ZARZĄDZANIE FINANSAMI FIRMY

1. Przedsiębiorstwo jako organizacja zarobkowa powiązana z otoczeniem

Przedsiębiorstwo - stanowi pewien system ekonomiczny, produkujący wyroby na sprzedaż, świadczący odpłatnie usługi, prowadzący handel.

Według Ustawy o działalności gospodarczej, przedsiębiorstwo można określić jako planowo zorganizowaną działalność gospodarczą, której celem jest produkowanie dóbr rzeczowych (lub świadczenie usług) albo ich dostarczanie i sprzedawanie. Działalność ta musi być prowadzona w celach zarobkowych i na własny rachunek podmiotu prowadzącego taką działalność.

Przedsiębiorstwo odróżniają od innych organizacji następujące cechy:

• występowanie na rynku w roli sprzedawcy i nabywcy oraz powiązanie z otoczeniem finansowym,

• działanie na własny rachunek i ryzyko,

• ponoszenie finansowej odpowiedzialności za zobowiązania pieniężne.

(Por. Danuta Krzemińska, Finanse przedsiębiorstwa, Poznań 2000).

Aby wytwarzać towary, wykonywać usługi i sprzedawać je na rynku przedsiębiorstwo pozyskuje kapitały i nabywa określone składniki majątku. Przedsiębiorstwo funkcjonuje zatem nie tylko na rynku towarów i usług, ale także na rynku finansowym.

Dla potrzeb zarządzania finansowego każde przedsiębiorstwo może być rozpatrywane jako pewien zbiór - z jednej strony środków finansowych gromadzonych z różnego rodzaju źródeł, z drugiej zaś aktywów sfinansowanych za pomocą tych środków (funduszy).

Mianem finansów przedsiębiorstwa określa się zjawiska ekonomiczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych na cele działalności gospodarczej firmy

Przedmiotem finansów przedsiębiorstwa jest pozyskiwanie potrzebnego do funkcjonowania przedsiębiorstwa kapitału oraz efektywne lokowanie majątku.

(W.Bień, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, W-wa 1996).

ZARZĄDZANIE FINANSAMI FIRMY

2. Cel finansów przedsiębiorstwa

Główny cel zarządzania finansami firmy: uzyskanie jak największych korzyści dla właścicieli, przy optymalnym ryzyku prowadzonej działalności.

Realizacja tego nadrzędnego celu nie zawsze tożsama z maksymalizacją zysku.

Zysk jest ważny, ale chodzi tu o zachowanie niezbędnej równowagi między rentownością i bezpieczeństwem.

Celem finansów przedsiębiorstwa - trwanie i rozwój oraz zwiększanie wartości przedsiębiorstwa, prowadzące do zwiększenia korzyści udziałowców.

Podstawowym celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja długookresowych korzyści właścicieli, a więc maksymalizacja wartości firmy w długim okresie czasu.

Dążenie do zwiększania zysku powinno odbywać się przy zachowaniu płynności finansowej. Utrata płynności finansowej grozi utrata wiarygodności i może doprowadzić do upadłości przedsiębiorstwa.

Zarobek przedsiębiorstwa może występować w postaci:

• zysku (dochodu) - stanowiącego różnicę między przychodami ze sprzedaży a kosztami uzyskania przychodów,

• wartości dodanej - stanowiącej różnicę między przychodami ze sprzedaży a kosztami materialnymi (np. koszty zużycia materiałów), a także

• wzrostu wartości rynkowej przedsiębiorstwa, czyli wzrostu wartości kapitału zainwestowanego w przedsiębiorstwie.

Korzyści dla udziałowców występują w formie wypłacanych im dywidend z części przeznaczonego na ten cel zysku oraz wzrostu bieżącej wartości udziałów (akcji) w przedsiębiorstwie.

Istota zarządzania finansami w przedsiębiorstwie:

1. określenie spodziewanych korzyści i kosztów związanych z różnymi formami zaangażowania środków finansowych przedsiębiorstwa;

2. alokacja środków;

3. wybór źródeł finansowania.

Zarządzanie finansami firmy

3. Dochód i ryzyko

Z działalnością gospodarczą nieodłącznie związane jest ryzyko.

Ryzyko można ujmować na dwa sposoby:

1. Ryzyko wynikające z możliwości wystąpienia niepożądanego zjawiska, np. straty (negatywne rozumienie ryzyka).

2. Ryzyko wynikające z możliwości zrealizowania dochodu różniącego się od dochodu oczekiwanego (neutralne rozumienie ryzyka).

