Praca kontrolna

Prawo Gospodarcze

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE SPÓŁKĄ AKCYJNĄ.

Spółka jest prawną formą współdziałania dwóch lub większej liczby osób dla łatwiejszego osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego (np. osiągnięcie maksymalnych zysków z produkcji, itp.). Prawo dopuszcza możliwość tworzenia i istnienia niektórych spółek z udziałem jednego wspólnika (spółki jednoosobowe), a także powoływania ich do celów niegospodarczych. Spółki odgrywają istotną rolę w warunkach gospodarki rynkowej. W formie spółek występuje większość przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych, usługowych, transportowych i innych, a także banków, instytucji ubezpieczeniowych, w tym z reguły największe organizacje gospodarcze.

Spółka jako forma współdziałania osób znana była już w starożytności, a przepisy ich dotyczące zawierają różne systemy prawa antycznego, z najdawniejszymi włącznie. Praktyczne potrzeby dyktowały łączenie się osób w grupy, aby w ten sposób osiągnąć zamierzony cel, najczęściej gospodarczy.

Spółka akcyjna.

Spółka akcyjna ma ogromne znaczenie w krajach o rozwiniętej i ustabilizowanej gospodarce rynkowej. W prawno-organizacyjnej postaci spółki akcyjnej prowadzą działalność największe organizacje gospodarcze, np. przedsiębiorstwa telekomunikacyjne, linie żeglugowe i lotnicze itd. Podstawową cechą spółki akcyjnej jest wyłącznie majątkowy charakter stosunków między nią samą a udziałowcami. Stosunki te nawiązują się samoczynnie poprzez nabycie akcji, będących świadectwem posiadania praw członkowskich. Akcjonariusz chcąc rozwiązać wszelkie stosunki z daną spółką musi sprzedać swoje udziały (akcje). Członek spółki akcyjnej na ogół ma zapewnioną anonimowość, ponieważ akcje spółki są wystawiane na okaziciela. W celu ochrony interesów samych akcjonariuszy, na potrzeby spółki akcyjnej powstało bardzo dużo przepisów regulujących nie tylko stosunki spółki z innymi podmiotami, ale również wewnętrzne sprawy spółki. W przypadku spółki akcyjnej dopuszczalne jest jej zawiązanie nie tylko w celu zarobkowym, czy gospodarczym, ale np. charytatywnym.

Spółka akcyjna jest osobą prawną, w której dominującą rolę odgrywa kapitał. Decyzje podejmowane przez zgromadzenie wspólników w głosowaniach zależą od liczby akcji, jakimi dysponują wspólnicy popierający daną opcję, nie zaś od liczby wspólników. Decyduje więc większość kapitałowa, a nie osobowa.

Utworzenie spółki akcyjnej może nastąpić dwoma sposobami:

1. polega na utworzeniu spółki przez samych założycieli, bądź przez założycieli i osoby trzecie - sposób ten charakteryzuje się koncentracją procesu powstawania spółki w czasie i określonym z góry składzie osobowym, wzajemnie zaakceptowanym przez przyszłych akcjonariuszy. Zwiększa to znaczenie czynnika ludzkiego, który w spółkach kapitałowych odgrywa nieco uboczną rolę. Spółka tego typu jest zamknięta dla osób z zewnątrz. Tryb ten rozpoczyna się od ustalenia i podpisania statutu przez założycieli spółki. Założycieli powinno być przynajmniej trzech, chyba że założycielem jest Skarb Państwa lub samorząd terytorialny. Za założycieli uważa się te osoby, które podpisują uzgodniony przez siebie statut. Statut spółki akcyjnej powinien określać:

• firmę, siedzibę i przedmiot przedsiębiorstwa spółki,

• czas trwania spółki (jeżeli jest określony),

• wysokość kapitału akcyjnego i sposób jego zebrania oraz liczbę i nominalną wartość akcji ze wskazaniem, czy są to akcje imienne, czy na okaziciela,

• imiona i nazwiska oraz adresy założycieli,

• organizację władz spółki,

• związane z akcjami obowiązki świadczeń na rzecz spółki, warunki i sposoby umarzania akcji.

Udział w spółce osób trzecich wymaga zgody założycieli. Może ona być wyrażona z góry w statucie, bądź w później sporządzonych aktach.

Zawiązując spółkę założyciele sami lub z udziałem osób trzecich, w jednym lub kilku aktach notarialnych, wyrażają zgodę na powstanie spółki i treść statutu, ustalają liczbę i rodzaj akcji objętych przez poszczególnych akcjonariuszy, cenę emisyjną akcji i terminy wpłat na akcje oraz stwierdzają dokonanie wyboru pierwszych władz spółki. Jeżeli do spółki są wnoszone wkłady niepieniężne, w aktach tych należy wymienić osoby wnoszące oraz przedmiot wkładu i wysokość zapłaty.

