Do podstawowych funkcji finansów publicznych zaliczamy:

• f. alokacyjną

• f. redystrybucyjną

• f. stabilizacyjną

Wymienione funkcje ekonomiczne są niekiedy formułowane w podręcznikach ekonomii jako funkcje państwa w gospodarce rynkowej.

Funkcja alokacyjna

- Istota tej funkcji polega na tym że finanse publiczne są narzędziem alokacji zasobów w gospodarce rynkowej. Alokacja ta dokonuje się w związku z dwojakiego rodzaju zadaniami stawianym przed państwem:

• zadaniami publicznymi

• zadaniami społecznymi.

Realizacja tych zadań przez państwo jest konieczna gdyż nie mogą być one realizowane przez mechanizm rynkowy.

Jeżeli chodzi o zadania publiczne to wykorzystanie mechanizmu rynkowego do ich realizacji nie wchodzi w rachubę ze względu chociażby na specyficzne cechy tych potrzeb (trudno bowiem na zasadach rynkowych organizować obronę narodową, bezpieczeństwo publiczne).

Realizacja zadań społecznych mogłaby się odbywać na zasadach rynkowych, jednak sposób ten rodziłby wiele niebezpieczeństw, których źródłem jest niesprawność mechanizmu rynkowego. Wyróżnia się 3 rodzaje niesprawności mechanizmu rynkowego:

1. nadmierne zróżnicowanie dochodów poszczególnych jednostek

2. pełna swoboda wyboru obywatela (gwarantuje ją mechanizm rynkowy) mogłaby wyrządzić krzywdę obywatelowi i społeczeństwu. Gdyby wszystkie dobra były alokowane przez rynek nie byłoby gwarancji że dany człowiek będzie mógł kupować określony rodzaj dóbr, np. kupować usługi oświatowe, czy też oszczędzać na starość

3. dla przedsiębiorstw prywatnych głównym celem jest osiągnięcie zysku, tymczasem ich działalność wywołuje efekty uboczne (skażenie środowiska). Państwo z kolei próbuje obciążyć poszczególne przedsiębiorstwa kosztami tych ubocznych efektów, ale napotyka w tym procesie różnorodne trudności (ustalenie stopnia odpowiedzialności za skażenie środowiska jest bardzo trudne)

z drugiej strony zmusza to państwo do alokacji części zasobów na ochronę i regenerację środowiska.

Mechanizm rynkowy jest jednak prawie najlepszym sposobem zaspokajania potrzeb prywatnych, nie zaspokaja natomiast potrzeb zbiorowych.

Funkcja redystrybucyjna

Państwo spełniając konstytucyjne funkcje musi ponosić wydatki związane z alokowaniem dóbr publicznych i społecznych, jednocześnie nie wytwarzając żadnego dochodu. Dlatego konieczności sięga do dochodów innych podmiotów . innym źródłem finansowania wydatków publicznych mogą być pożyczki.

Specyficzna sytuacja dochodowa państwa wymusza redystrybucję dochodów społeczeństwa. Dokonuje się ona między różnymi grupami ludności, różnymi wspólnotami regionalnymi, różnymi krajami.

Redystrybucja dochodów jest realizowana w formie pieniężnej.

Kryteria redystrybucji dochodów mają zarówno wymiar makroekonomiczny jak i makrospołeczny oraz jednostkowy. W aspekcie makroekonomicznym redystrybucja dochodów przez swoje makroekonomiczne rozmiary wywołuje określony (pozytywny lub negatywny) wpływ na cała gospodarkę , jej poszczególne działy, gałęzie, branże , regiony.

Kryteria redystrybucji dochodów mają zarówno wymiar makroekonomiczny oraz makrospołeczny jaki i jednostkowy. Podstawowym kryterium redystrybucji dochodów w aspekcie makroekonomicznym i makrospołecznym jest taki jej zakres i struktura , które pozwalają by cała gospodarka funkcjonowała w sposób niezakłócony, a państwo mogło realizować swoje funkcje publiczne i społeczne.

