Zródla: T. Borkowski, A. Marcinkowski: Socjologia bezrobocia 1999,

R. Milewski: Elementarne zagadnienia ekonomii. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999,

Szumski, Ubóstwo jako problem społeczny, Polityka Społeczna, 8/1995,

M. Kabaj, Program przeciwdziałania ubóstwu i bezrobociu. Raport IP i SS, W-wa 2000, zeszyt nr 19, s. 41-43.

L. Beskid, Postrzeganie biedy przez polskie społeczeństwo, Polityka Społeczna 8/1995 s. 28,

Abucewicz-Szcześniak M., Bezdomność we współczesnej literaturze przedmiotu, Polityka Społeczna nr 1/2001,

Marszałkowicz J. A., Bezdomność w latach 1945-1997, referat wygłoszony na konferencji we Wrocławiu 1997r.

naznaczenie społeczne: Stygmatyzacja, etykietowanie, naznaczanie jest to proces nadawania określeń w kategoriach zachowania jednostkom, grupom społecznym czy kategoriom społecznym w wyniku czego przyjmują one nadane im cechy i zaczynają działać zgodnie z przypisanymi im etykietami.

Proces naznaczania społecznego (przypięcie komuś etykietki) odbywa się zawsze przy określaniu negatywnej grupy społecznej, np. określanie kogoś, kto złamał prawo, mianem kryminalisty.

Główny przedstawiciel kierunku teorii społecznego naznaczenia, Edwin Lemert, twierdził, iż nie jest słusznym założenie, że zachowanie dewiacyjne rodzi konieczność istnienia kontroli społecznej, jak również to, iż jest ono wynikiem załamania się tej kontroli. Według Lemerta, to właśnie kontrola społeczna prowadzi do powstawania dewiacji (np. są kraje, w których aborcja była nielegalna, a w wyniku zmiany przepisów stała się dopuszczalna; zdarza się również tak, iż to zachowania legalne zaczynają być uznawane za przestępstwa)

Schemat wpływu stygmatu na jednostkę [edytuj]

Delegacja
Zmiana pozycji społecznej
Odrzucenie
Obniżenie poczucia własnej wartości
Wyuczona bezradność
Efekt Golema

Etykietowanie wpływa zwrotnie na sposób myślenia "chorego" o sobie w kategoriach zawartych w stygmacie, jednostka zaczyna wierzyć w dysponowanie przypisywanymi właściwościami, utożsamiać się z nimi i zachowywać zgodnie z treścią stygmatu, spełniając oczekiwania społeczne.

1. Delegacja najsłabszego członka rodziny do integracji systemu rodzinnego przez manifestację jego patologii zaburzeniem psychicznym. "Chory" czuje się bezradny i bezsilny z powodu braku wsparcia dla jego działań antystygmatyzujących.

2. Zmiana pozycji społecznej. Jednostka otrzymuje komunikaty o nieufności, strachu, podejrzliwości.

3. Odrzucenie przez otoczenie społeczne.

4. Obniżenie poczucia własnej wartości, poczucia bezpieczeństwa i zaufania do siebie i innych, wzrost poczucia zagrożenia. Prowadzi to do zachowań, mających na celu pokazanie się z innej strony, tym bardziej wzrasta podejrzliwość otoczenia, co jednostka interpretuje w kategoriach "wszystko co robię jest złe".

5. Wyuczona bezradność - myślenie o sobie i swoim zachowaniu w kategoriach braku wpływu staje się regułą. Dochodzi do izolacji społecznej, obniżenia nastroju i motywacji do zmiany sytuacji.

6. Efekt Golema - samospełniające się proroctwo dotyczące negatywnych wartościowań własnej osoby. Jednostka zaczyna myśleć o sobie jako "chorym psychicznie".

Pozytywna rola procesu naznaczania [edytuj]

Pozytywnym skutkiem procesu naznaczania, wykorzystywanym w terapii jest m.in. wychodzenie z uzależnień, gdzie pierwszym krokiem jest autonaznaczenie czyli werbalizacja braku kontroli nad sobą, warunek niezbędny powodzenia terapii.

Czym jest bezrobocie?

