edukacyjnych i zawodowych w innych krajach Unii.
Zielona Europa
Zdrowe środowisko jest ważną kwestią dla wszystkich Europejczyków i rządów państw członkowskich. Dlatego też Unia przoduje w światowych działaniach na rzecz ochrony środowiska i walki ze zmianami klimatycznymi.
Ponieważ problem zanieczyszczenia środowiska dotyczy nas wszystkich, państwa członkowskie podejmują wspólne działania w wielu obszarach. Nic więc dziwnego, że rzeki i plaże Europy są coraz czystsze, pojazdy wydzielają do atmosfery mniej zanieczyszczeń, zaś składowanie odpadów regulują surowe przepisy. Pochodzące z Europy niebezpieczne odpady nie mogą jak dawniej być składowane w biedniejszych krajach. Przepisy regulujące wykorzystanie substancji chemicznych również są surowe − chemikalia muszą być bezpieczne dla ludzi i środowiska.
Unia dąży do takiej organizacji kluczowych działań w dziedzinie transportu, przemysłu, rolnictwa i turystyki, która umożliwi rozwój tych sektorów bez niszczenia zasobów naturalnych, innymi słowy - zapewni „zrównoważony rozwój”.
Zwalczanie zmian klimatu
Aby przeciwdziałać zmianom klimatycznym, przywódcy państw UE postanowili ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 20% do 2020 roku.
Energia jest podstawą europejskiej długoterminowej polityki w zakresie zmian klimatu. Unia wyznaczyła sobie konkretne cele w zakresie wykorzystywania ekologicznych, odnawialnych źródeł energii, takich jak energia wiatrowa, wodna czy słoneczna. Pozwoli to nie tylko powstrzymać zmiany klimatyczne, lecz również pozytywnie wpłynie na gospodarkę i zapewni bardziej stabilny dopływ energii - co umożliwi Unii częściowe uniezależnienie się od importowanej ropy i gazu.
W UE działa już innowacyjny system handlu uprawnieniami do emisji, w ramach którego firmy ograniczające zużycie energii są wynagradzane, a te, które przekraczają wyznaczone limity, są karane.
Z euro w kieszeni
Euro (€) to chyba najbardziej konkretne osiągnięcie UE. Wspólna waluta obowiązuje w 16 krajach (2009), na które przypada dwie trzecie mieszkańców całej Unii. Kolejne państwa przyjmą nową walutę, kiedy odpowiednio przygotują do tego swoje gospodarki.
Wszystkie monety i banknoty euro mogą być używane w krajach, w których akceptowane są płatności w euro. Wszystkie banknoty poszczególnych nominałów są identyczne, natomiast monety mają jednakowy awers, lecz różny rewers z symbolem narodowym danego kraju.
Państwa UE, w których używa się euro: Austria, Belgia, Cypr, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Niderlandy, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia i Włochy.
Równość szans
Społeczeństwo, w którym żyjemy, jest bardziej sprawiedliwe, jeśli jest wolne od dyskryminacji ze względu na narodowość, płeć, niepełnosprawność, rasę lub inne czynniki. Dlatego też prawo UE zabrania dyskryminacji.
Już pierwsze traktaty europejskie z lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku zawierały jasno sprecyzowaną zasadę, zgodnie z którą kobiety i mężczyźni muszą uzyskiwać jednakowe wynagrodzenie za taką samą pracę. Unia stała się tym samym pionierem w walce o prawa kobiet, które to prawa stanowią obecnie integralną część wszystkich obszarów polityki UE.
Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość dla wszystkich
W walce z przestępczością transgraniczną i terroryzmem państwa UE dążą do zapewnienia pełnej współpracy między policją i służbami celnymi, służbami imigracyjnymi oraz sądami w poszczególnych krajach.
Jednym z działań, które podjęto w tym zakresie, było wprowadzenie w życie europejskiego nakazu aresztowania, który ułatwia przekazywanie podejrzanych o przestępstwa z kraju ich zatrzymania do kraju, w którym są poszukiwani, w celu przesłuchania lub osądzenia. Kraje UE koordynują również politykę azylową i wzmacniają kontrole na zewnętrznych granicach Unii.
