Ćwiczenia 1.
Wartości -mają wielkie wpływ na nasze życie często określają nasze zachowanie kierujemy się nimi
w życiu
Wartości dzielimy na: materialne i niematerialne, zawodowe, moralne, rodzinne. 1.materialne
2. duchowe
Cele życiowe; wartości zdrowie, dom rodzinny, miłość, miłość bliskich, prawda, zdrowie
Podmiotowość jest jedynie człowiekowi dostępną zdolnością uświadamiania sobie faktu podlegania
przemianom i wpływania na nie dzięki swym własnym, mniej lub bardziej autonomicznym
działaniom, cechami osobowościowymi oraz uwarunkowaniami zewnętrznymi autonomia, sprawstwo,
wpływanie na działania, w których podmiot uczestniczy, współdziałanie z innymi na rzecz dobra
wspólnego, ponoszenie odpowiedzialności za własne działania.
Podmiotowość oddziaływanie na ową rzeczywistość w sposób świadomy i celowy jest inicjowana i
rozwijana przez nią według jej własnych (konstytuujących tożsamość), osobistych wartości i
standardów.
trzy korelaty poczucia podmiotowości, są to: moc sprawcza, realizacja własnych preferencji oraz
ponoszenie konsekwencji.
Uczeń może doznawać podmiotowości -podejmuje działania z własnej woli i chęci -ma możność wyboru
sposobów i środków wykonywania zadań -zadania wykonuje przede wszystkim własnym wysiłkiem -sam
wpływa na akceptację lub odrzucenie rezultatu swej działalności, sam ocenia lub współoceniającą efekt i przebieg
swojej pracy
Uczeń samorządny czyli uczeń upodmiotowany - to taki, który -ma możliwość zgłaszania inicjatyw, wyboru
partnerów, podejmowania decyzji, ocen w sprawach realizacji zadań oraz możliwości wyboru wartości norm, celów
życiowych -umie formułować i rozwiązywać problemy -będzie uczestniczyć w doborze treści i metod pracy na lekcji -
będzie osobą współkontrolującą i współoceniającą efekty pracy własnej i kolegów
Warunkami przyjęcia perspektywy partnera są: -atmosfera zaufania, akceptacji, poczucia satysfakcji z uczestnictwa
w intrakcji -traktowania innych jako równych sobie, eliminowanie społecznych barier -demonstrowanie
życzliwego zainteresowania, pełnej uwagi, uważnego słuchania -przekazywanie jednoznacznych wiadomości -
przyjmowanie konwencji i terminologii jakiej używają inni
Autonomia nauczyciela przejawia się w: *decydowaniu nauczycieli o doborze celów, treści, metod,
form kształcenia *innowacyjności nauczycieli *samodzielności myślenia i działania *doskonaleniu
zawodowym nauczycieli *umożliwianiu podmiotowego funkcjonowania uczniom
Nauczycie! stosujący styl partnerski: -proponuje uczniom różne sposoby postępowania -wymienia
poglądy z uczniami -ośmiela uczniów do wyrażania własnych opinii -zachęca uczniów do
podejmowania decyzji -włącza się do działań podejmowanych przez uczniów nie dominując -włącza
uczniów do oceniania i kontroli wykonywanej pracy -kształtuje poczucie odpowiedzialności uczniów
za podejmowane decyzje i zadania związane z procesem dydaktyczno-wychowawczym.
Nauczyciele i uczniowie przejawiają gotowość do wspólnego realizowania zadań. To zaś wymaga od
nich: +komunikowania się (przekazywania - przyjmowania informacji, wymiany pomysłów,
poglądów, decyzji, ocen) +wzajemnego zrozumienia (informacji związanych z realizowanymi
zadaniami, instrukcji, poleceń, sugestii, oczekiwań, intencji, zamierzeń, przeżyć) +ustosunkowywania
się do siebie (postrzegania swojego miejsca w sytuacji dydaktycznej - swoich ról i pozycji,
akceptowania partnerów, wzajemnej uczciwości intelektualnej, wzajemnego poszanowania godności
osobistej) + wzajemnego wpływania (zmiana stanu, zachowań, cech partnera, ukierunkowanie potrzeb,
zamierzeń, decyzji związanych z działaniem, stymulowanie aktywności partnerów)
+współodczuwania (ujawniania stanów emocjonalnych, wywoływania u partnerów stanów
emocjonalnych niezbędnych do działania, gotowości zmiany własnych przeżyć i stanów pod
wpływem partnerów).