(Por. Jacek Mizerka, Panowanie finansowe w przedsiębiorstwie, w: „Studia z finansów przedsiębiorstwa”, AE, Poznań 1998.).

Źródła ryzyka - zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz przedsiębiorstwa.

Ryzyko rynkowe - spowodowane jest zmianami cen na rynkach, w tym również - rynkach finansowych.

Ryzyko związane z wewnętrzną działalnością przedsiębiorstwa:

1. ryzyko operacyjne - dotyczy możliwości pokrycia kosztów stałych,

2. ryzyko finansowe - odnosi się do możliwości wywiązywania się przedsiębiorstwa ze zobowiązań wobec swoich wierzycieli.

Stopa dochodu (zwrotu) = dochód / nakład

Oczekiwana stopa dochodu(zwrotu) = oczekiwany dochód / nakład.

Zarządzanie finansami firmy

4. Finanse a rachunkowość

Rachunkowość - zajmuje się odzwierciedlaniem w księgach już podjętych decyzji gospodarczych.

Finanse - odnoszą się do decyzji, które dopiero zapadną.

Zadanie rachunkowości kończy się wraz ze sporządzeniem bilansu, rachunku wyników i zestawienia przepływów pieniężnych, dla finansów - to dopiero początek.

.

rachunkowość finanse

przeszłość przyszłość

Księgowość - ewidencjonuje zdarzenia gospodarcze ściśle wg obowiązującej ustawy o rachunkowości. Finanse - rozpatrują zdarzenia gospodarcze w różnych aspektach, dokonują projekcji w przyszłość.

Księgowość i finanse - rozpatrują zjawiska finansowe (pieniężne) z różnych punktów widzenia.

Dlatego w większych firmach obok głównej księgowej zatrudniony jest dyrektor finansowy (czy też z-ca dyrektora ds. finansów).

Zarządzanie finansami firmy

5. Obszary działalności służb finansowych w przedsiębiorstwie

Planowanie potrzeb kapitałowych - określenie źródeł pozyskania kapitału w celu sfinansowania działalności, analiza wpływu różnych źródeł finansowania na rentowność, płynność czy inne finansowe aspekty działania firmy;

Planowanie struktury kapitału - ustalanie optymalnej struktury kapitału, dostosowanej do charakteru działania firmy, jej potrzeb rozwojowych. Analiza wpływu różnych źródeł finansowania na rentowność, płynność i inne finansowe aspekty działania firmy.

Obsługa kapitału - zapewnienie możliwości spłaty zaciągniętego długu.

Planowanie inwestycji - analiza opłacalności inwestycji i związanego z nią ryzyka finansowego.

Zarządzanie środkami finansowymi - codzienna analiza wpływów i wydatków pieniężnych.

System kontroli - kontrola wpływu podejmowanych decyzji finansowych na wyniki finansowe firmy.

W skrócie można powiedzieć, że finanse bezpośrednio oddziałują:

1) Na zysk - poprzez wartość przychodu, kosztów i podatków.

2) Na wysokość środków pieniężnych - poprzez porównanie wpływów i wydatków danego okresu.

3) Na bilans - poprzez zapewnienie odpowiednich źródeł finansowania w zestawieniu z majątkiem firmy niezbędnym do prowadzenia działalności gospodarczej.

(Por. Jarosław Tuczko, Zrozumieć finanse firmy, W-wa 2001).

Zarządzanie finansami firmy

6. Analiza ogólnej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

Podejmowanie właściwych decyzji dotyczących finansów przedsiębiorstwa wymaga dokładnego poznania jego sytuacji finansowej. Nie jest to łatwe - zwłaszcza w przypadku dużych przedsiębiorstw.

Podstawą do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa - zgromadzenie odpowiednich danych liczbowych. Są one zawarte w sprawozdaniach finansowych.

Praktycznie wszystkie średnie i większe firmy musza sporządzać sprawozdania finansowe i przedkładać je Urzędom Skarbowym. Zgodnie z Ustawą o rachunkowości (z 29.09.1994) są to następujące dokumenty:

• bilans

• rachunek wyników (rachunek zysków i strat)

• sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych.

Bilans - jest zestawieniem przedstawiającym sytuację ekonomiczno-finansową przedsiębiorstwa w danym momencie (na dany dzień). Zwykle sporządza się bilans w cyklu rocznym.

Bilans składa się z dwóch części: aktywów i pasywów.