Ponieważ obywatele Unii Europejskiej mogą mieszkać w dowolnym kraju członkowskim, konieczne jest zapewnienie im jednakowego dostępu do wymiaru sprawiedliwości w całej UE. Rządy państw członkowskich muszą też zapewnić jednakowe stosowanie prawa UE oraz wykonywanie wyroków sądu jednego kraju w innym. Unia uczyniła wiele, aby ułatwić rozwiązywanie transgranicznych problemów prawnych dotyczących małżeństwa, separacji, rozwodu oraz opieki nad dziećmi, jak również rozwiązywanie innych rodzajów sporów cywilnych.
Zatrudnienie i wzrost gospodarczy
Na przestrzeni lat Unia Europejska przyczyniła się do ogólnego dobrobytu poprzez wprowadzenie wspólnej waluty i stworzenie jednolitego rynku oraz usunięcie innych przeszkód utrudniających wymianę handlową i mobilność.
Dzięki temu światowy skutki kryzysu finansowego z 2008 roku są dla Europy mniej bolesne, niż mogły być. Przywódcy krajów UE wspólnie dokładają starań, aby przywrócić stabilność bankom i innym instytucjom finansowym w Europie oraz opracować strategię na rzecz ożywienia i wzrostu gospodarczego.
Dzisiejszy świat rządzi się prawami konkurencji, dlatego też Europa potrzebuje nowych miejsc pracy oraz wykwalifikowanej siły roboczej. Miejsca pracy mogą zostać utworzone dzięki badaniom naukowym i rozwojowi. UE planuje znacznie zwiększyć wydatki na badania, w 2020 roku powinny one osiągnąć poziom 3% PNB. Potrzebne są wciąż nowe kwalifikacje, a każdy z nas przez całe życie musi poświęcać więcej czasu na naukę.
Jedna trzecia budżetu UE - około 130 mld euro rocznie - przeznaczona jest na przyciąganie inwestorów i tworzenie miejsc pracy w regionach o niekorzystnym położeniu, a także na szkolenie bezrobotnych lub niewykwalifikowanych pracowników.
Dzięki wsparciu UE mieszkańcy krajów takich jak Irlandia czy Hiszpania są dziś znacznie zamożniejsi niż 25 lat temu. Obecnie wzrost gospodarczy jest największy w nowych państwach członkowskich.
Działania na rzecz pokoju i stabilności na świecie
Dzięki procesowi integracji trwającemu już ponad 50 lat wojna pomiędzy krajami UE jest obecnie nie do pomyślenia. Unia koncentruje się teraz na zapewnieniu pokoju i stabilności poza swoimi granicami.
Najlepszym sposobem na zapobieganie konfliktom jest zwiększanie dobrobytu w skali światowej. Jako największa potęga handlowa na świecie Unia Europejska wykorzystuje swoje wpływy, aby ustanowić uczciwe zasady handlu światowego. Unia stara się, aby z dobrodziejstw globalizacji skorzystały również kraje najbiedniejsze. UE dostarcza więcej pomocy humanitarnej i pomocy na rzecz rozwoju niż jakikolwiek inny podmiot na świecie.
Unia wysyła misje wojskowe i policyjne jako siły pokojowe w miejsca ogarnięte konfliktami − na przykład na Bałkany. Działania te realizowane są w ramach wymiaru obronnego wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
Unia Europejska pokazuje, jak demokratyczne kraje mogą z powodzeniem połączyć siły gospodarcze i polityczne we wspólnym interesie, i może służyć za wzór do naśladowania w innych częściach świata.
Członkostwo w Unii
Od czasu jej utworzenia przez sześć państw założycielskich ponad 50 lat temu Unia Europejska stale przyciąga nowych członków. Kulminację tego procesu stanowiło historyczne rozszerzenie z 15 do 27 członków w 2004 i 2007 roku, łączące kontynent, który przez 45 lat dzieliła zimna wojna.
Do Unii może przystąpić każdy kraj europejski, pod warunkiem że posiada stabilną demokrację, gwarantującą praworządność, poszanowanie praw człowieka i ochronę mniejszości. Od kraju kandydującego wymaga się również posiadania funkcjonującej gospodarki rynkowej i służby cywilnej zdolnej do stosowania prawa wspólnotowego.
Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii oraz Turcja uzyskały status kraju kandydującego do UE. Unia Europejska oferuje krajom kandydującym znaczącą pomoc -praktyczną i finansową - w przygotowaniu do członkostwa.
Od chwili złożenia przez dany kraj wniosku o członkostwo do momentu jego wejścia do Unii może upłynąć 10 lat lub więcej. Kiedy uzgodniona zostanie już treść traktatu o przystąpieniu, musi on zostać ratyfikowany przez Parlament Europejski oraz przez parlamenty krajowe państwa kandydującego i wszystkich państw członkowskich.