Podmiotowość ucznia przejawiać się (noże \v: =podejmowaniu przez niego różnorodnej aktywność
zgodnej z jego potrzebami i zainteresowaniami =wpływaniu na proces kształcenia,
współuczestniczeniu w doborze celów, treści, metod i form pracy na zajęciach ^dokonywaniu
samokontroli i samooceny =poczuciu pozytywnych relacji interpersonalnych =znajomości praw i
obowiązków ucznia
Cechy dydaktyczności: * zróżnicowanie zajęć * zainteresować *konsekwentny *przygotowany
*nauczyciel refleksyjny
Elementy ucznia jako podmiotu -aktywność -działanie -kontrola ocena
Ćwiczenia 2.
Samokształcenia wg. Kulisiewicza: obejmuje ono własny wysiłek uczącego się podmiotu nie
podlegający kontroli zewnętrznej i organizowany przeważnie na podstawie samodzielnie
opracowanego programu. Zasadniczym warunkiem skuteczności samokształcenia jest systematyczna
autokontrola i samokontrola
Samokształcenie wg. Okonia, samodzielne poddane autokontroli urabianie się osobnika w celu
osiągnięcia jakiegoś mniej lub bardziej uchwytnego i mniej lub więcej jasno określonego uznanej
osobowości
Komponenty procesu kształcenia: -poznawanie otaczającego świata stworzonego przez człowieka
łącznie z jego kulturą -przygotowanie uczniów do prawidłowego przekształcania rozwijania -rozwój
środowiska umysłowego -kształtowanie stosunku do wartości (religijne moralne artystyczne)
Wartości kształcenia -przedszkolne -szkolne -wyższe
Stadia przygotowania ucznia do samokształcenia 1.nauczanie czytania pisania samokształcenia
*adaptacja ucznia 2.łączenie samokształcenia z kształceniem 3.samokształcenie połączone z
twórczością
l2lCele kształcenia 1.rozwijanie i doskonalenie osobowości człowieka w warunku uniwersalnych / wartości 2.przygotowanie do zawodu i obowiązków zawodowych 3.aktywny udział w dorobku / kulturowym narodowej 4.kierowanie rozwojem przygotowanie siebie do samokształcenia i ^^samowychowania
Warunki sprzyjające procesowi samokształcenia -samodzielność psychiczna konsekwentna asertywne
dążenie do określonego celu
Elementy procesy samokształcenia -postawienie celu -rozpatrzenie warunków niezbędnych do
osiągnięcia celu -podjęcie decyzji co do wyboru celu -realizacja zadań samokształcenia -samokontrola
polegająca na analizie oceny własnych w realizacji celów i na wypracowaniu wniosków
2. Cele kształcenia -cele ogólne wskakują kierunki dążenia Cele ogólne i szczegółowe: *ogólne-stanowią podstawowe elementy planowanie edukacji dostarczając jednostce konstrukcyjna programu stanowią informację o ogólnych kierunkach interakcyjnych w edukacji wyrażają produkt końcowy kształcenia są długoterminowe *szczegółowe-są węższe i bardziej sprecyzowane stanowią opis zachowania ucznia opis wyników mają być uzyskane. Wyrażają interakcję edukacyjną w sposób dużo konkretniejszy i bardziej precyzyjny niż cele ogólne. Są krótkomiarowe
3.cele operacyjne-jeżeli szczegółowy cel jawnie określa osiągnięcia ucznia w sposób który umożliwia
nauczycielowi ocenianie czy cel zostaje osiągnięty
J. Cele operacyjne *określa pożądany stan osoby uczący się * wskazuje jakieś umiejętności uczeń
nabędzie na lekcjach *opisuje zachowanie które nauczyciel będzie mógł dostrzec za pomocą samych
tylko zmysłów
3, Cel operacyjny jest użyteczny o tyle o ile wskazuje jaką umiejętność uczeń musi nabyć co
powiedzieć lub wykonać opanowane celu. Cel musi opisywać obserwowalne zachowanie z którego
nauczyciel może wnosić o zdobyciu konkretnych umiejętności umysłowych
Cele nieoperacyjne: są czasem wyrażane w sposób określający co powinien uczynić nauczyciel. Cele
te mają raczej o tym co zamierza zrobić nauczyciel -dokonuje prezentacji problemów pojąć uogólnień
lub innych elementów treści które będą przedmiotem lekcji -są uogólnionych wzorcem zachowania
Śród. dyd służą pomocy przy.: *zaznajomienia U z nowym materiałem *jego utrwalanie oraz kontroli
i ocenie stopnia opanowania *stosowanie zdobytych umiejętności i wiadomości w praktyce
*rozwijanie zdolności poznawczych oraz uczuć i woli U
Środki dydaktyczne akt wg. Okonia l)Środki proste a)słowne (słowniki podręczniki) b) proste śr.
