ISTOTA TRANSPORTU ASYMILATÓW I INNYCH SUBSTANCJI ORGANICZNYH W ROŚLINIE

* warunkiem funkcjonowania tkanek roślinnych jest stały dopływ do nich substancji pokarmowych (produktów fotosyntezy)

* powstają one głównie w liściach i dlatego muszą być transportowane do pozostałych organów

TRANSPORT BLISKI

* substancje organiczne (podobnie jak woda i sole mineralne) są przewodzone na niewielkie odległości („krótkie dystanse”)

* transport z komórki do komórki głównie przez plazmodesmy

* zachodzi z niewielką szybkością

TRANSPORT DALEKI

* transport z organu do organu

* substancje organiczne transportowane są inaczej niż woda i sole mineralne

* transport odbywa się w specjalnych strukturach przewodzących floemu - komórkach i rurkach sitowych

RURKI SITOWE

* występują u okrytonasiennych

* wyspecjalizowane w przewodzeniu związków organicznych

* ściany poprzeczne tworzą perforowane pola (sita)

* przez otwory sit przenikają długie pasma cytoplazmy transportujące asymilaty z prędkością 1,5-2,5 cm/min

* rurki są wtórnie bezjądrzaste (w trakcie dojrzewania tracą jądro), co obniża metabolizm własny komórek i nie utrudnia ruchu cytoplazmy

* procesami życiowymi rurek sitowych zawiadują komórki przyrurkowe, które nie tracą w rozwoju jądra komórkowego

* bardzo prawdopodobne jest, że komórki przyrurkowe pośredniczą w przemieszczaniu asymilatów między rurkami sitowymi a innymi komórkami w czasie tzw załadunku i rozładunku floemu

TRANSPORT ORGANICZNYCH SUBSTANCJI ODŻYWCZYCH W ŁYKU

* transportowane jedynie w postaci roztworów wodnych

* główną formą transportu węglowodanów jest dwucukier sacharoza (ponad 90% wszystkich substancji)

* rzadko są inne cukry, np. rafinoza

* nigdy heksozy (np. glukoza) czy wielocukrowce (np. skrobia)

* poza cukrowcami w łyku transportowane są także alkohole (np. mannitol) i związki azotowe - głownie aminokwasy (np. glutaminian i asparaginian)

DWUKIERUNKOWY TRANSPORT SUBSTANCJI ORGANICZNYCH WE FLOEMIE

* może odbywać się w górę i w dół rośliny

* zależy to od usytuowania organów asymilacyjnych liści względem odbiorców asymilatów

* w dół - liście znajdujące się w dolnej części rośliny zaopatrująw substancje odżywcze głównie korzenie

* w górę - liście górnych pięter rośliny zaopatrują wierzchołek wzrostu pędu i młode liście

* kwiaty i owoce wraz z nasionami, w zależności od usytuowania mogą być zaopatrywane zarówno przez dolne, jak i górne liście

* u oślin dwu- i wieloletnich kierunek transportu zależy także od pór roku

* transport może odbywać się dwukierunkowo w obrębie tej samej wiązki sitowej (transport dwukierunkowy w obrębie tej samej rurki sitowej jest kwestią sporną)

BIERNY TRANSPORT FLOEMOWY

* wydatkowanie energii towarzyszące transportowi wynika jedynie z kosztów załadunku i rozładunku floemu

ZAŁADUNEK

1) aktywny transport sacharozy z komórek miękiszu asymilacyjnego (komórek - donorów sacharozy) do komórek przyrurkowych (kosztem ATP)

2) przenikanie sacharozy z komórek przyrurkowych przez plazmodesmy do rurek sitowych

3. spadający potencjał wodny (wzrastająca siła ssąca) rurek sitowych powoduje, że część wody z naczyń przenika do rurek siowych (rośnie turgor, tworzy się wodny roztwór sacharozy - sok floemowy)

ROZŁADUNEK

1) kosztem ATP sacharoza jest aktywnie transportowana z rurek sitowych do komórek miękiszowych korzenia (komórek akceptorowych sacharozy)

2) malejące stężenie powoduje, że rośnie potencjał wodny rurek sitowych i woda zaczyna przepływać z nich do drobnych naczyń

3) jednocześnie sacharoza kondensowana jest do skrobi

---