Encyklopedyczna definicja brzmi:

Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy). Jest to szeroka definicja. Natomiast wąską stosują państwowe Urzędy Pracy (powiatowe lub wojewódzkie). I tak bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest osoba, która:

• ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia),

• nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn,

• aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez PUP,

• jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE).

bezrobocie Występuje wówczas, gdy liczba osób szukających pracę jest większa niż liczba wolnych miejsc pracy.

Natomiast według Międzynarodowej Organizacji Pracy, której definicję

bezrobocia honorują badania statystyczne prowadzone w krajach Europy w ramach systemu

Eurostat, osoba bezrobotna to ta, która w tygodniu, w którym przeprowadzono badanie, nie

wykonywała pracy zarobkowej dłużej niż przez godzinę.

Bezrobocie można rozpatrywać

w skali makro i mikro. z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na

określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy

pozostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy

z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać

stanowisko.

Stosunkowo powszechnie dla określenia bezrobocia wyszczególnia się trzy charakterystyczne cechy osób w wieku produkcyjnym, które zostały dotknięte bezrobociem:
-bezrobocie dotyczy osób, które pozostają bez pracy, tzn. nie wykonują pracy najemnej i nie pracują na własny rachunek,
-bezrobocie dotyczy osób gotowych do podjęcia pracy na typowych warunkach w gospodarce,
-bezrobocie odnosi się do osób poszukujących pracy.

Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia

Wg encyklopedii jest to:

Stopa bezrobocia jest to iloraz bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej kategorii ludności. Aktywni zawodowo definiowani są przez GUS jako osoby pracujące plus osoby poszukujące pracy plus bezrobotni plus niepełnosprawni (z możliwością zatrudnienia w niektórych zawodach). Natomiast do aktywnych zawodowo cywili nie wlicza się pracowników: wojska, policji oraz służb ochrony państwa.

Prof. Andrzej K. Piaseckiego twierdzi ze

W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się:

Bezrobocie strukturalne, wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na

nią na rynku pracy. Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych zachodzących

w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie

strukturalne występuje także, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia

zasobów pracy;

Bezrobocie technologiczne wynika z postępu technicznego, automatyzacji i mechanizacji

procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się, gdy tempo

wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadząc

do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia;

Bezrobocie koniunkturalne wywoływane jest spadkiem popytu konsumpcyjnego

i inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych

przedsiębiorstw. Poziom popytu jest poddany stałym wahaniom cyklu koniunkturalnego,

jakim podlega gospodarka. w fazach wysokiej koniunktury popyt rozszerza się i bezrobocie

spada nawet do poziomu bezrobocia naturalnego;

Bezrobocie frykcyjne jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; dotyczy ludzi

zmieniających zawód, pracę, przenoszących się do innej miejscowości;

3

Bezrobocie sezonowe jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku,

spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.

W zależności na formę występowania wyróżnia się:

• bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesięcy bez zatrudnienia.

• bezrobocie średniookresowe - od 3 do 12 miesięcy bez zatrudnienia.

• bezrobocie długookresowe - dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12

miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, ponieważ dłuższe

pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.

• bezrobocie ukryte to pewna - nieokreślona - liczba osób, które w myśl ustawy nie

mogą zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest

niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi (nadmiar

rąk do pracy, dawniej - przerost administracji).

• bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone

w ustawie cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy.

Najwazniejsdzymi przyczynami bezrobocia SA:

-• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa

• zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi

• ograniczanie produkcji

• brak informacji o miejscach pracy

• brak mobilności

• przeniesienie zakładu do innego rejonu

• niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników

• zmiany w technologii

• wysokie obciążenia fiskalne

Skutki bezrobocia

Wydłużenie się okresu pozostawania bez pracy powoduje nasilanie się zjawisk

izolacji, napięć i konfliktów społecznych. Bezrobocie jest czynnikiem wpływającym na

wzrost patologii społecznej oraz prowadzi do istotnego pogorszenia warunków życia całych

społeczności lokalnych. Przy dłuższym okresie pozostawania bez pracy rozpoczyna się proces

destrukcji. Wyraża się on izolacją społeczną, brakiem zaufania do samego siebie, niskimi

dochodami, stresem w rodzinie, pogorszeniem zdrowia psychicznego i fizycznego

i zwiększonymi trudnościami znalezienia nowej pracy.