wzrokowe -oryginalne przedmioty w oryginalnym środowisku (obserwacje) -oryginalny przedmiot w
śr. sztucznym -model obrazy mapy 2)Środki wzrokowe a)mechaniczne śr. wzrokowe (aparat
fotograficzny kamery) b)śr. słuchowe (odtwarzacze CD radia magnetofony) c) śr. wzrokowo-słuchowe
(filmy telewizyjne) d)śr. automatyzujące proces nauczania (komputery)
Środki dyda. dzielimy na: l)pomoce naukowe-przedmioty którymi posługuje się N aby skutecznie
realizować cele i zad. kształcenia 2)indywidualne wyposażenie uczniów - tzw. podręczniki szkolne
zeszyty do ćwiczeń przybory do pisania itd. 3)urządzenia sportowe
Pojęcie treści kształcenia. Treści kształcenia jest to całokształt podstaw wiadomości umiejętności z różnych dziedzin rzeczywistości przewidziany do realizacji w procesie kształcenia (podstawa programowa podręczniki plany)
Wymagania stawiane treściom kształcenia. Okoń wyróżnia trzy układy odniesienia wobec treści kształcenia (wymagania) I. Wymagania związane z uczącym się człowiekiem są to wymagania stawiane z punktu widzenia ucznia a)dostosowanie treści do możliwości ucznia (konieczności uwzględniania ucznia) b)dostosowanie treści do potrze rozwijającego się człowieka II. Wymagania związane ze zmieniającym się społeczeństwie a)respektowanie możliwości społeczeństwa b) respektowanie potrzeb społeczeństwa. Konieczność uwzględniania w treściach kształcenia następujących obszarów: *ojczyzna i własny naród *inne narody *życie społeczno obywatelskie
* edukacja *praca zawodowa *rodzina III .Wymagania związane z rozwojem kultury i nauki a)treści kształcenia w treści kultury powinny umożliwić poznawanie wybranych dób kultury -wytworzenie przez uczących się różnych wartości -przeżywanie wartości kulturowych b)treści kształcenia powinny znaleźć odbiór w czterech składowych częściach nauki *fakty naukowe *pojęcia naukowe *prawa nauki *teorie naukowe
wg. Kupisiewicza wymagania sprowadza w pięciu grupach: l .Wymagania społeczne zawodowe i kulturowe (aktualne i przyszłe) 2.Wymagania naukowe konieczności dostosowania treści do poziomu rozwoju nauki i techniki 3.Wymagania natury psychologicznej konieczność dostosowania treści do możliwości psychofizycznych uczących się 4.Wymagania natury dydaktycznej np. postulat korelacja wewnątrz i między przedmiotowej łączyć treści wewnątrz i między przedmiotowej łączenie teorii z praktyką zasada strukturalizacji wiedzy zasada egzemplorycznego układania treści układanie treści w określony sposób *liniowy *spiralny *koncentryczny 5.Przyjęcie koncepcje programowe
Cztery rodzaje uczenia się wg. Okonia l .przeżywanie 2.działanie (wykonywanie czynności doświadczenia) 3.przyslajame 4.rozwiązywanie odkrywanie
Środki źródła w procesie samokształcenia - Internet (selekcja wiadomości) -krytyczne wybieranie treści
METODY *racjonalne i szybkie czytanie *umiejętne słuchanie *właściwe notowanie *korzystanie z konsultacji i dyskusji
Techniki (sposoby zdobywania miedzy i umiejętności \v samokształceniu) *czytanie studiowanie
*słuchanie i dyskutowanie *czerpanie wiedzy z innych źródeł *pisanie opracowywanie zagadnień
* uczestniczenie w życiu kulturowym Technika jest przyporządkowana metodom /Do wspólnych cech wszystkich form samokształcenia zbiorowego €z. Maziarz zalicza: -dobrowolne / uczestnictwo i bezinteresowność -wspólnotę celów i zainteresowań oraz współodpowiedzialność / wszystkich
członków za pracę zespołu -przenikanie się wzajemne i dopełnianie samokształcenia indywidualnego
oraz pracy zespołowej -poddanie się kierownictwu, wyłonienie spośród członków przewodnika
(koordynatora, organizatora) -społeczny charakter działalności zespołu
l .Samokształcenie to: b] kierowany przez podmiot proces jego kształcenia r d) świadome I samodzielne
uczenie się +
2. elementami samokształcenia są: a) cele, treści, warunki i środki kształcenia.