Red. funkcja finansów publicznych jest organizowana przez ogromną ilość operacji finansowych. Przy jej realizacji państwo musi podjąć decyzje co do rodzaju instrumentów (np. jakie podatki zastosować) ich budowy itd.. Należy również pamiętać iż finansowanie procesów alokacji dóbr publicznych i społecznych jest możliwe tylko przy określonym systemie wyrzeczeń jednostek, które oddają swoje dochody na rzecz społeczeństwa (państwa) lub wspólnot lokalnych.

Podstawowy dylemat tej funkcji sprowadza się do wyboru czy w procesie dystrybucji i redystrybucji dochodów nadać priorytet efektywności gospodarowania czy sprawiedliwości. Pierwsze kryterium sprzyja aktywności gospodarczej, lepszemu wykorzystaniu zasobów. Sprzeczności między efektywnością i sprawiedliwością mają odzwierciedlenie w zasadzie zdolności podatkowej. Jej sens polega na tym: im więcej masz dochodów tym płacisz większe podatki. Skutkiem tego jest różne obciążenie różnych podmiotów. Jest to zresztą przejaw redystrybucyjnej funkcji finansów publ. Przy jednakowym korzystaniu z dóbr stopień ponoszenia ciężarów finansowania tych dóbr jest większy w przypadku ludzi o wyższych dochodach.

Funkcja stabilizacyjna

• państwo chcąc złagodzić negatywne skutki (powstałe w związku z wykorzystaniem pozostałych funkcji finansów) wykorzystuje finanse publiczne do stabilizowania gospodarki rynkowej

Charakteryzując sens i znaczenie tej funkcji należy pamiętać że:

• instrumenty polityki fiskalnej nie są jedynymi, które państwo może stosować do stabilizacji gospodarki (pol monetarna)

• w latach 70 i 80 zaobserwowano nieskuteczność instrumentów polityki fiskalnej w stabilizacji gosp.

• między fiskalistami i monetarystami toczy się ostry spór naukowy i ideologiczny

Stabilizacyjne oddziaływania finansów publicznych mogą być różne - najczęściej wykorzystuje się:

• podatki

• wydatki

Podatki, umożliwiające sfinansowanie procesów alokacji dóbr, są narzędziem redystrybucji dochodów. Stabilizacyjne działanie podatków polega na tym że w okresie nadmiernego wzrostu gospodarczego, którego skutkiem jest wzrost dochodów, progresja podatkowa zmniejsza obciążenie podatkowe, co z kolei ogranicza amplitudę wahań cyklu koniunkturalnego. Natomiast w okresie gdy aktywność gospodarcza słabnie, dochody spadają do niższych klas opodatkowania co z kolei zmniejsza obciążenia podatkowe i zachęca do inwestowania.

Istnieją dwa sposoby wykorzystania podatków w ich funkcji stabilizacyjnej:

• wbudowanie automatycznych stabilizatorów koniunktury w system podatku dochodowego

• dyskrecjonalne (uznaniowe) regulowanie poziomu opodatkowania podmiotów w zależności od przebiegu koniunktury gospodarczej

Na zasadzie automatycznych stabilizatorów działać mogą także wydatki na zasiłki dla bezrobotnych. Jeżeli istnieje automatyczny system zasiłków, ograniczający dalszy spadek popytu, to przyczynia się on do łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego

Stabilizacyjna funkcja przejawia się także w oddziaływaniu dochodów, wydatków i salda budżetu na:

• skłonność do oszczędzania

• skłonność do inwestowania (poprzez politykę podatkową i wydatkową państwo kształtuje poziom inwestycji i oszczędności w gospodarce)

• poziom stopy procentowej (popyt na pieniądz zgłaszany przez państwo powoduje na ogół wzrost stopy procentowej)

• poziom bezrobocia (organizowanie na szerszą skalę programu robót publicznych)

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---