Społeczne koszty bezrobocia wynikają z niepełnego wykorzystania zasobów pracy

w gospodarce oraz konieczności wspierania osób pozostających bez pracy ze środków

publicznych, zwłaszcza w sytuacji bezrobocia przymusowego, gdy gospodarka produkuje

mniej dóbr niż wynoszą jej potencjalne zdolności.

Koszty bezrobocia najczęściej rozpatrywane są w rozbiciu na koszty prywatne

i społeczne. Koszty prywatne zależą od charakteru bezrobocia. w przypadku bezrobocia

dobrowolnego prywatny koszt jest mniejszy niż prywatne korzyści z bycia bezrobotnym tzn.

zasiłki są stosunkowo wysokie do zarobków w proponowanej pracy. Jeżeli bezrobocie jest

przymusowe, to cierpienia ludzi są większe i argumentacja na rzecz udzielania im pomocy

staje się silniejsza.

Koszty i skutki bezrobocia dzieli się na:

- Koszty bezpośrednie - wydatki z funduszu pracy, pomocy społecznej. Koszty te odczuwa

całe społeczeństwo. Wiąże się to ponoszonymi przezeń dużymi kosztami świadczeń

socjalnych, ograniczeniem dochodów z podatków i składek ubezpieczeniowych,

rozszerzaniem zjawisk patologicznych, wzrostem napięć społecznych

- Koszty pośrednie - ulgi i zwolnienia fiskalne w rejonach zagrożonych bezrobociem, luka

czynników wytwórczych, koszty związane z ewentualnym zatrudnieniem w szarej strefie

gospodarki

Pozytywne aspekty społeczno-ekonomiczne - zmiany postaw wobec pracy, racjonalizacja

zatrudnienia, wspomaganie procesów restrukturyzacji, racjonalizacja wyboru kwalifikacji

i zawodu.

Negatywne skutki społeczno-psychologiczne i moralne - pogorszenie standardu życia,

zagrożenie egzystencji, zagrożenia w sferze psychologicznej człowieka.

Ubóstwo-wg encyklopedii - ubóstwo - brak dostatecznych środków materialnych do życia, bieda, niedostatek.; stan niezaspokojenia pewnych potrzeb, które w danym społ., są uznawane za konieczne i niezbędne do normalnego rozwoju i funkcjonowania człowieka.

Postrzegając ubóstwo jako problem społeczny tratujemy je nie tylko jako zjawisko zdeterminowane określonymi przyczynami, ale również takie, które można przezwyciężyć za pomocą działań zbiorowych. Takie postrzeganie ubóstwa stymuluje naukową postawę i racjonalne zachowania wobec tego zjawiska i skłania do poszukiwania sposobów jego przezwyciężania, a nie tylko do minimalizowania jego skutków (np. poprzez zapomogi). Skuteczne przezwyciężanie ubóstwa możliwe jest tylko poprzez zbiorową aktywność.

Ubóstwo należy do największych i najpowszechniejszych nieszczęść ludzi. Są kraje, gdzie jest ono udziałem niewielkiej części społeczeństwa, ale są i takie, w których bieda dotyka znaczną, a nawet przeważającą liczbę ludności (np. Indie czy niektóre kraje afrykańskie). Ubóstwo staje się poważnym problemem społecznym wtedy, gdy dotyczy znacznej części społeczeństwa. Skutki biedy nie rozciągają się jedynie na jednostki nią doświadczone, ale również - zwłaszcza w sytuacji jej trwałości i pokaźnego zasięgu - na resztę społeczeństwa, w tym również na tę dobrze sytuowaną pod względem materialnym. Rodzi ona bowiem wiele niekorzystnych zjawisk, począwszy od degradacji biologicznej i społecznej ubogich oraz ich rodzin, a skończywszy na zachowaniach patologicznych takich jak np. alkoholizm, narkomania oraz przestępczość. Eliminowanie przyczyn ubóstwa oraz przeciwdziałanie jego skutkom staje się wyzwaniem polityki społecznej w każdym państwie. Zasadnicze znaczenie ma tu kształtowanie odpowiedniego systemu podziału dóbr i usług wytworzonych w gospodarce, tak aby nikogo nie wyłączać z dostępu do nich, a tym samym zapewnić każdemu możliwość zaspokojenia przynajmniej niezbędnych potrzeb.

