1. Ogół społeczeństwa:

czynnik hamowania

czynnik równowagi

źródło wszelkiej prawowitej władzy

czynnik utrzymujący w równowadze władzę demokratyczną

2. Klasyczna teoria publiczności w teorii demokracji:

swobodna wymiana poglądów w DYSKUSJI (koncepcja XVIII-wieczna będąca odpowiednikiem ekonom koncepcji rynku w gospodarce wolnokonkurencyjnej)

opinia = uchwała

realizacja przez ogół społeczeństwa

„wola powszechna”, którą organy ustawodawcze ujmują w ustawy, nadając jej w ten sposób MOC PRAWNĄ

Opinia publiczna jest wynikiem tego, że każdy obywatel przemyślał sobie pewne sprawy i przyłączył następnie swój głos do ogólnego wielkiego chóru tak powstają partie polityczne i stowarzyszenia, które reprezentują pewne poglądy np. w Kongresie, gdzie dyskusja toczy się dalej.

niezależność dyskusji - owo leży u podłoża teorii głoszącej, że

a) opartą na autorytecie władzę zdobywa się w drodze dyskusji

b) w społeczeństwie musi jakoś zwyciężać prawda i sprawiedliwość

c) obywatelom przedstawia się zagadnienie, obywatele o nim dyskutują, zajmują stanowiska, formułują swe poglądy, dla obrony których tworzy się ORGANIZACJE, współzawodniczące ze sobą.

3. Obecna wizja publiczności:

jako całość nie podejmuje decyzji

nie rozstrzyga spraw kształtujących obecne losy ludzkie

klasyczna wspólnota kół publicznych przekształciła się w społeczeństwo mas ! DLACZEGO?:

1. podważona (Rousseau) została zasada, że sumienie jest ostatecznym źródłem wszelkiego osądu i najwyższą instancją (John Lock)

2. w demokratycznym społeczeństwie publiczności (d.s.p.) zakładano, że między jednostką panuje naturalna i pokojowa harmonia interesów.

• konserwatywna doktryna ustąpiła doktrynie utylitaryzmu należy najpierw w drodze reform stworzyć taką harmonię interesów

3. w d.s.p. zakładano, że podjęcie akcji publicznej powinna poprzedzać racjonalna dyskusja między jednostkami, która określiłaby kierunek danej akcji, a powstająca w wyniku tej dyskusji opinia publiczna jest nieomylny głosem rozsądku.

• twierdzenie zostało podważone przez:

• domniemaną potrzebę korzystania z pomocy ekspertów w celu rozstrzygania spraw delikatnych i skomplikowanych

• irracjonalizm człowieka (Freud)

• społeczeństwo uwarunkowane autonomicznym rozsądkiem (Marks)

4. w d.s.p. zakładano, iż ogół społeczeństwa będzie działał zgodnie z tym, co uzna za prawdziwe, słuszne i sprawiedliwe, albo dopilnuje, by w taki sposób działali jego przedstawiciele.

• twierdzenie obalono istnieje duża przepaść pomiędzy niższymi warstwami ludności a tymi, którzy decydują w ich imieniu podejmując decyzje o ogromnych konsekwencjach.

5. Masy a publiczność:

Teoria publiczności stanowi pod wieloma względami przeniesienie na całe społeczeństwo ideału intelektualisty jakim jest supremacja intelektu.

W klasycznej teorii publiczności zakładano, że publiczność składa się z jednostek wykształconych.

Przekształcenie publiczności w masy jest z jednym z głównych trendów współczesnych społeczeństw, oraz głównym czynnikiem, który doprowadził do załamania liberalnego optymizmu zastąpienie strukturalne zmiany w społeczeństwie zaczęły pozbawiać publiczność brania czynnego udziału w podejmowaniu decyzji.

Przekształcenie publiczności w masy klucz do zrozumienia istoty elity władzy.

Tendencja zapatrywań na owo przekształcenie się publiczności w masy ujawniła się w pracach Tocqueville'a, Burckhardta, Ortega y Gasset.

Różnice miedzy masami a publicznością 4 wymiary:

• ilościowy stosunek tych, którzy wyrażają swe opinie, do tych, którzy je odbierają skrajne bieguny:

rozmawiające ze sobą prywatnie dwie osoby

jeden człowiek przemawia bezosobowo przez sieć informacji i propagandy do milionów słuchaczy i widzów.