2. drugi sposób powołania spółki nie jest aktem jednorazowym, lecz procesem, składającym się z szeregu etapów przewidzianych przepisami. Występują w nim dwie całkowicie odrębne kategorie przyszłych wspólników - założyciele spółki oraz osoby nabywające akcje w drodze subskrypcji. Odbywa się to w taki sposób, że : założyciele ustalają i podpisują statut projektowanej spółki. Mają oni obowiązek złożyć do depozytu sądowego kaucję w wysokości 5% kapitału akcyjnego. Kaucja ta jest zabezpieczeniem ewentualnych roszczeń wobec założycieli z tytułu uchybień przy zawiązywaniu i podlega zwrotowi po zarejestrowaniu spółki lub po jej niedojściu do skutku. Po dopełnieniu tego obowiązku założyciele publicznie ogłaszają o otwarciu zapisów na akcje. Przepisy wymagają zamieszczenia w ogłoszeniu następujących wiadomości:

• liczba i rodzaj akcji oferowanych do sprzedaży,

• wartość nominalna i cena emisyjna akcji,

• termin otwarcia i zamknięcia subskrypcji,

• wysokość i terminy wpłat, które powinny być dokonane przed zarejestrowaniem spółki i skutki niepłacenia rat w ustalonych terminach,

• zasady przydziału akcji.

W ogłoszeniu ponadto powinny być zamieszczone postanowienia o wnoszonych do spółki przez założycieli wkładach niepieniężnych i wysokości przyznanej zapłaty oraz przedmiotach i prawach majątkowych nabywanych przed zarejestrowaniem spółki, o szczególnych korzyściach związanych z poszczególnymi rodzajami akcji oraz o związanych z akcjami obowiązkach świadczeń na rzecz spółki. Termin subskrypcji jest określony w ogłoszeniu o zapisach na akcje, nie może jednak przekraczać trzech miesięcy.

Zapisy na akcje i wpłaty mogą przyjmować jedynie banki państwowe oraz inne banki upoważnione przez Ministra Finansów. Tworzą one w tym celu biura maklerskie. Wpłacone przez zapisujących się kwoty nie mogą być wykorzystywane przez założycieli i pozostają do wyłącznej dyspozycji przyszłego zarządu spółki.

Jeżeli w określonym terminie nie zostaną sprzedane wszystkie akcje, to utworzenie spółki nie dochodzi do skutku.

W ciągu dwóch miesięcy od daty zamknięcia subskrypcji założyciele zwołują zgromadzenie organizacyjne. Na zgromadzeniu odczytuje się sprawozdanie założycieli i opinię biegłych rewidentów. Zgromadzenie podejmuje uchwałę stwierdzającą objęcie wszystkich akcji i dokonanie wpłat, zatwierdza wysokość kosztów organizacyjnych oraz dokonuje wyboru pierwszych władz spółki.

Spółka uzyskuje osobowość prawną w chwili wpisania do rejestru handlowego. Zgłoszenie spółki do rejestru stanowi obowiązek zarządu. Do zgłoszenia spółki zarząd dołącza szereg dokumentów stanowiących podstawę wpisu, m.in. statut.

Rozpoczęcie działalności przez spółkę akcyjną jest ściśle związane ze zgromadzeniem kapitału akcyjnego. Kapitał ten ma postać wkładów pieniężnych bądź niepieniężnych. W zamian za wnoszone do spółki wkłady wspólnicy otrzymują akcje. Akcjonariusze powinni przynajmniej w jednej czwartej opłacić akcje, jeszcze przed zarejestrowaniem spółki. Jeżeli cena emisyjna jest wyższa od wartości nominalnej, również cała nadwyżka musi być opłacona przed rejestracją. Akcje wydawane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości przed zarejestrowaniem spółki. Należy przez to rozumieć zawarcie z osobami wnoszącymi takie wkłady umów, określających przedmiot wkładu i liczbę przyznanych w zamian akcji. Z chwilą wpisania spółki do rejestru handlowego prawa z takich umów przechodzą na spółkę.

Akcje dzielą się na imienne i na okaziciela. Posiadacze akcji imiennych są znanymi członkami spółki akcyjnej, natomiast posiadacze akcji na okaziciela mogą być przez dłuższe okresy anonimowi. Akcjonariusz może żądać zmiany akcji na okaziciela na akcję imienną lub odwrotnie.

W celu zabezpieczenia akcjonariuszy przed stratami wynikającymi z błędnej lub nieuczciwej wyceny wnoszonych do spółki aportów, w zamian za takie wkłady spółka może wydawać akcje imienne. Akcje te pozostają w spółce do chwili zatwierdzenia przez walne zgromadzenie sprawozdania i rachunków za drugi rok obrotowy i w ciągu tego czasu nie mogą być zbywane ani zastawiane.

Akcje dzielą się także na zwyczajne i uprzywilejowane. Akcje uprzywilejowane dają następujące uprawnienia:

• prawo do dodatkowych głosów na walnym zgromadzeniu,

• prawo do większej dywidendy,

• prawo do większego udziału w majątku spółki w chwili jej likwidacji.