ONZ i MOP (Międzynarodowa Organizacja Pracy) to organizacje międzynarodowe uprawnione do konkretnych działań zmierzających do zwalczania ubóstwa na świecie. Programy walki z biedą zakładają przede wszystkim zwiększenie pracy zarobkowej, dążenie do zrównoważonego rozwoju gospodarczego możliwego dzięki zachowaniu i ochronie zasobów, wprowadzenie planowania rodziny, przyznanie większych praw do zasobów grupom i organizacjom lokalnym. We współczesnym świecie zaznacza się olbrzymia polaryzacja społeczeństwa i powiększanie się dużej już dotychczas grupy najuboższych. W świecie żyje 157 miliarderów, 2 mln milionerów i ponad 1,1 miliarda ludzi o przychodzie mniejszym niż 1 dolar dziennie. [3]

W większości krajów ubóstwo dotyka najsilniej osoby o niskim statusie zawodowym, bezrobotnych, którzy utracili prawo do świadczeń, osoby starsze wiekiem, uchodźców, emigrantów zatrudnionych nielegalnie. Osoby żyjące dłuższy czas w ubóstwie tracą szanse poprawy sytuacji, ulegają marginalizacji społecznej. Ubóstwo to nie tylko niskie zarobki, ale również brak pracy, mieszkań, opieki zdrowotnej, szkolnictwa i miejsca w społeczeństwie. W porównaniu z ubóstwem, wykluczenie społeczne posiada pewien element wyróżniający - cechuje się odmową dostępu do podstawowych praw.

Rodzaje :

John Galbraith, autor książki o zjawisku masowej nędzy, rozróżniał dwa rodzaje ubóstwa: patologiczne, obejmujące ludzi, którym nie powiodło się w zamożnych społeczeństwach, wykolejonych i bezdomnych, oraz ubóstwo masowe, które dotyczy właśnie całych społeczeństw Trzeciego Świata.

Skutki:

Ubóstwo powoduje doniosłe ujemne skutki społeczne. Zmniejsza ono popyt na towary, a przez to chłonność rynku, co działa hamująco na rozwój gospodarczy. Uniemożliwia lub znacznie utrudnia korzystanie ludzi ubogich z istniejących szans zdobycia wykształcenia i zachowania dobrego stanu zdrowia. Przyczynia się do wzrostu przestępczości, przede wszystkim przestępstw przeciwko mieniu. Sprzyja rozwojowi patologii społecznych, takich jak narkomania i bezdomność. Niedoskonałość systemów pomocy osobom i rodzinom ubogim może działać demoralizująco, zmniejszając motywację do zdobywania kwalifikacji zawodowych i do poszukiwania pracy. Ubóstwo reprodukuje się samodzielnie, ubodzy rodzą i wychowują dzieci skazane na pozostawanie w sferze ubóstwa. Z ubogich rekrutuje się warstwa ludzi, którzy zmuszeni są przyjmować pracę brudną, niebezpieczną i naruszającą godność ludzką. Ubodzy zmuszeni są przyjąć każde warunki wynagrodzenia, jakie im się oferuje.

Przyczyny:

Współczesne teorie rozwoju społecznego przywiązują dużą wagę do zasobów społecznych, w tym zasobów intelektualnych społeczeństwa w rozwiązywaniu problemów ubóstwa, bezrobocia, marginalizacji i izolacji. W okresie transformacji systemowej kwalifikacje i wykształcenie najsilniej bronią przed tymi problemami społecznymi. Tradycyjne podziały społeczne: biedni - bogaci, posiadający dostęp do władzy i informacji - nie posiadający go, związane są z posiadanym wykształceniem i zawodem. W badaniach dotyczących ubóstwa w Polsce występuje wyraźna zależność między poziomem wykształcenia a zamożnością gospodarstwa. Najmniejszy udział wśród bezrobotnych i ubogich mają osoby posiadające wyższe wykształcenie. Największe zagrożenie nierównością szans edukacyjnych i dostępu do dóbr kultury występuje wśród dzieci i młodzieży pochodzących z rodzin utrzymujących się z zasiłków, wielodzietnych, o niskim poziomie dochodów i wykształcenia.