• możliwość odpowiadania na wyrażane opinie, odzewy, bez narażania się na jakiekolwiek represje wewnętrzne i zewnętrzne:

całkowity monopol przekazywania informacji do całkowicie opanowanych grup odbiorców informacji masowej, której członkowie nie mogą odpowiadać nawet „prywatnie”

warunki i przepisy pozwalające na szerokie i symetryczne kształtowanie się opinii.

konwenans może określić komu wolno przemawiać, kiedy i jak długo

• stosunek zachodzący między tworzeniem się opinii , a jej realizacją w społecznym działaniu, łatwość z jaką opinia wywiera wpływ na kształtowanie się decyzji o doniosłych konsekwencjach:

struktura władzy zdecydowanie ogranicza możliwości kolektywnej realizacji opinii

sprzyja realizacji opinii, a nawet zachęca do tego.

• do jakiego stopnia instytucjonalna władza przenika wraz ze swymi sankcjami i kontrolą do szerokiego ogółu:

nie ma żadnego przedstawiciela oficjalnej władzy wśród publiczności, która jest zupełnie niezależna

publiczność sterroryzowana w wyniku infiltracji informatorów i rozpowszechnienia się podejrzliwości. SYSTEM HITLEROWSKI CZY JAPOŃSKI SYSTEM KUMI

PUBLICZNOŚĆ:

• niemal tyle samo ludzi wyraża swą opinię, ile ją odbiera

• informacja publiczna jest tak zorganizowana, że można natychmiast skutecznie odp. na wszelkie publiczne wygłaszane opinie

• łatwo znajdują ujście w skutecznym działaniu, które może być nawet wymierzone przeciwko panującemu systemowi władzy

• władza instytucjonalna nie przenika do publiczności, która dzięki temu jest mniej lub więcej niezależna w swych poczynaniach.

• PANUJĄCA FORMA INFORMACJI: dyskusja, choć jeśli istnieją masowe środki informacji, to służą one do rozszerzenia i ożywienia dyskusji, łącząc podstawowe kręgi publiczności z dyskusjami toczącymi się w innych kręgach.

• opinie ścierają się i rywalizują między ludźmi, którzy mają różne poglądy ze względu na swoje interesy i racje.

MASY:

• o wiele mniej ludzi wyraża opinie, niż je odbiera - publiczność = abstrakcyjny zbiór jednostek odbierających wrażenia narzucone przez masowe środki informacji.

• istniejące środki informacją są przeważnie tak zorganizowane, że jednostka:

a) z trudem lub wcale nie może przeciwstawiać wyrażonym opiniom argumentów własnych lub tez

b) argumenty te nie dochodzą do adresatów

• przetwarzanie opinii w działanie polega kontroli władz

• masy nie są niezależne od instytucji, a przedstawiciele instytucji wyposażonych we władzę przenikają w głąb mas, ograniczając wszelką niezależność podejmowania dyskusji.

• PANUJĄCA FORMA INFORACJI: informacja za pośrednictwem formalnych środków masowych, gdzie koła publiczności stają się rynkiem odbiorczym dla środków masowych

• rywalizacja - o ile w ogóle występuje - ma miejsce między tymi, którzy manipulują przy pomocy swych środków masowych informacji i propagandy, z jednej strony, a ludźmi, którzy propagandzie podlegają - z drugiej.

• opinia publiczna jako reakcja, a nie odzew

Publiczność w powyższym rozumieniu: ( jako słabe echo klasycznej teorii)

składa się z ludzi, którzy nie można inaczej zidentyfikować

niezaangażowanych i bezstronnych w świecie określonych i stronniczych interesów.

składa się z resztek klasy średniej, których interesy nie są wyraźnie sprecyzowane, zorganizowane i których uwzględnienia nikt się hałaśliwie nie domaga

reprezentuje ją często „bezstronny ekspert”, który nigdy nie zajmuje publicznie zdecydowanego stanowiska w sprawach spornych.

publiczność często wypowiada się za:

polityką mętną i nieuchwytną „szerokie poglądy”,

za nieangażowaniem się w sprawy publiczne „rozsądek”

zawodową obojętnością „tolerancja”

PRZYCZYNY PRZEMIANY PUBLICZNOŚCI W MASY:

PRZEMIANY STRYKTURALNE: upadek dobrowolnych stowarzyszeń jako prawdziwego narzędzia opinii publicznej instytucje władzy uległy centralizacji i zatraciły charakter polityczny, a nabrały charakteru jednostek administrowanych uwiąd zorganizowanej publiczności

LICZEBNOŚĆ: przejście od stanu, w którym politycznie czynna była silnie ilościowo ograniczona przez cenzus majątku i wykształcenia, jak również przez wiek i płeć część społeczeństwa - do stanu, w którym czynne są znacznie liczebniejsze masy, wykazujące się jedynie cenzusem obywatelstwa i wieku.

