26. BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE
REFERAT: WIELONARODOWY KORPUS
PÓŁNOCNY-WSCHÓD STRUKTURA, ZADANIA, WYZWANIA
Podczas spotkania na wyspie Bornholm w 1994 roku, kiedy perspektywa wejścia naszego kraju do Sojuszu Północnoatlantyckiego była jeszcze bardzo odległa, szefowie resortów obrony trzech państw: Polski, Danii i Niemiec pierwszy raz rozmawiali o trójstronnej współpracy wojskowej. W tym okresie nikt jeszcze nie podnosił kwestii współpracy w ramach korpusu, pomysł jego powstania pojawił się w późniejszym czasie, kiedy to dywizje zaczęły ze sobą bliżej współdziałać. W trakcie spotkania na wyspie Rugia w sierpniu 1996 roku to właśnie dowódcy dywizji wystąpili z propozycją koordynacji działań na wyższym szczeblu, a takim szczeblem nad dywizjami jest właśnie korpus. Pomysłodawcą była Dania. Koncepcja Korpusu ulegała ewolucji wraz z klarowaniem się stanowiska ówczesnej „szesnastki” w kwestii rozszerzenia NATO. W miarę rozwoju tego procesu politycznego, powołanie do życia Korpusu przestawało być jedynie hasłem. Coraz większy nacisk był kładziony na stronę wojskową tego przedsięwzięcia. Kiedy wejście Polski do NATO było coraz bardziej prawdopodobne, prace organizacyjne nabrały rozpędu.
Podczas spotkania ministrów obrony: Polski, Niemiec i Danii w Omulewie w sierpniu 1997 roku (w miesiąc po zaproszeniu Polski do rozmów o członkostwie w NATO), podjęto decyzje o utworzeniu Korpusu. Do życia zostaje powołany trójstronny zespół roboczy, którego celem było opracowanie zasad funkcjonowania Wielonarodowego Korpusu Północ-Wschód (MNC NE), który miałby rozpocząć swoją działalność po wstąpieniu Polski w struktury NATO.
Związek operacyjny rozpoczął swoją działalność 18 września 1999 roku, a siedzibą jego dowództwa stał się Szczecin. Korpus mieści się w Koszarach Bałtyckich w dzielnicy Pogodno. Pełną gotowość do działania korpus osiągnął jesienią 2000 roku.
W skład Wielonarodowego Korpusu Północny-Wschód weszły trzy dywizje:
Duńska Jutlandzka Dywizja Zmechanizowana z Fredericji, licząca 18 tys. żołnierzy:
W skład duńskiej dywizji zmechanizowanej wchodzą:
trzy brygady zmechanizowane,
batalion rozpoznania,
batalion czołgów,
szwadron śmigłowców przeciwpancernych,
kompania patrolowa,
dywizjon artylerii,
batalion rakiet przeciwlotniczych,
batalion inżynieryjny,
kompania WRE,
batalion służb wsparcia,
kompania transportowa,
kompania żandarmerii,
służby garnizonowe,
personel obsługi bazy i orkiestra.
Niemiecka 14 Dywizja Grenadierów Pancernych z Neubrandenburga z 19 tys. żołnierzy:
W Szwerinie stacjonuje 40. Brygada Grenadierów Pancernych, w Eggesin 41. Brygada Grenadierów Pancernych „Vorpommem”, oraz w Neumunster 18. Brygada Pancerna „Holstein”.
Polska 12 Szczecińska Dywizja Zmechanizowana im. Księcia Bolesława Krzywoustego, w której stacjonuje 12 tys. żołnierzy:
W Szczecinie również stacjonuje:
12. Brygada Zmechanizowana,
2. Mieszany Pułk Artylerii,
3. Pułk Przeciwlotniczy,
12. batalion rozpoznania,
12. batalion dowodzenia,
12. batalion zaopatrzenia.
W Stargardzie Szczecińskim stacjonują:
6. Brygada Kawalerii Pancernej,
2. batalion saperów,
12. batalion medyczny.
W Kołobrzegu stacjonuje 8. batalion remontowy, oraz w Trzebiatowie 36. Brygada Zmechanizowana.