Aktywa - to liczbowa prezentacja m a j ą t k u firmy.

Pasywa - to pokazanie źródeł finansowania majątku.

Aktywa przedstawiają majątek, wszystko, co firma posiada na dany dzień.

W uproszczeniu aktywa można sprowadzić do:

• wartości środków pieniężnych zgromadzonych w kasie lub na rachunku bankowym;

• wartość należności

• wartość zapasów

• wartość środków trwałych (po odliczeniu amortyzacji), takich jak komputery, oprogramowanie, wyposażenie, grunty, budynki.

Aktywa to inaczej lista składników majątku firmy z przypisanymi im wartościami pieniężnymi.

Zarządzanie finansami firmy

Aktywa bieżące - ta część aktywów, która powinna rotować kilkakrotnie w ciągu roku, czyli powinna w miarę szybko być zamieniana na gotówkę.

Najmniej płynne - zapasy, najbardziej płynnym aktywem jest oczywiście gotówka.

Z rotacji aktywów bieżących (majątku obrotowego) firma powinna opłacić wszystkie swoje zobowiązania.

Aktywa generują przychody i wpływy dla firmy.

Wartość przychodów zależy nie tyle od wielkości majątku obrotowego, co od szybkości obrotu aktywami (rotacji aktywów).

Pasywa - przedstawiają źródła sfinansowania majątku na dany dzień. Majątek może pochodzić z dwóch źródeł - własnych i obcych.

Źródła własne - kapitał własny, źródła obce - zobowiązania handlowe oraz kredyty bankowe.

AKTYWA PASYWA

Struktura bilansu z punktu widzenia finansowego.

(Por. J.Tuczko, Zrozumieć finanse firmy, W-wa 2001).

Zarządzanie finansami firmy

AKTYWA PASYWA

Przychody - koszty = wynik finansowy

Źródło: Jarosław Tuczko, Zrozumieć finanse firmy, W-wa 2001.

Koszty związane ze środkami trwałymi - odpisy amortyzacyjne, koszty remontów, przeglądów, energii, ubezpieczeń itp.

Koszty związane z aktywami bieżącymi (majątkiem obrotowym) -wartość zakupu zapasów. Generalnie - aktywa bieżące źródłem przychodów firmy.

Koszt związany z kapitałem obcym - koszt pożyczanych przez firmę pieniędzy (np. oprocentowanie kredytu bankowego, cena innych instrumentów finansowych).

Zarządzanie finansami firmy

Wykorzystanie bilansu, rachunku wyników i sprawozdania z przepływu środków pieniężnych do analizy kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

Tabela 1: Podstawowe pozycje bilansu przedsiębiorstwa

AKTYWA	PASYWA
I. Majątek trwały Rzeczowy majątek trwały Wartości niematerialne i prawne Finansowy majątek trwały Należności długoterminowe II. Majątek obrotowy Zapasy Należności i roszczenia Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu Środki pieniężne III. Rozliczenia międzyokresowe	Kapitał własny Kapitał podstawowy Kapitał zapasowy Kapitały i fundusze rezerwowe Niepodzielony zysk za rok ubiegły Zysk za rok bieżący Rezerwy Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów
Suma aktywów	Suma pasywów

Zródło: Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994.

Oprócz bilansu - ważnym źródłem informacji finansowych jest rachunek wyników (rachunek zysków i strat).

Rachunek wyników - naliczany jest narastająco od początku okresu sprawozdawczego (zwykle - od początku roku). Pokazuje zyski i straty przedsiębiorstwa od początku roku do daty jego sporządzenia.

Mając do dyspozycji bilans i rachunek wyników, można przystąpić do analiz finansowych, które można podzielić na parę etapów:

1. wyciąganie wniosków z bilansu, rachunku wyników i innych dokumentów księgowych;

2. analiza porównawcza (porównanie wyników z różnych okresów - np. z ostatnich miesięcy, kwartałów, lat);

3. analiza wskaźnikowa.

Oprócz ogólnej sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa analizie mogą być poddane wybrane dziedziny jego funkcjonowania (np. stan środków obrotowych, wykorzystanie majątku trwałego, poziom kosztów).

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

1

Kapitał własny

Aktywa bieżące

(current assets)

(zapasy+należności +

gotówka)

Środki trwałe

Kapitał obcy

Kapitał własny

Środki trwałe

Kapitał obcy

Aktywa bieżące

(current assets)

(zapasy+należności +

gotówka)

przychody

koszty

wynik finansowy

(zysk)

Firma

---