Zubożenie wielu grup społecznych, które towarzyszy procesowi transformacji w Polsce, jest szczególnie niepokojące, gdyż coraz większe grupy społeczne przekraczają granice biedy. Podłoża narastającego ubóstwa można się dopatrywać w systemie gospodarki kapitalistycznej i jej obecnym stanie w Polsce oraz wynikającym z tego bezrobociu, a także w braku umiejętności zaistnienia w nowym systemie z powodu przyzwyczajenia do postaw roszczeniowych w stosunku do instytucji państwowych. Sytuacja ta jest tym bardziej trudna do przezwyciężenia, że instytucje odpowiedzialne za pomoc społeczną nie dysponują odpowiednimi funduszami pozwalającymi pomóc ludziom potrzebującym i ograniczają swoją pomoc do sytuacji najbardziej drastycznych. Narastające liczebnie ubóstwo staje się w sprzężeniu zwrotnym czynnikiem hamującym tempo przemian systemowych. Z przeprowadzonych badań wynika, że zwiększenie skali ubóstwa w Polsce jest następstwem m. in. bezrobocia, spadku wynagrodzeń realnych, ograniczenia tzw. funduszu spożycia zbiorowego oraz wyeliminowania dotacji do artykułów konsumpcyjnych i usług. Ubóstwo w naszym kraju to wielki ekonomiczny, społeczny i moralny problem: zagraża stabilizacji systemu społeczno-ekonomicznego, rodzi różne patologie, prowadzi do marginalizacji licznych grup ludności. Dotychczasowa walka z ubóstwem skupia się głównie na łagodzeniu jego skutków za pomocą różnych form pomocy społecznej, a nie na ograniczaniu jego źródeł. Pasywny charakter tej polityki wyraża się przewagą zasiłków w strukturze wydatków i na programy rynku pracy, i na pomoc społeczną. We współczesnej Polsce podstawowym wyzwaniem zarówno dla polityki społecznej, jak i gospodarczej, jest walka z bezrobociem. Skuteczna walka z bezrobociem jest możliwa jedynie poprzez kompleksowe działania w sferze ekonomicznej, mającej na celu wzrost gospodarczy i tworzenie nowych, trwałych miejsc pracy. Działania te winny być uzupełniane aktywnością państwa i innych podmiotów w społecznej sferze przeciwdziałania bezrobociu, która ograniczyłaby rozmiary i skutki tego zjawiska.

Bezdomność:

W polskiej literaturze naukowej i publicystyce nie dopracowano się jednej, powszechnie uznawanej definicji bezdomności. W bardzo wielu publikacjach spotyka się rozważania związane z niejasnościami definicyjnymi pojęcia bezdomności i osoby bezdomnej.
Przykładowo, Andrzej Przymeński określa bezdomność jako sytuację osób, które w danym czasie nie posiadają i własnym staraniem nie mogą zapewnić sobie takiego schronienia, które mogłyby uważać za swoje i które spełniałoby minimalne warunki pozwalające uznać je za pomieszczenie mieszkalne . Natomiast krótszą i mniej precyzyjną definicję podaje Michał Porowski; wg niego bezdomność jest to względnie trwała sytuacja człowieka pozbawionego dachu nad głową albo nie posiadającego własnego mieszkania.
Z definicją osoby bezdomnej spotykamy się w Ustawie o pomocy społecznej. Zgodnie z nią, za osobę bezdomną uważa się „osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych i nigdzie nie zameldowaną na pobyt stały w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych”.

Rodzaje:

W literaturze socjologicznej wyróżnia się bezdomność sensu stricto i bezdomność sensu largo. Bezdomność sensu stricto (nazywana również rzeczywistą bądź jawną) oznacza brak własnego mieszkania i jednocześnie jakiegokolwiek innego, możliwie stałego, choćby zastępczo traktowanego schronienia przeznaczonego i jakoś przystosowanego do zamieszkania. Natomiast bezdomność sensu largo (nazywana również utajoną lub społeczną) opiera się na ocenie posiadanego lokum jako nie spełniającego kryteriów mieszkania ze względu na jaskrawe odstępstwo od minimalnych standardów mieszkaniowych albo ze względu na kulturowo usprawiedliwione aspiracje.