Plany na przyszłość zakładają, że w skład Korpusu wejdą również jednostki wsparcia i logistyczne z Danii, Polski i Niemiec, m. in. Brygada Wsparcia Dowodzenia. Zakładane jest, iż państwa należące do Korpusu wydzielą po jednym batalionie łączności do tej brygady.
Na czele Korpusu stoi dowódca, który ma do pomocy zastępców oraz szefa sztabu. Stanowiska te obsadzane są przez państwa należące do związku operacyjnego na zasadzie rotacji. Najwyższe stanowiska dowódcze podlegają kadencji, która trwa trzy lata.
Jako pierwszy dowódcą korpusu został generał Henrik Ekmann, który wcześniej dowodził duńsko-niemieckim Korpusem (LANDJUT). Na jego zastępcę został wybrany Polak, gen. dyw. Edward Pietrzyk (obecnie dowódca wojsk lądowych). Szefem sztabu był niemiecki gen. Hans Joachim Sachau.
Do 2004 roku, kiedy to nastąpi kolejna rotacja, Korpusem miał dowodzić generał broni Zygmunt Sadowski, jednak zmarł pod koniec 2003 roku. Zastępcą dowodzącego jest pochodzący z Niemiec generał Rolf Schneider, a funkcję szefa sztabu pełni duński generał Karl Erik Niesen. Następnym dowódcą Korpusu będzie generał niemiecki, jego zastępcą zostanie Duńczyk, a stanowisko szefa sztabu obejmie Polak.
Struktura Korpusu jest unikalna, ponieważ we wszystkich wydziałach sztabu pracują wspólne zespoły polsko-niemiecko-duńskie. Nie mają one charakteru wyłącznie narodowego, jak w innych podobnych formacjach działających w Europie.
Sztab Korpusu podzielony jest na tzw. piony funkcyjne od G-1 do G-6, wedle standardów natowskich. Struktura organizacyjna sztabu jest tak skonstruowana, iż szefowie poszczególnych komórek działają bez ingerencji z zewnątrz. W dowództwie Korpusu, w czasie pokoju pracuje 3 generałów oraz 6 pułkowników. Ogólnie potencjał osobowy Korpusu obejmuje 156 oficerów, chorążych i podoficerów, a także 20 cywilnych pracowników wojska. Po pełnym rozwinięciu Korpus liczy sobie 49 tys. żołnierzy. Fundusze na działalność sztabu są rozłożone solidarnie pomiędzy trzy państwa należące do Korpusu.
Zintegrowana Struktura Dowodzenia NATO nie obejmuje obecnie sztabu Korpusu, jednakże poprzez asygnację do sojuszu, Wielonarodowy Korpus Północ-Wschód należy do struktur wojskowych paktu. Wszystko wskazuje na to, że w przyszłości ten związek operacyjny przejmie zadania po rozwiązanym LANDJUT (Korpusie Niemiecko-Duńskim) i znajdzie się w zintegrowanej strukturze sojuszu atlantyckiego. W czasie pokoju działa tylko sztab Korpusu, a jego dywizje podlegają narodowym dowództwom w miejscach swojego stacjonowania. Natomiast na wypadek wojny przechodzą pod rozkazy dowództwa Korpusu. Zdolność rozumienia się i współpracy na polu walki wymaga gruntownego zmodernizowania dywizyjnych systemów łączności. Modernizację taką przewidywało się do końca 2003 roku.
Wielonarodowy Korpus Północny-Wschód wykonuje zadania wynikające z art. V Traktatu Waszyngtońskiego. Do zadań Korpusu należy:
udział w operacjach reagowania kryzysowego,
udział w operacjach wsparcia pokoju,
wspieranie posiadaną infrastrukturą dowodzenia misji humanitarnych,
usuwanie skutków katastrof naturalnych, które mogą się wydarzyć w różnych częściach naszego regionu.
Decyzję o użyciu jednostek Korpusu podejmuje Komitet Korpusu, w którego skład wchodzą przedstawiciele ministerstw obrony oraz reprezentanci dowództw wojsk lądowych Niemiec, Danii i Polski.
Aby zachować sprawność funkcjonowania Korpusu jego żołnierze odbywają regularne ćwiczenia. Przykładem są ćwiczenia „Crystat Eagle”, przeprowadzone na poligonie w Drawsku Pomorskim w listopadzie 2000 roku.