Zjednoczony kontynent
Państwa członkowskie UE i rok ich przystąpienia:
1952 Belgia, Francja, Luksemburg, Niderlandy, Niemcy, Włochy
1973 Dania, Irlandia, Zjednoczone Królestwo
1981 Grecja
1986 Hiszpania, Portugalia
1995 Austria, Finlandia, Szwecja
2004 Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Republika Czeska, Słowacja, Słowenia, Węgry
2007 Bułgaria, Rumunia
Parlament Europejski:
Głos obywateli
Parlament Europejski jest wybierany co pięć lat przez obywateli UE, których interesy reprezentuje.
Głównym zadaniem Parlamentu jest uchwalanie prawa europejskiego na podstawie wniosków Komisji Europejskiej. Parlament wypełnia to zadanie wspólnie z Radą Unii Europejskiej. Parlament i Rada odpowiadają również za zatwierdzanie rocznego budżetu UE, który wynosi 130 miliardów euro.
Parlament ma prawo do odwołania Komisji Europejskiej.
Posłowie nie zasiadają w Parlamencie Europejskim według kraju pochodzenia, lecz według przynależności do ogólnoeuropejskich grup politycznych. Są to między innymi: Europejska Partia Ludowa (Chrześcijańscy Demokraci) oraz ugrupowania socjalistów, liberałów i zielonych. Posłowie reprezentują różnorodne poglądy na temat integracji europejskiej, od zdecydowanego poparcia dla federalizmu do jawnego eurosceptycyzmu.
Główne posiedzenia Parlamentu odbywają się w Strasburgu, pozostałe w Brukseli. Podobnie jak inne instytucje UE, Parlament pracuje we wszystkich 23 językach urzędowych UE.
Parlament wybiera Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, który zajmuje się badaniem skarg obywateli dotyczących niewłaściwego administrowania w instytucjach UE (ombudsman.europa.eu).
europarl.europa.eu
Rada Unii Europejskiej:
Głos państw członkowskich
Rada Unii Europejskiej − dawniej Rada Ministrów - jest głównym organem decyzyjnym UE. Wraz z Parlamentem jest odpowiedzialna za uchwalanie aktów prawa europejskiego. Odpowiada również za politykę zagraniczną, bezpieczeństwa i obrony UE oraz podejmuje najważniejsze decyzje w zakresie sprawiedliwości i wolności.
Rada składa się z ministrów rządów wszystkich państw UE. W jej posiedzeniach uczestniczą ministrowie odpowiedzialni za zagadnienia stanowiące temat danego spotkania, czyli odpowiednio ministrowie spraw zagranicznych, gospodarki i finansów, rolnictwa itp. Co pół roku jedno państwo członkowskie przejmuje przewodnictwo w UE, co oznacza, że jego przedstawiciele przewodniczą spotkaniom Rady i wyznaczają ogólną strategię polityczną.
Każde państwo ma w Radzie odpowiednią liczbę głosów. Liczba ta zasadniczo odzwierciedla liczbę ludności danego kraju, jednak jest ona ustalana na korzyść mniejszych krajów. Większość decyzji podejmuje się większością głosów, choć decyzje dotyczące drażliwych kwestii w takich dziedzinach, jak podatki, azyl i imigracja czy też wspólna polityka zagraniczna wymagają jednomyślności.
Kilka razy w roku prezydenci i premierzy państw członkowskich spotykają się jako Rada Europejska. Podczas takich spotkań na szczycie ustanawiane są ogólne wytyczne polityki UE.
consilium.europa.eu
Komisja Europejska:
Wspólne interesy UE
Komisja Europejska jest organem wykonawczym UE, który reprezentuje i chroni wspólne interesy Europy.
Komisja przygotowuje wnioski dotyczące nowych aktów prawa europejskiego, które następnie przedkłada do zatwierdzenia Parlamentowi i Radzie. Zarządza też wdrażaniem polityki UE i wydatkowaniem funduszy unijnych. Komisja czuwa również nad przestrzeganiem postanowień traktatów i prawa europejskiego. W uzasadnionych wypadkach może wnieść sprawę przeciwko łamiącym te prawa do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Komisja składa się z 27 członków − po jednym z każdego państwa członkowskiego. Wspomaga ich około 24 tysięcy urzędników, z których większość pracuje w Brukseli.