3 warunki skutecznego samokształcenia są: a)odczuwanie potrzeby uczenia się -f e) rozumienie tego, co się
poznaje
4. stadiami procesu przygotowania do samokształcenia są: działalność adaptacyjna + c) integracji kształcenia z samokształceniem d) różne postaci pracy samokształceniowej powiązanej z twórczością
5.potrzeba samokształcenia wynika z: a) postępu technicznego c) konieczności podnoszenia kwalifikacji
d) rozwój społeczeństwa dynamicznego
1. wskaż techniki pracy samokształceniowej: a}uczestniczenia w życiu kulturowym (w ramach czasu wolnego) f
pisemne opracowanie zagadnień
cechą form samokształcenia zbiorowego jest: a)dobrowolne uczestnictwo i bezinteresowność c) posiadanie
wspólnych celów i zainteresowań oraz odpowiedzialności całego zespołu rozmowy ze znajomymi
3.które z niżej wymienionych metod stosuje- się w samokształceniu: a)czytanie i studiowanie literatury czytanie codziennej czerpanie wiedzy z innych źródeł,
4.czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe a)jedną z form samokształcenia zbiorowego jest poddanie się kierownictwu wyłonienie spośród członków przewodnika (organizatora) P b)do form samokształcenia zbiorowego nie zalicza się bezinteresowności oraz dobrowolnego uczestnictwa F
2.dementarni sa-TKfeiztaicenia są: a) cele, treści wamnki 3 środki kształcenia +
3. warunki skutecznego samokształcenia się: ajodczuwame potrzeby uczenia się -f- c}rozumienle tego co sie_ poznaje t-
4.stadiami procesu przygotowania do samokształcenia są: a) działalność adaptacyjna + c)inlegracja kształcenia z samokształceniem -r djróżne postacie pracy samokształceniowej powiązanej z twórczością +
5.potrzeba samoksztalcetiia wynika: a)z postępu technicznego -h c}konieemcść podnoszenia kwalifikacji -i-d}:: dynamicznego ro.zwoju spsifleczeńsDvva -t-
1.tecliniki pracy samokształcenia: a)uczestniczenie v»' życiu knljx:Kdnyin-i" bjpiseiime opracowariie ^
2. wybierz prawidłowe txłpowiedzi (2) Ceclia fonn kształcenia zbiorowego jest: a)dobrowolne uczestnictwo i bezjnteR^owriOśe -+- c}posz>akivv:a:we wspólnyeli celów i zri-nteresowań oraz od|X)Vviedzial3*tośe całego zespołu ->-
3. która z niżej w)7mienioiwcb rnetod stosuje ssę ^° samokształcenia a)c-zytanic- i sU]d:Owariie Uterat.u3y -t-c)cze.rpar:ie /: wiedzy 2; innych źródeł -:•
4. czy poniższe stwierdzenia są prawidłowe (p,t) a)jedną z form pracy samokształcenia jest poddanie się kierownictwu wyłonienia spośród członków: przewodnika (organizatora) P b)do form samokształcenia zbiorowego nie zalicza, się bezinteresowności i dobrowolnego uczestnictwa F ^ 3. uzupełnij sebernat podar-yiru wyrazami (l.cel 2.treść 3.metoda forma kształcenia) LUDEK
1. ko-rsponejute-rs procesu sa-r-oksztalcenia jest... (wybierz wiaśeiwą odpowiedź) a)forma b)metoda l/ c)samodzielnoścd)pomocinnej osobie ./
2.wybierz 2 cele procesu samokształcenia; a)stale dążenie do rozwijania doskonalenia i wzbogacania
osobowości człowieka w kierunku uznanych powszechnie wartości b)określenie rezultatów pracy dydaktycznej
c)określenie potrzeb oświatowych d)należyte przygotowanie do zawodu wykonywanie pracy i obowiązków
zawodowych \/