Wojsko Polskie dzięki współpracy w ramach Korpusu mogło porównać wyszkolenie swoich żołnierzy z innymi wojskami natowskimi. Ważne jest także to, że współpraca ta jest stała i odbywa się na szeroką skalę, ponieważ dotychczas współpraca z naszymi sojusznikami była ograniczona czasowo i ilościowo, a w ćwiczeniach brały udział mniejsze jednostki. Ponadto współpraca Polski, Danii i Niemiec w ramach Korpusu ma także znaczenie dla ogólnej współpracy międzynarodowej. Siedziba Korpusu w Szczecinie jest szansą dla miasta na integrację między-sojuszniczą i europejską, ponieważ żołnierze obcych armii i ich rodziny mieszkają obok polskich rodzin.
Bibliografia:
REFERAT: Pojęcie bezpieczeństwa narodowego
„Pojęcie bezpieczeństwa ewoluowało w czasie i jest zależne od konkretnych warunków panujących w państwie. Interes bezpieczeństwa powszechnego w wymiarze globalnym nie musi być tożsamy z poczuciem bezpieczeństwa konkretnego kraju. W literaturze najczęściej bezpieczeństwo określa się jako proces tworzenia takich warunków, które gwarantowałyby państwu jego istnienie, zapewniałyby suwerenność, integralność terytorialną, nieingerencję w sprawy wewnętrzne, właśnie jako proces i stan”. „Wyjaśniając istotę bezpieczeństwa, należy mieć na uwadze jego związek ze zjawiskiem zagrożenia. Wynika z tego, że brak zagrożenia stanowi istotny aspekt bezpieczeństwa”. „Zagrożeniem jest taka sekwencja zdarzeń w otoczeniu systemu, wewnątrz systemu i w relacjach systemu z otoczeniem zewnętrznym, która prowadzi do pogorszenia pozycji względem innych systemów i do konieczności przeznaczenia pewnych zasobów systemu na adaptację do wymagań otoczenia i redukcji funkcji systemu, tj. do zmniejszenia możliwości realizacji podstawowych funkcji”. M. Berkowitz i P. G. Bock już w latach sześćdziesiątych sformułowali definicję bezpieczeństwa narodowego: „bezpieczeństwo narodowe to zdolność narodu do ochrony jego wewnętrznych wartości przed zagrożeniami zewnętrznymi”. W Encyklopedii Britannica można odnaleźć następującą definicję bezpieczeństwa narodowego: „bezpieczeństwo narodowe jest to zabezpieczenie narodu przed groźbą podboju przez zewnętrzną potęgę”. Według ppłk dr inż. Bogusława Szlachcica: „Całościowe ujęcie problematyki bezpieczeństwa państwa powinno obejmować aspekt zewnętrzny i wewnętrzny. Potrzeba bezpieczeństwa bowiem wynika zarówno z wewnętrznej struktury społeczeństwa, jak i z funkcjonowania oraz ewolucji środowiska międzynarodowego, w którym powstają zagrożenia i wyzwania dla danego społeczeństwa i państwa. Tradycyjne pojmowanie bezpieczeństwa akcentuje jego związek z zagrożeniem zewnętrznym, w związku z tym główne znaczenie jest przypisywane polityce zagranicznej państwa. Bezpieczeństwo formułowane jako podstawowy cel polityki zagranicznej przenosi na środowisko międzynarodowe wewnętrzne potrzeby, interesy i wartości danego narodu oraz jego systemu politycznego. Należy pamiętać także o tym, że podstawową wartością wewnętrzną, która podlega ochronie w ramach bezpieczeństwa narodowego, jest przetrwanie”. Jak podają D. Bobrow, E. Haliżak, R. Zięba: Jeśli chodzi o treści i zakres wewnętrznych wartości podlegających ochronie, najogólniej biorąc występują tu dwa zasadnicze podejścia. Pierwsze z nich bardzo szeroko ujmuje bezpieczeństwo narodowe. Jako podstawową wartość wskazuje się:
przetrwanie narodu
przeżycie ludności
zachowanie istniejącego systemu społeczno-gospodarczego
dobrobyt
posiadany standard życia.