Władze spółki:

Władzami spółki akcyjnej są przede wszystkim:

1. Walne Zgromadzenie,

2. Rada Nadzorcza,

3. Zarząd.

Walne Zgromadzenie jest organem uchwałodawczym spółki akcyjnej. Do jego zadań należy podejmowanie uchwał w sprawach przewidzianych w kodeksie handlowym i innych przepisach oraz w statucie spółki. m.in.:

- zatwierdzenie sprawozdania, bilansu oraz rachunku zysków i strat za rok ubiegły i udzielenie absolutorium władzom spółki,

- zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa oraz ustanowienie na nim użytkowania,

- zbycie nieruchomości fabrycznych spółki,

- emisja obligacji,

- rozwiązanie spółki lub połączenie z inną spółką,

- zmiana przedmiotu przedsiębiorstwa,

- zmiana statutu.

Walne zgromadzenie powinno się odbyć w ciągu sześciu miesięcy po zakończeniu roku obrachunkowego. Walne zgromadzenie zwołuje zarząd, z własnej inicjatywy lub na żądanie uprawnionych organów lub akcjonariuszy. Zarząd ustala też porządek obrad. W walnym zgromadzeniu mogą brać udział właściciele akcji na okaziciela, którzy złożyli swe akcje w spółce przynajmniej na tydzień przed terminem zgromadzenia, oraz właściciele akcji imiennych i świadectw tymczasowych, jeśli zostali wpisani do księgi akcyjnej. Zarząd sporządza listę akcjonariuszy uprawnionych do udziału w walnym zgromadzeniu, z podaniem imienia i nazwiska uprawnionego, miejsca zamieszkania, rodzaju i liczby akcji oraz liczby przysługujących głosów. Lista powinna być wyłożona w siedzibie zarządu przez trzy dni poprzedzające walne zgromadzenie. Protokół z przebiegu obrad i podejmowanych uchwał prowadzi notariusz. Uchwały mogą być podejmowane tylko w sprawach objętych porządkiem obrad, chyba, że reprezentowany jest cały kapitał i nikt nie sprzeciwi się podjęciu uchwały. Głosowanie jest jawne z kilkoma wyjątkami (wybory, odwołanie członków władz spółki i likwidatorów, pociągnięcie ich do odpowiedzialności). Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

Funkcje nadzorcze w spółce akcyjnej wykonuje Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna. Rada nadzorcza składa się przynajmniej z pięciu członków. Członkowie rady są wybierani przez walne zgromadzenie. Mogą też być w każdej chwili odwołani. Członkowie pierwszej rady mogą być powołani najwyżej na rok, a członkowie następnych maksymalnie na trzy lata. Mandaty członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej wygasają z chwilą odbycia się walnego zgromadzenia kończącego ostatni rok ich kadencji.

Rada nadzorcza wykonuje stały nadzór nad działalnością spółki. Do jej obowiązków należy badanie bilansu oraz rachunku zysków i strat (pod względem formalnym, jak i zgodności ze stanem faktycznym), badanie sprawozdania zarządu itd. Rada składa walnemu zgromadzeniu pisemne sprawozdanie z wyników tego badania. Rada może z ważnego powodu zawiesić w pełnieniu czynności członków zarządu i delegować swoich członków do czasowego pełnienia tych funkcji. Statut może poszerzyć kompetencje rady nadzorczej o pewne uprawnienia decyzyjne przez wprowadzenie postanowienia, że zarząd jest obowiązany zasięgać zezwolenia rady przed dokonaniem oznaczonych czynności. Uchwały rady zapadają bezwzględną większością głosów.

Zarząd jest powoływany na zasadach określonych w statucie. Jeżeli statut nie zawiera postanowień w tej sprawie, to zarząd jest powoływany przez walne zgromadzenie. Zarząd może być jedno- lub wieloosobowy. Członkowie pierwszego zarządu mogą być powołani na dwa lata, a następnych maksymalnie na trzy lata. Mandaty członków zarządu wygasają w dniu odbycia się walnego zgromadzenia oceniającego ostatni rok ich działalności.

Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz. Członek zarządu nie może się zajmować interesami konkurencyjnymi względem spraw spółki, ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej, jako wspólnik w spółce jawnej oraz członek władz w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, chyba że uzyska na to zgodę spółki. Zakres reprezentacji spółki poprzez zarząd rozciąga się na wszelkie sprawy związane z działalnością spółki i nie może być w statucie ograniczony.

Rozwiązanie spółki akcyjnej mogą spowodować następujące przyczyny:

• przewidziane w statucie,

• uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki lub o przeniesieniu siedziby spółki za granicę,

• ogłoszenie upadłości spółki,

• inne, przewidziane przepisami.

Nie można rozwiązać spółki akcyjnej przez sąd na żądanie wspólnika.

Literatura:

1. J. Kufel, W. Siuda, Prawo gospodarcze dla ekonomistów. Wydawnictwo „Scriptus”,

Poznań 1995;

2. J. Lewandowski, Elementy prawa. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994,

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

2

1

---