Wykład 7 & 8

PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

Istota "przełomu humanistycznego": Zmiana obrazu człowieka.

Uwarunkowania biologiczne a uwarunkowania kulturowe: Gdzie tkwi źródło "zła"?

• Zasada holizmu.

• Świadomość i samoświadomość.

• Wolność wyboru.

• Celowość działań -orientacja ku przyszłości.

KONCEPCJA A. MASLOWA:

• pojęcie natury ludzkiej

• pojęcie samourzeczywistnienia

• konsekwencje "zanegowania" wewnętrznej natury człowieka;

• Motywacja deficytu (niedoboru) a motywacja wzrostu;

• zaspokojenie potrzeb podstawowych jako warunek samoaktualizacji.

Podstawowe pojęcia teorii A. Maslowa

Samoaktualizacja - urzeczywistnienie natury człowieka, jego wrodzonych potencjalności = rozwój. W wymiarze jednostkowym proces niepowtarzalny

Ludzie samoaktualizujący się a ludzie „jedynie zdrowi”:

1. Psychologia poziomu braku i obronności - zamkniętość, motywacja oparta na schemacie homeostatycznym lub schemacie redukcji napięcia psychicznego

2. Psychologia stawania się, samoaktualizacji - dynamiczna otwartość, zmienność, samoprzekształcanie się, czyli dochodzenie do głosu wewnętrznej natury;

3. Zaawansowany proces samoaktualizacji charakteryzuje się coraz częstszym występowaniem stanów bycia tzw. Doświadczeń szczytowych

4. Psychologia bycia, zaktualizowania się - stan statyczny, pozbawiony dążeń motywacyjnych, stan przekroczenia siebie, własnego ja

POTRZEBY A ROZWÓJ OSOBOWOŚCI

• Potrzeby - braku i potrzeby wzrostu (metapotrzeby); dyspozycja; aktualny stan;

• Niezaspokojenie potrzeb - patologia psychiczna

• Potrzeby niższe:

• Fizjologiczna

• Bezpieczeństwa

• Afiliacji

• Zaspokojenie tych potrzeb wyznacza tendencje rozwojowe: obrona lub rozwój

• Mechanizm hedonistyczny jako podstawa zachowania. Intensywność przyjemności związanych z obroną i przyjemności związanych z rozwojem wyznacza motywację jednostki do konkretnych zachowań.

• Istota człowieka może w pełni ukazać się wtedy, gdy jej „głos” nie jest zagłuszony przez deprywację potrzeb. Potrzeby w stanie aktualizacji dysponują większą siłą niż siła wewnętrznego centrum

• Wola zdrowia - siła dynamiczna wewnętrznego centrum

TEORIA C. ROGERSA

Założenia filozoficzne:

• PODEJŚCIE FENOMENOLOGICZNE -Podkreśla znaczenie tego, co dzieje się w polu fenomenologicznym, czyli tego, czego człowiek doświadcza.

• Poznanie innej osoby -to próba spojrzenia na to, jak ta osoba odbiera świat i co robi z jej własnej perspektywy (rola empatii).

• NATURA CZŁOWIEKA-fundamentalnie pozytywna, jeżeli tylko umożliwić jej naturalną ekspresję:

• pozytywny obraz siebie, brak niepokoju, znajomość silnych i słabych stron swojej osoby; aktywność twórcza; pozytywny stosunek do innych (zaufanie, szacunek).

• Podstawowe pojęcia:

• SAMOAKTUALIZACJA (Self-Actualization) fundamentalna tendencja organizmu do samourzeczywistnienia jego potencjalnych możliwości.

Osobowość = Pojęcia JA wg C. Rogers'a

Pojęcie JA

• Spostrzegane własne cechy

• Przypisywane im wartości

• Spostrzegane relacje z innymi osobami

• Podstawowa zasada - zasada zgodności z doświadczeniem - uświadamiane są tylko te doświadczenia które są zgodne z pojęciem Ja, niezgodne ulegają zniekształceniu

• Warunki wartości -akceptacja przez osoby znaczące

• Potrzeba akceptacji - jako uniwersalna i stała potrzeba człowieka

• akceptacja bezwarunkowa

• akceptacja warunkowa

Potrzeba pozytywnej oceny (need for positive regard) - Manifestuje się w dążeniu do ciepła, bycia lubianym, współczucia, szacunku, i akceptacji ze strony innych. Stopień jej zaspokojenia decyduje o wystąpieniu w przyszłości stanu zgodności bądź niezgodności Ja z doświadczeniem.

Akceptacja bezwarunkowa (unconditional positive regard) - to akceptacja osoby niezależnie od tego, jaka jest i co robi.

Akceptacja warunkowa (conditional positive regard) - dziecko otrzymuje sygnały aprobaty ze strony rodziców tylko wtedy, kiedy zachowuje się zgodnie z ich oczekiwaniami.

Stan niezgodności - to stan rozbieżności między postrzeganym Ja a rzeczywistym doświadczeniem osoby. Własne doświadczenie zagraża pozytywnemu obrazowi Ja. Poprzez proces subcepcji jednostka jest zdolna do "odbioru" tego doświadczenia i reagowania na nie obroną. Przyjmuje ona dwie formy:

• zniekształcenie sensu doświadczenia (distortion)

• zaprzeczanie istnieniu tego doświadczenia (denial)

Konsekwencje obrony: istotne aspekty własnego doświadczenia nie są symbolizowane w "ja"; proces rozwoju osobistego -wymagający takiej symbolizacji nowych doświadczeń i ich integracji w samowiedzy -ulega zahamowaniu.

Spójność „Ja” i zgodność (self-consistency, congruence):

Organizm dąży do utrzymania spójności Ja(braku konfliktu między autopercepcjami), oraz do zgodności między Ja i doświadczeniem.

Badania empiryczne (Rogers & Coopersmith, 1967)

nad genezą samoakceptacji. Trzy czynniki sprzyjają formowaniu się pozytywnej samooceny:

• stopień akceptacji (ciepło, miłość, zainteresowanie dzieckiem);

• formułowanie wymagań wobec dziecka ukierunkowujących jego działania, a zarazem -dostarczanie nagród;

• "demokratyczne" podejście do dziecka (brak przymusu, liczenie się z uprawnieniami i opiniami dziecka).

Perls - Terapia Gestalt

Zamiast kierować się własnymi zdolnościami czy pragnieniami kierujemy się tym czego oczekują od nas inni.

Funkcjonowanie neurotyczne -odrzucanie własnego Ja poprzez unikanie kontaktu z własnym doświadczeniem

1. poziom działań fałszywych -wyznaczony przez idealny obraz samego/samej siebie

2. lęk, opór, sprzeciw wobec autentycznego Ja -boimy się być tym kim jesteśmy z uwagi na społeczne konsekwencje -lęk przed odrzuceniem, ośmieszeniem itp.

3. impas -stan zawieszenia w sytuacji konfliktu. Rozważanie za i przeciw z perspektywy zewnętrznej a nie z poziomu ja chcę (wewnętrznej)

4. implozja -skierowanie energii do wewnątrz i „zamrożenie” (najczęściej emocji negatywnej) zamiast wyrażenie w konkretnym działaniu -sztywność, bezruch, poczucie bycia „martwym”

5. wybuch -eksplozja -sytuacja „spustowa” doprowadza do niekontrolowanego wybuchu, sytuacja terapeutyczna jako kontrolowany proces odkrywania Ja