A.D. Rotfeld wymienia jako wartości, których zachowanie jest warunkiem bezpieczeństwa narodowego:
wartości polityczne
ideologiczne, gospodarcze
społeczne
kulturalno-cywilizacyjne.
Jak podają D. Bobrow, E. Haliżak, R. Zięba: Zwolennicy podejścia drugiego za wartość chronioną uznają przetrwanie narodu. Zwolennicy kompromisu z szerokiego katalogu wartości wymienianych w ramach pierwszego z wyróżnionych podejść za najbardziej istotne uznają:
przetrwanie państwa
zachowanie integralności terytorialnej
niezależność polityczną rozumianą jako samowładność
swobodę afiliacji
Amerykańscy naukowcy (G. Kennan, K. Vorys i K. Deutsch) podają, iż w skład bezpieczeństwa narodowego można wliczyć:
ochronę suwerenności
ochronę niezawisłości państwa (ochrona jego instytucji politycznych)
przeżycie ludności
istniejący system społeczno-gospodarczy
międzynarodowy prestiż państwa i narodu
interesy własnych obywateli za granicą
dobrobyt
postęp gospodarczy
Jak podaje ppłk dr inż. Bogusław Szlachcic: „W szeroko rozumianym systemie bezpieczeństwa państwa można wyróżnić co najmniej następujące, ściśle skorelowane ze sobą, podsystemy bezpieczeństwa:
politycznego (mającego na celu ochronę interesów państwa metodami politycznymi);
gospodarczego (chroni rozwój gospodarczy);
- militarnego (zapewnia ochronę w wypadku konfliktu zbrojnego, wojny);
publicznego (zapewnia porządek konstytucyjny, ochronę przed zjawiskami kryminogennymi, zagrożeniami środowiska);
socjalnego (zapewnia podstawowe warunki do godnej egzystencji człowieka-obywatela)”.
Podsumowując należy podkreślić, iż w obecnych czasach wyzwania w dziedzinie bezpieczeństwa dyktują potrzebę podejścia całościowego. Zaciera się bowiem różnica między zewnętrznymi i wewnętrznymi aspektami bezpieczeństwa. Rośnie znaczenie czynnika międzynarodowego i rola współdziałania międzynarodowego, w tym zwłaszcza w układzie sojuszniczym. Zwiększa się wpływ czynników pozawojskowych, w tym ekonomicznych, społecznych i ekologicznych na bezpieczeństwo narodowe. W dalszej części pracy zostaną przedstawione analizy jaki wpływ na bezpieczeństwo wewnętrzne państwa ma duża liczba bezrobotnych w naszym kraju.
Z.Cesarz, E. Stadmuller: Problemy polityczne współczesnego świata. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1998, s.48.
Ch. Bay: Koncepcje bezpieczeństwa indywidualnego, narodowego i zbiorowego. „Studia Nauk Politycznych”, 1989 nr 4, s.83-91.
D. Bobrow, E. Haliżak, R. Zięba: Bezpieczeństwo Narodowe i międzynarodowe u schyłku XX wieku. Wydawnictwo „Scholar „, Warszawa 1997, s. 4-6.
M. Berkowitz, P.G. Bock: American National Security. A Reader on Theory and Policy, New York 1965, s. 10.
Encyclopaedia Britannica: The University of Chicago 1956, vol 20, s. 256.
Bogusław Szlachcic: Bezpieczeństwo narodowe, jako źródło kreowania pokoju. Departament Kadr i Szkolnictwa Wyższego MON, Centralny Ośrodek Naukowej Informacji Wojskowej
http://www.coniw.wp.mil.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=522 , z dnia 10.VI.2005 r.
A.D. Rotfeld: Bezpieczeństwo Polski, a bezpieczeństwo Europy. [w:] Międzynarodowe czynniki bezpieczeństwa Polski, Warszawa 1986, s. 15-18.
Bogusław Szlachcic: Bezpieczeństwo narodowe, jako źródło kreowania pokoju. Departament Kadr i Szkolnictwa Wyższego MON, Centralny Ośrodek Naukowej Informacji Wojskowej
http://www.coniw.wp.mil.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=522,
1338