Wyboru przewodniczącego Komisji dokonują rządy państw UE a następnie jest on zatwierdzany przez Parlament Europejski. Pozostali komisarze są wybierani przez rządy poszczególnych państw w porozumieniu z desygnowanym na przewodniczącego Komisji. Ich nominacja również musi zostać zatwierdzona przez Parlament. Komisarz nie reprezentuje rządu swojego kraju. Jest natomiast odpowiedzialny za konkretny obszar polityki Unii.
Przewodniczący i członkowie Komisji są powoływani na okres pięciu lat, zbiegający się z kadencją Parlamentu Europejskiego.
ec.europa.eu
Trybunał Sprawiedliwości:
Rządy prawa
Zadaniem Trybunału Sprawiedliwości jest zapewnianie jednolitej wykładni i jednakowego stosowania prawa europejskiego we wszystkich państwach UE, dzięki czemu wszystkich obowiązują takie same zasady. Trybunał czuwa na przykład nad tym, aby sądy krajowe nie wydawały rozbieżnych wyroków w podobnych sprawach. Dba także o to, aby państwa UE i jej instytucje działały zgodnie z prawem. Siedziba Trybunału znajduje się w Luksemburgu, a w jego skład wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego.
curia.europa.eu
Trybunał Obrachunkowy:
Kontrola unijnych wydatków
Trybunał Obrachunkowy sprawdza, czy fundusze UE pochodzące od podatników są wydawane zgodnie z prawem, w sposób gospodarny i zgodnie z ich przeznaczeniem. Siedziba Trybunału znajduje się w Luksemburgu. Trybunał ma prawo do kontrolowania każdej organizacji, instytucji lub firmy, która dysponuje środkami unijnymi.
eca.europa.eu
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny:
Głos społeczeństwa obywatelskiego
344 członków Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego reprezentuje szeroki zakres interesów społecznych: od pracodawców po związkowców, od konsumentów po ekologów. Komitet pełni funkcję doradczą i jego opinia jest wymagana w przypadku decyzji UE w dziedzinie zatrudnienia, wydatków socjalnych, kształcenia zawodowego itp.
eesc.europa.eu
Komitet Regionów:
Perspektywa lokalna
Komitet Regionów pełni funkcję doradczą w przypadku decyzji UE mających bezpośrednie skutki na poziomie lokalnym i regionalnym w takich obszarach, jak transport, ochrona zdrowia, zatrudnienie czy edukacja. Jego 344 członków to najczęściej działacze samorządów regionalnych lub burmistrzowie miast.
cor.europa.eu
Europejski Bank Centralny:
Stabilna waluta
Europejski Bank Centralny z siedzibą we Frankfurcie nad Menem odpowiada za zarządzanie wspólną walutą euro, przede wszystkim poprzez ustalanie wysokości stóp procentowych. Bank koncentruje się na zapewnianiu stabilności cen w celu uniknięcia szkodliwego wpływu inflacji na gospodarkę europejską. Bank podejmuje decyzje niezależnie od rządów i innych instytucji.
Europejski Bank Inwestycyjny:
Pomocna dłoń
Europejski Bank Inwestycyjny udziela pożyczek na projekty w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania na poziomie europejskim, zwłaszcza w regionach mniej zamożnych. Finansuje on projekty z zakresu infrastruktury, takie jak sieci kolejowe i drogowe, lotniska czy programy ochrony środowiska. Udziela również kredytów na inwestycje niewielkich firm i pożycza pieniądze krajom kandydującym i krajom rozwijającym się. Ponieważ jego udziałowcami są rządy państw UE, Bank ma możliwość zdobywania kapitału i udzielania kredytów na atrakcyjnych warunkach.
Symbole UE
Flaga europejska
Krąg dwunastu gwiazd stanowiący symbol jedności, solidarności i harmonii pomiędzy narodami Europy.
Hymn europejski
Melodia pochodzi z IX symfonii Beethovena. Jako hymn europejski utwór ten nie ma słów.
Dzień Europy − 9 maja
Idee stanowiące podstawę stworzenia obecnej Unii Europejskiej po raz pierwszy zostały przedstawione 9 maja 1950 roku w przemówieniu ówczesnego Ministra Spraw Zagranicznych Francji, Roberta Schumana. Dlatego też dzień 9 maja obchodzi się co roku jako „urodziny UE”.
Zjednoczona w różnorodności
Hasło to jest mottem Unii Europejskiej.
9