ORGANIZACJA: przeniesienie się punktu ciężkości z indywidualnego obywatela i jego pierwotnego środowiska na dobrowolne stowarzyszenia i masowe partie jako główne jednostki zorganizowanej władzy stowarzyszenie stały się organizacjami o dużym wpływie, niedostępnymi dla jednostek, które droga dyskusji chciałyby kształtować politykę tej organizacji.

wzrastająca przepaść pomiędzy członkami a przywódcami stowarzyszeń masowych:

• im bardziej władza jednostki zależy od masowych stowarzyszeń, tym mniej są one podatne na wpływy jednostek jednostka staje się zależna od środków masowej informacji, jeżeli chodzi o spojrzenie na całą strukturę

• gdy obywatel zostaje przywódcą stowarzyszenia, stracony jest dla organizacji jako narzędzie , ponieważ:

• pragnie on utrzymać swe kierownicze stanowisko, a raczej ponad nim

• uważa się już nie za zwykłego delegata stowarzyszenia, który reprezentuje lecz za członka „elity”, złożonej z ludzi takich jak on.

• przepaść pomiędzy tymi, jak członkowie elity dyskutują i rozstrzygają sprawy między sobą, a tym, jak się je przedstawia członkom rozmaitych masowych stowarzyszeń podejmowane decyzje muszą BRAĆ POD UWAGĘ tych, którzy mają jakieś znaczenie (elity), natomiast szarym masom muszą być SPRZEDANE

Nie jest to „żelazne prawo oligarchii” lecz prawo do „orędownictwa” w miarę jak grupa nacisku rozszerza się, jej przywódcy zaczynają sami organizować opinię, która „reprezentują”.

POCZUCIE PRZYNALEŻNOŚCI DO ORGANIZACJI POLITYCZNEJ:

brak (fakt polityczny)

poczucie przynależności jako:

określony rodzaj przynależności - jego podstawą jest WIARA w cele i w przywódców organizacji, wskutek czego ludzie czują się w tej organizacji swobodnie.

organizacja określonego rodzaju - dobrowolne stowarzyszenie o trzech cechach:

1. stwarza warunki formułowania rozsądnych opinii

2. stanowi narzędzie, za pośrednictwem których można podejmować rozsądną działalność

3. w porównaniu z innymi organizacjami władzy jest jednostką tak silną, że posiada pewne znaczenie.

Opinia publiczna istnieje, gdy ludzie nie należący do rządu roszczą sobie prawo do swobodnego i publicznego wyrażania swej opinii o polityce oraz do tego, by opinia ta wpływała czy określała politykę, skład osoby i działalność rządu.

Le Bon, Emil Lederem wpływy mas wzrastają

Chakhotin wpływ niezależnych zbiorowości w życiu politycznym maleje, a ten który istnieje jest kierowany. Zbiorowości należy traktować jako masy, którymi manipuluje się tak, że w kluczowych momentach przeobrażają się w tłum demonstrantów.

Niezależne stowarzyszenia pośredniczce miedzy różnymi klasami i państwem przestają być skuteczne jako narzędzie przekazywania opinii oraz racjonalnej realizacji woli politycznej albo zostają rozbite (staja się biernymi instrumentami rządzenia) lub wskutek nieskorzystania z nich powoli zamierają w związku z centralizacją ośrodków władzy zastępowane scentralizowane organizacje, które „opiekują się” onieśmielonymi masami.

Cechy charakterystyczne masowej informacji:

• urabianie opinii publicznej przez władzę kampanie przedwyborcze, propaganda, manipulacja

• informacje z „drugiej reki”

• gwałtowane zbanalizowanie i stereopizacja naszych zmysłów prowadzi do analfabetyzmu psychicznego zjawiska:

• kierowanie naszym doświadczeniem - jednostka nie ufa swemu doświadczeniu o ile nie zostanie ono potwierdzone przez innych lub przez informacje masową

• ujmowanie informacji w stereotypy.

• kształtowanie stereotypów lojalności - rezultat uprzednich doświadczeń, które wpływają na doświadczenie obecne i przyszłe - człowiek który przyjmuje stereotypową opinię ma przyjemne wrażenie, że wszystko jest OK., nie musi myśleć wg Waltera Lippmanna są to przesądy.

• dopóki środki masowe nie są one zmonopolizowane członek społeczeństwa może wybierać i porównywać. Na ogół czyni to jednak niewielu:

• ludzie mają tendencję do wybierania tych środków informacji masowej, z którymi enuncjacjami z góry się zgadzają.