Jerzy Marszałkowicz dzieli bezdomnych na dwie kategorie: bezdomnych aktualnych i bezdomnych potencjalnych. „Bezdomni aktualni są to ludzie nie mający dachu nad głową, którzy od rana do wieczora myślą, gdzie można by znaleźć schronienie na noc (...). Bezdomni potencjalni są to ludzie nie posiadający własnego mieszkania, chwilowo gdzieś wegetujący, ale w każdej chwili mogący utracić dach nad głową. Do nich należy zaliczyć bezdomnych przebywających w zakładach karnych, szpitalach, sanatoriach przeciwgruźlicznych, odwykówkach, schroniskach i noclegowniach, w miejscach wykonywania prac sezonowych budowlanych lub ogrodniczo-rolnych, w chwilowych kwaterach, stancjach i melinach.
Małgorzata Kostecka wymienia bezdomność „ukrytą”, która wyraża się zagęszczeniem lokali mieszkalnych z powodu braku możliwości wyprowadzenia się części lokatorów. Chodzi tu zwłaszcza o dorosłe dzieci zakładające własne rodziny (gospodarstwa domowe) w mieszkaniu rodziców, czy też małżeństwa po rozwodzie, lecz wspólnie zamieszkujące lokal .

Przyczyny:

Jedną z klasyfikacji przyczyn bezdomności jest zaprezentowany poniżej podział dokonany przez Eugeniusza Moczuka . Wyróżnia on przyczyny wynikające:
a) z sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju, w tym wzrostu bezrobocia, postępującej likwidacji hoteli robotniczych, braku miejsc w szpitalach, zakładach opiekuńczych, domach pomocy społecznej, braku opieki nad wychowankami domów dziecka po ukończeniu 18 lat, braku ośrodków dla nosicieli wirusa HIV;
b) z sytuacji prawnej, polegającej na możliwości wyeksmitowania lokatora „do nikąd” za długi i zaległości w opłatach czynszowych;
c) z przyczyn związanych z patologiami, w tym z powodu alkoholizmu, przestępczości, odrzucenia lub braku opieki ze strony najbliższych, rozwodu lub trwałego rozpadu więzi formalnych lub nieformalnych, prostytucji kobiet, przemocy w rodzinie
d) z przyczyn natury socjopsychologicznej, w tym świadomego wyboru innego sposobu życia, odrzucenia obowiązującego systemu wartości;
e) przyczyn osobowościowych, w tym poczucia niższości, osamotnienia, wstydu, przekonania o złym świecie i ludziach.
Wśród przyczyn leżących po stronie samych bezdomnych Moczuk wymienia:
f) czynniki związane z zakłóconym procesem socjalizacji w grupach pierwotnych, w tym złego przygotowania do samodzielnego życia, brakiem możliwości samodzielnego mieszkania, niemożnością zamieszkania z najbliższymi po rozwodach, separacjach, powrotach z więzienia;
g) przyczyny związane z nieumiejętnością przystosowania się do sytuacji społeczno-ekonomicznej, w tym poddawanie się przedmiotowemu traktowaniu przez pracodawców, brakiem możliwości zatrudnienia się za godziwą płacę;
h) przyczyny związane z nieprzystosowaniem się do sytuacji obyczajowo-kulturowej, w tym traktowanie współmałżonków jako własności, rozwody, niełożenie na rodzinę;
i) przyczyny związane z piciem i nadużywaniem alkoholu.
Według materiałów rządowych, najczęstszymi powodami bezdomności są:
rozpad rodziny,
eksmisje,
powrót z zakładu karnego bez możliwości zamieszkania,
brak stałych dochodów,
przemoc w rodzinie,
brak tolerancji społecznej,
uzależnienia,
likwidacja hoteli pracowniczych,
opuszczenie domu dziecka,
powrót ze szpitala psychiatrycznego,
uchodźctwo

Skutki:

Jako stan ewidentnej i trwałej deprywacji potrzeb mieszkaniowych, w sytuacji, gdy dotknięta bezdomnością osoba nie jest w stanie jej zapobiec, wiąże się z poważnym upośledzeniem psychicznego i społecznego funkcjonowania człowieka.

 

---