• środki informacji masowej prezentują pozorną rozmaitość i konkurencję, a ich współzawodni8ctwo opiera się na kilku wariacjach na tematy dość oklepane

• wkraczają do najintymniejszego kręgu naszych przeżyć wewnętrznych, podsuwając nam wzory postępowania i oceny samych siebie.

• dostarczają człowiekowi z mas:

identyfikacji kim jest

aspiracji kim chce zostać

techniki jak ma to osiągnąć

sposobów ucieczki od rzeczywistości jak ma wyobrażać sobie, że wszystko o czym marzył osiągnął

• środki masowe dokonują inwazji na teren dyskusji na małą skalę i dobierają ludziom możność racjonalnej, swobodnej, ludzkiej wymiany myśli, niszcząc życie prywatne w jego najbardziej ludzkim znaczeniu.

• wykorzystywane przez władzę dla manipulacji - ta władza to grupa ludzi, która skoncentrowała w swych rękach potężną władzę faktyczną, lecz nie ma AUTORYTETU, lub grupa, która nie chce sprawować jawnie swej władzy.

Publiczność nie składa się z odizolowanych od siebie jednostek, lecz raczej z osób o wyrobionym zdaniu, z którymi trzeba się liczyć, że osoby te stale wpływają na siebie bezpośrednio w sposób skomplikowany i intymny, bezpośredni i ciągły.

Autorytet - władza jawna, której ludzie podporządkowują się w sposób mniej lub bardziej „dobrowolnie”.

Manipulacja - „tajemne” sprawowanie władzy w taki sposób, aby ci, na których się oddziaływa, nie zdawali sobie z tego sprawy:

przy modelu klasycznego społeczeństwa demokratycznego manipulacja nie wchodzie w grę, ponieważ formalny autorytet ma samo społeczeństwo i jego reprezentanci, których ogół wysuwa i odwołuje.

w społeczeństwie absolutnie autorytatywnym manipulacja również nie wchodzi w grę, gdyż autorytet jest otwarcie identyfikowany z organami rządzącymi i ich przedstawicielami, którzy mogą jawnie i bez osłonek robić użytek z tej władzy.

• Edukacja stała się również środkiem masowym.

Dawniej - realizacja zadań politycznych: więcej wiedzy obywatelowi, aby lepiej zrozumiał sprawy publiczne i umiał je rozstrzygnąć.

Z biegiem czasu - funkcja gospodarcza: przygotowanie ludzi do lepiej płatnych prac i tym samym do awansu gosp.

Wychowanie liberalne wychowanie wyzwalające osobowość

• skala: kwalifikacje - wyczucie (kwalifikacje + wartości) - wartości

pogłębianie wiedzy o sobie

nauka myślenia i prowadzenia dyskusji

człowiek kształci się na własną rękę (końcowy efekt)

• wykształcony członek publiczności:

• umie przekształcić kłopoty osobiste w zagadnienia społeczne; dostrzec w nich znaczenie dla społeczności oraz znaczenie społeczności wobec swych spraw osobistych ; np. takim kłopotem może być bezrobocie

• wie, ze to co uważa za kłopoty osobiste, może nie być problemem indywidualnym i aby go rozwiązać nadzy np. zmienić strukturę całego społeczeństwa np. brak pracy dla mnie bezrobocie strukturalne

• konfrontuje zagadnienia i zdaje sobie sprawę z tego, jaki maja one sens

• wykazuje większy poziom w dyskusjach politycznych

• obywatel mas:

• tkwi w kleszczach osobistych kłopotów i nie potrafi się od nich uwolnić;

• nie potrafi myśleć jasno o sobie samym ani tez o niczym innym

• traci swa niezależność stereotypy i informacja „ z drugiej reki”

• nie ma własnego doświadczenia

• nie odczuwają żadnych pragnień

• tracą wiarę w siebie

• czuja się niepewnie; czuja niepokój

• zatraca sens swojego istnienia

• rozróżnienie między struktura społeczną a środowiskiem osobistym jest z najważniejszych czynników, jakie należy uwzględniać w badaniach socjologicznych

• struktura polityczna państwa demokratycznego wymaga istnienia społeczeństwa publiczności, które jest suwerenne

• społeczeństwo mas poprzez szczeble NIE ŁĄCZY SIĘ z elita władzy

Mills - „społeczeństwo mas” Justyna Abdank - Kozubska gr. A

1

Teoria polityki - ćwiczenia 14

---